30.7.2008   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali ta’ l-Unjoni Ewropea

L 201/58

(1)

Id-Deċiżjoni Nru 1982/2006/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-18 ta’ Diċembru 2006 dwar is-Seba’ Programm Kwadru tal-Komunità Ewropea għall-attivitajiet ta’ riċerka, ta’ żvilupp teknoloġiku u dimostrazzjoni (2007-2013) (3) (minn hawn ‘il quddiem imsejjaħ “is-Seba’ Programm Kwadru”) tipprovdi għall-parteċipazzjoni tal-Komunità fi programmi ta’ riċerka u żvilupp mibdija minn diversi Stati Membri, inkluż il-parteċipazzjoni fl-istrutturi maħluqa għall-eżekuzzjoni ta’ dawn il-programmi, skond it-tifsira ta’ l-Artikolu 169 tat-Trattat.

(2)

Is-Seba’ Programm Kwadru iddefinixxa sensiela ta’ kriterji għall-identifikazzjoni ta’ oqsma għal tali inizjattivi fl-ambitu ta’ l-Artikolu 169: ir-rilevanza għall-għanijiet tal-Komunità, id-definizzjoni ċara ta’ l-għan li jrid jiġi segwit u r-rilevanza tiegħu ma’ l-għanijiet tas-Seba’ Programm Kwadru, il-preżenza ta’ bażi pre-eżistenti (programmi nazzjonali ta’ riċerka eżistenti jew maħsuba), il-valur miżjud Ewropew, massa kritika fir-rigward tad-daqs u l-għadd ta’ programmi involuti u x-xebh bejn l-attivitajiet li jkopru, u l-effiċjenza ta’ l-Artikolu 169 tat-Trattat bħala l-mezzi l-aktar xierqa sabiex jitwettqu l-għanijiet.

(3)

Id-Deċiżjoni tal-Kunsill 2006/974/KE tad-19 ta’ Diċembru 2006 dwar il-Programm Speċifiku “Kapaċitajiet” li jimplimenta s-Seba’ Programm Kwadru tal-Komunità Ewropea għall-attivitajiet ta’ riċerka, żvilupp teknoloġiku u dimostrazzjoni (2007 sa 2013) (4) (minn hawn ‘il quddiem imsejjaħ “Il-Programm Speċifiku ‘Kapaċitajiet’”) tidentifika inizjattiva fl-ambitu ta’ l-Artikolu 169 fil-qasam ta’ l-Intrapriżi Żgħar u ta’ Daqs Medju (SMEs) li jwettqu attivitajiet ta’ riċerka, bħala wieħed mill-oqsma adattati għall-parteċipazzjoni tal-Komunità fil-programmi nazzjonali ta’ riċerka implimentati b’mod konġunt fuq il-bażi ta’ l-Artikolu 169 tat-Trattat.

(4)

Fil-konklużjonijiet tiegħu ta’ l-24 ta’ Settembru 2004, il-Kunsill irrikonoxxa r-rwol importanti tas-Seba Programm Kwadru fit-tisħiħ ta’ l-iżvilupp taż-Żona Ewropea tar-Riċerka (ŻER), u f’dan il-kuntest enfasizza l-importanza li jissaħħu r-rabtiet bejn iż-ŻER u l-organizzazzjonijiet intergovernattivi Ewropej, bħall-EUREKA.

(5)

Fil-konklużjonijiet tiegħu tal-25 u s-26 ta’ Novembru 2004, il-Kunsill enfasizza l-importanza ta’ l-SMEs għat-tkabbir u l-kompetittività Ewropej, u għalhekk il-bżonn li l-Istati Membri u l-Kummissjoni isaħħu l-effikaċja u l-komplementarjetà tal-programmi nazzjonali u Ewropej ta’ appoġġ għall-SMEs. Dan inkoraġġixxa lill-Kummissjoni sabiex tesplora l-iżvilupp possibbli ta’ skema minn isfel għal fuq għall-SMEs li jwettqu attivitajiet ta’ riċerka. Il-Kunsill fakkar l-importanza tal-koordinazzjoni ta’ programmi nazzjonali sabiex tiġi żviluppata ż-ŻER. Il-Kunsill stieden lill-Istati Membri u lill-Kummissjoni sabiex jikkoperaw mill-qrib sabiex jidentifikaw numru limitat ta’ oqsma ħalli jkun jista’ jiġi applikat aktar l-Artikolu 169 tat-Trattat. Il-Kunsill stieden lill-Kummissjoni sabiex tiżviluppa aktar il-koperazzjoni u l-koordinazzjoni bejn il-Komunitajiet u l-attivitajiet imwettqa fil-qafas ta’ l-istrutturi intergovernattivi, partikolarment ma’ l-EUREKA, filwaqt li fakkar il-Konferenza Ministerjali ta’ l-EUREKA tat-18 ta’ Ġunju 2004.

