15.12.2017   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 434/30

Εισηγήτρια:

η κ. Franca SALIS-MADINIER

Συνεισηγήτρια:

η κ. Jukka AHTELA

1.1

Η ΕΟΚΕ θεωρεί πιο αναγκαίο από ποτέ να αναγνωριστεί ο ρόλος του κοινωνικού διαλόγου και των συλλογικών διαπραγματεύσεων σε όλα τα επίπεδα, αλλά και να ενισχυθεί αυτήν την περίοδο των μεγάλων ψηφιακών, οικολογικών και δημογραφικών μεταβολών που προκαλούν βαθιές αλλαγές για τους εργαζόμενους, τους εργοδότες και τις σχέσεις τους ως κοινωνικών εταίρων.

1.2

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι αλλαγές που σημειώνονται είναι τέτοιας κλίμακας ώστε απαιτείται συλλογικός προβληματισμός με ευρύτητα και χωρίς αποκλεισμούς. Η σχετική μεθοδολογία βασίζεται στη διεξαγωγή κοινωνικού διαλόγου σε όλα τα επίπεδα, καθώς και στη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών, ούτως ώστε να εξασφαλίσουμε τη συνεχή αναζήτηση νέων σχετικών απαντήσεων, να κάνουμε προτάσεις και να δημιουργήσουμε τον κόσμο του μέλλοντος.

1.3

Τα ενδιαφερόμενα μέρη που είναι οι κοινωνικοί εταίροι πρέπει να είναι συνειδητοποιημένοι όσον αφορά την επιτάχυνση και την έκταση των αλλαγών, αποφασισμένοι να περιορίσουν τις αρνητικές επιπτώσεις τους και πεπεισμένοι ότι η συνεργατική οικονομία μπορεί να οδηγήσει σε θετικές εξελίξεις και ευκαιρίες προς αξιοποίηση.

1.4

Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι οι στόχοι και οι θεμελιώδεις αρχές του κοινωνικού διαλόγου εξακολουθούν να ισχύουν στον νέο κόσμο της εργασίας. Ο κοινωνικός διάλογος, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την ενημέρωση, τη διαβούλευση και τη συμμετοχή των εργαζομένων, πρέπει να βασίζεται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη και τον σεβασμό των εθνικών πρακτικών.

1.5

Η ΕΟΚΕ έχει επανεπιβεβαιώσει σε πολλές από τις γνωμοδοτήσεις της τον κεντρικό ρόλο του κοινωνικού διαλόγου στις νέες μορφές εργασίας (1). Ο κοινωνικός διάλογος πρέπει να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο σε όλα τα σχετικά επίπεδα, με πλήρη σεβασμό της αυτονομίας των κοινωνικών εταίρων.

1.6

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι δεν μπορεί να προβλεφθεί σήμερα ολόκληρο το φάσμα των ευκαιριών και των προκλήσεων που θα προκύψουν από την ψηφιακή οικονομία. Ο ρόλος του κοινωνικού και του κοινωνιακού διαλόγου δεν είναι να αντιταχθεί σε αυτές τις αλλαγές, αλλά να τις κατευθύνει κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ώστε να χρησιμοποιηθούν όλα τα οφέλη που μπορεί να έχουν για την ανάπτυξη, για την προώθηση της καινοτομίας και της ανάπτυξης δεξιοτήτων, για τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων απασχόλησης και για την αλληλέγγυα και βιώσιμη χρηματοδότηση των μέτρων κοινωνικής προστασίας.

1.7

Όπως έχει ήδη δηλώσει η ΕΟΚΕ, η συνδικαλιστική εκπροσώπηση και η συλλογική διαπραγμάτευση για τους εργαζόμενους σε πλατφόρμες είναι υπό αμφισβήτηση (2). Θα πρέπει, ως εκ τούτου, να αρθούν τα εμπόδια για την άσκηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και από τις συμβάσεις της ΔΟΕ (3).

