(1)

Przepisy dotyczące stawek podatku od wartości dodanej (VAT), określone obecnie w dyrektywie Rady 2006/112/WE (3), mają na celu utrzymanie funkcjonowania rynku wewnętrznego i uniknięcie zakłóceń konkurencji. Przepisy te zostały opracowane ponad dwadzieścia lat temu w oparciu o zasadę opodatkowania w miejscu pochodzenia. W swoim komunikacie z dnia 7 kwietnia 2016 r. dotyczącym planu działania w sprawie VAT „W kierunku jednolitego unijnego obszaru VAT – czas na decyzje” oraz w komunikacie z dnia 4 października 2017 r. dotyczącym działań następczych w odniesieniu do planu działania w sprawie VAT „W kierunku jednolitego unijnego obszaru VAT – czas na decyzje” Komisja ogłosiła swój zamiar dostosowania tych przepisów do potrzeb docelowego systemu VAT dla transgranicznego handlu towarami między przedsiębiorcami między państwami członkowskimi, który miałby być oparty na zasadzie opodatkowania w państwie członkowskim przeznaczenia.

(2)

W ramach systemu, w którym dostawy towarów i świadczenie usług podlegałyby opodatkowaniu w państwie członkowskim przeznaczenia, dostawcy i usługodawcy nie czerpią znaczących korzyści z tego, że mają siedzibę w państwie członkowskim o niższej stawce VAT. W systemie takim większe zróżnicowanie w zakresie stawek VAT nie prowadziłoby do zakłócenia funkcjonowania rynku wewnętrznego ani nie powodowałoby zakłóceń konkurencji. W związku z tym należałoby przyznać państwom członkowskim większą elastyczność w zakresie określania stawek.

(3)

Towary i usługi kwalifikujące się do objęcia stawkami obniżonymi powinny służyć konsumentowi końcowemu i realizować cele leżące w interesie ogólnym. Aby uniknąć niepotrzebnej złożoności i wynikającego z niej wzrostu kosztów prowadzenia działalności gospodarczej, w szczególności w odniesieniu do handlu wewnątrzwspólnotowego, po dokonaniu przez państwa członkowskie odpowiedniego wyboru takich towarów i usług, stawki obniżone miałyby zwykle zastosowanie w całym łańcuchu handlowym.

(4)

Ramy prawne umożliwiające stosowanie stawek obniżonych powinny być ogólnie spójne z innymi politykami Unii, takimi jak rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/522 (4) oraz komunikat Komisji z dnia 11 grudnia 2019 r. dotyczący Europejskiego Zielonego Ładu. Aby umożliwić państwom członkowskim stosowanie stawek obniżonych w celu wzmocnienia odporności ich systemów opieki zdrowotnej, należy rozszerzyć zakres towarów i usług uznawanych za niezbędne do wspierania świadczenia opieki zdrowotnej oraz kompensowania i przezwyciężania niepełnosprawności. Ponadto państwa członkowskie powinny mieć możliwość przyczyniania się do neutralnej dla klimatu i zielonej gospodarki poprzez stosowanie stawek obniżonych w odniesieniu do dostaw i usług przyjaznych dla środowiska, przy jednoczesnym przygotowywaniu się do stopniowego wycofywania istniejącego preferencyjnego traktowania dostaw i usług szkodliwych dla środowiska.

(5)

Wszystkie państwa członkowskie muszą być traktowane równo, w związku z czym powinny mieć takie same możliwości stosowania stawek obniżonych, które powinny jednak pozostać wyjątkiem od stawki podstawowej. Takie równe traktowanie można osiągnąć poprzez umożliwienie wszystkim państwom członkowskim stosowania w odniesieniu do kwalifikujących się towarów i usług, w określonych granicach, nie więcej niż dwóch stawek obniżonych w wysokości co najmniej 5 %, stawki obniżonej niższej niż stawka minimalna 5 % oraz zwolnienia z prawem do odliczenia VAT naliczonego.

