Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών σχετικά με τη μετάπλαση του ψηφιακού μερίσματος σε κοινωνικά οφέλη και οικονομική μεγέθυνση»

COM(2009) 586 τελικό

2011/C 44/33

Εισηγήτρια: η κ. DARMANIN

Στις 28 Οκτωβρίου 2009 και σύμφωνα με το άρθρο 262 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με την

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών για τη μετάπλαση του ψηφιακού μερίσματος σε κοινωνικά οφέλη και οικονομική μεγέθυνση

COM(2009) 586 τελικό.

Το ειδικευμένο τμήμα «Μεταφορές, ενέργεια, υποδομές και κοινωνία των πληροφοριών», στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της ΕΟΚΕ, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του την 1η Ιουνίου 2010.

Κατά την 464η σύνοδο ολομέλειάς της, της 14ης και 15ης Ιουλίου 2010 (συνεδρίαση της 15ης Ιουλίου 2010), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε την ακόλουθη γνωμοδότηση με 141 ψήφους υπέρ, 1 ψήφο κατά και 1 αποχή.

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1   Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την ανακοίνωση της Επιτροπής με θέμα Μετάπλαση του ψηφιακού μερίσματος σε κοινωνικά οφέλη και οικονομική μεγέθυνση. Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό βήμα προς την εκπλήρωση ενός εκ των στόχων της στρατηγικής ΕΕ 2020 για έξυπνη και βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς, όπου το ψηφιακό μέρισμα θα αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του ευρωπαϊκού ψηφιακού θεματολογίου.

1.2   Η ΕΟΚΕ οπωσδήποτε υποστηρίζει τις προσπάθειες της Επιτροπής να εξασφαλίσει την τήρηση της προθεσμίας του 2012 για την ελευθέρωση του φάσματος από τα κράτη μέλη. Η ΕΟΚΕ κατανοεί ότι ορισμένες χώρες έχουν ενδεχομένως δυσκολίες και αντικειμενικούς λόγους που δεν τους επιτρέπουν να τηρήσουν την προθεσμία αυτή. Ωστόσο, η μη τήρηση της προθεσμίας θα πρέπει να στηρίζεται σε βάσιμους λόγους και η προθεσμία συμμόρφωσης μετά τον Ιανουάριο του 2012 θα πρέπει να είναι η συντομότερη δυνατή.

1.3   Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι το ψηφιακό μέρισμα το οποίο προκύπτει από το ραδιοφάσμα –ήτοι έναν πολύ περιορισμένο πόρο– θα μπορέσει, εφόσον προσδιοριστεί ορθά η χρήση του και υπάρξει εγγύηση της εφαρμογής του, να δημιουργήσει σημαντικά οικονομικά και κοινωνικά οφέλη για την Ευρώπη, τα οποία αναμένεται να ενισχύσουν περαιτέρω την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά και ταυτόχρονα να αυξήσουν την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή, εξασφαλίζοντας έτσι την επίτευξη ορισμένων κοινωνικών στόχων της ΕΕ.

1.4   Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει επίσης σε αυτό το εμβληματικό πρόγραμμα του ψηφιακού θεματολογίου ένα ισχυρό μέσο προώθησης των πλεονεκτημάτων της ΕΕ. Σε μια εποχή όπου ο ευρωσκεπτικισμός παρουσιάζει άνοδο και οι πολίτες δεν κατανοούν πλήρως το δυναμικό μιας ενωμένης Ευρώπης, το πρόγραμμα αυτό μπορεί να προσφέρει σαφή και απτά οφέλη τόσο στα άτομα όσο και στις επιχειρήσεις. Το πρόγραμμα θα βελτιώσει επίσης το επίπεδο προστασίας των καταναλωτών, ενώ η διαδικασία δεν προβλέπεται να επιβάλει περιττές επιβαρύνσεις στον τελικό χρήστη.

1.5   Η ΕΟΚΕ προτρέπει την Επιτροπή να δρομολογήσει μια ολοκληρωμένη στρατηγική επικοινωνίας, η οποία θα παρουσιάζει τους λόγους της μετάβασης από την αναλογική στην ψηφιακή μετάδοση και τα συνακόλουθα οφέλη.

2.   Εισαγωγή / Ιστορικό

2.1   Η μετάβαση από την αναλογική στην ψηφιακή επίγεια τηλεόραση στην Ευρώπη θα ελευθερώσει πολύτιμες ραδιοσυχνότητες εξαιτίας της καλύτερης απόδοσης της ψηφιακής ραδιοτηλεοπτικής μετάδοσης. Το λεγόμενο «ψηφιακό μέρισμα» διαθέτει μεγαλύτερο δυναμικό για την παροχή μεγαλύτερης ποικιλίας υπηρεσιών.

