9.8.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 204/70

1.1

Het EESC betreurt dat het niet is geraadpleegd over de voorgestelde richtlijn inzake „Sancties voor werkgevers van illegaal verblijvende onderdanen van derde landen” hoewel in de inleiding bij de richtlijn het tegendeel is vermeld. De voorgestelde richtlijn valt in de regel niet onder een van de gebieden met betrekking waartoe het Comité verplicht moet worden geraadpleegd. Het Comité is evenwel van mening dat het zaak is vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld in dergelijke en aanverwante gevallen te raadplegen daar een en ander gericht is op regulering van kwesties die niet alleen verband houden met de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht, maar ook van invloed zijn op de werkgelegenheid en het sociale beleid.

1.2

Het EESC heeft besloten een initiatiefadvies over dit voorstel voor een richtlijn op te stellen. Het Comité is van mening dat het maatschappelijk middenveld en met name de sociale partners een bijzonder belangrijke rol te spelen hebben in de uitstippeling en tenuitvoerlegging van de door de Europese Commissie voorgestelde richtlijn inzake „Sancties voor werkgevers van illegaal verblijvende onderdanen van derde landen”.

1.3

In zijn vroegere adviezen (1) heeft het Comité de aandacht gevestigd op de noodzaak tegelijkertijd maatregelen te nemen om zowel mogelijkheden voor legale immigratie te creëren als de oorzaken van „onregelmatige” immigratie aan te pakken.

1.4

Het onderschrijft het voorstel omdat het in de praktijk de eerbiediging van de mensenrechten bevordert. Het plaats vraagtekens bij de inhoud van het richtlijnvoorstel, het moment waarop het voorstel is ingediend en de volgorde waarin de wetgevingsvoorstellen zijn goedgekeurd. Het aanwerven van immigranten is een problematiek die nauw verband houdt met de werking van de arbeidsmarkt en zwartwerk in het algemeen, en kan dus niet worden voorkomen door sancties voor werkgevers alleen.

1.5

Gelet op het verband tussen twee verschillende werkgebieden van de Commissie die betrekking hebben op immigratie op EU-niveau, nl. de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht enerzijds, en werkgelegenheid en sociaal beleid anderzijds, wijst het Comité erop dat het van belang is dat de wetgeving inzake legale en illegale immigratie die thans in voorbereiding is, aansluit bij de bestaande EU-wetgeving. Het is van mening dat het probleem van illegale immigratie niet kan worden opgelost door de grenzen te sluiten en dwangmaatregelen op te leggen.

1.6

Er is dringend behoefte aan regelgeving voor legale immigratie naar de EU en migratie binnen de EU, en aan inspanningen om zwartwerk tegen te gaan. Het Comité zou graag zien dat de Commissie zorgvuldig de mogelijkheden nagaat om verdere stappen ter bestrijding van zwartwerk te ondernemen.

1.7

Uit ervaringen wereldwijd blijkt dat zwartwerk het doeltreffendst kan worden bestreden als een aantal acties tegelijkertijd op verschillende gebieden worden ondernomen. Zo moeten niet alleen mogelijkheden worden gecreëerd voor legale immigratie van arbeiders die willen werken in sectoren waar thans de meeste illegale arbeidsmigranten werkzaam zijn, maar ook informatie- en opleidingscampagnes worden opgezet waarbij de gevolgen van zwartwerk duidelijk worden gemaakt. Er moet een beleid komen waarbij uniforme sancties worden opgelegd aan werkgevers, ongeacht de nationaliteit van de zwartwerkers. De voorgestelde richtlijn moet daarom onderdeel zijn van een ruimer pakket maatregelen ter bestrijding van zwartwerk, ook onder illegale immigranten, en moet niet het basale beleidsinstrument vormen zoals door de Commissie wordt voorgesteld.

1.8

Het Comité onderstreept het belang van een adequate tenuitvoerlegging van de richtlijn in de lidstaten, die niet voor een gemakkelijke opgave staan daar i) de monitoringinstanties over onvoldoende geschoold personeel beschikken, ii) de taken tussen de betrokken instanties moeilijk te verdelen zijn en iii) er een groot aantal bedrijven te controleren zijn.

1.9

Het Comité is van mening dat de in de richtlijn geformuleerde voorstellen die in de praktijk voordelen kunnen opleveren, geconsolideerd moeten worden. De wijzigingen en aanvullingen die door het Comité worden voorgesteld, zijn aangegeven in de paragraaf „bijzondere opmerkingen” en hebben tot doel een betere verdeling van bevoegdheden en een verbetering van de situatie van werknemers zonder papieren te verzekeren. Als met deze voorstellen geen rekening wordt gehouden, zouden deze werknemers zelfs nog meer dan vroeger kunnen worden uitgebuit.