1.8

Η ψηφιοποίηση θέτει υπό αμφισβήτηση τις παραδοσιακές μεθόδους διαχείρισης και διοίκησης, διότι προϋποθέτει την άσκηση συμμετοχικής διαχείρισης και τη θέσπιση συλλογικών κανονιστικών ρυθμίσεων. Αυτός ο νέος τρόπος διαχείρισης πρέπει να προβλέπει τόπους έκφρασης και συμμετοχή των μισθωτών στην επίλυση προβλημάτων και στην ανταλλαγή των πρακτικών για την ενίσχυση των κοινών σημείων αναφοράς και των επαγγελματικών γνώσεων, καθώς και τη βελτιστοποίηση των ανθρωπίνων πόρων στη διαδικασία καινοτομίας και ανάπτυξης της επιχείρησης.

1.9

Παράλληλα, η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι οι νέες μορφές εργασίας, οι οποίες συνοδεύονται από την αποδιαμεσολάβηση και από ταχείες και αδιάλειπτες μεταλλαγές, απαιτούν την προσαρμογή των δομών και των μεθόδων διεξαγωγής του κοινωνικού διαλόγου.

1.10

Η ΕΟΚΕ συνιστά τον σεβασμό της αυτονομίας των κοινωνικών εταίρων οι οποίοι έχουν δεσμευτεί, μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων, να αναζητήσουν καινοτόμες μορφές κοινωνικού διαλόγου και απαντήσεις προσαρμοσμένες στις ανάγκες αμφότερων των εργοδοτών και των εργαζόμενων, τόσο στις παραδοσιακές επιχειρήσεις όσο και στην ψηφιακή οικονομία.

1.11

Η ΕΟΚΕ παραθέτει στην παρούσα γνωμοδότηση μερικές πρώτες εμπειρίες, απαντήσεις και καινοτόμες λύσεις, συνδικαλιστικές πρακτικές και αποτελέσματα συλλογικών διαπραγματεύσεων που ανταποκρίνονται στις προκλήσεις που απορρέουν από τις αλλαγές αυτές.

1.12

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι η ψηφιοποίηση και οι συνέπειές της στην εργασία πρέπει να αποτελέσουν προτεραιότητα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς για όλα τα κράτη μέλη, και να τεθούν στο επίκεντρο του κοινωνικού διαλόγου. Η ΕΟΚΕ συνιστά:

1.13

Αυτοί οι ριζικοί μετασχηματισμοί που βιώνει ο κόσμος της εργασίας εγείρουν επίσης το ζήτημα της στενότερης συνεργασίας μεταξύ των κοινωνικών εταίρων και των υπόλοιπων οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Η ΕΟΚΕ έχει δηλώσει ήδη ότι πρέπει να γίνει σαφής διάκριση μεταξύ κοινωνικού διαλόγου και διαλόγου των πολιτών, αλλά, μολονότι δεν είναι δυνατό να συγχωνευθούν, δεν πρέπει ούτε και να διαχωρίζονται πλήρως μεταξύ τους (4). Εξάλλου, μεταξύ των πρωτοβουλιών που παρατίθενται στην παρούσα γνωμοδότηση συγκαταλέγονται ευρείες συζητήσεις σε επίπεδο κυβερνήσεων οι οποίες συνδέουν στον γενικότερο δημόσιο διάλογο για τον παγκόσμιο αντίκτυπο της ψηφιοποίησης και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη της κοινωνίας των πολιτών.

2.1

Όπως συνέβη και το 1985, χρονολογία που σηματοδοτήθηκε από την εκχώρηση νομιμοποίησης και σημαντικού ρόλου στους κοινωνικούς εταίρους και τον κοινωνικό διάλογο στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής οικοδόμησης, η ΕΟΚΕ συνιστά στην παρούσα συγκυρία που χαρακτηρίζεται από σημαντικούς μετασχηματισμούς να ενισχυθεί ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων σε όλα τα επίπεδα, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα τον ρόλο των εκπροσώπων της κοινωνίας πολιτών.