2.2   Η μετάβαση αυτή αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για να καλύψει η Ευρώπη την αυξανόμενη ζήτηση ραδιοφάσματος, ιδιαίτερα για την παροχή ασύρματων ευρυζωνικών υπηρεσιών σε αγροτικές περιοχές και τη γεφύρωση κατ’ αυτόν τον τρόπο του «ψηφιακού χάσματος», και να προωθήσει την αφομοίωση των νέων ασύρματων υπηρεσιών, συμβάλλοντας έτσι σημαντικά στην επίτευξη των στόχων της ανταγωνιστικότητας και της οικονομικής μεγέθυνσης και στην ικανοποίηση ορισμένων από τις σημαντικές κοινωνικές, πολιτιστικές και οικονομικές ανάγκες των ευρωπαίων πολιτών.

2.3   Το ραδιοφάσμα που αντιστοιχεί στο ψηφιακό μέρισμα θα είναι διαθέσιμο σε όλη την Ευρώπη σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, καθώς όλα τα κράτη μέλη πρέπει να ολοκληρώσουν την κατάργηση της αναλογικής τηλεόρασης το αργότερο έως το 2012.

2.4   Η Επιτροπή έχει αναγνωρίσει τη σημασία της ευρυζωνικής υποδομής υψηλών ταχυτήτων για πολλές από τις εξελίξεις που έχουν ζωτική σημασία για τη μετάβαση σε μια ψηφιακή οικονομία έντασης γνώσης, με χαμηλές εκπομπές (διοξειδίου του) άνθρακα. Ήδη, το σχέδιο οικονομικής ανάκαμψης που έχει εγκρίνει το Συμβούλιο έχει θέσει ως στόχο ευρυζωνική κάλυψη κατά 100 %, η οποία πρέπει να επιτευχθεί μεταξύ 2010 και 2013.

2.5   Η αύξηση των πόρων του ραδιοφάσματος θα δημιουργήσει επίσης νέες ευκαιρίες για καινοτομία. Οι πιο προφανείς ευκαιρίες εντοπίζονται στις ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές, καθώς το ψηφιακό μέρισμα προσφέρει μεγάλο τμήμα του ραδιοφάσματος για να αναπτύξουν οι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς τις υπηρεσίες τους. Θα υπάρξουν επίσης σημαντικές δυνατότητες σε τομείς υπηρεσιών που παρέχουν σημαντικά κοινωνικά οφέλη, όπως η υγειονομική περίθαλψη, η ηλε-μάθηση, η ηλε-διακυβέρνηση και η ηλε-προσβασιμότητα, όπως και σε περιοχές όπου οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις μπορούν να επωφεληθούν από καλύτερη πρόσβαση στην οικονομία.

3.   Οικονομικά και κοινωνικά οφέλη του ψηφιακού μερίσματος

3.1   Ο δυνητικός οικονομικός αντίκτυπος θα εξαρτηθεί από το πραγματικό επίπεδο της μελλοντικής ζήτησης νέων υπηρεσιών, το οποίο δεν είναι εύκολο να προσδιορισθεί ποσοτικά στην παρούσα φάση. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη ωστόσο της Επιτροπής, εάν ο ευρωπαϊκός συντονισμός του ραδιοφάσματος που προκύπτει από το ψηφιακό μέρισμα ως σύνολο επιτευχθεί πριν από το 2015, το δυνητικό κέρδος εκτιμάται μεταξύ 20 και 50 δισεκατομμυρίων ευρώ επιπλέον (σε μία δεκαπενταετία) σε σύγκριση με την αυτόνομη δράση κάθε χώρας της ΕΕ. Η εκτίμηση αυτή λαμβάνει υπόψη τις δυνητικές νέες εφαρμογές, όπως οι προηγμένες επίγειες εκπομπές και οι ασύρματες ευρυζωνικές.

3.2   Οι εναρμονισμένες συνθήκες εντός της ΕΕ θα λειτουργήσουν προς όφελος της βιομηχανίας υψηλής τεχνολογίας, χάρη στην τυποποίηση και την εξορθολογισμένη παραγωγή του σχετικού εξοπλισμού. Επιπλέον, οι δυνατότητες για την ανάπτυξη καινοτομίας στον τομέα αυτόν θα αυξηθούν σημαντικά και θα είναι πιο στοχευμένες. Αυτό είναι εξαιρετικά θετικό για τη βιομηχανία και ιδιαίτερα για τους παράγοντες που κάνουν σημαντικές επενδύσεις στην καινοτομία.

