Jego celem jest stabilizacja rynków i zapobieganie eskalacji kryzysów na rynkach poprzez zapewnienie ochrony rynkom rolnym w formie narzędzi interwencji rynkowych (interwencja publiczna* i dopłaty do prywatnego przechowywania) oraz wyjątkowych środków. Rozporządzenie nakazuje również stosowanie niezbędnych środków przejrzystości rynkowej, dzięki którym producenci produktów rolnych mogą podejmować lepsze decyzje dotyczące produkcji i inwestycji, zgodnie z rozwojem sytuacji na rynku.
Dodatkowo celem rozporządzenia jest zwiększenie produktywności i jakości na poziomie produkcji, zwiększenie popytu oraz zapewnienie pomocy unijnym sektorom rolnym w lepszym dostosowaniu się do zmian na rynku oraz zwiększeniu ich konkurencyjności poprzez pomoc zapewnianą określonym sektorom (w szczególności sektorom owoców, warzyw oraz wina).
Rozporządzenie ma też zachęcić do współpracy w ramach łańcucha dostaw żywności, za pośrednictwem organizacji producentów* i organizacji międzybranżowych* (organizacji, które reprezentują podmioty z łańcucha dostaw żywności zaangażowane w produkcję, handel lub przetwórstwo produktów w określonych sektorach).
Dokument zawiera minimalne wymagania dotyczące jakości (normy rynkowe), zasady oraz warunki pozwalające zapewnić jakość procesu produkcji i samych produktów. Określa też zasady wykorzystywania określeń zastrzeżonych stosowanych fakultatywnie dla cech produktów lub procesów produkcyjnych stanowiących wartość dodaną dla szeregu produktów. Dodatkowo wyznacza zasady handlu produktami rolnymi oraz szczegółowe zasady konkurencji.
Rozporządzenie kilkukrotnie zmieniano, w tym niedawno poprzez przyjęcie rozporządzenia (UE) 2020/2220, które wprowadza przepisy przejściowe dla wspólnej polityki rolnej (WPR) na lata 2021–2022.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Główne zasady określone w rozporządzeniu podzielono na kilka części. Komisja Europejska ma prawo przyjmować dodatkowe akty delegowane i wykonawcze, aby dodatkowo rozwinąć te zasady.