2.2

Οι νέες μορφές αποσπασματικής εργασίας και η άνοδος του αριθμού των άτυπων εργαζομένων απαιτούν τη συμμετοχή των εν λόγω εργαζομένων μέσω αυξημένης ενημέρωσης και διαβούλευσης, καθώς και μέσω της προσαρμογής των συλλογικών δικαιωμάτων και των διευθετήσεων ως προς τον χρόνο εργασίας και τα κοινωνικά δικαιώματα (5).

3.1

Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο (6), το 17 % των ευρωπαίων πολιτών χρησιμοποιούν ψηφιακές πλατφόρμες, όχι μόνο ως πελάτες αλλά και ως εργαζόμενοι. Είναι στην πλειονότητά τους υψηλής εξειδίκευσης και σε αστικές περιοχές. Από τους εν λόγω πολίτες, μόνο το 5 % των εργαζομένων παρέχει σε τακτική βάση υπηρεσίες και εργασία στις πλατφόρμες, ενώ το 18 % περιστασιακά. Κατά συνέπεια, η εργασία σε πλατφόρμες ως κύρια δραστηριότητα είναι ακόμη περιθωριακού χαρακτήρα, ωστόσο αυξάνεται. Από την άλλη πλευρά, οι επιπτώσεις της ψηφιοποίησης και της τεχνητής νοημοσύνης στην εργασία εντός των παραδοσιακών επιχειρήσεων είναι πολύ σημαντικότερες και, χωρίς να υπάρχει πρόθεση παράβλεψης της εργασίας σε πλατφόρμες, ο κοινωνικός διάλογος πρέπει να επικεντρωθεί σε αυτές τις εξελίξεις που αλλάζουν ριζικά τη φύση και την οργάνωση της εργασίας.

3.2

Η ΕΟΚΕ ζητεί να διεξαχθεί έρευνα σχετικά με το συμβατικό καθεστώς των εργαζόμενων βάσει του μοντέλου του πληθοπορισμού (crowd-workers) και τις άλλες νέες μορφές εργασιακών σχέσεων, καθώς και σχετικά με τις υποχρεώσεις των διαμεσολαβητών, ενόψει των διαπραγματεύσεων για τις συνθήκες εργασίας. Χρειάζονται διευκρινίσεις όσον αφορά τις εν λόγω μορφές εργασίας και το καθεστώς που εφαρμόζεται σε αυτές όσον αφορά τη φορολογία και την κοινωνική ασφάλιση.

3.3

Η ΕΟΚΕ συνιστά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο ΟΟΣΑ και η ΔΟΕ να συνεργαστούν με τους κοινωνικούς εταίρους με στόχο τη θέσπιση κατάλληλων διατάξεων για αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας και προστασίας των εργαζομένων στον κυβερνοχώρο και των εργαζομένων που απασχολούνται στο πλαίσιο άλλων νέων εργασιακών σχέσεων. Η ΕΟΚΕ φρονεί πως θα ήταν επωφελές να εκπονηθεί προσέγγιση σε επίπεδο ΕΕ, επισημαίνοντας παράλληλα ότι η πλειονότητα των δράσεων πρέπει να υλοποιηθεί σε κλίμακα κράτους, κλάδου ή χώρου εργασίας (7).

3.4

Η ΕΟΚΕ ανησυχεί ιδιαίτερα για την αμφισβήτηση της συνδικαλιστικής εκπροσώπησης και του δικαιώματος συλλογικών διαπραγματεύσεων των εργαζόμενων στον ψηφιακό τομέα. Θα μπορούσαν επομένως να εφαρμοστούν κανόνες ανταγωνισμού στους αυτοαπασχολούμενους εργαζομένους, οι οποίοι είναι, στην πραγματικότητα, σε παρόμοια κατάσταση με αυτήν των μισθωτών με σχέση εξαρτημένης εργασίας. Συνεπώς, είναι σκόπιμο να εξετασθεί, σε κάθε περίπτωση ξεχωριστά, το καθεστώς των εν λόγω εργαζομένων και, εφόσον ασκούν μισθωτή δραστηριότητα, να αρθούν τα εμπόδια που θα οδηγούσαν στον αποκλεισμό των εργαζόμενων αυτών από τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και τη συνδικαλιστική εκπροσώπηση (8).

