11.4.2018   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 129/82

Εισηγητής:

ο κ. Δημήτρης ΔΗΜΗΤΡΙAΔΗΣ

1.1

Η κοινωνικά και περιβαλλοντικά βιώσιμη ανάπτυξη θαλάσσιων λεκανών και παράκτιων περιοχών, μέσω της αντιμετώπισης των υφιστάμενων ανισοτήτων και της μέριμνας για τη διατήρηση της πολιτιστικής και βιολογικής ποικιλότητας, είναι υψίστης σημασίας. Επιπλέον, αποτελεί ένα από τα πλέον ευνοούμενα πεδία όσον αφορά τη θέσπιση προγραμμάτων διακρατικής συνεργασίας εντός και εκτός της ΕΕ. Υπό την έννοια αυτή, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει πλήρως την ειδική πρωτοβουλία για τη βιώσιμη ανάπτυξη της γαλάζιας οικονομίας στη Δυτική Μεσόγειο και καλεί τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα να ολοκληρώσουν τον κύκλο διαβουλεύσεων και να συγκροτήσουν τη σχετική ειδική ομάδα.

1.2

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η επιτυχία της πρωτοβουλίας αυτής απαιτεί καλή επικοινωνία και κατάλληλο κλίμα συνεργασίας μεταξύ των εμπλεκόμενων κρατών και, κατά δεύτερο λόγο, των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Η Ένωση για τη Μεσόγειο (UfM/Union for the Mediterranean) καλείται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αποτελεσματική σύνδεση όλων των εμπλεκομένων μερών.

1.3

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει την ανάγκη διεύρυνσης της πρωτοβουλίας με τρεις τρόπους:

1.3.1

Εκτός από τους επιλεγμένους τομείς δράσης της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας -(1) ασφαλέστερος και καλύτερα προστατευμένος θαλάσσιος χώρος, (2) έξυπνη και ανθεκτική γαλάζια οικονομία και εστίαση στην ανάπτυξη δεξιοτήτων, στην έρευνα και την καινοτομία, (3) καλύτερη διακυβέρνηση της θάλασσας- η ΕΟΚΕ προτείνει περαιτέρω θεματική διεύρυνση της πρωτοβουλίας ως προς τη βιοποικιλότητα και τη διατήρηση του περιβάλλοντος και τη διαπολιτισμική επικοινωνία, καθώς και μια πιο συγκεκριμένη στρατηγική για την υποστήριξη των μικρών και των πολύ μικρών (σε κλίμακα) παραγωγικών δραστηριοτήτων.

1.3.2

Επιπλέον, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι θα είναι πολύ σημαντικό να συμπεριληφθεί η σταδιακή εξέλιξη και η διακρατική συνεργασία μεταξύ των συστημάτων επαγγελματικής και ακαδημαϊκής εκπαίδευσης ως οριζόντιος χώρος παρέμβασης, ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα των άλλων τομέων της γαλάζιας οικονομίας. Υπό αυτήν την έννοια, θα πρέπει να υιοθετηθεί η προσέγγιση της μακροπεριφερειακής στρατηγικής.

1.3.3

Η ασφάλεια των θαλάσσιων μεταφορών, τα ζητήματα ασφάλειας, η βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και η πολιτιστική και περιβαλλοντική διατήρηση δεν θα αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά μακροπρόθεσμα εάν παραβλέψουμε το γεγονός ότι η Μεσόγειος αποτελεί ιστορική, οικονομική και περιβαλλοντική ενότητα (1). Ως εκ τούτου, παρά το γεγονός ότι οι αυξημένες γεωπολιτικές εντάσεις και η επιδείνωση των συγκρούσεων στο ανατολικό τμήμα της θαλάσσιας λεκάνης εξηγούν γιατί η πρωτοβουλία ξεκινά στη δυτική Μεσόγειο, πρέπει να θεωρηθεί ως πιλοτική εφαρμογή που μπορεί να προσφέρει χρήσιμες εμπειρίες και βέλτιστες πρακτικές που πρόκειται να επεκταθούν σε μια ολιστική μεσογειακή προσέγγιση (βλ. επίσης τα σημεία 3.3, 3.4 και 3.5).

1.4

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η επιτυχία της πρωτοβουλίας θα απαιτήσει υψηλό βαθμό διακρατικού και διατομεακού συντονισμού. Οι πολιτικές και τα προγράμματα για τη Μεσόγειο που εφαρμόστηκαν κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια δεν είχαν ουσιαστικά αποτελέσματα και άφησαν αχρησιμοποίητα τεράστια κονδύλια λόγω των διαφορετικών στάσεων και της έλλειψης αποτελεσματικού συντονισμού μεταξύ των κοινοτικών θεσμικών οργάνων και των δημόσιων διοικήσεων σε μεσογειακές χώρες εκτός ΕΕ, αλλά και επειδή, σε ορισμένες περιπτώσεις, η γραφειοκρατία, υπό το πρόσχημα της διαφάνειας, δημιούργησε υπερβολικά εμπόδια στη χρήση των υφιστάμενων κεφαλαίων. Αυτό συνεπάγεται την ανάγκη εκτέλεσης υποέργου τεχνικής βοήθειας το οποίο να καλύπτει τα ακόλουθα θέματα:

1.4.1

Μια εμπεριστατωμένη συγκριτική ανάλυση η οποία θα εντοπίζει τις επικαλυπτόμενες περιοχές στην υπάρχουσα πληθώρα πρωτοβουλιών παρόμοιου (αν όχι ταυτόσημου) ενδιαφέροντος (βλ. σημεία 3.9 και 3.10) προκειμένου να εξοικονομηθούν πόροι και να ενισχυθούν τα τελικά αποτελέσματα. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει τον κίνδυνο καθυστέρησης ή ακόμη και ακύρωσης της πρωτοβουλίας εάν δεν υπάρχει σαφής ορισμός των μεσοπρόθεσμων και των μακροπρόθεσμων στόχων ή/και δεν υπάρχει συγκεκριμένος καθορισμός των αρμοδιοτήτων των συμμετεχόντων φορέων και οργάνων.

1.4.2

Ένα επιχειρησιακό γενικό σχέδιο, το οποίο θα καθορίζει τις αρμοδιότητες της ειδικής ομάδας για τη γαλάζια οικονομία, τα ειδικά οργανωτικά/διοικητικά μέσα, τους διακριτούς ρόλους των περιφερειακών, εθνικών και διεθνών θεσμικών οργάνων που συμμετέχουν, επιπλέον δε ένα σαφώς καθορισμένο χρονοδιάγραμμα (βλ. επίσης τα σημεία 4.5 και 4.6). Δεδομένου ότι τα ερευνητικά ιδρύματα θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο, οι συντάκτες αυτού του γενικού σχεδίου θα πρέπει επίσης να εξετάσουν την περιφερειακή ετερογένεια όσον αφορά την ύπαρξη έμπειρου και ικανού τομέα Ε&Α, καθώς και τυχόν υφιστάμενα παραδείγματα επιτυχημένης συνεργασίας στον τομέα της Ε&Α και από τις δύο όχθες της Μεσογείου.

1.4.3

Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή μιας επαρκώς εκτεταμένης επικοινωνιακής στρατηγικής που θα δημοσιοποιεί το περιεχόμενο της πρωτοβουλίας για τη γαλάζια οικονομία και τις προκύπτουσες ευκαιρίες και προοπτικές προκειμένου (i) να καταγραφούν όλα τα θεσμικά όργανα και οι ενδιαφερόμενοι που ενδέχεται να συμπεριληφθούν ή/και να επηρεαστούν, ιδίως σε περιφερειακό και σε τοπικό επίπεδο, και (ii) να διανεμηθούν οι σχετικές πληροφορίες μεταξύ τους.

1.5

Σύμφωνα με τις παραπάνω γενικές συστάσεις, τα συμπεράσματα και οι σχετικές προτάσεις έχουν οι εξής:

1.5.1

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι, για να επιτύχει ο αγώνας κατά του εγκλήματος και της τρομοκρατίας, υπάρχει ανάγκη αποτελεσματικότερης δικτύωσης των αρχών των χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων και στις δύο ακτές, καθώς και συστηματικής ανταλλαγής και ανάλυσης δεδομένων σε στενή συνεργασία με τον Frontex και άλλους παγκόσμιους διεθνικούς οργανισμούς, όπως ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΔΝO).

1.5.2

Εντούτοις, δεδομένης της δικτύωσης των αρχών των χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στους κανόνες της «χρηστής διακυβέρνησης» και στην ανάγκη προσεκτικής εξέτασης τόσο των ατομικών όσο και των συλλογικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων (βλ. επίσης το σημείο 4.1).

1.5.3

Για να είναι αποτελεσματικός ο χωροταξικός σχεδιασμός και η διαχείριση των παράκτιων περιοχών, πρέπει να υιοθετηθεί η προσέγγιση της τετραπλής έλικας, σε διακρατικό και, ιδιαίτερα, σε περιφερειακό/τοπικό επίπεδο. Απαιτείται να ενισχυθεί η συμμετοχή των τοπικών αρχών (δήμων και περιφερειών), καθώς και των κοινωνικών εταίρων και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, στους αντίστοιχους τομείς δραστηριότητάς τους. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή καλεί τους τοπικούς δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς να συμμετάσχουν στις διαβουλεύσεις σχετικά με την ανακοίνωση και τους ειδικούς τομείς δράσης — ασφάλεια των μεταφορών, αλιεία, τουρισμός και ενέργεια, κοινωνική συνοχή και περιβαλλοντική βιωσιμότητα (βλ. επίσης τα σημεία 4.2.1 και 4.3).