(6)

Fir-riżoluzzjoni tiegħu ta’ l-10 ta’ Marzu 2005 dwar ix-xjenza u t-teknoloġija – Linji Ġwida għall-Politika futura ta’ l-Unjoni Ewropea ta’ appoġġ għar-Riċerka (5), il-Parlament Ewropew inkoraġġixxa lill-Istati Membri sabiex jadottaw inċentivi fiskali u oħrajn sabiex jippromwovu l-innovazzjoni industrijali, inkluż rabtiet ma’ l-EUREKA, b’mod partikolari fir-rigward ta’ l-SMEs, u enfasizza li ż-ŻER setgħet tkun possibbli biss jekk l-Unjoni talloka proporzjon akbar ta’ finanzjament għar-riċerka bil-għan li l-linji politiċi tar-riċerka Ewropej, nazzjonali u reġjonali jiġu koordinati aktar mill-qrib kemm fejn jirrigwarda s-sustanza tagħhom kif ukoll il-finanzjament tagħhom u, jekk dan il-finanzjament ikun addizzjonali għall-linja politika tar-riċerka fi u bejn l-Istati Membri. Il-Parlament Ewropew iddikjara li għandu jkun hemm użu aktar effiċjenti u koordinat minn mekkaniżmi ta’ finanzjament kif ukoll minn mekkaniżmi ta’ sostenn oħrajn sabiex jiġu appoġġjati r-riċerka u l-iżvilupp (minn hawn ‘il quddiem imsejħa “R&D”) u l-innovazzjoni, fejn isemmi, fost oħrajn, lill-EUREKA. Huwa talab koperazzjoni msaħħa bejn il-programmi nazzjonali ta’ riċerka, u talab lill-Kummissjoni sabiex tieħu inizjattivi b’mod konformi ma’ l-Artikolu 169 tat-Trattat.

(7)

Fil-Komunikazzjoni tagħha ta’ l-4 ta’ Ġunju 2003 ntitolata “Ninvestu fir-riċerka: pjan ta’ azzjoni għall-Ewropa”, il-Kummissjoni enfasizzat l-importanza tal-parteċipazzjoni ta’ l-SMEs f’miżuri diretti sabiex jappoġġjaw ir-riċerka u l-innovazzjoni, li huwa ta’ importanza kbira sabiex tiżdied il-kapaċità innovattiva ta’ oqsma kbar ta’ l-ekonomija.

(8)

Bħalissa, numru ta’ programmi jew attivitajiet ta’ riċerka u żvilupp mibdija mill-Istati Membri individwalment fuq livell nazzjonali sabiex jiġu appoġġjati attivitajiet ta’ R&D mwettqa mill-SMEs m’humiex qed jiġu kkoordinati biżżejjed fuq livell Ewropew u m’humiex jippermettu metodu koerenti fuq livell Ewropew għal programm effettiv ta’ riċerka u żvilupp teknoloġiku.

(9)

Billi jixtiequ li jkollhom metodu koerenti fuq livell Ewropew fil-qasam ta’ l-SMEs li jwettqu attivitajiet ta’ R&D u li jaġixxu b’mod effettiv, diversi Stati Membri ħadu l-inizjattiva fi ħdan il-qafas ta’ l-EUREKA sabiex jistabbilixxu programm konġunt ta’ riċerka u żvilupp imsejjaħ “Eurostars” (minn hawn ‘il quddiem imsejjaħ il-“Programm Konġunt Eurostars”) għall-benefiċċju ta’ l-SMEs li jwettqu attivitajiet ta’ R&D, sabiex jiksbu massa kritika f’termini ta’ riżorsi ġestjonarji u finanzjarji u l-kombinazzjoni ta’ kompetenzi u riżorsi addizzjonali li huma disponibbli f’diversi pajjiżi fl-Ewropa.