3.3   Ο κυριότερος κοινωνικός αντίκτυπος της ελευθέρωσης του φάσματος θα είναι η αύξηση της πρόσβασης σε ευρυζωνικές υπηρεσίες για όλους. Ακόμη και σήμερα, στις αγροτικές περιοχές δεν υπάρχει πάντα καλή πρόσβαση στο διαδίκτυο. Χάρη στο ψηφιακό μέρισμα, η πρόσβαση στο διαδίκτυο θα είναι δυνατήπροσβάσιμο σε όλους και οι διαδικτυακές υπηρεσίες θα διαδοθούν ευρύτερα, εδραιώνοντας ακόμη περισσότερο την εσωτερική αγορά. Εφόσον η διάθεση ευρυζωνικών υπηρεσιών θα είναι εφικτή στις περισσότερες αγροτικές περιοχές, η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι οι επιχειρήσεις θα έχουν μεγαλύτερο περιθώριο να αποφύγουν την εγκατάσταση σε αστικές ζώνες. Το γεγονός αυτό θα οδηγήσει σε μετεγκατάσταση της βιομηχανίας, η οποία μέχρι σήμερα εξακολουθεί να συγκεντρώνεται στις αστικές περιοχές για λόγους επικοινωνίας και υλικοτεχνικής υποστήριξης. Το αποτέλεσμα αυτής της μετεγκατάστασης θα είναι πιθανόν η αύξηση της απασχόλησης στις αγροτικές περιοχές, με θετικές συνέπειες και για το περιβάλλον (εφόσον ο υπερπληθυσμός των αστικών περιοχών δεν οδηγεί σε βιώσιμες πρακτικές). Ωστόσο, η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει τη θέση που έχει διατυπώσει σε διάφορες γνωμοδοτήσεις της, όσον αφορά την ανάγκη καθολικής ευρυζωνικής υπηρεσίας για όλους τους πολίτες, με μέτρα προσβασιμότητας για την απρόσκοπτη πρόσβαση των ατόμων με αναπηρίες.

3.4   Ο καταναλωτής θα έχει περισσότερες επιλογές, μιας και θα υπάρχουν περισσότεροι τηλεοπτικοί σταθμοί σε συνδυασμό με υπηρεσίες υψηλής ποιότητας, ενώ ταυτόχρονα θα χρησιμοποιείται λιγότερο φάσμα. Επιπλέον, η δυνατότητα παρακολούθησης τηλεοπτικού περιεχομένου με τη βοήθεια κινητών πολυμέσων δίνει νέα διάσταση στην προσβασιμότητα των τηλεοπτικών υπηρεσιών. Το ψηφιακό μέρισμα θα επιφέρει σημαντική βελτίωση στην ποιότητα ζωής των καταναλωτών. Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να εγγυηθούν την επαρκή προστασία των χρηστών καθ’ όλη τη διαδικασία της ψηφιακής μετάβασης και να διασφαλίσουν ότι δεν μετακυλίονται περιττά έξοδα στον καταναλωτή.

3.5   Ένα πρόσθετο όφελος του ψηφιακού μερίσματος είναι ότι προβάλλει τις δυνατότητες και τα πλεονεκτήματα μιας ενωμένης Ευρώπης, της οποίας οι χώρες χρησιμοποιούν τα ίδια πρότυπα. Σε μια περίοδο ανόδου του ευρωσκεπτικισμού, το ψηφιακό μέρισμα μπορεί να αποτελέσει ένα ακόμη απτό πλεονέκτημα για το σύνολο της ΕΕ.

4.   Σημαντικές παρατηρήσεις

4.1   Η μετάβαση από την αναλογική στην ψηφιακή τηλεόραση θα οδηγήσει αναμφίβολα σε πολύ καλύτερη χρήση του φάσματος. Στην πραγματικότητα, με την ψηφιακή τηλεόραση, κάθε κανάλι ραδιοσυχνότητας (εύρους 8 MHz) μπορεί να μεταδίδει κατά μέσο όρο πέντε ή έξι τηλεοπτικά προγράμματα. Αυτό σημαίνει ότι, μετά την πλήρη μετάβαση στη ψηφιακή τηλεόραση, το φάσμα που θα χρησιμοποιείται για τηλεοπτικές εκπομπές θα μειωθεί στο ένα πέμπτο ή ένα έκτο του φάσματος που ήταν παλαιότερα απαραίτητο. Στις χώρες που εγκαθιστούν δίκτυα ενιαίας συχνότητας (SFN), το κέρδος σε επίπεδο χρήσης του φάσματος μπορεί ακόμη και να δεκαπλασιαστεί με τη βέλτιστη εκμετάλλευση των διαφόρων τηλεοπτικών δικτύων.