4.1

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι τα ζητήματα σχετικά με την εργασία, τις επαγγελματικές μεταβάσεις, τη δια βίου εκπαίδευση (9), ιδίως την κατάρτιση, τα μέτρα κοινωνικής προστασίας και τη βιωσιμότητα της χρηματοδότησής τους (10), τις συνθήκες εργασίας και αποδοχών, καθώς και τα ζητήματα σχετικά με την ασφάλεια του εισοδήματος, συγκαταλέγονται μεταξύ των σημαντικότερων θεμάτων του κοινωνικού διαλόγου στην εποχή της ψηφιοποίησης.

5.1

Οι ποιοτικές και ποσοτικές εξελίξεις που θα επέλθουν στην απασχόληση λόγω της ψηφιακής μετάβασης είναι δύσκολο να γίνουν αντιληπτές, εάν ληφθεί μάλιστα υπόψη ότι οι επιπτώσεις ενδέχεται να διαφοροποιούνται σε συνάρτηση με τους τομείς και τα επαγγέλματα.

5.2

Εντούτοις, εναπόκειται στους κοινωνικούς εταίρους να προλάβουν τις εξελίξεις αυτές, προκειμένου να προσαρμοστούν οι δεξιότητες των εργαζομένων στα νέα επαγγέλματα (11). Η δια βίου κατάρτιση και η προσαρμογή του περιεχομένου της στις ψηφιακές δεξιότητες συνιστούν θέματα προτεραιότητας. Σε ορισμένα κράτη μέλη ισχύουν ελάχιστα δικαιώματα άδειας μετ' αποδοχών για επαγγελματική κατάρτιση. Θα πρέπει να εξεταστεί αν αυτό θα μπορούσε να προσφέρει ένα αποτελεσματικό εργαλείο για την προσαρμογή της ανάγκης απόκτησης δεξιοτήτων και αν χρειάζεται να θεσπιστούν μέτρα σε ευρωπαϊκή κλίμακα με σκοπό την ευρύτερη διάδοση αυτών των εμπειριών στην ΕΕ (12).

6.1

Η λειτουργία των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης πρέπει να επανεξετασθεί και να προσαρμοστεί κατά περίπτωση, καθώς είχε εκπονηθεί για συνεχή μισθωτή σταδιοδρομία, η οποία όλο και λιγότερο αποτελεί πλέον τον κανόνα. Σε χρονικό διάστημα δέκα ετών, ο αριθμός των Ευρωπαίων που απασχολούνται σε θέσεις εργασίας μερικής απασχόλησης αυξήθηκε κατά 11 εκατομμύρια (επί του παρόντος ανέρχονται σε 44 εκατομμύρια), ενώ ο αριθμός των εργαζόμενων με σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου αυξήθηκε κατά περισσότερο από 3 εκατομμύρια (συνολικά ανέρχονται σε 22 εκατομμύρια) (13).

6.2

Σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, πρέπει να γίνουν πολιτικές επιλογές στον χρηματοπιστωτικό και φορολογικό τομέα, ούτως ώστε να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα των συστημάτων κοινωνικής προστασίας μας και τα ζητήματα αυτά αποτελούν μια θεματική για τον κοινωνικό διάλογο.