(10)

Il-Programm Konġunt Eurostars għandu l-għan li jappoġġja lill-SMEs li jwettqu attivitajiet ta’ R&D billi jforni l-qafas legali u organizzattiv neċessarju għall-koperazzjoni Ewropea fuq skala kbira bejn l-Istati Membri fejn jikkonċerna r-riċerka applikata u l-innovazzjoni, fi kwalunkwe qasam teknoloġiku u industrijali, għall-benefiċċju ta’ dawn l-SMEs. Il-Belġju, il-Bulgarija, ir-Repubblika Ċeka, id-Danimarka, il-Ġermanja, l-Estonja, l-Irlanda, il-Greċja, Spanja, Franza, l-Italja, Ċipru, il-Latvja, il-Litwanja, il-Lussemburgu, l-Ungerija, l-Olanda, l-Awstrija, il-Polonja, il-Portugall, ir-Rumanija, is-Slovakja, il-Finlandja, is-Slovenja, l-Iżvezja u r-Renju Unit (minn hawn ‘il quddiem imsejħa “l-Istati Membri parteċipanti”), u l-Iżlanda, l-Iżrael, in-Norveġja, l-Iżvizzera u t-Turkija (minn hawn ‘il quddiem imsejħa “il-pajjiżi parteċipanti l-oħra”) ftiehmu li jikkoordinaw u jimplimentaw attivitajiet konġunti bil-għan li jikkontribwixxu għall-Programm Konġunt Eurostars. Il-valur ġenerali tal-parteċipazzjoni tagħhom huwa stmat li jlaħħaq mill-inqas is-somma ta’ EUR 300 miljun għall-perjodu propost ta’ sitt snin. Il-kontribuzzjoni finanzjarja tal-Komunità għandha tirrappreżenta massimu ta’ 25 % tal-kontribuzzjoni pubblika totali għall-Programm Konġunt Eurostars, li hija stmata li tlaħħaq is-somma ta’ EUR 400 miljun.

(11)

Sabiex jiżdied l-impatt tal-Programm Konġunt Eurostars, l-Istati Membri parteċipanti u l-pajjiżi parteċipanti l-oħra ftiehmu dwar il-parteċipazzjoni Komunitarja fil-Programm Konġunt Eurostars. Il-Komunità għandha tipparteċipa billi tagħmel kontribuzzjoni finanzjarja sa EUR 100 miljun għall-perjodu kollu tal-Programm Konġunt Eurostars. Billi l-Programm Konġunt Eurostars jilqa’ l-għanijiet xjentifiċi tas-Seba’ Programm Kwadru u billi l-qasam tal-Programm Konġunt Eurostars jaqa’ fi ħdan it-tema tar-“Riċerka għall-benefiċċju ta’ l-SMEs” tal-Programm Speċifiku Kapaċitajiet, il-kontribuzzjoni finanzjarja tal-Komunità għandha tittieħed mill-approprijazzjoni allokata fil-baġit għal dik it-tema. Jistgħu jkunu disponibbli possibilitajiet finanzjarji oħra, inter alia, mill-Bank Ewropew ta’ l-Investiment (BEI), b’mod partikolari permezz tal-Faċilità għat-Tqassim tar-Riskju Finanzjarju żviluppata b’mod konġunt mal-BEI u l-Kummissjoni skond l-Anness III tad-Deċiżjoni 2006/974/KE.

(12)

L-appoġġ finanzjarju tal-Komunità għandu jingħata soġġett għad-definizzjoni ta’ pjan finanzjarju bbażat fuq impenji formali ta’ l-awtoritajiet nazzjonali kompetenti għall-implimentazzjoni b’mod konġunt tal-programmi ta’ riċerka u żvilupp u attivitajiet mibdija fuq livell nazzjonali u għall-kontribuzzjoni tagħhom għall-finanzjament ta’ l-eżekuzzjoni konġunta tal-Programm Konġunt Eurostars.

(13)

L-implimentazzjoni konġunta tal-programmi nazzjonali ta’ riċerka tirrikjedi l-istabbiliment jew l-eżistenza ta’ struttura speċifika ta’ implimentazzjoni, kif ipprovdut fil-Programm Speċifiku “Kapaċitajiet”.