(6)

Biorąc pod uwagę potrzebę uniknięcia mnożenia się stawek obniżonych ze względów budżetowych oraz zasadę równego traktowania, należy zezwolić państwom członkowskim na stosowanie stawek obniżonych nie niższych niż stawka minimalna 5 % do dostaw towarów lub świadczenia usług ujętych w maksymalnie 24 punktach w załączniku III do dyrektywy 2006/112/WE. Z tych samych powodów państwa członkowskie powinny mieć możliwość stosowania stawki obniżonej niższej niż stawka minimalna 5 % oraz zwolnienia z prawem do odliczenia VAT naliczonego, ale tylko do dostaw towarów lub świadczenia usług ujętych w maksymalnie siedmiu punktach w załączniku III do dyrektywy 2006/112/WE, wybranych spośród dostaw towarów i świadczenia usług uznawanych za zaspokajające podstawowe potrzeby, mianowicie związanych z dostawą środków spożywczych, wody, produktów leczniczych, produktów farmaceutycznych, produktów zdrowotnych i higienicznych, z transportem osób i określonymi przedmiotami kultury (książki, gazety i czasopisma), lub spośród innych dostaw towarów i świadczenia usług ujętych w załączniku III do dyrektywy 2006/112/WE, do których inne państwa członkowskie stosują stawki obniżone niższe niż stawka minimalna 5 % lub zwolnienia z prawem do odliczenia VAT naliczonego, pod warunkiem zachowania stosownych terminów. Należy przyznać państwom członkowskim, które już stosują takie stawki obniżone lub zwolnienia, czas niezbędny do dostosowania się do tych ograniczeń.

(7)

W tych siedmiu punktach należy uwzględnić panele słoneczne zgodnie ze zobowiązaniami środowiskowymi Unii w zakresie dekarbonizacji i z Europejskim Zielonym Ładem, a także umożliwić państwom członkowskim promowanie korzystania z odnawialnych źródeł energii, również za pomocą obniżonych stawek VAT. Aby wesprzeć przejście na korzystanie z odnawialnych źródeł energii oraz wspierać samowystarczalność energetyczną Unii, należy umożliwić państwom członkowskim poprawę dostępu konsumentów końcowych do zielonych źródeł energii.

(8)

Korzystanie z którejkolwiek z tych możliwości przez państwo członkowskie powinno być traktowane jako środek osadzony w logice systemu stawek VAT i przyjęty z jasno określonych względów społecznych z korzyścią dla konsumenta końcowego lub w interesie ogólnym.

(9)

Ogólnym zasadom dotyczącym stawek VAT towarzyszy szereg istniejących odstępstw, które umożliwiają niektórym państwom członkowskim stosowanie niższych stawek. Te niższe stawki są uzasadnione szczególnymi cechami geograficznymi lub względami społecznymi, które przynoszą korzyści konsumentowi końcowemu lub leżą w interesie ogólnym. Takie niższe stawki mogłyby mieć znaczenie dla innych państw członkowskich. Zgodnie z zasadą równego traktowania należy zatem umożliwić wszystkim państwom członkowskim stosowanie niższych stawek do tych samych towarów i usług, do których niższe stawki mają zastosowanie w innych państwach członkowskich i na tych samych warunkach. Aby zapewnić przestrzeganie limitu siedmiu punktów, państwa członkowskie, które w dniu 1 stycznia 2021 r. stosowały takie niższe stawki do dostaw towarów lub świadczenia usług ujętych w więcej niż siedmiu punktach w załączniku III do dyrektywy 2006/112/WE, powinny – do dnia 1 stycznia 2032 r. lub do czasu przyjęcia przepisów ostatecznych, w zależności od tego, która z tych dat przypadnie wcześniej – ograniczyć stosowanie stawek obniżonych niższych niż stawka minimalna 5 % oraz przyznawanie zwolnień z prawem do odliczenia VAT naliczonego w odniesieniu do dostaw towarów lub świadczenia usług ujętych w siedmiu punktach w załączniku III do dyrektywy 2006/112/WE. Powyższe zmiany nie mają wpływu na rozwiązania dotyczące odstępstw w zakresie stosowania zwolnień bez prawa do odliczenia VAT naliczonego określonych w załączniku X do dyrektywy 2006/112/WE.

(10)

Ponadto szereg innych odstępstw umożliwia obecnie niektórym państwom członkowskim stosowanie stawek obniżonych nie niższych niż 12 % do towarów i usług niewymienionych w załączniku III do dyrektywy 2006/112/WE. Biorąc pod uwagę bliskość, jeśli chodzi o poziom tych stawek obniżonych, do stawki podstawowej i zgodnie z zasadą równego traktowania, należy umożliwić wszystkim państwom członkowskim stosowanie stawek obniżonych nie niższych niż 12 % do tych samych towarów i usług, do których w innych państwach członkowskich stosuje się stawki obniżone nie niższe niż 12 % i na tych samych warunkach.