1.
Rynek wewnętrzny
Sekcja dotycząca rynku wewnętrznego sama w sobie dzieli się na kilka tytułów i rozdziałów.
Interwencja rynkowa
Rozporządzenie opisuje zasady interwencji rynkowej dla zdefiniowanej listy produktów w następujących dziedzinach.
Interwencja publiczna i dopłaty do prywatnego przechowywania
Rozporządzenie określa zasady interwencji rynkowej dotyczącej:
- interwencji publicznej, w ramach której właściwe organy państw członkowskich skupują i przechowują produkty aż do momentu ich zbywania; oraz
- dopłat przyznawanych na przechowywanie produktów przez organizacje sektora prywatnego.
Na mocy tego rozporządzenia Komisji powierza się uprawnienia do przyjmowania:
- aktów delegowanych, zapewniających, by takie produkty nadawały się do długoterminowego przechowywania oraz miały solidną i właściwą jakość handlową (zob. rozporządzenie delegowane (UE) 2016/1238);
- aktów wykonawczych, dotyczących takich kwestii jak minimalne możliwości przechowywania w miejscach przechowywania interwencyjnego (zob. rozporządzenie wykonawcze (UE) 2016/1240).
Programy pomocy
Rozporządzenie zawiera przepisy dotyczące kilku programów pomocy.
- W odniesieniu do dostaw owoców i warzyw oraz mleka i produktów mleczarskich do placówek oświatowych (tak zwane programy szkolne):
  - kraje UE muszą opracować strategię wdrażania programu na szczeblu krajowym lub regionalnym;
  - dodatkowe zasady ujęto w rozporządzeniu (UE) 2017/40, rozporządzeniu (UE) 2017/39 oraz rozporządzeniu (UE) 2020/600.
- W sektorze oliwy z oliwek oraz oliwek stołowych:
  - trzyletnie programy stworzone przez organizacje producentów lub ich zrzeszenia, oferujące rozmaite korzyści producentom w Grecji, Francji i Włoszech;
  - dodatkowe zasady ujęto w rozporządzeniu (UE) nr 615/2014, rozporządzeniu (UE) nr 611/2014 oraz rozporządzeniu (UE) 2020/600.
- W sektorze owoców i warzyw:
  - zasady dotyczące funduszy operacyjnych i programów operacyjnych, krajowej pomocy finansowej oraz krajowej strategii dla takich programów;
  - dodatkowe zasady ujęto w rozporządzeniu (UE) nr 543/2011, rozporządzeniu (UE) 2020/743, rozporządzeniu (UE) 2020/884 oraz rozporządzeniu (UE) 2020/600.
- W sektorze wina:
  - szczegółowe zasady ujęto w rozporządzeniu (UE) 2016/1149 oraz rozporządzeniu (UE) 2016/1150.
- W sektorze pszczelarskim:
  - szczegółowe zasady ujęto w rozporządzeniu (UE) 2015/1366, rozporządzeniu (UE) 2015/1368, decyzji (UE) 2019/974 oraz rozporządzeniu (UE) 2020/600.
- W sektorze chmielu:
  - szczegółowe zasady określono w rozporządzeniu (UE) nr 738/2010.
- Jeśli chodzi o system zezwoleń na sadzenie winorośli:
  - zasady systemu ujęto w rozporządzeniach (UE) 2018/273 oraz (UE) 2018/274.
Przepisy UE dotyczące ustalania cen i innych parametrów koniecznych na potrzeby środków rynkowych dla różnych produktów rolnych określono w rozporządzeniu (UE) nr 1370/2013 (zob. streszczenie).
Wprowadzanie do obrotu i organizacje producentów
Rozporządzenie określa zasady dotyczące wprowadzania do obrotu i organizacji producentów w odniesieniu do poniższych aspektów.
Wprowadzanie do obrotu
- Normy handlowe – produkty, o których mowa w tej sekcji, muszą spełniać odpowiednie normy, by mogły zostać wprowadzone do obrotu w UE. Szczegółowe zasady określono w:
  - rozporządzeniu (UE) nr 29/2012 oraz rozporządzeniu (EWG) nr 2568/91 dotyczącym oliwy z oliwek;
  - rozporządzeniu (UE) nr 1333/2011 dotyczącym bananów;
  - rozporządzeniu (UE) nr 543/2011 dotyczącym owoców i warzyw;
  - rozporządzeniu (UE) nr 2019/934 oraz rozporządzeniu (UE) nr 2019/935 dotyczącym wina;
  - rozporządzeniu (WE) nr 589/2008 dotyczącym jaj;
  - rozporządzeniu (WE) nr 617/2008 dotyczącym jaj wylęgowych;
  - rozporządzeniu (WE) nr 543/2008 dotyczącym mięsa drobiowego;
  - rozporządzeniu (WE) nr 566/2008 dotyczącym mięsa wołowego;
  - rozporządzeniu (WE) nr 1850/2006 dotyczącym chmielu.
- Istnieją zasady dotyczące systemów promowania unikatowych cech produktów rolnych i środków spożywczych (rozporządzenie (UE) nr 1151/2012). Odnoszą się one do takich kwestii, jak chronione nazwy pochodzenia, oznaczenia geograficzne, określenia tradycyjne oraz prezentacja i etykietowanie (zob. streszczenie). Szczegółowe zasady odnoszące się do sektora wina podano w rozporządzeniu (UE) 2019/33 (zob. streszczenie) oraz rozporządzeniu (UE) 2019/34.
Sektory indywidualne (cukier, wino i mleko)
- Określono przepisy szczegółowe dla:
  - cukru w rozporządzeniu (WE) nr 967/2006;
  - mleka w rozporządzeniu (UE) nr 880/2012 oraz rozporządzeniu (UE) nr 511/2012;
  - wina w rozporządzeniu (UE) 2018/273 oraz rozporządzeniu (UE) 2018/274 (rejestr winnic, handel, dokumentacja, deklaracje, kontrole).
Organizacje producentów i organizacje międzybranżowe