(14)

L-Istati Membri parteċipanti qablu fuq struttura speċifika ta’ implimentazzjoni bħal din għall-implimentazzjoni tal-Programm Konġunt Eurostars.

(15)

L-istruttura speċifika ta’ implimentazzjoni għandha tkun ir-riċevitur tal-kontribuzzjoni finanzjarja tal-Komunità u għandha tiżgura l-eżekuzzjoni effiċjenti tal-Programm Konġunt Eurostars.

(16)

Il-kontribuzzjoni Komunitarja għandha tkun soġġetta għall-impenn ta’ riżorsi mill-Istati Membri parteċipanti, u l-pajjiżi parteċipanti l-oħra u għall-ħlas effettiv tal-kontribuzzjonijiet finanzjarji tagħhom.

(17)

Il-ħlas tal-kontribuzzjoni Komunitarja għandha tkun soġġetta għall-konklużjoni ta’ ftehim ġenerali bejn il-Kummissjoni f’isem il-Komunità Ewropea u l-istruttura speċifika ta’ implimentazzjoni, li fih hemm l-arranġamenti dettaljati għall-użu tal-kontribuzzjoni Komunitarja. Dan il-ftehim ġenerali għandu jinkludi d-dispożizzjonijiet meħtieġa sabiex jiġi żgurat li l-interessi finanzjarji tal-Komunità jiġu protetti.

(18)

L-imgħax iġġenerat mill-kontribuzzjoni finanzjarja tal-Komunità għandu jitqies bħala dħul assenjat, skond l-Artikolu 18(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE, Euratom) Nru 1605/2002 tal-25 ta’ Ġunju 2002 dwar ir-Regolament Finanzjarju applikabbli għall-baġit ġenerali tal-Komunitajiet Ewropej (6) (minn hawn ‘il quddiem imsejjaħ “ir-Regolament Finanzjarju”). Il-kontribut massimu Komunitarju indikat f’din id-Deċiżjoni jista’ jiżdied mill-Kummissjoni skond kif meħtieġ.

(19)

Il-Komunità għandu jkollha d-dritt li tnaqqas, iżżomm jew ittemm il-kontribuzzjoni finanzjarja tagħha jekk il-Programm Konġunt Eurostars jiġi implimentat b’mod inadegwat, parzjalment jew inkella tardiv, jew f’każ li l-Istati Membri parteċipanti u l-pajjiżi parteċipanti l-oħra ma jikkontribwixxux, jikkontribwixxu parzjalment jew b’mod tardiv għall-finanzjament tal-Programm Konġunt Eurostars, f’konformità mat-termini stabbiliti bi ftehim li għandu jiġi konkluż bejn il-Komunità u l-istruttura speċifika ta’ implimentazzjoni.

(20)

Sabiex il-Programm Konġunt Eurostars jiġi implimentat b’mod effiċjenti, l-appoġġ finanzjarju għandu jingħata lill-parteċipanti fil-proġetti tal-Programm Konġunt Eurostars (minn hawn ‘il quddiem imsejħa “proġetti Eurostars”) li jintgħażlu fil-livell ċentrali wara sejħa għal proposti. Dan l-appoġġ finanzjarju u l-ħlas tiegħu għandhom ikunu trasparenti u effiċjenti. Il-ħlas għandu jsir fil-perjodu stabbilit fi ftehim bejn l-entitajiet ta’ appoġġ nazzjonali u l-istrutturi speċifiċi ta’ implimentazzjoni. L-istrutturi speċifiċi ta’ implimentazzjoni għandhom jinkoraġġixxu lill-Istati Membri parteċipanti u pajjiżi oħra parteċipanti biex iwettqu l-ħlas lill-parteċipanti fi proġetti Eurostars magħżula b’mod konvenjenti, inkluż - meta jkun xieraq - permezz ta’ finanzjament f’somma unika.

(21)

L-evalwazzjoni tal-proposti għandha titwettaq fil-livell ċentrali minn esperti indipendenti. Il-lista tal-klassifika, approvata fil-livell ċentrali, għandha tkun torbot għall-allokazzjoni tal-fondi mill-kontribuzzjoni Komunitarja u mill-baġits nazzjonali intenzjonati għall-proġetti ta’ l-Eurostars.