1.5.4

Η «γαλάζια ανάπτυξη» (2) συνιστά μία από τις κύριες μακροπρόθεσμες στρατηγικές για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη: η αλιεία και η υδατοκαλλιέργεια, ο παράκτιος (οικολογικός) τουρισμός, η θαλάσσια εφοδιαστική (μείζονος σημασίας για τη Μεσόγειο λόγω των σημερινών γεωπολιτικών και οικονομικών εξελίξεων), η θαλάσσια βιοτεχνολογία, η ενέργεια των ωκεανών και η εξόρυξη του θαλάσσιου βυθού προσφέρουν νέες πολυεπίπεδες επιχειρηματικές ευκαιρίες.

1.5.5

Οι μικρές και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις, οι βιοτεχνίες και οι οικογενειακές επιχειρήσεις με παραδοσιακές δομές οργάνωσης, συστήματα λειτουργίας και δραστηριότητες αποτελούν τη ραχοκοκαλιά των τοπικών οικονομιών στις δύο όχθες της λεκάνης της Μεσογείου. Υπό αυτήν την έννοια, οι μηχανισμοί δικτύωσης και συνεταιρισμού των μικρών και των πολύ μικρών παραγωγών ενδέχεται να συμβάλουν στη βελτίωση της ανθεκτικότητας και της ανταγωνιστικότητας του κόστους τους, διαφυλάσσοντας ταυτόχρονα την τόσο αναγκαία διαφοροποίηση των προϊόντων και των υπηρεσιών που παρέχουν. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι, παράλληλα με την καινοτόμο και τεχνολογικά προηγμένη επιχειρηματικότητα, είναι εξίσου σημαντικό να προωθηθούν ειδικά προγράμματα προσαρμοσμένα στις παραδοσιακές οικονομικές δραστηριότητες, λαμβάνοντας υπόψη τις τοπικές ιδιαιτερότητες (βλ. τα σημεία 3.6, 3.7, 4.2.2, 4.2.3 και 4.2.4).

1.5.6

Καθώς η φτώχεια και η ανεργία των νέων μπορεί να επιδεινωθούν τα επόμενα χρόνια, ιδίως στις χώρες της νότιας Μεσογείου, η διασφάλιση καλύτερης αντιστοίχισης στην αγορά εργασίας μπορεί να είναι μεν σημαντική, σίγουρα όμως δεν επαρκεί για την αντιμετώπιση της ανεργίας, της κοινωνικής συνοχής και της βιωσιμότητας. Υπό την έννοια αυτή, οι αναπτυξιακές δράσεις που συνοψίζονται στο σημείο 1.5.5 είναι απαραίτητες για τη δημιουργία νέων βιώσιμων κενών θέσεων και για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου στους συγκεκριμένους τομείς. Οι εν λόγω αναπτυξιακές δράσεις πρέπει να προγραμματιστούν προσεκτικά σε συνεργασία με τους τοπικούς θεσμούς και τις τοπικές αρχές. Επιπλέον, αυτές οι τοπικού επιπέδου πολιτικές είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος για να αντιστραφούν οι παράγοντες ώθησης της μετανάστευσης — ως εκ τούτου, πρέπει να θεωρηθούν σημαντικό μέσο για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων μεταναστευτικών ροών και των κοινωνικοοικονομικών προβλημάτων που προκύπτουν σε αμφότερες τις ακτές, καθώς και των συναφών ζητημάτων ασφαλείας και σε σχέση με τον αγώνα κατά της εγκληματικότητας και της τρομοκρατίας (σημείο 1.5.1).

1.5.7

Όσον αφορά την αλιεία, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι: (i) θα πρέπει να ενισχυθεί η ευελιξία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ) προκειμένου να αρθούν τα εμπόδια μεταξύ των επιπέδων δημόσιας διοίκησης και (ii) θα πρέπει να ενδυναμωθεί ο ρόλος της Γενικής Επιτροπής Αλιείας για τη Μεσόγειο (ΓΕΑΜ) προκειμένου να αντιστραφεί η δυσμενής ακόμη και σήμερα κατάσταση των αλιευτικών αποθεμάτων πολλών ειδών, σε στενή συνεργασία και συντονισμό με μεσογειακές χώρες εκτός ΕΕ (βλ. επίσης τα σημεία 4.3.4 και 4.3.5).

2.1

Τον Νοέμβριο του 2015, η «υπουργική διάσκεψη για τη γαλάζια οικονομία» (3) της Ένωσης για τη Μεσόγειο ενέκρινε Δήλωση για την περαιτέρω ανάπτυξη της γαλάζιας οικονομίας (4) μέσω της ενίσχυσης των επενδύσεων σε συναφείς τεχνολογίες, καινοτομίες, γνώσεις και δεξιότητες, καθώς και στον τομέα της θαλάσσιας διακυβέρνησης.

2.2

Τον Οκτώβριο του 2016, οι υπουργοί Εξωτερικών που συμμετέχουν στον «Διάλογο 5+5» -Αλγερία, Λιβύη, Μαρόκο, Μαυριτανία και Τυνησία συν Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Μάλτα και Πορτογαλία- ενθάρρυναν τη διεξαγωγή περαιτέρω εργασιών με σκοπό την ανάληψη πρωτοβουλίας για τη βιώσιμη ανάπτυξη της γαλάζιας οικονομίας, στο πλαίσιο της Ένωσης για τη Μεσόγειο (5).