4.2   Είναι βέβαιο ότι το φάσμα που θα ελευθερωθεί αποτελεί πολύτιμο πόρο, ιδίως στις χώρες όπου η ανάπτυξη της καλωδιακής τηλεόρασης βρίσκεται σε εμβρυακό στάδιο και επομένως το φάσμα ραδιοσυχνοτήτων αποτελεί όντως περιορισμένο πόρο. Αυτό το ελευθερωμένο φάσμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά για την παροχή ασύρματων ευρυζωνικών υπηρεσιών, οι οποίες είναι ιδιαιτέρως πολύτιμες για τις αγροτικές περιοχές όπου αναμφίβολα η απουσία διαδικτυακών υπηρεσιών υψηλής ταχύτητας αποτελεί αιτία οικονομικής στασιμότητας και κοινωνικού αποκλεισμού. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι οι υπηρεσίες αυτές θα συντείνουν στην ενίσχυση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής αυτών των περιοχών.

4.3   Ο λόγος της ψηφιακής μετάβασης ίσως να μην είχε εξηγηθεί σαφώς στο παρελθόν. Το κοινό μπορεί να έχει την αντίληψη ότι αυτή η μετάβαση εξυπηρετεί αποκλειστικά το συμφέρον των φορέων εκμετάλλευσης τηλεοπτικών υπηρεσιών, εφόσον μπορεί να υπάρχει κάποιο κόστος για την αλλαγή του οικιακού εξοπλισμού. Επομένως, η ανάπτυξη και υλοποίηση μιας κατάλληλης στρατηγικής επικοινωνίας έχει εξαιρετική σημασία, προκειμένου να γίνει γνωστός ο πραγματικός λόγος αυτής της μετάβασης.

4.4   Όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν μια κοινή ζώνη, η οποία θα επιτρέπει την παροχή καθολικής υπηρεσίας σε ολόκληρη την ΕΕ και σε όλους τους ευρωπαίους πολίτες. Η βέλτιστη επιλογή είναι η ζώνη των 800 MHz, η οποία βρίσκεται στην υποζώνη UHF των 790-862 MHz.

4.5   Η Ευρωπαϊκή Διάσκεψη των Διοικήσεων Ταχυδρομείων και Τηλεπικοινωνιών (CEPT) είναι αρμόδια για την κατάρτιση των τεχνικών προδιαγραφών για την εναρμόνιση της ζώνης των 800 MHz, σε στενή συνεργασία με τις διάφορες εθνικές ρυθμιστικές αρχές, οι οποίες γνωρίζουν καλά τα ζητήματα που αφορούν το φάσμα στις χώρες τους.

4.6   Για το άνοιγμα της ζώνης των 800 MHz στις ασύρματες ευρυζωνικές υπηρεσίες επικοινωνίας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ολοκληρώσουν τη διαδικασία της μετάβασης εντός συγκεκριμένης προθεσμίας. Η τρέχουσα προθεσμία λήγει την 1η Ιανουαρίου 2012 και μάλλον δεν θα τηρηθεί από όλα τα κράτη μέλη. Μολαταύτα, τα κράτη που δεν θα ολοκληρώσουν τη μετάβαση εμπρόθεσμα θα πρέπει να το πράξουν σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα εντός του 2012.

4.7   Στα κράτη μέλη που πραγματοποιούν ήδη τη μετάβαση, πολλοί φορείς εκμετάλλευσης τηλεοπτικών υπηρεσιών υποχρεούνται τώρα να στραφούν σε πομπούς ψηφιακής τηλεόρασης· λόγω της κρίσιμης οικονομικής τους κατάστασης, ωστόσο, δεν είναι σε θέση να αγοράσουν εξοπλισμό καλής απόδοσης (που κατασκευάζεται κατά κανόνα στην ΕΕ). Υπό αυτές τις δύσκολες συνθήκες, αναγκάζονται να αγοράσουν φθηνότερο, αλλά χαμηλότερης απόδοσης και αξιοπιστίας εξοπλισμό τηλεοπτικών εκπομπών που κατασκευάζεται κατά κανόνα στην Άπω Ανατολή. Κατά συνέπεια, ο εξοπλισμός αυτός μπορεί να τεθεί εκτός λειτουργίας σε μόλις δύο ή τρία χρόνια, υποχρεώνοντας τους τηλεοπτικούς σταθμούς να αγοράσουν νέο εξοπλισμό (ιδανικά, υψηλότερης αξιοπιστίας και απόδοσης).