(11)

Inne państwa członkowskie powinny mieć możliwość stosowania stawek obniżonych nie niższych niż 12 % do dostaw towarów i świadczenia usług niewymienionych w załączniku III do dyrektywy 2006/112/WE oraz stawek obniżonych niższych niż 5 % i zwolnienia z prawem do odliczenia VAT naliczonego w odniesieniu do dostaw towarów i świadczenia usług ujętych w punktach załącznika III do dyrektywy 2006/112/WE innych niż pkt 1–6 i pkt 10c, o ile stawki te są zgodne ze strukturą stawek VAT przewidzianą w niniejszej dyrektywie oraz z odpowiednimi warunkami obowiązującymi w państwach członkowskich stosujących stawki obniżone lub zwolnienia z prawem do odliczenia VAT naliczonego w dniu 1 stycznia 2021 r. Dotyczyć to powinno państw członkowskich, które obecnie stosują stawki obniżone i zwolnienia z prawem do odliczenia VAT naliczonego i chciałyby stosować stawki obniżone nie niższe niż 12 % do dostaw towarów i świadczenia usług niewymienionych w załączniku III do dyrektywy 2006/112/WE, stawki obniżone niższe niż 5 % lub zwolnienia z prawem do odliczenia VAT naliczonego w odniesieniu do innych dostaw towarów i świadczenia innych usług niż te, które obecnie stosują.

(12)

Państwa członkowskie, które stosowały stawki obniżone lub przyznawały zwolnienia z prawem do odliczenia VAT naliczonego w oparciu o odstępstwa obowiązujące w dniu 1 stycznia 2021 r., powinny poinformować Komitet ds. VAT o głównych przepisach i warunkach dotyczących odstępstw przewidzianych w ich prawie krajowym, które były stosowane w dniu 1 stycznia 2021 r. i które będą mogły być stosowane przez inne państwa członkowskie. W oparciu o informacje dostarczone przed upływem określonego terminu przez dane państwa członkowskie, bezzwłocznie po otrzymaniu tych informacji Komisja ma przygotować i przekazać wszystkim państwom członkowskim pełny wykaz towarów i usług, do których stosuje się takie stawki obniżone lub zwolnienia, tak aby zapewnić pewność prawa i umożliwić wszystkim państwom członkowskim taką samą możliwość stosowania tych odstępstw. Zachowanie przez państwa członkowskie terminu przekazania takich informacji ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia wszystkim państwom członkowskim takiej samej możliwości stosowania odstępstw.

(13)

Na podstawie informacji przekazanych przez Komisję państwa członkowskie powinny mieć możliwość stosowania stawek obniżonych i zwolnień z prawem do odliczenia VAT naliczonego w odniesieniu do dostaw towarów i świadczenia usług, do których inne państwa członkowskie stosują takie stawki i zwolnienia, pod warunkiem że stawki obniżone i zwolnienia są stosowane na tych samych warunkach, jakie obowiązują w państwach członkowskich, które już stosują te stawki i zwolnienia. W celu skorzystania z tych możliwości państwa członkowskie powinny przyjąć szczegółowe przepisy i przekazać tekst przyjętych przepisów Komitetowi ds. VAT. Na podstawie przekazanych informacji Komisja powinna przedstawić Radzie sprawozdanie zawierające kompleksowy wykaz towarów i usług, do których państwa członkowskie stosują stawki obniżone i zwolnienia z prawem do odliczenia VAT naliczonego.

(14)

Biorąc pod uwagę potrzebę modernizacji i aktualizacji wykazu towarów i usług kwalifikujących się do objęcia stawkami obniżonymi, należy zmienić dyrektywę 2006/112/WE, aby umożliwić stosowanie stawek obniżonych dla realizacji konkretnych celów polityki społecznej, zapewnić jasność i uwzględnić zasadę neutralności, mianowicie poprzez zapewnienie takiego samego traktowania, pod względem stawek VAT, wynajmu oraz dzierżawy a także dostaw niektórych towarów.