2.3

Από το αίτημα αυτό προέκυψαν η παρούσα ανακοίνωση (6) και το συνοδευτικό πλαίσιο δράσης [SWD(2017) 130] (7), τα οποία θεσπίστηκαν με σκοπό να αξιοποιηθούν οι ευκαιρίες και να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις σε μια περιοχή όπου απαιτείται πολυμερής συντονισμός και διεθνής συνεργασία πέραν των συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).

2.4

Επιπλέον, η πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που οδήγησε στην παρούσα ανακοίνωση βασίζεται στη μακρόχρονη εμπειρία της Επιτροπής σε στρατηγικές που αφορούν θαλάσσιες λεκάνες και σε μακροπεριφερειακές στρατηγικές, όπως η στρατηγική για τον Ατλαντικό, η στρατηγική της ΕΕ για την περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας και η στρατηγική της ΕΕ για την περιοχή της Αδριατικής και του Ιονίου (8). Η πρωτοβουλία επωφελείται ακόμη από τον περιφερειακό διάλογο που διεξάγεται σχετικά με τη γαλάζια οικονομία στο πλαίσιο της Ένωσης για τη Μεσόγειο (που προαναφέρεται), από τη συνεργασία στο πλαίσιο της Γενικής Επιτροπής Αλιείας για τη Μεσόγειο (9), της σύμβασης της Βαρκελώνης για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και της παράκτιας ζώνης της Μεσογείου (10), και του θεματολογίου των Ηνωμένων Εθνών για τη βιώσιμη ανάπτυξη με ορίζοντα το 2030 (11), καθώς και από τις προσπάθειες που καταβάλλονται για την εφαρμογή της μεσογειακής στρατηγικής για τη βιώσιμη ανάπτυξη (12).

2.5

Επιπλέον, η παρούσα ανακοίνωση συνάδει με την εν εξελίξει επιστημονική και κοινωνικοπολιτική συζήτηση σε παγκόσμιο επίπεδο. Η γαλάζια οικονομία αποτελεί ήδη ένα από τα σημαντικότερα σύγχρονα ζητήματα· πρώτον, λόγω της σημασίας των θαλάσσιων και των ωκεάνιων πόρων και των αντίστοιχων δυνατοτήτων οικονομικής ανάπτυξης σε σχέση με τις θάλασσες και τους ωκεανούς και, δεύτερον, λόγω του γεγονότος ότι η βιωσιμότητα της θάλασσας και των ωκεανών συνιστά τη βασική παράμετρο για την παγκόσμια περιβαλλοντική διατήρηση (13)

2.6

Η ανακοίνωση αναγνωρίζει την ανάγκη ενίσχυσης της ασφάλειας και της προστασίας, προώθησης της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης και της δημιουργίας θέσεων εργασίας, καθώς και την ανάγκη διατήρησης των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας στη δυτική Μεσόγειο. Με άλλα λόγια, επιδιώκει να συμβάλει στην προαγωγή μιας κοινωνικά και περιβαλλοντικά βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης της θαλάσσιας λεκάνης, των βόρειων και νότιων παράκτιων περιοχών, των λιμένων και των πόλεων που συνθέτουν ένα ολοκληρωμένο σύστημα κινητικότητας ανθρώπων και εμπορευμάτων, το οποίο υπερβαίνει κατά πολύ τα υφιστάμενα κενά σε διοικητικό και σε πολιτικό επίπεδο. Για τον σκοπό αυτόν, αναφέρει συνοπτικά τις προκλήσεις που υφίστανται σε τρεις τομείς:

2.6.1

Ασφάλεια και προστασία των θαλάσσιων δραστηριοτήτων: σύμφωνα με την ανακοίνωση, σε κάποιες περιοχές της δυτικής Μεσογείου παρατηρείται κυκλοφοριακή συμφόρηση, γεγονός που εγκυμονεί αυξημένους κινδύνους (από πλευράς ατυχημάτων στον τομέα των μεταφορών) λόγω μελλοντικών γεωπολιτικών και οικονομικών εξελίξεων, όπως ο διπλασιασμός της δυναμικότητας της διώρυγας του Σουέζ. Από την άλλη πλευρά, τίθενται ήδη σημαντικά ζητήματα σε επίπεδο ασφάλειας, όπως, ενδεικτικά, η παράτυπη μετανάστευση, ενώ οι τρέχουσες κοινωνικοοικονομικές και δημογραφικές τάσεις σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής αναμένεται να εντείνουν τον ανταγωνισμό για πόρους και να οξύνουν τη γεωπολιτική αστάθεια.

2.6.2

Υψηλά ποσοστά ανεργίας των νέων έναντι ενός γηράσκοντος ναυτικού εργατικού δυναμικού: η ανακοίνωση αναγνωρίζει ένα ευρέως γνωστό «παράδοξο που αφορά την απασχόληση», το οποίο εντοπίζεται, κατά κύριο λόγο, στους τομείς και τις βιομηχανίες της γαλάζιας οικονομίας, παρατηρείται δηλαδή ότι ενώ υπάρχει αναξιοποίητο εργατικό δυναμικό, ταυτόχρονα παρατηρούνται κενές θέσεις εργασίας. Η Επιτροπή πιστεύει ότι η τρέχουσα κατάσταση αποτελεί πρωτίστως (αν όχι αποκλειστικά) συνέπεια της αναντιστοιχίας μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, η οποία οφείλεται κυρίως, κατά τη γνώμη της Επιτροπής, στην έλλειψη διαλόγου και συνεργασίας μεταξύ της βιομηχανίας και του εκπαιδευτικού συστήματος.

2.6.3

Αποκλίνοντα και ανταγωνιστικά συμφέροντα στον τομέα της θάλασσας: σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζονται στην ανακοίνωση, η περιοχή της δυτικής Μεσογείου διαθέτει τη μεγαλύτερη βιοποικιλότητα σε ολόκληρη τη λεκάνη. Ταυτόχρονα δε, στην εν λόγω περιοχή, παράγεται σχεδόν το ήμισυ του ΑΕγχΠ ολόκληρης της Μεσογείου από δραστηριότητες που σχετίζονται κυρίως με τη θάλασσα, όπως τουρισμός, υδατοκαλλιέργειες, αλιεία και μεταφορές, γεγονός που έχει ως συνέπεια την αυξανόμενη αστικοποίηση των ακτών, την υπερεκμετάλλευση των ιχθυαποθεμάτων, τη θαλάσσια ρύπανση και ευρύτερα ζητήματα διατήρησης. Λόγω της διεθνούς φύσης των εμπλεκόμενων συμφερόντων και των σοβαρών κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων, οι εν λόγω παράγοντες αιτιολογούν πλήρως την άποψη που διατυπώνεται στην ανακοίνωση ότι η περιοχή αποτελεί «σημαντική εστία οικονομικών, δημογραφικών και περιβαλλοντικών πιέσεων».

2.7

Γενικότερα, η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι το υφιστάμενο πλαίσιο συστημάτων συνεργασίας στις δύο ακτές της θαλάσσιας λεκάνης δεν έχει αποδειχθεί αρκετά αποτελεσματικό. Υπό την έννοια αυτή, η πρωτοβουλία καλύπτει μια υπάρχουσα ανάγκη. Για να στεφθεί, πάντως, με επιτυχία η αντιμετώπιση του ζητήματος, απαιτούνται πολλές γενικές και ειδικές τροποποιήσεις και προσαρμογές, αρκετές από τις οποίες γίνεται προσπάθεια να παρουσιαστούν στις παραγράφους που ακολουθούν.

3.1

Η ΕΟΚΕ στηρίζει τις προσπάθειες της Επιτροπής να παγιώσει και να αναπτύξει μια περιβαλλοντικά βιώσιμη αλυσίδα παραγωγής και κατανάλωσης, π.χ. μέσω της χρήσης καθαρών μορφών ενέργειας για αφαλάτωση, της προώθησης της ενεργειακής απόδοσης και της καθαρής ενέργειας γενικότερα, και της προαγωγής και ενίσχυσης των πράσινων εμπορευματικών μεταφορών και της πράσινης ναυτιλίας. Πρόκειται για ζήτημα ιδιαίτερης σημασίας δεδομένων των τεράστιων δυνατοτήτων που υπάρχουν για την ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στον συγκεκριμένο τομέα ενδιαφέροντος.

3.2

Ο όρος «γαλάζια οικονομία» αναφέρεται στην κοινωνικά και περιβαλλοντικά βιώσιμη ανάπτυξη θαλάσσιων λεκανών και παράκτιων περιοχών, μέσω της αντιμετώπισης των υφιστάμενων ανισοτήτων και της μέριμνας για τη διατήρηση της πολιτιστικής και της βιολογικής ποικιλότητας, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό δεδομένης της ιστορίας της Μεσογείου και ενόψει της μελλοντικής της εξέλιξης. Υπό την έννοια αυτή, οι τομείς δράσης που έχουν επιλεγεί στην ανακοίνωση —1) θαλάσσια ασφάλεια και προστασία, 2) μια έξυπνη και ανθεκτική οικονομία, 3) καλύτερη διακυβέρνηση της θάλασσας— παρότι είναι σημαντικοί, ενδέχεται να είναι περιοριστικοί και να μην εξυπηρετήσουν αποτελεσματικά τις ανάγκες της λεκάνης. Η ΕΟΚΕ προτείνει περαιτέρω διεύρυνση της πρωτοβουλίας στους τομείς της βιοποικιλότητας και της διατήρησης, καθώς και της διαπολιτισμικής επικοινωνίας, και επιπλέον πιο συγκεκριμένη στρατηγική για τη στήριξη των παραγωγικών δραστηριοτήτων μικρής και πολύ μικρής κλίμακας, για παράδειγμα στον κλάδο της αλιείας κλπ.

3.3

Η ασφάλεια της θάλασσας (και των θαλάσσιων μεταφορών) και πολύ περισσότερο τα ζητήματα ασφαλείας, παρότι πολύ σημαντικά, δεν είναι δυνατό να περιοριστούν στη δυτική Μεσόγειο. Αντίθετα, η γεωπολιτική ιστορία και η επιδείνωση που παρατηρείται επί του παρόντος, παράλληλα με την εκρηκτική κατάσταση που έχει διαμορφωθεί λόγω της μεταναστευτικής κρίσης στο ανατολικό τμήμα της θαλάσσιας λεκάνης, καταδεικνύουν την ανάγκη μιας ολιστικής προσέγγισης για την αντιμετώπιση των εν λόγω ζητημάτων στη Μεσόγειο.

3.4

Το ίδιο ισχύει και για τους υπόλοιπους καθορισμένους τομείς ενδιαφέροντος, όπως η βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, τα ζητήματα πολιτιστικής και περιβαλλοντικής διατήρησης, κ.λπ. Η Μεσόγειος δεν θα πρέπει να διακρίνεται σε δυτική και ανατολική. Ακόμη κι αν η διάκριση αυτή επιβάλλεται για διοικητικούς λόγους και για βραχυπρόθεσμες πολιτικές, μακροπρόθεσμα, ο στρατηγικός σχεδιασμός πρέπει να λαμβάνει υπόψη τη λεκάνη της Μεσογείου συνολικά.

3.5

Δεδομένων των οξυμένων γεωπολιτικών εντάσεων και της επιδείνωσης των συγκρούσεων στην ανατολική Μεσόγειο, η ΕΟΚΕ κατανοεί πλήρως ότι αποτελεί ενδεχομένως ευκολότερη, ρεαλιστικότερη και ταχύτερη προσέγγιση να τεθεί σε εφαρμογή η πρωτοβουλία πρώτα για τη δυτική Μεσόγειο. Αν, όμως, η εν λόγω προσέγγιση δεν συνοδευτεί από ανάλογη πρωτοβουλία για την ανατολική Μεσόγειο, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να μην επιτευχθούν οι καθορισμένοι στόχοι, καθώς η ανατολική Μεσόγειος αντιμετωπίζει τα ίδια ακριβώς προβλήματα, σε πολύ εντονότερο βαθμό όμως λόγω των γεωπολιτικών συνθηκών. Θα πρέπει, επομένως, να προβλεφθούν και να εφαρμοστούν και για την εν λόγω περιοχή ανάλογοι κανόνες και πολιτικές.

3.6

Η έλλειψη «διαλόγου» μεταξύ, αφενός, της βιομηχανίας και, αφετέρου, του ακαδημαϊκού κλάδου και του τομέα της Ε&Α, μπορεί να αποτελεί μεν μείζον ζήτημα όσον αφορά την αντιμετώπιση της ανεργίας (ιδίως δε μακροπρόθεσμα και σε περιόδους οικονομικής ανάπτυξης), όμως η μονόπλευρη εστίαση αποκλειστικά σε αυτό είναι αναποτελεσματική. Αντίθετα, οι υφιστάμενες διαταραχές της οικονομικής ισορροπίας (με μείζονα πτυχή την έλλειψη νέων κενών θέσεων εργασίας και την υψηλή ανεργία) και οι διευρυνόμενες κοινωνικοοικονομικές ανισότητες στη θαλάσσια λεκάνη της δυτικής Μεσογείου θα πρέπει να αντιμετωπιστούν υπό το πρίσμα της επίμονης συστημικής κρίσης στο βόρειο τμήμα της περιοχής και της γενικότερης έλλειψης βούλησης για παραγωγικές επενδύσεις.

3.7

Όποτε η οικονομική δραστηριότητα αλληλεπιδρά έντονα με ζητήματα διατήρησης, όπου υπάρχουν (μακρο-) οικονομικά εξωτερικά επακόλουθα (τα οποία καθοδηγούνται είτε από τη ζήτηση είτε από την προσφορά), και όπου το άθροισμα των ελεύθερων ατομικών επιλογών εγείρει ζητήματα κοινωνικοοικονομικής και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, υπάρχει ανάγκη για αποτελεσματική πολιτική παρέμβαση, η οποία, σε καιρούς εντατικοποιημένης διεθνοποίησης, πρέπει να προσαρμόζεται σε διεθνικό επίπεδο. Το δόγμα της «ελευθέρωσης των δυνάμεων της αγοράς» δεν αρκεί σε περιπτώσεις υπερεκμετάλλευσης των ιχθυαποθεμάτων, θαλάσσιας ρύπανσης, υπερβολικής αστικοποίησης και ανεπαρκούς οικιστικής ανάπτυξης, επίμονων οικονομικών/χρηματοπιστωτικών κρίσεων, καθώς και αυξανόμενων διαπεριφερειακών και κοινωνικών ανισοτήτων εντός και εκτός της ΕΕ.

3.8

Υπό την έννοια αυτή, οι ελλείψεις που αναγνωρίζεται ότι χαρακτηρίζουν το υφιστάμενο πλαίσιο χάραξης πολιτικής στον συγκεκριμένο τομέα, οι οποίες οφείλονται κυρίως στην έλλειψη συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων χωρών — η ανακοίνωση αναφέρεται σε αυτές κατά την εξέταση της τρίτης δέσμης προκλήσεων και κενών σχετικά με τα αποκλίνοντα και ανταγωνιστικά συμφέροντα — αποτελούν μείζονα παράμετρο για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών και των κοινωνικοοικονομικών διαφορών στην περιοχή. Θα πρέπει να υπάρξει μέριμνα για την αποτελεσματική τήρηση των υφιστάμενων και μελλοντικών διμερών συμφωνιών μεταξύ των χωρών της νότιας Μεσογείου και των γειτονικών χωρών της ΕΕ. Η απουσία κοινής και, ως εκ τούτου, ισχυρής θέσης της ΕΕ σε θέματα εξωτερικής πολιτικής μπορεί να μην βοηθήσει από την άποψη αυτή, όμως, από την άλλη πλευρά, οι χώρες στη νότια όχθη της λεκάνης θα πρέπει να αναμένουν ότι η ΕΕ θα είναι ο κύριος (αν όχι ο μοναδικός) εταίρος τους με έντονο και ειλικρινές ενδιαφέρον για την προώθηση των κοινών προοπτικών βιώσιμης ανάπτυξης και ευημερίας στην περιοχή.

3.9

Εκτός από την έλλειψη διεθνικής συνεργασίας που παρατηρείται επί του παρόντος, η ύπαρξη πολυάριθμων πρωτοβουλιών και πλατφορμών με παρεμφερές (αν όχι ακριβώς ίδιο) αντικείμενο προξενεί σύγχυση και δημιουργεί επιπλέον την ανάγκη για συντονισμό των πολιτικών. Η ανακοίνωση για την οποία υποβάλλονται οι παρούσες παρατηρήσεις αναφέρεται ενδεικτικά στη στρατηγική για τη γαλάζια ανάπτυξη και τη θαλάσσια πολιτική της ΕΕ (14), στην ευρωπαϊκή στρατηγική για την τόνωση της ανάπτυξης και τη δημιουργία θέσεων εργασίας στον παράκτιο και θαλάσσιο τουρισμό (15), στην πρωτοβουλία BLUEMED (16) και στη γαλάζια ανάπτυξη του FAO (17). Υπάρχουν, όμως, και άλλες πρωτοβουλίες που αφορούν τις δύο ακτές της λεκάνης, όπως το σχέδιο δράσης για τη βιώσιμη κατανάλωση και παραγωγή και το περιφερειακό σχέδιο δράσης για τις μεταφορές στη Μεσόγειο (18).

3.10

Δεδομένης της πληθώρας των υφιστάμενων πρωτοβουλιών με παρεμφερή προσανατολισμό, η ΕΟΚΕ ζητεί να εκπονηθεί εμπεριστατωμένη συγκριτική ανάλυση για να εντοπιστούν οι τομείς που αλληλεπικαλύπτονται, ώστε να μπορέσουν εντέλει να αξιοποιηθούν οι πρωτοβουλίες με τρόπο που ευνοεί την εξοικονόμηση πόρων και ενισχύει τα τελικά αποτελέσματα. Θα πρέπει να μελετηθούν και να εξεταστούν προσεκτικότερα οι βέλτιστες πρακτικές που εφαρμόζονται σε άλλες μακροπεριφερειακές στρατηγικές (μεταξύ άλλων για την περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας) και πρωτοβουλίες (όπως η πρωτοβουλία για τα έξυπνα νησιά) (19).

3.11

Αφενός οι μη ρεαλιστικές απαιτήσεις που περιορίζουν την αποτελεσματικότητα των ευρωπαϊκών προγραμμάτων στη Μεσόγειο και, αφετέρου, η γραφειοκρατία που προκύπτει από τη φοβία σχετικά με τη δαπάνη κονδυλίων της ΕΕ σε λάθος στόχους, καθώς και η διαφθορά και η αναποτελεσματικότητα σε ορισμένα τμήματα/υποθέσεις που αφορούν τη δημόσια διοίκηση και στις δύο ακτές της λεκάνης, έχουν οδηγήσει σε σοβαρές ελλείψεις όσον αφορά την αξιοποίηση των υφιστάμενων ευρωπαϊκών κονδυλίων για τη Μεσόγειο.