4.8   Στις σημερινές οικονομικές συνθήκες, οι φορείς εκμετάλλευσης τηλεοπτικών υπηρεσιών, ιδίως οι μικροί, αντιμετωπίζουν ενδεχομένως τεράστια δυσκολία να χρηματοδοτήσουν την αλλαγή του εξοπλισμού λόγω της ψηφιακής μετάβασης. Για τον λόγο αυτόν, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι θα πρέπει να δημιουργηθούν μηχανισμοί αρχικής χρηματοδότησης, οι οποίοι θα βοηθούν τις εν λόγω ΜμΕ στη διαδικασία προσαρμογής στις νέες τεχνολογίες. Η βοήθεια αυτή δεν θα έχει απαραίτητα τη μορφή επιδότησης· μπορεί να αφορά τη διάθεση κονδυλίων πριν από την επένδυση, τα οποία στη συνέχεια θα επιστρέφονται εντός εύλογου χρονικού διαστήματος, όπως στην περίπτωση των δανείων. Επιπλέον, οι ΜμΕ θα πρέπει επίσης να υποστηρίζονται στον τομέα αυτόν με μηχανισμούς εγγυήσεων.

4.9   Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι η παροχή τηλεοπτικών υπηρεσιών χαμηλής ποιότητας στους τελικούς χρήστες και η οικονομική ζημία για τους τηλεοπτικούς σταθμούς, οι οποίοι λόγω της προσωρινής οικονομικής δυσκολίας αναγκάζονται να επενδύσουν διπλά. Η πρόβλεψη μεγαλύτερης προθεσμίας για τη διαδικασία μετάβασης ή η παροχή οικονομικής βοήθειας στους τηλεοπτικούς σταθμούς θα συνέβαλλε στην αποφυγή αυτών των προβλημάτων και θα επέτρεπε μια εναρμονισμένη υλοποίηση του δικτύου σε όλα τα κράτη μέλη.

4.10   Τα κράτη μέλη θα κληθούν να ελευθερώσουν την υποζώνη των 790-862 MHz για το ψηφιακό μέρισμα, αλλά δεν θα είναι υποχρεωμένα να το πράξουν. Εάν η κατάσταση του φάσματος μιας χώρας δεν επιτρέπει τη συγκέντρωση όλων των υπηρεσιών τηλεοπτικών εκπομπών στο υπόλοιπο τμήμα του φάσματος UHF, η εν λόγω χώρα θα έχει τη δυνατότητα να διατηρήσει τις υπηρεσίες τηλεοπτικών εκπομπών στη ζώνη των 800 MHz. Οι χώρες μπορούν επίσης να επιλέξουν την ταυτόχρονη παροχή υπηρεσιών τηλεοπτικών εκπομπών και ασύρματων ευρυζωνικών υπηρεσιών ως συμβιβαστική λύση.

4.11   Μιας και όλα τα κράτη μέλη θα χρησιμοποιήσουν μακροπρόθεσμα τη ζώνη των 800 MHz για την παροχή ασύρματων ευρυζωνικών υπηρεσιών, είναι απαραίτητη η ανάπτυξη κατάλληλων τεχνικών προδιαγραφών για την αποφυγή τυχόν αρνητικών «συνοριακών φαινομένων», τα οποία σίγουρα θα επιβάρυναν τις ασύρματες ευρυζωνικές υπηρεσίες λόγω των χαμηλών επιπέδων ισχύος που χρησιμοποιούνται για τα ασύρματα κυψελοειδή δίκτυα.

4.12   Το ίδιο πρόβλημα προκύπτει με τις τρίτες χώρες που συνορεύουν με την ΕΕ. Σε αυτές τις χώρες, οι υπάρχουσες υπηρεσίες ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών υψηλής ισχύος στη ζώνη των 800 MHz θα προκαλούν πιθανότατα παρεμβολές στις ασύρματες ευρυζωνικές υπηρεσίες των γειτονικών χωρών της ΕΕ. Όταν προκύπτει πρόβλημα παρεμβολών από παρακείμενη τρίτη χώρα, μοναδική λύση είναι η διαπραγμάτευση συμφωνίας με την εν λόγω χώρα σχετικά με την κατανομή συχνοτήτων των τηλεοπτικών της πομπών κοντά στα σύνορα με την ΕΕ, μολονότι δεν πρόκειται για εύκολη υπόθεση.

4.13   Στόχος των κρατών μελών της ΕΕ που αξιοποιούν τη ζώνη των 800 MHz για τον σκοπό του ψηφιακού μερίσματος είναι ιδανικά η επίτευξη ισορροπίας μεταξύ των οικονομικών και κοινωνικών πλεονεκτημάτων που απορρέουν από τη χρήση του φάσματος από τους φορείς εκμετάλλευσης τηλεπικοινωνιών (οι οποίοι θα ωφεληθούν από το νέο διαθέσιμο εύρος ζώνης) και από τους φορείς εκμετάλλευσης ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών (οι οποίοι θα ωφεληθούν από την καλύτερη αξιοποίηση του διαθέσιμου εύρους ζώνης και των πρόσθετων υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως οι διαδραστικές εφαρμογές ηλεκτρονικής υγείας, μάθησης, διακυβέρνησης, προσβασιμότητας κλπ.).

