28.5.2011   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 159/10

1.

Η αποτελεσματική λειτουργία του πρόσφατα συσταθέντος Ευρωπαϊκού Συστήματος Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας απαιτεί αλλαγές στην ενωσιακή νομοθεσία όσον αφορά το πεδίο λειτουργίας των τριών Ευρωπαϊκών Εποπτικών Αρχών (ΕΕΑ) (2) και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Συστημικού Κινδύνου (ΕΣΣΚ) (3). Εν προκειμένω, η προτεινόμενη οδηγία που τροποποιεί τη νομοθεσία στους τομείς της ασφάλισης και των τίτλων αξιών –κατ’ ουσίαν την οδηγία 2009/138/ΕΚ (4) και σε μικρότερο βαθμό την οδηγία 2003/71/ΕΚ (5)– συμπληρώνει το νομικό πλαίσιο που θεσπίστηκε ήδη με την οδηγία 2010/78/ΕΕ (6). Ως εκ τούτου, η παρούσα γνώμη θα πρέπει να εξετάζεται σε συνδυασμό με τη γνώμη CON/2010/23 (7) της ΕΚΤ.

2.

Η παρούσα γνώμη αξιολογεί την προτεινόμενη οδηγία από τη σκοπιά της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Οι παρατηρήσεις και οι προτάσεις διατύπωσης που περιλαμβάνονται στην παρούσα γνώμη επικεντρώνονται σε ζητήματα που αφορούν την αναμόρφωση της εποπτικής δομής, την εμπλοκή της ΕΚΤ, του ΕΣΚΤ και του ΕΣΣΚ, καθώς και ρυθμίσεις σχετικές με τη συνεργασία και την ανταλλαγή πληροφοριών με τις ΕΕΑ και τις αρμόδιες εθνικές αρχές. Ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται επίσης στην ανάγκη να διασφαλιστεί, όπου κρίνεται αναγκαίο, ομοιόμορφη προσέγγιση στο επίπεδο των διαφόρων χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, τόσο προς διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού όσο και ως εργαλείο για εποπτική σύγκλιση.

3.

Η εκπόνηση Ευρωπαϊκού ενιαίου εγχειριδίου κανόνων για όλα τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στην ενιαία αγορά (8), την οποία η ΕΚΤ υποστηρίζει πλήρως (9), προϋποθέτει i) ορθό εντοπισμό των τομέων που χρήζουν ρύθμισης μέσω κατ’ εξουσιοδότηση εκδιδόμενων και εκτελεστικών πράξεων, ii) πρόσφορη συμμετοχή των ΕΕΑ στην εκπόνηση των εν λόγω πράξεων, λαμβανομένης υπόψη της τεχνικής τους φύσης και της ανάγκης αξιοποίησης της υψηλής εξειδίκευσης των εποπτικών αρχών, και iii) υιοθέτηση ομοιόμορφης και συντονισμένης προσέγγισης σε όλους τους τομείς κατά τη θέσπιση των εν λόγω εκτελεστικών μέτρων.

4.

Ενόψει του σημαντικού ρόλου που θα διαδραματίσουν οι πράξεις κατ’ εξουσιοδότηση και οι εκτελεστικές πράξεις που θα εκδοθούν δυνάμει των άρθρων 290 και 291 της συνθήκης (10) ως ουσιώδες τμήμα του ενιαίου εγχειριδίου κανόνων, η ΕΚΤ διατυπώνει τις ακόλουθες παρατηρήσεις όσον αφορά την άσκηση του συμβουλευτικού της ρόλου δυνάμει του άρθρου 127 παράγραφος 4 και 282 παράγραφος 5 της συνθήκης.

Πρώτον, τα σχέδια κατ’ εξουσιοδότηση εκδιδόμενων ή εκτελεστικών πράξεων της Επιτροπής αποτελούν «προτεινόμενες πράξεις της Ένωσης» κατά την έννοια του άρθρου 127 παράγραφος 4 πρώτη περίπτωση και του άρθρου 282 παράγραφος 5 της συνθήκης. Τόσο οι κατ’ εξουσιοδότηση εκδιδόμενες όσο και οι εκτελεστικές πράξεις αποτελούν νομικές πράξεις της Ένωσης. Είναι αξιοσημείωτο ότι οι περισσότερες γλωσσικές αποδόσεις του άρθρου 282 παράγραφος 5 της συνθήκης αναφέρονται σε «σχέδια» πράξεων της Ένωσης, επί των οποίων πρέπει να ζητείται η γνώμη της ΕΚΤ (11). Ως εκ τούτου, η υποχρέωση διαβούλευσης με την ΕΚΤ δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο στις περιπτώσεις σχεδίων πράξεων που στηρίζονται σε πρόταση της Επιτροπής.