2.1

De voorgestelde richtlijn is een van de vele wetgevingsvoorstellen die de Europese Commissie heeft gepresenteerd in aansluiting op haar mededelingen over het Beleidsplan legale migratie van 2005 (2) en over de beleidsprioriteiten bij de bestrijding van illegale immigratie van onderdanen van derde landen (juli 2006) (3). In deze documenten stelde de Commissie voor de factoren weg te nemen die illegale immigratie in de EU aanmoedigen, waarbij vooral de mogelijkheid om werk te vinden een belangrijke rol speelt. Daarom moeten alle lidstaten vergelijkbare sancties invoeren voor werkgevers van onderdanen van derde landen en die ook daadwerkelijk handhaven. De Europese Raad onderschreef het Commissievoorstel (4) in december 2006.

2.2

Na het onderhavige voorstel voor een richtlijn zijn er in 2007 nog de volgende documenten gekomen:

3.1

Dit voorstel heeft tot doel de aantrekkingskracht van door werkgevers aangeboden arbeid te verminderen voor migranten die niet over de nodige vergunningen beschikken. Voortbouwend op bestaande maatregelen in de lidstaten, moet de richtlijn ervoor zorgen dat alle lidstaten i) vergelijkbare sancties invoeren voor werkgevers van onderdanen van derde landen die niet over de nodige verblijfsvergunningen beschikken en ii) deze sancties ook daadwerkelijk uitvoeren.

3.2

Dit voorstel heeft betrekking op het immigratiebeleid en niet op het arbeids- of sociaal beleid. Rechtsgrondslag is artikel 63(3)(b) van het EG-Verdrag en doel is illegale immigratie in de EU tegen te gaan.

3.3

Het voorstel omvat geen maatregelen ten aanzien van onderdanen van derde landen die legaal in de EU verblijven maar in strijd met hun verblijfsstatus werken (bijvoorbeeld studenten of toeristen) of zwartwerk verrichten.

4.1

Deze richtlijn verbiedt arbeid van onderdanen van derde landen die illegaal in de EU verblijven. Inbreuken zouden (eventueel administratief) kunnen worden bestraft via sancties, d.i. boetes, en in het geval van bedrijven mogelijk ook met andere maatregelen, zoals uitsluiting en terugvordering van overheidssubsidies en uitsluiting van overheidsopdrachten. In ernstige gevallen zouden strafrechtelijke sancties kunnen worden opgelegd.

4.2

In artikel 2 wordt de definitie gegeven van arbeid voor de doeleinden van deze richtlijn. Werkgevers worden gedefinieerd als natuurlijke of rechtspersonen voor wie een onderdaan van een derde land betaalde arbeid verricht.

4.3

Werkgevers zijn verplicht i) te controleren, vooraleer een onderdaan van een derde land in dienst te nemen, of de betrokkene beschikt over een wettelijke verblijfsvergunning voor ten minste de duur van de arbeidsperiode en ii) een kopie van dat document voor inspectie beschikbaar te houden. Werkgevers worden geacht aan hun verplichting te hebben voldaan tenzij het overgelegde document duidelijk vervalst is. Alleen ondernemingen en rechtspersonen zijn verplicht de bevoegde instanties uiterlijk na een week in kennis te stellen van de datum van aanvang en beëindiging van het arbeidscontract van onderdanen van derde landen.

4.4

Werkgevers die het verbod op arbeid van illegaal verblijvende onderdanen van derde landen niet naleven, zullen doeltreffende, evenredige en afschrikkende sancties opgelegd krijgen. Werkgevers worden voor inbreuken bestraft door boetes en de verplichting de repatriëringskosten te dragen (de werkgever moet aan deze onderdanen van derde landen al het nog verschuldigde loon betalen, alsmede de nog verschuldigde belastingen en socialezekerheidsbijdragen). Overeenkomstig artikel 10 zijn de inbreuken in bepaalde gevallen strafbaar wanneer zij opzettelijk zijn begaan.