4.14   Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εργαστούν με στόχο την παροχή υπηρεσιών κοινής ωφελείας μέσω του δικτύου ψηφιακής τηλεόρασης και ταυτόχρονα να επιτρέψουν την παροχή εύκολα προσβάσιμων υπηρεσιών μέσω των νέων ασύρματων ευρυζωνικών υπηρεσιών που δημιουργούνται χάρη στη ζώνη του ψηφιακού μερίσματος. Εάν το πράξουν αυτό, οι πολιτικές τους θα λειτουργούν ουδέτερα, διασφαλίζοντας τα οικονομικά συμφέροντα των φορέων εκμετάλλευσης ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών και τηλεπικοινωνιών.

4.15   Ένα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο της υλοποίησης του νέου ψηφιακού μερίσματος είναι το γεγονός ότι οι τηλεοπτικές υπηρεσίες θα διατίθενται ολοένα και περισσότερο σε δίκτυα κινητής τηλεφωνίας νέας γενιάς (3G και άνω). Αυτό σημαίνει ότι σε κάποιο βαθμό οι φορείς εκμετάλλευσης δικτύων κινητής τηλεφωνίας θα προσφέρουν τις ίδιες υπηρεσίες με εκείνες που προσφέρονται από τους παραδοσιακούς τηλεοπτικούς σταθμούς, ανοίγοντας έτσι ένα νέο πεδίο ανταγωνισμού. Σκόπιμο είναι, ωστόσο, να αποφεύγεται η λειτουργία υβριδικών δικτύων, τα οποία διαχειρίζονται ταυτόχρονα ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί και φορείς εκμετάλλευσης τηλεπικοινωνιών. Με αυτόν τον τρόπο οι δύο επιχειρηματικές οντότητες παραμένουν απολύτως ανεξάρτητες και προλαμβάνεται η ανάπτυξη εμπορικών μοντέλων που δεν είναι εύχρηστα.

4.16   Οι διαδραστικές εφαρμογές που μπορούν να προσφέρονται από τηλεοπτικούς σταθμούς στο πλαίσιο των νέων ψηφιακών προγραμμάτων τους μπορούν να αναπτύσσονται σε οποιοδήποτε πρότυπο διαδραστικών τηλεοπτικών υπηρεσιών. Ωστόσο, είναι σκόπιμο να χρησιμοποιούνται τεχνολογίες όπως το πρότυπο MHP (οικιακή πλατφόρμα πολυμέσων - ένα ανοικτό πρότυπο συστήματος ενδιάμεσου λογισμικού που έχει σχεδιαστεί στο πλαίσιο του DVB για τη διαδραστική ψηφιακή τηλεόραση), μιας και πρόκειται για ευρωπαϊκή τεχνολογία και είναι τελείως ανοικτό. Δεν απαιτείται, επομένως, η καταβολή δικαιωμάτων εκμετάλλευσης και προσφέρονται οικονομικά πλεονεκτήματα στους φορείς εκμετάλλευσης και πρωτίστως στους τελικούς χρήστες. Υπάρχουν βέβαια και άλλες τεχνολογίες, ωστόσο είναι σκόπιμο να επιλέγεται ένα ανοικτό πρότυπο, όποιο και αν είναι αυτό, προκειμένου ο τελικός χρήστης να έχει πρόσβαση σε αυτήν τη νέα τεχνολογία.

4.17   Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την επιτυχή ολοκλήρωση της ψηφιακής μετάβασης στην ΕΕ είναι η συντονισμένη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών με στόχο τη συνεχή ανταλλαγή εμπειριών, ιδίως στον τομέα του προγραμματισμού του δικτύου ψηφιακής τηλεόρασης και της βέλτιστης απόδοσης του φάσματος. Πιστεύουμε ότι οι εθνικοί κρατικοί ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί θα πρέπει να διαδραματίσουν θεμελιώδη ρόλο σε αυτήν την ενδοκοινοτική ανταλλαγή. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το «κρατικό καθεστώς» τους θα πρέπει να προσφέρουν δημόσια υπηρεσία. Οι εθνικοί κρατικοί φορείς εκμετάλλευσης τηλεοπτικών υπηρεσιών θα πρέπει επομένως να προσφέρουν συμβουλευτικές υπηρεσίες στους κρατικούς φορείς εκμετάλλευσης τηλεοπτικών υπηρεσιών άλλων (κοινοτικών και τρίτων) χωρών. Ένα χαρακτηριστικό πλεονέκτημα αυτής της προσέγγισης είναι η παροχή ταχείας και αποτελεσματικής επιμόρφωσης στους φορείς εκμετάλλευσης τηλεοπτικών υπηρεσιών των νέων κρατών μελών, οι οποίοι βρίσκονται συνήθως σε πιο αρχικό στάδιο όσον αφορά την ανάπτυξη των δικτύων ψηφιακής τηλεόρασης.

