(1)

W dniu 15 marca 2020 r. Komisja Europejska opublikowała rozporządzenie wykonawcze (UE) 2020/402 (2) uzależniające wywóz niektórych produktów od wydania pozwolenia na wywóz na podstawie art. 5 rozporządzenia (UE) 2015/479. Rozporządzenie to zostało zmienione rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2020/426 z dnia 19 marca 2020 r. (3).

(2)

Rozporządzenie (UE) 2020/402 i jego zmianę stosuje się przez okres ograniczony do sześciu tygodni.

(3)

W związku z tym, że nadal trwa kryzys epidemiologiczny wywołany przez COVID-19, popyt w Unii na środki ochrony indywidualnej („ŚOI”), które obejmują maski ochronne (i maski chirurgiczne), rękawice, okulary ochronne, przyłbice ochronne i kombinezony, pozostaje bardzo wysoki, a nawet stale rośnie. W szczególności popyt na niektóre rodzaje ŚOI doprowadził do niedoborów na rynku wewnętrznym. Ze względu na swój charakter i dominujące okoliczności środki tego rodzaju są produktami podstawowymi, ponieważ są one konieczne do zapobiegania dalszemu rozprzestrzenianiu się choroby oraz do ochrony zdrowia personelu medycznego zajmującego się leczeniem zakażonych pacjentów.

(4)

Podejmowane są ciągłe starania, aby pomóc w zapewnieniu pilnych i odpowiednich dostaw środków ochrony w całej UE. Moce produkcyjne dotyczące środków ochrony indywidualnej zostały zwiększone. Komisja sfinalizowała zamówienie wspólne na środki ochrony indywidualnej, w którym wzięło udział 25 państw członkowskich. Inicjatywy te są skuteczne i planuje się, że środki zostaną udostępnione dwa tygodnie po podpisaniu przez państwa członkowskie umów z oferentami.

(5)

W ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności Komisja Europejska podjęła decyzję o utworzeniu strategicznych zapasów w ramach rescEU dotyczących sprzętu medycznego, takiego jak respiratory i maski ochronne, aby pomóc państwom UE w kontekście pandemii COVID-19. Rezerwa ta jest w całości finansowana przez Komisję w formie dotacji bezpośrednich oraz będzie przechowywana w co najmniej jednym państwie członkowskim.

(6)

Komisja utworzyła również platformę koordynacyjną, obejmującą także ŚOI, w celu koordynacji wysiłków zmierzających do dostosowania podaży do popytu w UE oraz ułatwienia odpowiedniego funkcjonowania rynku wewnętrznego.

(7)

Pomimo tych działań i biorąc pod uwagę zwiększone unijne zapotrzebowanie na ŚOI, nadal istnieje luka między popytem a podażą na terytorium Unii, w szczególności w odniesieniu do niektórych rodzajów ŚOI, które mają zasadnicze znaczenie dla zapobiegania rozprzestrzenianiu się choroby oraz leczenia pacjentów.

(8)

Zważywszy na te wysiłki mające na celu przezwyciężenie krytycznej sytuacji niedoboru niektórych rodzajów ŚOI w Unii, uzasadnione jest wprowadzenie dalszych środków, aby przyczynić się do zaspokojenia popytu i zapobiegania niedoborom ŚOI.

(9)

Wspomniane środki, które mają na celu ochronę zdrowia i oddziaływanie na handel, powinny być ukierunkowane, proporcjonalne, przejrzyste i tymczasowe.

(10)

We wspólnym oświadczeniu z dnia 26 marca członkowie Rady Europejskiej podkreślili, że przyjęcie decyzji w sprawie pozwoleń na wywóz ŚOI powinno doprowadzić do pełnego i skutecznego zniesienia wszelkich form wewnętrznych zakazów lub ograniczeń.

(11)

Unia nie zamierza ograniczać wywozu bardziej niż jest to absolutnie konieczne, pragnie bowiem stać na straży zasady solidarności międzynarodowej w sytuacji światowej pandemii. Środki unijne powinny zatem być proporcjonalne i zapewniać, by wywóz był nadal możliwy, pod warunkiem uprzedniego uzyskania pozwolenia. W tym celu państwa członkowskie powinny udzielać pozwoleń na wywóz w określonych okolicznościach, w przypadku gdy dana wysyłka nie stanowi zagrożenia dla rzeczywistego zapotrzebowania na ŚOI na terytorium Unii i służy zaspokojeniu uzasadnionego zapotrzebowania w ramach oficjalnych lub profesjonalnych zastosowań medycznych w państwie trzecim. Państwa członkowskie nie powinny natomiast zezwalać na wywóz, który spowodowałby zakłócenia spekulacyjne i służyłby gromadzeniu zapasów i akumulowaniu sprzętu podstawowego przez osoby, które nie mają w danym zakresie obiektywnych potrzeb lub tylko niewielkie potrzeby.

(12)

System pozwoleń na wywóz powinien zaradzić lub zapobiec sytuacji niedoboru podstawowych produktów na terytorium Unii. Głównym celem takiego systemu będzie ochrona zdrowia publicznego w Unii.

(13)

Procedury administracyjne dotyczące tych pozwoleń należy pozostawić w gestii państw członkowskich w czasie obowiązywania tego tymczasowego systemu.

(14)

W oparciu o zasadę solidarności międzynarodowej państwa członkowskie powinny zezwalać na wywóz, aby umożliwić zapewnienie pilnych dostaw w kontekście pomocy humanitarnej.

(15)

Państwa członkowskie powinny w sposób pozytywny rozważyć udzielanie pozwoleń w przypadku gdy wywóz jest przeznaczony dla organów państwa, instytucji publicznych oraz innych podmiotów prawa publicznego, które są odpowiedzialne za dystrybucję lub udostępnianie ŚOI osobom dotkniętym lub zagrożonym pandemią COVID-19 lub zaangażowanym w jej zwalczanie.

(16)

Aby osiągnąć cele niniejszego rozporządzenia, pozwolenia powinny być udzielane wyłącznie w zakresie, w jakim wielkość wywozu nie stanowi zagrożenia dla dostępności ŚOI na rynku danego państwa członkowskiego lub w innym miejscu w Unii. W związku z tym przed udzieleniem takiego pozwolenia państwa członkowskie powinny kontaktować się z platformą koordynacyjną ustanowioną przez Komisję. Państwa członkowskie nie muszą jednak kontaktować się z platformą koordynacyjną w przypadku udzielania pozwoleń na pilne dostawy w kontekście pomocy humanitarnej.

(17)

Podejmując decyzję, czy udzielić pozwolenia na wywóz, państwa członkowskie powinny również wziąć pod uwagę: wypełnianie zobowiązań w zakresie wspólnego udzielania zamówień lub w zakresie rescEU przez Unię i państwa członkowskie, wsparcie działań Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), wsparcie skoordynowanych działań podejmowanych na szczeblu UE w sytuacjach kryzysowych lub wniosek o pomoc ze strony państw trzecich lub organizacji międzynarodowych.

(18)

Należy również uwzględnić stopień integracji rynku w odniesieniu do danych produktów między częściami obszaru celnego Unii a innymi państwami lub terytoriami, niezależnie od tego, czy osiągnięto go w ramach porozumienia ustanawiającego strefę wolnego handlu, czy też z innych powodów, takich jak bliskość geograficzna lub powiązania historyczne. Zakłócanie funkcjonowania ściśle zintegrowanych łańcuchów wartości i sieci dystrybucji ustanowionych na podstawie tych porozumień lub w inny sposób, w szczególności w przypadku sąsiadujących państw i gospodarek, przyniosłoby efekty odwrotne do zamierzonych.

(19)

Niniejsze rozporządzenie powinno mieć zastosowanie do niektórych rodzajów ŚOI. Aby zapewnić spójność, opis rodzajów ŚOI objętych systemem wydawania pozwoleń ustanowionym w niniejszym rozporządzeniu, powinien zostać dostosowany do odpowiednich specyfikacji dotyczących środków będących przedmiotem wspólnego zamówienia, w którym określono szczególne potrzeby w Unii. Kody CN powinny zostać podane jedynie w celach informacyjnych.

(20)

Celem platformy koordynacyjnej jest zapewnienie poziomu podaży odpowiedniego do zaspokojenia popytu na wszystkie rodzaje ŚOI na rynku unijnym. W związku z tym może pojawić się potrzeba dokonania przeglądu zakresu załącznika I i produktów objętych niniejszym rozporządzeniem. Przegląd zakresu powinien opierać się na ciągłej ocenie potrzeb w zakresie sprzętu o krytycznym znaczeniu związanego ze zwalczaniem COVID-19 i jego potencjalnego niedoboru. Szczególną uwagę należy zwrócić na produkty objęte wspólnym zamówieniem, a także wymagane w ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności, takie jak inne rodzaje ŚOI, respiratory i produkty laboratoryjne (zestawy do badań).