(15)

Aby zapewnić państwom członkowskim możliwość wspierania transformacji w kierunku stosowania przyjaznych dla środowiska systemów ogrzewania i zgodnie ze zobowiązaniami środowiskowymi Unii w zakresie dekarbonizacji, w załączniku III do dyrektywy 2006/112/WE należy dodatkowo przewidzieć możliwość stosowania przez państwa członkowskie stawki obniżonej do dostaw i instalowania wysoce wydajnych, niskoemisyjnych systemów ogrzewania, które spełniają kryteria prawodawstwa w dziedzinie ochrony środowiska.

(16)

Cyfryzacja odgrywa kluczową rolę w tworzeniu wartości i wspieraniu konkurencyjności. Indeks gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego mierzy i plasuje wyniki państw członkowskich w zakresie cyfryzacji na podstawie wcześniej zdefiniowanych wskaźników pokazujących znaczne rozbieżności w rozwoju cyfrowym. W celu poradzenia sobie z kwestią słabego zasięgu usług dostępu do internetu oraz z myślą o promowaniu ich rozwoju, państwa członkowskie powinny mieć możliwość stosowania do takich usług stawki obniżonej. Stosowanie stawki obniżonej do usług dostępu do internetu powinno być dostosowane do celów określonych w krajowej polityce cyfryzacji i odpowiednio ograniczone pod względem zakresu. Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2120 (5) usługi dostępu do internetu zapewniają łączność, ale nie obejmują treści dostarczanych przez internet.

(17)

Ponadto, z uwagi na cyfrową transformację gospodarki, państwa członkowskie powinny mieć możliwość zapewnienia takiego samego traktowania transmisji strumieniowej na żywo wydarzeń, w tym imprez, jak tych, które w przypadku fizycznej obecności uczestników kwalifikują się do objęcia stawkami obniżonymi.

(18)

Aby zapewnić opodatkowanie w państwie członkowskim konsumpcji, konieczne jest, by wszystkie usługi, które mogą być świadczone na rzecz usługobiorcy drogą elektroniczną, podlegały opodatkowaniu w miejscu, w którym usługobiorca ma siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu. W związku z tym konieczna jest zmiana zasad regulujących miejsce świadczenia usług związanych z taką działalnością.

(19)

W celu zapewnienia pewności prawa należy wyjaśnić, że w przypadku instytucji o charakterze społecznym, przy ocenie wymogów dotyczących stosowania stawki obniżonej należy brać pod uwagę ogólną działalność i cele organizacji jako całości, niezależne od ostatecznego beneficjenta dostawy towarów lub świadczenia usług.

(20)

Ponadto należy zmienić dyrektywę 2006/112/WE, aby umożliwić stosowanie stawek obniżonych w ograniczonej liczbie sytuacji szczególnych ze względów społecznych, z korzyścią dla konsumenta końcowego i w ramach celu leżącego w interesie ogólnym. W związku z tym wykaz towarów i usług kwalifikujących się do objęcia stawkami obniżonymi zawarty w załączniku III do dyrektywy 2006/112/WE powinien zostać rozszerzony, tak aby obejmował ograniczoną liczbę takich istniejących odstępstw.

(21)

Pandemia COVID-19 pokazała, że istnieje potrzeba dostosowania dyrektywy 2006/112/WE w celu przygotowania ram prawnych na przyszłe kryzysy, a tym samym umożliwienia państwom członkowskim szybkiego reagowania na wyjątkowe okoliczności, takie jak pandemie, kryzysy humanitarne oraz klęski żywiołowe. W tym celu państwa członkowskie, które zostały upoważnione przez Komisję do stosowania zwolnienia z VAT towarów importowanych na rzecz ofiar takich klęsk, powinny mieć możliwość stosowania, na tych samych warunkach, zwolnienia z prawem do odliczenia VAT naliczonego w odniesieniu do wewnątrzwspólnotowych nabyć i krajowych dostaw tych towarów i świadczenia usług związanych z takimi towarami na rzecz kwalifikujących się podmiotów, tak aby mogły one udzielać pomocy ofiarom takich klęsk. Gdy warunki zwolnienia przestaną być spełniane, dostawa takich towarów i świadczenie takich usług powinny podlegać VAT.

(22)

Ponieważ główny cel niniejszej dyrektywy, mianowicie aktualizacja wykazu towarów i usług kwalifikujących się do objęcia stawkami obniżonymi oraz ustanowienie podstaw do zapewnienia państwom członkowskim równego dostępu do stosowania stawek obniżonych, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na istniejące ograniczenia możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.