4.18   Ένα στοιχείο που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη στη διαδικασία ανοίγματος της ζώνης των 800 MHz στις νέες ασύρματες ευρυζωνικές υπηρεσίες είναι ότι οι τηλεοπτικοί σταθμοί που εκπέμπουν επί του παρόντος στη ζώνη VHF θα χρειαστεί ενδεχομένως να μετακινηθούν (σε ημερομηνία που δεν έχει προσδιοριστεί ακόμη) στη ζώνη UHF, στην περίπτωση που τα αντίστοιχα κανάλια VHF χρησιμοποιούνται για την ψηφιακή μετάδοση ραδιοφωνικών εκπομπών (DAB). Η μετάβαση στο ψηφιακό ραδιόφωνο δεν θα συνεισφέρει από μόνη της στο ψηφιακό μέρισμα, διότι δεν είναι ακόμη σαφές εάν το παραδοσιακό αναλογικό ραδιόφωνο θα καταργηθεί. Επιπλέον, ακόμη κι αν καταργηθεί, το μερίδιο της ελευθερωμένης ζώνης είναι πολύ μικρό για να συνεισφέρει ουσιαστικά στο ψηφιακό μέρισμα. Μολαταύτα, οι νέες υπηρεσίες DAB θα χρησιμοποιήσουν σίγουρα την ίδια ζώνη VHF που χρησιμοποιείται επί του παρόντος από τους φορείς εκμετάλλευσης τηλεοπτικών υπηρεσιών, επομένως αυτό θα συμβάλει στη συμπίεση του φάσματος στα κανάλια 21-60 της ζώνης UHF.

4.19   Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι κατά το άνοιγμα της ζώνης των 800 MHz στις νέες υπηρεσίες, οι τηλεοπτικοί σταθμοί που χρησιμοποιούν τα κανάλια 61-69 (στη ζώνη των 800 MHz) θα πρέπει να μετακινηθούν σε άλλο κανάλι στη ζώνη UHF, ενώ οι σταθμοί που χρησιμοποιούν τα κανάλια 21-60 δεν θα χρειαστεί να προβούν σε αλλαγές. Πρόκειται για ένα σαφές μειονέκτημα για τους σταθμούς που χρησιμοποιούν τη ζώνη των 800 MHz και οι σταθμοί αυτοί θα πρέπει να δαπανήσουν χρήματα και χρόνο. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να απενεργοποιήσουν τους πομπούς τους κατά την αλλαγή καναλιού και να υποστούν την προσωρινή απώλεια διαφημιστικών εσόδων. Σε αυτούς τους μη προνομιούχους σταθμούς θα πρέπει, συνεπώς, να παρασχεθεί οικονομική βοήθεια, σύμφωνα με τη βασική αρχή της ισότιμης μεταχείρισης και τις διατάξεις της Συνθήκης για τις κρατικές ενισχύσεις.

4.20   Για την επίτευξη βέλτιστης απόδοσης φάσματος, οι νέες τεχνολογίες (όπως η κωδικοποίηση MPEG-4 και DVB-T2) θα πρέπει να επιτρέπουν τη μετάδοση τηλεοπτικών προγραμμάτων σε στενότερη ζώνη. Ταυτόχρονα, η υιοθέτηση αυτών των νέων τεχνολογιών δεν θα πρέπει να επηρεάζει ιδιαίτερα το κόστος για τον τελικό χρήστη, διαφορετικά η καθολική προσβασιμότητα των νέων υπηρεσιών θα ζημιωθεί σοβαρά.

4.21   Μια άλλη χρήσιμη τεχνολογία για τη βέλτιστη αξιοποίηση των περιορισμένων πόρων του φάσματος είναι η λειτουργία δικτύων ενιαίας συχνότητας (SFN). Με την τεχνολογία αυτή, ένα περιφερειακό δίκτυο μπορεί να λειτουργεί χρησιμοποιώντας ένα μόνο κανάλι του φάσματος, ενώ με τα τυπικά δίκτυα πολλαπλών συχνοτήτων απαιτούνται τουλάχιστον τρεις ή τέσσερις συχνότητες για τηλεοπτικά δίκτυα μεσαίου μεγέθους. Για τη χρήση ενιαίας συχνότητας, όλοι οι πομποί του δικτύου πρέπει να είναι συγχρονισμένοι, έχοντας μια κοινή χρονική αναφορά. Η μοναδική μέθοδος που χρησιμοποιείται επί του παρόντος είναι το παγκόσμιο σύστημα εντοπισμού θέσης (GPS), μια στρατιωτική εφαρμογή υπό τον πλήρη έλεγχο των ΗΠΑ. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα δίκτυα ψηφιακής τηλεόρασης SFN εξαρτώνται 100 % από το σύστημα αυτό, το οποίο μπορεί να τροποποιηθεί ή να καταργηθεί ανά πάσα στιγμή από τις αρχές των ΗΠΑ, δημιουργώντας τεράστιο πρόβλημα για αυτούς τους φορείς εκμετάλλευσης τηλεοπτικών υπηρεσιών.