(22)

Il-kontribuzzjoni tal-Komunità għandha tiġi ġestita fil-qafas ta’ ġestjoni ċentralizzata indiretta, skond ir-Regolament Finanzjarju u r-Regolament tal-Kummissjoni (KE, Euratom) Nru 2342/2002 tat-23 ta’ Diċembru 2002 li jippreskrivi regoli dettaljati għall-implimentazzjoni tar-Regolament tal-Kunsill (KE, Euratom) Nru 1605/2002 dwar ir-Regolament Finanzjarju applikabbli ghall-bagit generali tal-Komunitajiet Ewropej (7) (minn hawn ‘il quddiem imsejħa “ir-Regoli ta’ Implimentazzjoni”).

(23)

Għal kull proġett ta’ Eurostars magħżul, l-SMEs li jwettqu attivitajiet ta’ R&D għandhom jikkontribwixxu b’mod kollettiv il-parti l-kbira ta’ l-ispejjeż totali relatati ma’ l-attivitajiet ta’ R&D tal-parteċipanti kollha.

(24)

Kwalunkwe Stat Membru jista’ jieħu sehem fil-Programm Konġunt Eurostars.

(25)

F’konformità ma’ l-għanijiet tas-Seba’ Programm Kwadru, il-parteċipazzjoni fil-Programm Konġunt Eurostars tal-pajjiżi assoċjati fis-Seba’ Programm Kwadru jew tal-pajjiżi l-oħra għandha tkun possibbli kemm-il darba din il-parteċipazzjoni tkun prevista bil-ftehim internazzjonali rilevanti u kemm-il darba il-Kummissjoni u l-Istati Membri parteċipanti u l-pajjiżi l-oħra parteċipanti jkunu jaqblu magħha.

(26)

F’konformità mas-Seba’ Programm Kwadru, il-Komunità għandu jkollha d-dritt li tiftiehem il-kundizzjonijiet relatati mal-kontribuzzjoni finanzjarja tagħha lill-Programm Konġunt Eurostars li jikkonċernaw il-parteċipazzjoni fih ta’ kwalunkwe pajjiż assoċjat mas-Seba’ Programm Kwadru jew, fejn ikun meħtieġ għall-implimentazzjoni tal-Programm Konġunt Eurostars, ta’ kwalunkwe pajjiż ieħor li jingħaqad mal-Programm matul l-implimentazzjoni tiegħu, skond ir-regoli u l-kundizzjonijiet stabbiliti f’din id-Deċiżjoni.

(27)

Għandhom jittieħdu miżuri xierqa għall-prevenzjoni ta’ irregolaritajiet u frodi u l-passi neċessarji għall-irkupru ta’ fondi mitlufa jew imħallsin jew użati ħażin, skond ir-Regolament tal-Kunsill (KE, Euratom) Nru 2988/95 tat-18 ta’ Diċembru 1995 dwar il-protezzjoni ta’ l-interessi finanzjarji tal-Komunitajiet Ewropej (8), ir-Regolament tal-Kunsill (Euratom, KE) Nru 2185/96 tal-11 ta’ Novembru 1996 dwar il-verifiki u l-ispezzjonijiet fuq il-post imwettqa mill-Kummissjoni sabiex tipproteġi l-interessi finanzjarji tal-Komunità Ewropea kontra l-frodi u irregolaritajiet oħra (9) u r-Regolament (KE) Nru 1073/1999 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-25 ta’ Mejju 1999 dwar l-investigazzjonijiet immexxija mill-Uffiċċju Ewropew Kontra l-Frodi (OLAF) (10).

(28)

Huwa essenzjali li l-attivitajiet ta’ riċerka li jitwettqu taħt il-Programm Konġunt Eurostars jikkonformaw mal-prinċipji bażi ta’ etika, inkluż dawk riflessi fl-Artikolu 6 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea u fil-Karta tad-Drittijiet Fundamentali ta’ l-Unjoni Ewropea, u jsegwu l-prinċipji ta’ mainstreaming u ta’ ugwaljanza bejn is-sessi.