7.1

Η ΕΟΚΕ έκρινε σε γνωμοδότησή της (14) ότι ο ίδιος ο ορισμός της εργασίας, καθώς και η βασική διάκριση μεταξύ μισθωτής και ανεξάρτητης εργασίας πρέπει να εξελιχθούν νομικά ώστε να μην αφήνουν χωρίς προστασία τους εργαζομένους της ψηφιακής τεχνολογίας. Η ΕΟΚΕ ζητεί να αποσαφηνιστεί το καθεστώς και οι σχέσεις στον τομέα της ψηφιακής οικονομίας, προκειμένου να διασφαλισθεί ότι κάθε εργαζόμενος απολαύει δικαιωμάτων και ενδεδειγμένης κοινωνικής προστασίας. Οι κοινωνικοί εταίροι της καλούνται να επιτελέσουν καθοριστικό ρόλο προκειμένου η διαδικασία αυτή να οδηγήσει σε θετικό, δίκαιο και βιώσιμο αποτέλεσμα και να αντιμετωπιστούν τυχόν ασάφειες όσον αφορά τα δικαιώματα και την προστασία.

8.1

Η αύξηση του αριθμού των μετακινούμενων εργαζομένων και των τηλεργαζομένων υποχρεώνει τους κοινωνικούς εταίρους να εξεύρουν νέες και καινοτόμες μεθόδους για να βρίσκουν τους εργαζόμενους αυτούς που δεν έχουν πλέον φυσική παρουσία στους χώρους των επιχειρήσεων.

9.1

Παρότι οι ΤΠΕ και η ψηφιοποίηση παρέχουν δυνατότητες αυτονομίας ως προς τη διαχείριση του χρόνου και των χώρων εργασίας για ορισμένους εργαζόμενους (δεδομένου ότι η αξιολόγησή τους βασίζεται περισσότερο στο αποτέλεσμα παρά στις ώρες παρουσίας), για κάποιους άλλους, οι τεχνολογίες των πληροφοριών και των επικοινωνιών επιβάλλουν την ενίσχυση της επιτήρησης και του ελέγχου της εργασίας τους.

9.2

Οι κοινωνικοί εταίροι, μέσω του κοινωνικού διαλόγου, πρέπει να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις αυτές για να προστατεύσουν τα συλλογικά συμφέροντα όλων αυτών των εργαζομένων και να εξασφαλίσουν ποιοτική εργασία.

10.1

Μολονότι η ολοένα εντεινόμενη χρήση των ΤΠΕ μπορεί να αποτελεί, για ορισμένους εργαζόμενους, μια ευκαιρία για αυξημένη αυτονομία και αποτελεσματικότερο συνδυασμό επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής, η κακή διαχείρισή της συνιστά επίσης κίνδυνο για την υγεία. Η αύξηση του αριθμού των εργαζομένων που υποφέρουν από εργασιακό στρες και επαγγελματική εξουθένωση (burn-out) είναι μια ανησυχητική και πολυέξοδη πραγματικότητα, για την οποία ο κοινωνικός διάλογος πρέπει να βρει λύσεις. Η Επιτροπή έχει προχωρήσει σε πρόταση οδηγίας σχετικά με την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής για τους γονείς και φροντιστές, στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων που συνοδεύουν τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων (16).

10.2

Οι ΤΠΕ (17) μπορούν επίσης να καταστήσουν ασαφή τα όρια μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής. Ένας ευρύς διάλογος για τον περιορισμό της συνεχούς διαθεσιμότητας των εργαζομένων, καθώς και η κατάρτισή τους για την αποτελεσματική χρήση των ΤΠΕ αποτελούν αναγκαίες απαντήσεις, ακριβώς όπως και τα νέα δικαιώματα, όπως είναι το δικαίωμα στην αποσύνδεση που αναγνωρίστηκε πρόσφατα στη Γαλλία.