4.22   Το GPS, ωστόσο, δεν είναι το μοναδικό σύστημα που επιτρέπει τον συγχρονισμό του δικτύου. Διάφορα εναλλακτικά συστήματα θα μπορούσαν να αποτελούν πηγή συγχρονισμού. Η ΕΕ θα μπορούσε να εργαστεί για την ταχεία ολοκλήρωση του σχεδίου GALILEO, το οποίο θα μπορούσε να γίνει η ευρωπαϊκή απάντηση στο GPS, εξασφαλίζοντας την πλήρη ανεξαρτησία των κρατών μελών της ΕΕ από το στρατιωτικό σύστημα των ΗΠΑ.

4.23   Ένα από τα προτεινόμενα συστήματα για τη βέλτιστη αξιοποίηση της ζώνης του ψηφιακού μερίσματος είναι η χρήση έξυπνου ασύρματου ευρυζωνικού εξοπλισμού, ο οποίος θα αναζητεί αυτόματα ελεύθερες ζώνες ραδιοσυχνοτήτων (ακόμη και μεταξύ των υφιστάμενων υπηρεσιών τηλεοπτικών εκπομπών) και θα χρησιμοποιεί τις διαθέσιμες ζώνες με τη συνεχή αναζήτηση συχνοτήτων κατά τη διάρκεια της κανονικής τους λειτουργίας. Τα συστήματα αυτά (γνωστά ως «γνωστικά συστήματα ραδιοεπικοινωνιών») θα αποτελούσαν μια τέλεια τεχνική λύση για τη μεγιστοποίηση του ψηφιακού μερίσματος, ωστόσο υπάρχει ο κίνδυνος αύξησης του τελικού κόστους για τον καταναλωτή σε επίπεδο που θα εμποδίζει την καθολική προσβασιμότητα στο ψηφιακό μέρισμα.

4.24   Για το πλήρες άνοιγμα της ζώνης των 800 MHz στις νέες ασύρματες ευρυζωνικές υπηρεσίες, όλα τα συστήματα μετάδοσης χαμηλής ισχύος που χρησιμοποιούνται για ψυχαγωγικές ή αθλητικές εκδηλώσεις (τα συστήματα «ασύρματου μικροφώνου») θα πρέπει να μετακινηθούν σε συχνότητες εκτός της ζώνης αυτής, για την αποφυγή παρεμβολών στις νέες υπηρεσίες του ψηφιακού μερίσματος. Τα συστήματα αυτά λειτουργούν με την ιδιότητα δευτερεύουσας χρήσης σε αδρανές φάσμα μεταξύ δύο ενεργών χώρων κάλυψης εκπομπών. Ορισμένα από αυτά τα συστήματα είναι επαγγελματικής χρήσης (π.χ. τα συστήματα που λειτουργούν κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων ή επίσημων μουσικών συναυλιών) και χρησιμοποιούν αδειοδοτημένα τμήματα του φάσματος UHF. Άλλα συστήματα λειτουργούν υπό καθεστώς γενικής άδειας, η οποία δεν απαιτεί μεμονωμένες επιμέρους άδειες. Επομένως, η προσεκτική ρύθμιση αυτών των υπηρεσιών θα πρέπει να σχεδιαστεί με συντονισμένο τρόπο σε επίπεδο ΕΕ, προκειμένου να αποφεύγονται οι παρεμβολές στη ζώνη του ψηφιακού μερίσματος ακόμη και μετά την επιτυχή κατάργηση της αναλογικής τηλεόρασης.

4.25   Μία ακόμη πολύ λεπτή υπόθεση που θα πρέπει να διευθετηθεί είναι η παρουσία στρατιωτικών υπηρεσιών UHF στα κράτη μέλη ή/και σε ορισμένες γειτονικές τρίτες χώρες. Οι υπηρεσίες αυτές θα αποτελέσουν άλλη μια αιτία παρεμβολών στις νέες υπηρεσίες επικοινωνίας του ψηφιακού μερίσματος. Θα πρέπει να διεξαχθούν προσεκτικές διαπραγματεύσεις με τις στρατιωτικές αρχές των εν λόγω χωρών με στόχο τη μετακίνηση των υπηρεσιών αυτών σε διαφορετικά τμήματα του φάσματος ραδιοσυχνοτήτων.