4.5

Lidstaten moeten ook voorzien in financiële sancties (boetes en bijdragen tot de kosten van de terugkeer van illegaal verblijvende onderdanen van derde landen) en andere sancties (tijdelijke uitsluiting van het recht op overheidssteun en van overheidsopdrachten, terugvordering van overheidsuitkeringen, tijdelijke of permanente sluiting van vestigingen). Er zijn ook bepalingen over de aansprakelijkheid van rechtspersonen en mogelijke sancties in dat geval. Bestaande nationale bepalingen inzake de aansprakelijkheid van rechtspersonen kunnen worden gehandhaafd.

4.6

Wanneer de werkgever een onderaannemer is, zorgen de lidstaten ervoor dat de hoofdaannemer alsook iedere intermediaire onderaannemer verplicht zijn tot de betaling van alle financiële sancties en nabetalingen.

4.7

De werkgever moet aan de betrokken onderdanen van derde landen alle nog verschuldigde belastingen en socialezekerheidsbijdragen betalen. Bovendien moeten de lidstaten mechanismen vaststellen om ervoor te zorgen dat de nodige procedures voor de invordering van nog verschuldigd loon automatisch in werking worden gesteld zonder dat de onderdaan van een derde land een vordering moet indienen. Er wordt uitgegaan van een arbeidscontract van minstens zes maanden, tenzij de werkgever het tegendeel kan bewijzen. Lidstaten moeten ervoor zorgen dat onderdanen van derde landen, zelfs indien zij naar hun land zijn teruggekeerd of gerepatrieerd werden, alle ingevorderde achterstallige loon ontvangen. In geval van strafbare inbreuken worden onderdanen van derde landen pas gerepatrieerd als zij al hun nog verschuldigde achterstallige loon hebben ontvangen.

4.8

De lidstaten zorgen ervoor dat ten minste 10 % van de op hun grondgebied gevestigde bedrijven jaarlijks worden geïnspecteerd met het oog op de controle van de arbeid van illegaal verblijvende onderdanen van derde landen. De te inspecteren bedrijven worden geselecteerd op basis van een risicobeoordeling, rekening houdend met factoren zoals de sector waarin een bedrijf actief is of eerdere overtredingen.

4.9

Lidstaten dienen de richtlijn uiterlijk twee jaar na de publicatie in het Publicatieblad van de EU in nationale wetgeving te hebben omgezet.

5.1

Het voorstel voor een richtlijn heeft betrekking op twee verschillende werkgebieden van de Commissie die bij de tenuitvoerlegging van het immigratiebeleid sterk met elkaar verweven zijn: de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht, en het sociale beleid. Het Comité is geen tegenstander van het voorstel om druk uit te oefenen op zowel oneerlijke werkgevers als illegale organisaties die handel drijven in mensen zonder papieren. Het onderschrijft het voorstel omdat het de eerbiediging van de mensenrechten bevordert.

5.2

Volgens het Comité moeten de Europese instellingen rekening houden met de besluitvorming en

Over deze delicate kwesties mag geen onduidelijkheid bestaan daar het hier niet alleen gaat om veiligheid, recht en concurrentiebeleid maar ook om mensenrechten, hetgeen op zijn beurt weer invloed heeft, vanuit zowel collectief als individueel oogpunt, op de markt, de vier vrijheden en de beroepsbevolking; bovendien is immigratie noodzakelijk voor de EU. In zijn vroegere adviezen heeft het Comité de aandacht gevestigd op de noodzaak tegelijkertijd maatregelen te nemen om zowel mogelijkheden voor legale immigratie te creëren als de oorzaken van „onregelmatige” immigratie aan te pakken.

5.3

Er is dringend behoefte aan regelgeving voor legale immigratie naar de EU en migratie binnen de EU. Beperkingen op migratie binnen de lidstaten heeft een aantal problemen doen rijzen, het vrije verkeer van werknemers tussen bepaalde lidstaten verhinderd, en ertoe geleid dat zowel sommige onderdanen van deze landen als EU-burgers in strijd met de regelgeving werken of door hun werkgevers uitgebuit worden. Bij maatregelen om zwartwerk in de EU en de individuele lidstaten tegen te gaan moeten alle betrokkenen die zwartwerk verrichten, gelijk worden behandeld, ongeacht of zij EU-burgers dan wel onderdanen van derde landen zijn. Het Comité dringt er daarom bij de Commissie op aan nauwlettend de mogelijkheden na te gaan om de rechtsgrondslag van de voorgestelde richtlijn uit te breiden, zodat ook maatregelen kunnen worden genomen tegen illegale arbeid van al degenen die niet over de nodige vergunningen of documenten beschikken.