11.1

Η τάση για αυξημένη αυτονομία που προσφέρει η ψηφιοποίηση σε ορισμένους εργαζόμενους αποτελεί πρόκληση για τις επιχειρήσεις, τα όργανά τους, τη διοίκησή τους, καθώς και για τις μεθόδους διαχείρισης και τις παραδοσιακές ιεραρχικές δομές των επιχειρήσεων. Οι εξελίξεις αυτές απαιτούν περισσότερες μορφές κοινωνικού διαλόγου, ενημέρωση, διαβούλευση και ισχυρή συμμετοχή των εργαζομένων. Οι τελευταίοι μπορούν να συμβάλουν οι ίδιοι σε καινοτόμες πρακτικές και σε διαδικασίες ανάπτυξης επωφελείς για την εταιρεία και τα ενδιαφερόμενα μέρη της.

11.2

Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ κρίνει αναγκαία την ενίσχυση της επιρροής και της συμμετοχής των εργαζόμενων στα αρμόδια όργανα λήψης αποφάσεων. Ζωτικής σημασίας είναι η εμπιστοσύνη των εργαζομένων και των συνδικάτων τους και η συμβολή τους σε όλα τα σχετικά επίπεδα και φορείς, είτε σε τοπικό επίπεδο ή/και σε επίπεδο εποπτικών και διοικητικών συμβουλίων. Η συμμετοχή τους στην πρόβλεψη των εξελίξεων, στη διαχείριση και στις αποφάσεις που αφορούν τις εν λόγω αλλαγές, είναι καίριας σημασίας για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων των ψηφιακών μετασχηματισμών και την καλλιέργεια ενός πνεύματος και μιας νοοτροπίας με γνώμονα την καινοτομία. Σύμφωνα με έκθεση του Eurofound, η πλειονότητα των στελεχών επιχειρήσεων είναι πεπεισμένη ότι η συμμετοχή των εργαζομένων στις επιλογές των επιχειρήσεων συνιστά ανταγωνιστικό πλεονέκτημα (18).

11.3

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, είναι απαραίτητο να ληφθούν υπόψη κατάλληλες μορφές διαβούλευσης και ενημέρωσης των εργαζόμενων στις νέες μορφές οργάνωσης της εργασίας. Σε εθνικό επίπεδο όπως και στις επιχειρήσεις, οι κοινωνικοί εταίροι θα πρέπει να εξεύρουν τις πλέον κατάλληλες λύσεις ώστε να διασφαλιστεί η συμμετοχή αυτών των φορέων.

12.1

Σε ορισμένα κράτη μέλη, οι κυβερνήσεις έχουν αρχίσει διάλογο σχετικά με τις δυνατότητες και τις προκλήσεις της ψηφιοποίησης. Στη διαδικασία αυτή κλήθηκαν να συμμετάσχουν οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, οι εργοδότες, οι ερευνητές και οι εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών.

12.2

Η ΕΟΚΕ αναφέρει τις πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί σε ορισμένα κράτη μέλη για την πρόβλεψη νέων μορφών εργασίας. Οι πρωτοβουλίες αυτές συνδέουν κοινωνικούς εταίρους και φορείς της κοινωνίας πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των οργανώσεων νεολαίας και καταπολέμησης της φτώχειας.

12.2.1

Η Γερμανία υπήρξε πρωτοπόρος με τη δημοσίευση, το 2015, της Πράσινης Βίβλου με τίτλο «Εργασία 4.0 — Επαναπροσδιορισμός της εργασίας», ανοίγοντας τον δρόμο για διάλογο με τους κοινωνικούς εταίρους και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς σχετικά με την εφαρμογή της ψηφιοποίησης.

12.2.2

Στη Γαλλία συγκροτήθηκε εθνικό συμβούλιο για την ψηφιοποίηση και το 2015 δημοσιεύτηκε η έκθεση με τίτλο «Rapport Mettling» (έκθεση Mettling). Η εν λόγω έκθεση καταρτίστηκε με τη συμμετοχή συνδικαλιστικών οργανώσεων, εργοδοτών και πολιτών και περιλαμβάνει διάφορες συστάσεις που πρέπει να εφαρμοστούν από τις επιχειρήσεις.