(21)

Jednolity rynek sprzętu medycznego i środków ochrony indywidualnej jest ściśle zintegrowany poza granicami Unii, podobnie jak jego łańcuchy wartości produkcji i sieci dystrybucji. Dotyczy to w szczególności państw członkowskich Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu i Bałkanów Zachodnich zaangażowanych w proces głębokiej integracji z Unią. Uzależnienie wywozu niektórych środków ochrony indywidualnej do tych państw od wymogu wydania pozwolenia na wywóz przyniosłoby efekty odwrotne do zamierzonych, biorąc pod uwagę ścisłą integrację łańcuchów wartości produkcji i sieci dystrybucji, w przypadku gdy taki sprzęt jest podstawowym produktem niezbędnym do zapobiegania dalszemu rozprzestrzenianiu się choroby oraz do ochrony zdrowia personelu medycznego zajmującego się leczeniem zakażonych pacjentów. Należy zatem wyłączyć takie państwa z zakresu stosowania niniejszego rozporządzenia.

(22)

Podobnie należy wyłączyć z wymogu wydania pozwolenia na wywóz kraje i terytoria zamorskie wymienione w załączniku II do Traktatu, jak również Wyspy Owcze, Andorę, San Marino, Państwo Watykańskie i Gibraltar, ponieważ są one szczególnie uzależnione odpowiednio od metropolitalnych łańcuchów dostaw państw członkowskich, do których są one przyłączone, lub od łańcuchów dostaw sąsiadujących państw członkowskich.

(23)

Niniejsze rozporządzenie powinno mieć zastosowanie do wywozu towarów unijnych z obszaru celnego Unii. W związku z tym państwa, które stanowią część tego obszaru celnego, nie muszą być zwolnione w celu otrzymywania niepodlegających ograniczeniom wysyłek z terytorium Unii. Dotyczy to zwłaszcza Księstwa Monako (4). Z drugiej strony terytoria państw członkowskich wyraźnie wykluczone z obszaru celnego Unii nie powinny być objęte wymogiem wydania pozwolenia na wywóz, a zatem powinny być również zwolnione. Dotyczy to Büsingen, wyspy Helgoland, Livigno, Ceuty i Melilli. Podobnie, wywóz na szelf kontynentalny państwa członkowskiego lub do wyłącznej strefy ekonomicznej zgłoszonej przez państwo członkowskie zgodnie z konwencją UNCLOS powinien zostać zwolniony ze stosowania niniejszego rozporządzenia.

(24)

Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu nie powinny mieć zastosowania do handlu między państwami członkowskimi UE. Zgodnie z art. 127 ust. 3 umowy o wystąpieniu, w okresie przejściowym Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej należy uznać za państwo członkowskie, a nie za państwo trzecie.

(25)

Niektóre z wyżej wymienionych państw utrzymują obecnie ograniczenia wywozowe dotyczące środków ochrony indywidualnej.

(26)

Organy państw i terytoriów wyłączonych z systemu pozwoleń na wywóz powinny oferować odpowiednie gwarancje dotyczące kontroli własnego wywozu przedmiotowych produktów, aby uniknąć podważania celu wyznaczonego w rozporządzeniu wykonawczym (UE) 2020/402. Komisja powinna uważnie monitorować ten aspekt.

(27)

Aby uniknąć podważania celu niniejszego rozporządzenia, organy państw i terytoriów wyłączonych z systemu powinny zapewnić dostępność takiego wywozu do Unii.

(28)

W celu regularnej oceny sytuacji oraz w celu zapewnienia przejrzystości i spójności państwa członkowskie powinny zgłaszać Komisji swoje decyzje w sprawie pozytywnego rozpatrzenia lub odrzucenia wniosków o pozwolenia na wywóz. Komisja powinna regularnie upubliczniać te informacje, z należytym uwzględnieniem ich poufnego charakteru.

(29)

Wymogi dotyczące uzyskania uprzedniego pozwolenia mają charakter wyjątkowy, powinny być ukierunkowane i ograniczone w czasie. W celu zapewnienia, aby środki nie pozostawały w mocy dłużej, niż jest to konieczne, powinny one być stosowane przez okres 30 dni. Biorąc pod uwagę zmiany zarówno pod względem rozprzestrzeniania się choroby COVID-19, jak i dostosowania poziomu podaży do popytu, Komisja powinna dokonywać regularnego przeglądu sytuacji i podejmować decyzje o konieczności skrócenia lub przedłużenia obowiązywania środków w razie potrzeby.

(30)

Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są zgodne z opinią komitetu ustanowionego w art. 3 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2015/479,

1)

„wywóz” oznacza procedurę wywozu w rozumieniu art. 269 rozporządzenia (UE) nr 952/2013;

2)

„obszar celny Unii Europejskiej” oznacza terytorium w rozumieniu art. 4 rozporządzenia (UE) nr 952/2013.