Δεύτερον, στην απόφαση σχετικά με την OLAF (12) το Δικαστήριο διευκρίνισε ότι η υποχρέωση διαβούλευσης με την ΕΚΤ σκοπεί «κυρίως να εξασφαλίσει ότι ο συντάκτης της πράξεως θα εκδώσει την πράξη αφού ακούσει τον οργανισμό ο οποίος, λόγω των ειδικών αρμοδιοτήτων που ασκεί στο κοινοτικό πλαίσιο και στον συγκεκριμένο τομέα και λόγω του υψηλού βαθμού ειδίκευσης που τον χαρακτηρίζει είναι ιδιαίτερα σε θέση να συμβάλει επωφελώς στην προτεινόμενη διαδικασία εκδόσεως της πράξεως.».

Λαμβανομένων υπόψη των προεκτεθέντων, προκειμένου να αξιοποιούνται πλήρως τα οφέλη από την άσκηση του συμβουλευτικού ρόλου της ΕΚΤ, η γνώμη της θα πρέπει να ζητείται εγκαίρως για κάθε σχέδιο πράξης της Ένωσης που εμπίπτει στο πεδίο των αρμοδιοτήτων της, περιλαμβανομένων των σχεδίων κατ’ εξουσιοδότηση εκδιδόμενων πράξεων και των σχεδίων εκτελεστικών πράξεων. Η ΕΚΤ θα ασκεί το συμβουλευτικό της ρόλο λαμβάνοντας δεόντως υπόψη τα χρονικά όρια για την έκδοση των εν λόγω πράξεων.

5.

Στο πλαίσιο των γενικής φύσης τροποποιήσεων που είναι κοινές σχεδόν για κάθε τομεακή νομοθεσία και αποτελούν αναγκαία προϋπόθεση για τη λειτουργία των νέων αρχών, η ΕΚΤ επισημαίνει ότι είναι σημαντικό να διασφαλιστεί η θέσπιση, βάσει της σχετικής νομοθεσίας για τον χρηματοπιστωτικό τομέα, κατάλληλων διαύλων ανταλλαγής πληροφοριών. Ως εκ τούτου, η ΕΚΤ προτείνει την τροποποίηση της οδηγίας 2009/138/ΕΚ κατά τρόπο ώστε αυτή να ευθυγραμμίζεται προς τις αντίστοιχες διατάξεις της οδηγίας 2006/48/ΕΚ (13), σύμφωνα με τις οποίες οι αρμόδιες αρχές και η ΕΑΑΕΣ δεν εμποδίζονται να διαβιβάζουν στις κεντρικές τράπεζες του ΕΣΚΤ, περιλαμβανομένης της ΕΚΤ, και, ενδεχομένως, σε άλλες δημόσιες αρχές επιφορτισμένες με την εποπτεία των συστημάτων πληρωμής, καθώς και στο ΕΣΣΚ, πληροφορίες σχετιζόμενες με τα καθήκοντά τους (14). Θα πρέπει επίσης να θεσπιστούν πρόσφορες ρυθμίσεις για την ανταλλαγή πληροφοριών σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

6.

Ενώ αναγνωρίζει ότι η προτεινόμενη οδηγία έχει περιορισμένο σκοπό, η ΕΚΤ θεωρεί ότι το νομοθετικό πλαίσιο της Ένωσης θα πρέπει να είναι ομοιόμορφο, κατά περίπτωση, στο επίπεδο των διαφόρων τομέων χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, ήτοι να αποτρέπει τα φαινόμενα καταχρηστικής επιλογής του ευνοϊκότερου καθεστώτος εποπτείας. Για παράδειγμα, η ΕΚΤ προτείνει να προαχθεί η διατομεακή σύγκλιση στις ακόλουθες περιπτώσεις:

6.1.   Μεταχείριση των χρηματοπιστωτικών συμμετοχών στον υπολογισμό των ιδίων κεφαλαίων: η ΕΚΤ θεωρεί ότι θα μπορούσε να ενισχυθεί η ομοιομορφία στη μεταχείριση των «συμμετοχών», τόσο εντός του ίδιου τομέα όσο και σε επίπεδο περισσότερων τομέων χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, ώστε να αποτρέπονται φαινόμενα καταχρηστικής επιλογής του ευνοϊκότερου καθεστώτος εποπτείας μεταξύ νομικών οντοτήτων ή/και μεταξύ οντοτήτων που ανήκουν στον ίδιο χρηματοπιστωτικό όμιλο ετερογενών δραστηριοτήτων (15). Η ΕΚΤ συστήνει, ιδίως, να ευθυγραμμιστούν περαιτέρω οι ορισμοί της συμμετοχής σε ασφαλιστικές επιχειρήσεις και σε πιστωτικά ιδρύματα, οι οποίοι περιλαμβάνονται στην οδηγία 2006/48/ΕΚ (16) και στην οδηγία 2009/138/ΕΚ (17), αντίστοιχα, καθώς και οι μέθοδοι που πρέπει να χρησιμοποιούνται σε επίπεδο ομίλου για την αντιμετώπιση του διπλού υπολογισμού των ιδίων κεφαλαίων λόγω ύπαρξης διατομεακών συμμετοχών (18). Η υποεπιτροπή χρηματοοικονομικών ομίλων ετερογενών δραστηριοτήτων που συστάθηκε με τους κανονισμούς ΕΕΑ (19) θα μπορούσε να διαδραματίσει σημαίνοντα ρόλο στην ενίσχυση της διατομεακής σύγκλισης.

6.2.   Προσέγγιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας: θα πρέπει να αξιολογηθούν περαιτέρω τα φαινόμενα προκυκλικότητας που ενδεχομένως απορρέουν από την εφαρμογή του κανονιστικού πλαισίου Φερεγγυότητα II και, κατά περίπτωση, η συμβολή στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα των αντικυκλικών μηχανισμών, περιλαμβανομένου του ασφάλιστρου μειωμένης ρευστότητας που αναφέρεται στην προτεινόμενη οδηγία.

6.3.   Πολιτικές και πλαίσια αποδοχών: ακολούθως προς τους σκοπούς της σύστασης της Επιτροπής (20), η ΕΚΤ γενικά επικροτεί τις υπό εξέλιξη εργασίες όσον αφορά τις πολιτικές και τα πλαίσια αποδοχών υπό το φως των μέτρων εφαρμογής του πλαισίου Φερεγγυότητα ΙΙ (21)· οι διεθνώς αναγνωρισμένες αρχές υψηλού επιπέδου για τις πολιτικές περί αποδοχών που έχουν εκπονηθεί για τις τράπεζες, καθώς και τα αντίστοιχα πρότυπα εφαρμογής (22), θα πρέπει να εφαρμόζονται και στον ασφαλιστικό τομέα (23), λαμβάνοντας υπόψη, όπου κρίνεται απαραίτητο, και τις ιδιαιτερότητες του εν λόγω τομέα.

6.4.   Πιστωτικές αξιολογήσεις: σύμφωνα με την προτεινόμενη οδηγία, η ΕΑΑΕΣ θα αναλάβει ορισμένα καθήκοντα όσον αφορά i) την αξιολόγηση της επιλεξιμότητας των οργανισμών εξωτερικής αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας (External credit assessment institutions — ECAI) και ii) την κατανομή των πιστοληπτικών αξιολογήσεών τους σε αντικειμενική κλίμακα βαθμίδων πιστοληπτικής ποιότητας (24), σε σχέση με τα οποία η Επιτροπή θα πρέπει να θεσπίσει λεπτομερή κριτήρια υπό τη μορφή κατ’ εξουσιοδότηση εκδιδόμενων πράξεων (25). Αν και η ΕΚΤ κατ’ αρχήν στηρίζει τα νέα αυτά καθήκοντα που ανατίθενται στην ΕΑΑΕΣ και αναγνωρίζει τις ιδιαιτερότητες κάθε τομέα χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, σημειώνει επίσης ότι η επιλεξιμότητα των οργανισμών εξωτερικής αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας ρυθμίζεται ήδη στο πλαίσιο της οδηγίας 2006/48/ΕΚ (26) και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1060/2009 (27). Με βάση τα προαναφερθέντα και ενόψει της διατομεακής φύσης των εν λόγω ζητημάτων, η ΕΚΤ προτείνει, πριν ακόμη από τη λήψη οποιασδήποτε νομοθετικής δράσης, την εκπόνηση αξιολόγησης με τη συμμετοχή των τριών ΕΕΑ, προκειμένου να διασφαλιστεί ομοιομορφία και συνεργίες μεταξύ των συναφών τομεακών νομοθετημάτων της Ένωσης, περιλαμβανομένων και πιθανών εκτελεστικών μέτρων.