12.2.3

Παρόμοιες πρωτοβουλίες εκ μέρους κυβερνήσεων και με τη συμμετοχή κοινωνικών εταίρων, της ακαδημαϊκής κοινότητας και εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών έχουν επίσης αναπτυχθεί στην Αυστρία, τη Φινλανδία, τη Σουηδία, την Πορτογαλία, την Ιταλία, την Ισπανία, την Ουγγαρία και τη Δανία.

13.1

Πειραματισμοί σε πολλά κράτη μέλη, τους οποίους η ΕΟΚΕ περιγράφει ενδεικτικά παρακάτω, καταδεικνύουν την εξέλιξη των συνδικαλιστικών πρακτικών και τη διασφάλιση νέων δικαιωμάτων χάρη στις συλλογικές διαπραγματεύσεις για τις νέες μορφές εργασίας.

13.2

Στη Γαλλία διαπιστώνεται η αναγνώριση δύο νέων δικαιωμάτων: το πρώτο, το οποίο προβλέπεται στον εργασιακό νόμο του Αυγούστου 2016, είναι το δικαίωμα στην αποσύνδεση για την αντιμετώπιση των κινδύνων της εργασίας χωρίς σύνορα και χωρίς περιορισμούς. Το δικαίωμα αυτό εξασφαλίζει στους εργαζόμενους που χρησιμοποιούν τις ΤΠΕ τη δυνατότητα να περιορίζουν τη διαρκή σύνδεση στο διαδίκτυο.

13.3

Ο κοινωνικός διάλογος στο επίπεδο των επιχειρήσεων αποτυπώνει το εν λόγω δικαίωμα στην αποσύνδεση με τη σύναψη συλλογικών επιχειρησιακών ή κλαδικών συμβάσεων εργασίας. Σε ορισμένες επιχειρήσεις πραγματοποιήθηκαν επίσης διαπραγματεύσεις για τη σύναψη συμβάσεων τηλεργασίας ή ευέλικτης και αυτόνομης εργασίας. Το 2016 υπεγράφη επίσης η πρώτη στην Ευρώπη σύμβαση για την ψηφιοποίηση μεταξύ των κοινωνικών εταίρων, στο πλαίσιο μιας ομάδας για τις τηλεπικοινωνίες. Προβλέπει κυρίως τη σύσταση επιτροπής με τους κοινωνικούς εταίρους που θα αναλάβει την πρόβλεψη των νέων δεξιοτήτων που θα χρειαστούν οι μισθωτοί λόγω των ψηφιακών εξελίξεων.

13.4

Το δεύτερο νέο δικαίωμα που αποκτήθηκε στη Γαλλία είναι ο προσωπικός λογαριασμός δραστηριότητας. Το σύνολο του εργατικού δυναμικού (μισθωτοί, αυτοαπασχολούμενοι ή «ψευδείς» αυτοαπασχολούμενοι, καθώς και εργαζόμενοι στις πλατφόρμες) απολαύουν αυτού του δικαιώματος και μπορούν να συνδυάζουν, χάρη σε αυτό, το δικαίωμα στην κατάρτιση, την κοινωνική πρόνοια, την ανεργία και τη συνταξιοδότηση σε έναν μόνο μεταφερόμενο λογαριασμό.

13.5

Επιπλέον, αρχίζουν να διαφαίνονται καινοτόμες συνδικαλιστικές πρακτικές: ορισμένες συνδικαλιστικές οργανώσεις έχουν δημιουργήσει για τους αυτοαπασχολούμενους μια πλατφόρμα η οποία προτείνει νέες υπηρεσίες, όπως ασφάλιση ασθενείας, εγγυήσεις κοινωνικών παροχών και νομικές υπηρεσίες προσαρμοσμένες στη δραστηριότητά τους.