(29)

Il-Kummissjoni għandha tmexxi valutazzjoni interim, li tivvaluta b’mod partikolari l-kapaċità ta’ l-SMEs li jwettqu attivitajiet ta’ R&D għall-aċċess fil-Programm Konġunt Eurostars u l-kwalità u l-effiċjenza ta’ l-implimentazzjoni tal-Programm Konġunt Eurostars u l-progress li sar f’dak li huma għanijiet stabbiliti, kif ukoll valutazzjoni.

(30)

Il-monitoraġġ ta’ l-eżekuzzjoni tal-Programm Konġunt Eurostars għandu jkun effiċjenti u m’għandux jimponi piż mhux neċessarju fuq il-parteċipanti fil-programm, b’mod partikolari l-SMEs.

(31)

L-istruttura speċifika għall-implimentazzjoni għandha tħeġġeġ lill-parteċipanti fil-proġetti Eurostars magħżula biex jikkomunikaw u jaqsmu r-riżultati tagħhom u biex jippubblikaw din l-informazzjoni.

(a)

dimostrazzjoni mill-Istati Membri parteċipanti u mill-pajjiżi parteċipanti l-oħra li l-Programm Konġunt Eurostars kif deskritt fl-Anness jiġi stabbilit b’mod effiċjenti;

(b)

l-istabbiliment formali jew il-ħatra mill-Istati Membri parteċipanti u mill-pajjiżi parteċipanti l-oħra, ta’ struttura speċifika ta’ implimentazzjoni b’personalità legali, li tkun responsabbli għall-implimentazzjoni tal-Programm Konġunt Eurostars u għar-riċeviment, l-allokazzjoni u s-sorveljanza tal-kontribuzzjoni finanzjarja tal-Komunità fil-qafas tal-ġestjoni ċentralizzata indiretta skond l-Artikoli 54(2)(c) u 56 tar-Regolament Finanzjarju u l-Artikolu 35, 38(2) u 41 tar-Regoli ta’ Implimentazzjoni;

(c)

l-istabbiliment tal-mudell ta’ tmexxija xieraq u effiċjenti għall-Programm Konġunt Eurostars f’konformità ma’ l-Anness II;

(d)

it-twettiq effiċjenti ta’ l-attivitajiet taħt il-Programm Konġunt Eurostars deskritti fl-Anness I permezz ta’ l-istruttura speċifika ta’ implimentazzjoni, li tirrikjedi t-tnedija ta’ sejħiet għal proposti għall-konċessjoni tal-għotjiet;

(e)

l-impenji ta’ l-Istati Membri parteċipanti u tal-pajjiżi parteċipanti l-oħra sabiex jikkontribwixxu għall-finanzjament tal-Programm Konġunt Eurostars u l-ħlas effettiv tal-kontribuzzjoni finanzjarja tagħhom, b’mod partikolari l-finanzjament tal-parteċipanti fil-proġetti Eurostars magħżulin wara s-sejħiet għall-proposti mibdija taħt il-Programm Konġunt Eurostars;

(f)

konformità mar-regoli Komunitarji għall-għajnuna ta’ l-Istat, u b’mod partikolari r-regoli stabbiliti fil-Qafas Komunitarju għall-Għajnuna ta’ l-Istat għal Riċerka, Żvilupp u Innovazzjoni (11);

(g)

l-iżgurar ta’ livell għoli ta’ eċċellenza xjentifika u ta’ osservanza ta’ prinċipji etiċi skond il-prinċipji ġenerali tas-Seba’ Programm Kwadru, ta’ mainstreaming u ta’ ugwaljanza bejn is-sessi, u ta’ żvilupp sostenibbli, u

(h)

il-formulazzjoni ta’ dispożizzjonijiet li jirregolaw id-drittijiet tal-proprjetà intellettwali li jirriżultaw mill-attivitajiet li twettqu taħt il-Programm Konġunt Eurostars u l-implimentazzjoni u l-koordinazzjoni tal-programmi ta’ R&D u attivitajiet mibdija fuq livell nazzjonali mill-Istati Membri parteċipanti u mill-pajjiżi parteċipanti l-oħra b’tali mod li jimmiraw għall-promozzjoni tal-ħolqien ta’ tali għarfien u għall-appoġġ għal-użu wiesgħa u disseminazzjoni ta’ l-għarfien maħluq.