6.5.   Προσδιορισμός της επέλευσης «ασυνήθιστης πτώσης των χρηματοπιστωτικών αγορών»: σε περίπτωση μη συμμόρφωσης επιχείρησης ασφάλισης ή αντασφάλισης με τις κεφαλαιακές απαιτήσεις φερεγυυότητας, η εποπτική αρχή του κράτους μέλους καταγωγής της επιχείρησης μπορεί να απαιτήσει τη λήψη των αναγκαίων μέτρων εντός μέγιστου χρονικού διαστήματος εννέα μηνών (28). Σε περίπτωση ασυνήθιστης πτώσης των χρηματοοικονομικών αγορών η εποπτική αρχή μπορεί να παρατείνει το διάστημα αυτό καταλλήλως, «λαμβάνοντας υπόψη όλους τους σχετικούς παράγοντες» (29). Σύμφωνα με την προτεινόμενη οδηγία, η ΕΑΑΕΣ θα εξακριβώνει και θα δηλώνει ότι έχει επέλθει έκτακτη πτώση στις χρηματοπιστωτικές αγορές, σε σχέση με την οποία η Επιτροπή θα πρέπει θα εκδίδει κατ’ εξουσιοδότηση πράξη, εξειδικεύοντας τις διαδικασίες που θα πρέπει να ακολουθήσει η ΕΑΑΕΣ με σκοπό να προσδιοριστεί η επέλευση μιας τέτοιας πτώσης και οι «παράγοντες» που πρέπει να ληφθούν υπόψη, περιλαμβανομένου του μέγιστου «ενδεδειγμένου χρονικού διαστήματος» (30). Η ΕΚΤ στηρίζει τον προτεινόμενο ρόλο που ανατίθεται στην ΕΑΑΕΣ ενόψει της διασφάλισης ομοιομορφίας στις προσεγγίσεις που ακολουθούνται στα διάφορα κράτη μέλη. Για τον ίδιο λόγο κρίνεται ίσως σκόπιμη η διαβούλευση με το ΕΣΣΚ και η εισαγωγή ποιοτικών και ποσοτικών κριτηρίων, μεθόδων και απαιτήσεων για τον προσδιορισμό των εν λόγω γεγονότων.

Θα πρέπει να διευκρινιστεί περαιτέρω η αλληλεπίδραση μεταξύ των δηλώσεων της ΕΑΑΕΣ ως προς την επέλευση ασυνήθιστης πτώσης των χρηματοπιστωτικών αγορών, των δηλώσεων του Συμβουλίου όσον αφορά τις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης κατά την έννοια των κανονισμών ΕΕΑ (31), καθώς και των μέσων που λαμβάνουν οι εποπτικές αρχές σε εξαιρετικές περιστάσεις στην περίπτωση περαιτέρω επιδείνωσης της οικονομικής κατάστασης της ενδιαφερόμενης επιχείρησης (32).

7.

Αν και η ΕΚΤ αντιλαμβάνεται τις ανάγκες θέσπισης μεταβατικών απαιτήσεων (33), ίσως κρίνεται περισσότερο ενδεδειγμένο να μειωθούν δραστικά σε ορισμένες περιπτώσεις τα μέγιστα δεκαετή χρονικά διαστήματα που προβλέπονται για τη θέσπιση ορισμένων μεταβατικών διατάξεων με σκοπό την παροχή των κατάλληλων κινήτρων για την έγκαιρη εφαρμογή της μεταρρύθμισης που εισάγει το πλαίσιο «Φερεγγυότητα II» (34). Ενδεικτικά, και ενόψει της σημασίας που έχει η ομοιόμορφη προσέγγιση στη διασφάλιση της ποιοτικής υποβολής στοιχείων, η εφαρμογή των μεθόδων και παραδοχών που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν στην αποτίμηση των στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού θα πρέπει να πραγματοποιείται σε εύλογο χρονικό ορίζοντα.