13.6

Στη Γερμανία και τη Σουηδία, η γερμανική συνδικαλιστική οργάνωση IG Metall και η σουηδική συνδικαλιστική οργάνωση Unionen προέβησαν, τον Ιούνιο του 2016, σε σύναψη εταιρικής σχέσης για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της εργασίας σε ψηφιακές πλατφόρμες, με σκοπό την πρόβλεψη των μεταβολών που προκαλεί η νέα οικονομία και την ανάπτυξη ψηφιακών εργαλείων συνδικαλιστικής επικοινωνίας, ούτως ώστε να διασφαλιστεί η οργάνωση των αυτοαπασχολούμενων και των εργαζόμενων βάσει του μοντέλου του πληθοπορισμού (crowd-workers). Η πρόσβαση στη συνδικαλιστική πλατφόρμα που δημιουργείται κατά τον τρόπο αυτό είναι διασυνοριακή και απευθύνεται στους εργαζόμενους πέραν των εθνικών συνόρων. Στη Γερμανία, έχει επίσης συναφθεί μια κλαδική συμφωνία για την ευέλικτη εργασία, που λαμβάνει υπόψη τις νέες μορφές εργασίας: τηλεργασία, νομαδική εργασία, κατ’ οίκον εργασία.

13.7

Στην Ιταλία, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις διαπραγματεύτηκαν, σε ορισμένες επιχειρήσεις, συμβάσεις σχετικά με άτυπες μορφές εργασίας που προβλέπουν εγγυήσεις όσον αφορά την ασφαλιστική κάλυψη κοινωνικών παροχών και ασθενείας, οι οποίες απευθύνονταν μέχρι σήμερα μόνο στους κλασικούς μισθωτούς εργαζόμενους, καθώς και την παροχή κατάλληλα προσαρμοσμένης νομικής συνδρομής.

13.8

Στη Δανία και σε πολλές άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως και στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι νέες μορφές ψηφιακής εργασίας αποτέλεσαν αντικείμενο έντονης κριτικής από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, διότι δεν εμπίπτουν ούτε στις εργασιακές κανονιστικές ρυθμίσεις που διέπουν τους παραδοσιακούς τομείς ούτε στις προβλεπόμενες φορολογικές επιβαρύνσεις. Η εταιρεία μεταφορών Uber, εμβληματική δομή της εργασίας σε πλατφόρμες, βρέθηκε στο επίκεντρο των συζητήσεων για την ψηφιακή οικονομία. Η πρόκληση ήταν να αναγνωρισθούν οι οδηγοί της Uber ως εργαζόμενοι με εξαρτημένη σχέση εργασίας και, ως εκ τούτου, να υποχρεωθεί η Uber να τους δηλώνει, να καταβάλλει εργοδοτικές εισφορές και σέβεται την εργατική νομοθεσία (19). Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις θέτουν ως πρωταρχικό στόχο τη διαπραγμάτευση, εξ ονόματος των εργαζόμενων σε πλατφόρμες, κατώτατων μισθών, διαφανών κριτηρίων που διέπουν τους αλγόριθμους και καθορίζουν τη βαθμολογία και την αξιολόγησή τους, καθώς και αξιοπρεπών συνθηκών εργασίας (20).

13.9

Στις Κάτω Χώρες, εργαζόμενοι βάσει ευέλικτων συμβάσεων ή «αυτοαπασχολούμενοι» έχουν αναλάβει επίσης συνδικαλιστική δράση.

13.10

Ο ευρωπαϊκός κοινωνικός διάλογος στη μεταλλουργία κατέληξε σε κοινή θέση η οποία υπογράφεται από τη συνδικαλιστική ένωση Industriall και την οργάνωση των εργοδοτών CEEMET, σχετικά με τον αντίκτυπο της ψηφιοποίησης και τις δράσεις που απαιτούνται (21).

13.11

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι Business Europe, UNI Europa, CEEP και UEAPME υπέγραψαν κοινή δήλωση σχετικά με τις επιπτώσεις της ψηφιοποίησης στον κόσμο της εργασίας και επισήμαναν τις σημαντικότερες προκλήσεις που εγείρονται για τους Ευρωπαίους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων και τους κοινωνικούς εταίρους (22).