(23)

Dyrektywa 2006/112/WE została zmieniona dyrektywą Rady (UE) 2020/285 (6). Ze względu na odmienną strukturę stawek VAT przewidzianą w niniejszej dyrektywie należy zmienić odniesienia w dyrektywie (UE) 2020/285.

(24)

Zgodnie ze wspólną deklaracją polityczną państw członkowskich i Komisji z dnia 28 września 2011 r. dotyczącą dokumentów wyjaśniających (7) państwa członkowskie zobowiązały się do złożenia, w uzasadnionych przypadkach, wraz z powiadomieniem o transpozycji, jednego lub większej liczby dokumentów wyjaśniających związki między elementami dyrektywy a odpowiadającymi im częściami krajowych instrumentów transpozycyjnych. W odniesieniu do niniejszej dyrektywy prawodawca uznaje, że przekazanie takich dokumentów jest uzasadnione.

(25)

Należy zatem odpowiednio zmienić dyrektywy 2006/112/WE i (UE) 2020/285,

1)

w art. 53 dodaje się akapit w brzmieniu:

„Niniejszy artykuł nie ma zastosowania do wstępu na imprezy, o których mowa w akapicie pierwszym, jeżeli obecność jest wirtualna.”;

2)

w art. 54 ust. 1 dodaje się akapit w brzmieniu:

„W przypadku gdy usługi i usługi pomocnicze odnoszą się do działalności, która jest transmitowana lub w inny sposób udostępniana wirtualnie, miejscem świadczenia usług jest jednak miejsce, w którym osoba niebędąca podatnikiem ma siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu.”;

3)

w art. 59a wyrażenie wprowadzające otrzymuje brzmienie:

„W celu zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu, nieopodatkowaniu lub zakłóceniu konkurencji, w odniesieniu do usług, których miejsce świadczenia regulują przepisy art. 44 i 45, art. 54 ust. 1 akapit drugi, oraz art. 56, 58 i 59, państwa członkowskie mogą uznać:”;

4)

w art. 81 akapit pierwszy otrzymuje brzmienie:

„Państwa członkowskie, które w dniu 1 stycznia 1993 r. nie korzystały z możliwości zastosowania stawki obniżonej zgodnie z art. 98, mogą, w przypadku gdy korzystają z możliwości przewidzianej w art. 89, postanowić, że w odniesieniu do dostaw dzieł sztuki, o których mowa w załączniku III pkt 26, podstawa opodatkowania jest równa części kwoty określonej zgodnie z art. 73, 74, 76, 78 i 79.”;

5)

w art. 94 wprowadza się następujące zmiany:

6)

art. 98 otrzymuje brzmienie:

7)

dodaje się artykuł w brzmieniu:

8)

uchyla się art. 99;

9)

art. 100 otrzymuje brzmienie:

10)

uchyla się art. 101;

11)

w tytule VIII rozdział 2 wprowadza się sekcję w brzmieniu:

„ Sekcja 2a

Sytuacje wyjątkowe

(*1)  Dyrektywa Rady 2009/132/WE z dnia 19 października 2009 r. określająca zakres stosowania art. 143 lit. b) i c) dyrektywy 2006/112/WE w odniesieniu do zwolnienia z podatku od wartości dodanej przy ostatecznym imporcie niektórych towarów (Dz.U. L 292 z 10.11.2009, s. 5).”;"

12)

uchyla się art. 102 i 103;

13)

art. 104 otrzymuje brzmienie:

14)

uchyla się art. 104a i 105;

15)

dodaje się artykuły w brzmieniu:

16)

w tytule VIII uchyla się rozdział 4;

17)

uchyla się art. 123, 125, 128 i 129;

18)

art. 221 ust. 3 otrzymuje brzmienie:

19)

art. 288 akapit pierwszy pkt 2 otrzymuje brzmienie:

20)

art. 316 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

21)

w art. 387 uchyla się lit. c);

22)

tytuł załącznika III otrzymuje brzmienie:

„Wykaz dostaw towarów i świadczenia usług, do których zastosować można stawki obniżone i zwolnienie z prawem do odliczenia VAT, o których mowa w art. 98”;

23)

w załączniku III wprowadza się zmiany zgodnie z załącznikiem do niniejszej dyrektywy.

„15)

art. 288 otrzymuje brzmienie: