15.3.2005   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 68/49

(1)

Το βασικό κίνητρο του διασυνοριακού οργανωμένου εγκλήματος είναι το οικονομικό όφελος. Οποιαδήποτε, συνεπώς, προσπάθεια πρόληψης και καταπολέμησής του, για να είναι αποτελεσματική, πρέπει να στοχεύει στον εντοπισμό, τη δέσμευση, την κατάσχεση και τη δήμευση των προϊόντων του εγκλήματος. Αυτό όμως είναι δυσχερές, μεταξύ άλλων, λόγω των διαφορών που παρουσιάζουν οι νομοθεσίες των κρατών μελών σε αυτόν τον τομέα.

(2)

Στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Βιέννης τον Δεκέμβριο 1998, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο διατύπωσε έκκληση να ενισχυθούν οι προσπάθειες της ΕΕ για την καταπολέμηση του διεθνούς οργανωμένου εγκλήματος σύμφωνα με πρόγραμμα δράσης όσον αφορά την άριστη δυνατή εφαρμογή των διατάξεων της συνθήκης του Άμστερνταμ για τη δημιουργία ενός χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης (2).

(3)

Σύμφωνα με την παράγραφο 50 στοιχείο β) του προγράμματος δράσης της Βιέννης, εντός πέντε ετών από την έναρξη ισχύος της συνθήκης του Άμστερνταμ, θα πρέπει να γίνει βελτίωση και προσέγγιση, όπου απαιτείται, των εθνικών διατάξεων στον τομέα της κατάσχεσης και της δήμευσης των προϊόντων του εγκλήματος, λαμβανομένων υπόψη των δικαιωμάτων των καλή τη πίστει τρίτων μερών.

(4)

Η παράγραφος 51 των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Τάμπερε της 15ης και 16ης Οκτωβρίου 1999 τονίζει ότι η νομιμοποίηση των εσόδων από παράνομες δραστηριότητες αποτελεί το θεμελιώδες στοιχείο του οργανωμένου εγκλήματος, ότι απαιτείται η εκρίζωσή του όπου εμφανίζεται και ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι αποφασισμένο να λάβει συγκεκριμένα μέτρα για τον εντοπισμό, δέσμευση, κατάσχεση και δήμευση των προϊόντων του εγκλήματος. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συνιστά επίσης, στην παράγραφο 55, την προσέγγιση των διατάξεων του ποινικού δικαίου και της ποινικής δικονομίας όσον αφορά τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες (π.χ. εντοπισμός, δέσμευση και δήμευση των κεφαλαίων).

(5)

Σύμφωνα με τη σύσταση αριθ. 19 στο πρόγραμμα δράσης 2000 με τίτλο «Πρόληψη και έλεγχος του οργανωμένου εγκλήματος: στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αρχή της νέας χιλιετίας», που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο στις 27 Μαρτίου 2000 (3), θα πρέπει να εξετασθεί κατά πόσον υπάρχει ανάγκη να εκδοθεί μια νομική πράξη, η οποία, λαμβάνοντας υπόψη τις καλύτερες πρακτικές που εφαρμόζονται στα κράτη μέλη και με τον δέοντα σεβασμό των θεμελιωδών νομικών αρχών, θα εισαγάγει τη δυνατότητα μετριασμού του βάρους της απόδειξης, στα πλαίσια του ποινικού, αστικού ή φορολογικού δικαίου, όσον αφορά την προέλευση των περιουσιακών στοιχείων των προσώπων που έχουν καταδικασθεί για αδίκημα που συνδέεται με το οργανωμένο έγκλημα.

(6)

Σύμφωνα με το άρθρο 12 σχετικά με τα μέτρα δήμευσης και κατάσχεσης της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών της 12ης Δεκεμβρίου 2000 κατά του διεθνικού οργανωμένου εγκλήματος, τα κράτη μέρη μπορούν να εξετάσουν το ενδεχόμενο να απαιτείται από τον δράστη να αποδεικνύει τη νόμιμη προέλευση του φερόμενου ως προϊόντος εγκλήματος ή άλλου υποκείμενου σε δήμευση περιουσιακού στοιχείου, εφόσον αυτή η απαίτηση συμβαδίζει με τις αρχές του εσωτερικού τους δικαίου και με τη φύση της δικαστικής διαδικασίας.

(7)

Όλα τα κράτη μέλη έχουν επικυρώσει τη σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης της 8ης Νοεμβρίου 1990 για το ξέπλυμα, την έρευνα, την κατάσχεση και τη δήμευση των προϊόντων που προέρχονται από εγκληματικές δραστηριότητες. Ορισμένα κράτη μέλη έχουν υποβάλει δηλώσεις κατά το άρθρο 2 της σύμβασης σχετικά με τα μέτρα δήμευσης, προκειμένου να είναι υποχρεωτική η δήμευση των προϊόντων μόνο των καθοριζομένων σε αυτές αδικημάτων.

(8)

Η απόφαση-πλαίσιο 2001/500/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2001 (4), θεσπίζει διατάξεις για το ξέπλυμα χρήματος, τον προσδιορισμό, τον εντοπισμό, τη δέσμευση, την κατάσχεση και τη δήμευση των οργάνων και των προϊόντων εγκλήματος. Σύμφωνα με αυτή την απόφαση-πλαίσιο, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να μην διατυπώσουν ούτε να διατηρήσουν επιφυλάξεις όσον αφορά τις διατάξεις της σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με τη δήμευση, εφόσον το έγκλημα τιμωρείται με στερητική της ελευθερίας ποινή ή μέτρο ασφαλείας μέγιστης διαρκείας άνω του έτους.

(9)

Με τα μέσα που υπάρχουν σήμερα στον τομέα αυτό, δεν έχει επιτευχθεί σε ικανοποιητικό βαθμό αποτελεσματική διασυνοριακή συνεργασία όσον αφορά τη δήμευση, διότι συνεχίζουν να υπάρχουν κράτη μέλη στα οποία δεν είναι δυνατή η δήμευση των προϊόντων όλων των εγκλημάτων που τιμωρούνται με στερητική της ελευθερίας ποινή μέγιστης διαρκείας άνω του έτους.

(10)

Σκοπός της παρούσας απόφασης-πλαισίου είναι να εξασφαλισθεί ότι όλα τα κράτη μέλη διαθέτουν αποτελεσματικούς κανόνες για τη δήμευση των προϊόντων που προέρχονται από εγκληματικές δραστηριότητες, μεταξύ άλλων και όσον αφορά το βάρος απόδειξης σχετικά με την προέλευση των περιουσιακών στοιχείων που κατέχουν πρόσωπα που καταδικάζονται για αδικήματα συνδεόμενα με το οργανωμένο έγκλημα. Η παρούσα απόφαση-πλαίσιο συνδέεται με ένα δανικό σχέδιο απόφασης-πλαισίου για την αμοιβαία αναγνώριση εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσεων που αφορούν τη δήμευση προϊόντων του εγκλήματος και την κατανομή περιουσιακών στοιχείων, το οποίο υποβάλλεται συγχρόνως.

(11)

Η παρούσα απόφαση-πλαίσιο δεν εμποδίζει ένα κράτος μέλος να εφαρμόζει τις θεμελιώδεις αρχές του όσον αφορά την ευθυδικία, ιδίως το τεκμήριο αθωότητας, τα δικαιώματα ιδιοκτησίας, την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι, την ελευθερία του τύπου και την ελευθερία της έκφρασης σε άλλα μέσα επικοινωνίας,

—

ως «προϊόν» νοείται κάθε οικονομικό πλεονέκτημα που προέρχεται από ποινικά αδικήματα. Μπορεί να συνίσταται σε οιαδήποτε μορφή περιουσιακού στοιχείου, όπως ορίζεται στην ακόλουθη περίπτωση,

—

το «περιουσιακό στοιχείο» περιλαμβάνει κάθε είδους περιουσιακό στοιχείο, είτε αυτό είναι ενσώματο ή ασώματο, κινητό ή ακίνητο, καθώς και νομικές πράξεις ή έγγραφα που πιστοποιούν έναν τίτλο ή δικαίωμα επί του περιουσιακού στοιχείου,

—

ως «όργανα» νοούνται κάθε είδους αντικείμενα που χρησιμοποιούνται ή προορίζονται να χρησιμοποιηθούν με οποιονδήποτε τρόπο, εξ ολοκλήρου ή εν μέρει, για να διαπραχθούν ένα ή περισσότερα ποινικά αδικήματα,

—

ως «δήμευση» νοείται μια ποινή ή ένα μέτρο που διατάσσεται από δικαστήριο κατόπιν διαδικασίας σχετικής με ένα ή περισσότερα ποινικά αδικήματα και καταλήγει στην οριστική αποστέρηση του περιουσιακού στοιχείου,

—

ως «νομικό πρόσωπο» νοείται κάθε οντότητα η οποία αναγνωρίζεται ως νομικό πρόσωπο βάσει του εφαρμοστέου εθνικού δικαίου, πλην των κρατών ή των άλλων οργανισμών δημοσίου δικαίου όταν ασκούν κρατική εξουσία και των οργανισμών δημοσίου διεθνούς δικαίου.

α)

διαπραχθείσα στο πλαίσιο εγκληματικής οργάνωσης, όπως ορίζεται στην κοινή δράση 98/773/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 21ης Δεκεμβρίου 1998, σχετικά με το αξιόποινο της συμμετοχής σε εγκληματική οργάνωση, στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (5), όταν η αξιόποινη πράξη καλύπτεται από:

β)

η οποία καλύπτεται από την απόφαση-πλαίσιο 2002/475/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 13ης Ιουνίου 2002, για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας (12),

εφόσον η αξιόποινη πράξη, σύμφωνα με τις προαναφερόμενες αποφάσεις-πλαίσια,

και η αξιόποινη πράξη είναι τέτοιας φύσεως ώστε να μπορεί να αποφέρει οικονομικό όφελος.

α)

εθνικό δικαστήριο, βασιζόμενο σε συγκεκριμένα περιστατικά, έχει πεισθεί απολύτως ότι τα εν λόγω περιουσιακά στοιχεία έχουν προέλθει από εγκληματικές δραστηριότητες του καταδικασθέντος κατά το χρονικό διάστημα πριν από την καταδίκη για την αξιόποινη πράξη που αναφέρεται στην παράγραφο 1, το οποίο κρίνεται εύλογο από το δικαστήριο υπό τις περιστάσεις της συγκεκριμένης υπόθεσης ή εναλλακτικά·

β)

εθνικό δικαστήριο, βασιζόμενο σε συγκεκριμένα περιστατικά, έχει πεισθεί απολύτως ότι τα εν λόγω περιουσιακά στοιχεία έχουν προέλθει από παρόμοιες εγκληματικές δραστηριότητες του καταδικασθέντος, κατά το χρονικό διάστημα πριν από την καταδίκη για την αξιόποινη πράξη που αναφέρεται στην παράγραφο 1, το οποίο κρίνεται εύλογο από το δικαστήριο υπό τις περιστάσεις της συγκεκριμένης υπόθεσης ή εναλλακτικά·

γ)

εφόσον διαπιστωθεί ότι η αξία των περιουσιακών στοιχείων είναι δυσανάλογη προς το νόμιμο εισόδημα του καταδικασθέντος και εφόσον εθνικό δικαστήριο βασιζόμενο σε συγκεκριμένα γεγονότα έχει πεισθεί απολύτως ότι τα εν λόγω περιουσιακά στοιχεία έχουν προέλθει από εγκληματική δραστηριότητα του εν λόγω καταδικασθέντος.