5.4

Het Comité is van mening dat de in de richtlijn vermelde „aantrekkende factor” die door de maatregelen zou moeten worden teruggeschroefd, niet de mogelijkheid tot zwartwerk zelf is, maar wel de mogelijkheid werk te vinden in een ander land. Maatregelen ter vereenvoudiging van de procedures om één enkele verblijfs- en arbeidsvergunning te krijgen zullen daarom zonder twijfel deze aantrekkende factor helpen terugdringen. De lidstaten moeten evenwel ook zelf een bijdrage leveren om de procedures te vereenvoudigen.

5.5

Werkgevers beklemtonen de noodzaak illegaal werk en oneerlijke concurrentie tegen te gaan omdat werkgevers die arbeidskrachten illegaal in dienst nemen, zelf illegale en oneerlijke concurrentie voor andere, eerlijke werkgevers creëren.

5.6

Hoewel de tenuitvoerlegging van de richtlijn een taak is van de lidstaten, moet de Commissie zich ervan bewust zijn dat dit geen gemakkelijke opgave is daar i) er onvoldoende administratieve monitoringinstanties zijn, ii) de bevoegdheden tussen de individuele instanties moeilijk te verdelen zijn en iii) er een groot aantal bedrijven te controleren zijn. De richtlijn zou zijn waarde moeten bewijzen via de daadwerkelijke tenuitvoerlegging ervan.

5.7

De Europese instellingen zouden dezelfde termen moeten gebruiken die ook door internationale en regionale organisaties en in het internationaal recht worden gebruikt en bijgevolg ook internationaal erkend zijn; zo zou bv. moeten worden gesproken van „onregelmatig” of „arbeidsmigrant zonder papieren”, en niet van „illegale arbeiders” of „illegale immigratie”. De term „illegale immigrant” heeft een zeer negatieve connotatie. De voorgestelde richtlijn moet dergelijke begrippen helpen afzwakken, die aanleiding kunnen geven tot nog meer discriminatie van en vreemdelingenhaat tegenover alle arbeidsmigranten, die misschien alleen op basis van hun uiterlijk zullen worden beoordeeld.

5.8

Behoudens deze bedenkingen bij de voorgestelde richtlijn, is het Comité van mening dat de geformuleerde voorstellen die in de praktijk voordelen kunnen opleveren, geconsolideerd moeten worden. Deze voorstellen worden aangegeven in de paragraaf „bijzondere opmerkingen”.

6.1

Artikel 1 — dit artikel moet lidstaten die reeds maatregelen ter regulering van onregelmatige immigratie hebben genomen, de mogelijkheid geven nationale maatregelen die gunstiger zijn voor werknemers te handhaven.

6.2

Artikel 2 — de definities dienen als volgt te worden aangepast:

6.3

Artikel 4(1)(c) — de werkgever moet de kopie van de verblijfsvergunning langer dan de duur van de arbeidsperiode bijhouden daar werkgelegenheid in sommige sectoren over het algemeen van korte duur is en de werkgever vaak verandert.

6.4

Artikel 5

6.5

Artikel 6

6.6

Artikel 7

6.7

Artikel 8 heeft betrekking op andere maatregelen die door de lidstaten moeten worden genomen.

6.8

Artikel 9 heeft betrekking op de verantwoordelijkheid van de hoofdaannemer en iedere intermediaire onderaannemer tot betaling van sancties en nabetalingen. Het kan van nut zijn duidelijk te maken onder welke omstandigheden dit artikel al dan niet van kracht is. In sommige sectoren met een lange keten van onderaannemers als de autobranche kunnen producenten en onderaannemers die verschillende onderdelen op verschillende plaatsen en in verschillende landen produceren, moeilijk gezamenlijk aansprakelijk worden gesteld. Het Comité is van mening dat hoofdaannemers de nodige voorzorgsmaatregelen moeten nemen om te kunnen verzekeren dat ze op deze manier niet aansprakelijk kunnen worden gesteld.

6.9

Artikel 10

6.10

Artikel 14

6.11

Artikel 15

De bepaling dat de lidstaten ten minste 10 % van de bedrijven jaarlijks moeten inspecteren, is een goede zaak. De doeltreffendheid van de voorgestelde richtlijn zal evenwel afhangen van de daadwerkelijke tenuitvoerlegging van deze bepaling. In tal van lidstaten zullen hiervoor extra personeel en financiële middelen nodig zijn. In het andere geval zullen dergelijke aanvullende verplichtingen zonder twijfel ongelijke behandeling van de betrokkenen in de hand werken.