- Organizacje te mają obowiązek spełniać określone wymagania i realizować określone cele, by zostać uznanymi organizacjami wyłączonymi z niektórych unijnych zasad konkurencji.
- Przepisy i obowiązkowe składki można rozszerzyć o podmioty gospodarcze, które nie należą do takiej organizacji.
- Szczegółowe zasady określono w rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) 2016/232 oraz, w odniesieniu do sektora owoców i warzyw, w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2017/892.
- Szczegółowe przepisy dla grup producentów chmielu określono w rozporządzeniu (WE) nr 1299/2007.
2.
Handel z państwami trzecimi
Rozporządzenie określa zasady dotyczące pozwoleń na przywóz i wywóz, należności celnych przywozowych, kontyngentów taryfowych oraz zabezpieczeń i refundacji wywozowych.
Dodatkowe zasady zawarto w:
- rozporządzeniu (UE) 2015/1538 w odniesieniu do wniosków o pozwolenie na przywóz;
- rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) 2016/1237 oraz rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) nr 2016/1239;
- rozporządzeniu (UE) 2019/2163 dotyczącym dodatkowych należności celnych przywozowych;
- rozporządzeniu Komisji (UE) nr 642/2010 definiującym metodę naliczania należności celnych przywozowych w sektorze zbóż;
- rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) 2020/760 oraz rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2020/761, a także rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2020/1988 oraz rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) 2020/1987 dotyczącym zarządzania przywozowymi i wywozowymi kontyngentami taryfowymi.
3.
Zasady konkurencji
Niniejsze rozporządzenie ustanawia przepisy dotyczące:
- konkurencji i rolnictwa:
  - odnoszą się one do wszystkich porozumień, decyzji i praktyk wzmiankowanych w art. 101 ust. 1 oraz art. 102 TFUE, które są związane z produkcją produktów rolnych lub handlem nimi
  - wyjątek od stosowania tych zasad ma miejsce w przypadku rolników i zrzeszeń na potrzeby celów WPR, a także w przypadku porozumień i uzgodnionych praktyk uznanych organizacji międzybranżowych;
- pomocy państwa dla rolnictwa.
4.
Zasady ogólne
Środki wyjątkowe
- Środki przeciwdziałające zakłóceniom na rynku, umożliwiające sprawne i skuteczne reagowanie na zagrożenie wystąpieniem zakłóceń na rynku spowodowanych znaczącym wzrostem lub spadkiem cen na rynku wewnętrznym lub rynkach zewnętrznych lub innymi zdarzeniami i okolicznościami powodującymi poważne zakłócenia na rynku lub grożącymi wystąpieniem takich zakłóceń, w przypadku gdy taka sytuacja lub jej skutki dla rynku prawdopodobnie będą trwać nadal lub się pogarszać. Takie środki są z zasady powiązane z określonym zagrożeniem lub zakłóceniem.
- Przykłady stosowania środków wyjątkowych można znaleźć w:
  - rozporządzeniu (UE) nr 1263/2014 dotyczącym produktów mlecznych w czasie rosyjskiego embarga na eksport z UE;
  - rozporządzeniu (UE) 2020/592, rozporządzeniu (UE) 2020/1275, rozporządzeniu (UE) 2020/884 oraz rozporządzeniu (UE) 2020/600 w odniesieniu do sektora owoców, warzyw i wina w czasie pandemii COVID-19, a także rozporządzeniu (UE) 2020/133 i 2020/419 w odpowiedzi na nałożenie amerykańskich taryf na import wina;
  - rozporządzeniu (UE) 2015/1853 dotyczącym wspierania rolników hodujących żywy inwentarz w czasie kryzysu w sektorze mleczarskim i mięsa wieprzowego w 2015 r.
- Środki dotyczące chorób zwierząt oraz straty zaufania klientów z uwagi na zagrożenia dla zdrowia publicznego, zdrowia zwierząt lub zdrowia roślin. Odnoszą się one do następujących sektorów:
- - mięso wołowe i mięso cielęce;
  - mleko i produkty mleczne;
  - mięso wieprzowe;
  - mięso baranie i mięso kozie;
  - jaja:
  - mięso drobiowe.
- Tego rodzaju środki wdrożono na przykład rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2018/1507 w sprawie nadzwyczajnych środków wspierania rynku w sektorach jaj i mięsa drobiowego w Polsce (po wybuchu ptasiej grypy).
- Określone problemy:
  - środki nadzwyczajne dotyczące nasadzenia winorośli w czasie pandemii COVID-19 określono w rozporządzeniu (UE) 2020/601.
- Porozumienia i decyzje w okresach występowania poważnych zakłóceń na rynkach:
  - szczegółowe zasady określono, na przykład w trakcie pandemii COVID-19, w rozporządzeniu (UE) 2020/593, rozporządzeniu (UE) 2020/594 i rozporządzeniu (UE) 2020/599.
Przekazywanie informacji i sprawozdawczość
Szczegółowe zasady dotyczące przekazywania informacji i sprawozdawczości określono w rozporządzeniu (UE) 2017/1185.
Rezerwa przeznaczona na sytuacje kryzysowe w sektorze rolnym
Środki z rezerwy mogą zostać udostępnione w latach, w których sektor ten będzie wymagać dodatkowego wsparcia.

Od kiedy rozporządzenie ma zastosowanie?

Ma ono zastosowanie od 1 stycznia 2014 r.
Uchyla ono rozporządzenia (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 oraz (WE) nr 1234/2007.

KONTEKST

Zasady finansowania WPR, zarządzania nią i monitorowania jej określono w rozporządzeniu (UE) nr 1306/2013 (zob. streszczenie).

Komisja zaproponowała reformę WPR, której celem jest wspieranie zrównoważonego i konkurencyjnego sektora rolnictwa, który może znacząco przyczynić się do realizacji Europejskiego Zielonego Ładu (zob. streszczenie), zwłaszcza w odniesieniu do strategii „od pola do stołu” (zob. streszczenie) oraz strategii bioróżnorodności (zob. streszczenie). Propozycja koncentruje się w szczególności na:

zagwarantowaniu rolnikom sprawiedliwego traktowania i stabilnej przyszłości gospodarczej;
wyznaczeniu ambitniejszych celów w zakresie działań środowiskowych i klimatycznych;
wzmocnieniu pozycji producentów rolnych w łańcuchu dostaw żywności.

KLUCZOWE POJĘCIA

Interwencja publiczna: produkty zostają zakupione przez właściwe organy państw członkowskich UE i są przechowywane przez nie do momentu ich zbycia.

Organizacje producentów: organizacje producentów utworzone w celu wzmocnienia zbiorowej siły negocjacyjnej producentów, w szczególności poprzez realizację określonych celów wymienionych w art. 152 rozporządzenia.

Organizacje międzybranżowe: organizacje producentów i przetwórców lub handlowców w łańcuchu dostaw, w szczególności poprzez realizację określonych celów wymienionych w art. 157 rozporządzenia.

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007 (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 671–854)

Kolejne zmiany rozporządzenia (UE) nr 1308/2013 zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część trzecia – Polityki i działania wewnętrzne Unii – Tytuł VII – Wspólne reguły w dziedzinie konkurencji, podatków i zbliżenia ustawodawstw – Rozdział 1 – Reguły konkurencji – Sekcja 1 – Reguły mające zastosowanie do przedsiębiorstw – Artykuł 101 (dawny artykuł 81 TWE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 88–89)

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część trzecia – Polityki i działania wewnętrzne Unii – Tytuł VII – Wspólne reguły w dziedzinie konkurencji, podatków i zbliżenia ustawodawstw – Rozdział 1 – Reguły konkurencji – Sekcja 1 – Reguły mające zastosowanie do przedsiębiorstw – Artykuł 102 (dawny artykuł 82 TWE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 89)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 352/78, (WE) nr 165/94, (WE) nr 2799/98, (WE) nr 814/2000, (WE) nr 1290/2005 i (WE) nr 485/2008 (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 549–607)