3.12

Από την άλλη πλευρά, η Ένωση για τη Μεσόγειο δεν έχει κατορθώσει μέχρι στιγμής να διαδραματίσει τον ρόλο που θα έπρεπε, παρά τα διάφορα έργα που έχουν αναγγελθεί. Επομένως, η παρέμβασή της στην περιοχή θα πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω. Οι πρωτοβουλίες που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της γαλάζιας οικονομίας έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν καθοριστικά στη γενικότερη ευημερία, πρέπει όμως να συνδεθούν αποτελεσματικά με τις δομές και τα πλαίσια που ήδη υπάρχουν.

4.1.1

Η ανακοίνωση εστιάζει σε δύο συγκεκριμένους τομείς παρέμβασης: 1) συνεργασία μεταξύ των ακτοφυλακών και 2) ανταλλαγή δεδομένων και διοικητική συνεργασία με σκοπό την ενίσχυση των ικανοτήτων για την απόκριση και αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης λόγω ατυχημάτων.

4.1.2

Η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντική την ενίσχυση της δικτύωσης και, κατά συνέπεια, της συνεργασίας μεταξύ των σωμάτων φύλαξης και των αρχών ελέγχου των χερσαίων και των θαλάσσιων συνόρων στις δύο ακτές, με τη συνδρομή του Frontex. Αναγκαία κρίνεται επίσης η συστηματική ανταλλαγή και ανάλυση πληροφοριών από ένα υπερεθνικό κέντρο ανάλυσης δεδομένων, προκειμένου να στεφθεί με επιτυχία η καταπολέμηση της εγκληματικότητας και της τρομοκρατίας. Οι κανόνες «χρηστής διακυβέρνησης», καθώς και τα ανθρώπινα δικαιώματα, ατομικά και συλλογικά, θα πρέπει, πάντως, να εξεταστούν προσεκτικά, δεδομένης ιδίως της αρνητικής εμπειρίας από ειδικά καθεστώτα.

4.1.3

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι αυτές οι δύο καλά προσδιορισμένες προσεγγίσεις θα συμβάλουν αποτελεσματικά στη διαμόρφωση ενός ασφαλέστερου και καλύτερα προστατευμένου θαλάσσιου χώρου. Θα πρέπει, ωστόσο, να βελτιωθεί η ανάλυση των βασικών ποσοτικών στόχων με γνώμονα τη συνεχή παρακολούθηση και αξιολόγηση της συγκεκριμένης προτεραιότητας, ενώ θα πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για τον συντονισμό και τη συνεργασία με παγκόσμιους, διεθνείς οργανισμούς, όπως ο ΔΝΟ (20).

4.2.1

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την απογοήτευσή της για τη μειωμένη, στην καλύτερη περίπτωση, εκπροσώπηση των κοινωνικών εταίρων και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στην ανακοίνωση (αν όχι για την παντελή απουσία τους), παρότι η συμβολή τους θα μπορούσε να ήταν εξαιρετικά χρήσιμη στον σχεδιασμό και την υλοποίηση συγκεκριμένων πολιτικών και προγραμμάτων λόγω της εμπειρίας τους στην αντιμετώπιση κρίσιμων καταστάσεων και της αποδεδειγμένης ικανότητάς τους να παρεμβαίνουν άμεσα και να επιλύουν κοινωνικοοικονομικά προβλήματα.

4.2.2

Η φτώχεια και η ανεργία των νέων ενδέχεται να επιδεινωθούν κατά το προσεχές χρονικό διάστημα εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, η οποία θα επηρεάσει ιδιαίτερα τις συνθήκες στις χώρες της νότιας Μεσογείου. Η Επιτροπή, σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές, θα πρέπει να προβεί στην υλοποίηση αναπτυξιακών δράσεων σε τοπικό επίπεδο -π.χ. ενθάρρυνση των ΜΜΕ, στήριξη των βιοτεχνικών δραστηριοτήτων, ειδικές δράσεις στήριξης του πρωτογενούς τομέα και προώθησης των τοπικών γεωργικών και αλιευτικών προϊόντων σε ευρωπαϊκές αγορές κλπ.- μαζί με τις κατάλληλες βελτιώσεις στην τοπική εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση, με στόχο τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων και την αποτροπή της μετανάστευσης. Η γαλάζια οικονομία μπορεί κάλλιστα να εξασφαλίσει ένα αξιοπρεπές εισόδημα σε χιλιάδες οικογένειες μέσω της υιοθέτησης σύγχρονων, μικρής κλίμακας και υψηλής ποιότητας προσεγγίσεων στους τομείς της αλιείας, της διατήρησης των αλιευτικών προϊόντων και του εφοδιασμού με αυτά.

4.2.3

Οι οικογενειακές επιχειρήσεις, οι μικρές και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις με παραδοσιακές δομές οργάνωσης, συστήματα λειτουργίας και δραστηριότητες αποτελούν τη ραχοκοκαλιά των τοπικών οικονομιών στις δύο πλευρές της λεκάνης της Μεσογείου, ιδίως δε στους τομείς και τις βιομηχανίες της γαλάζιας οικονομίας. Για τον λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η προώθηση προγραμμάτων που προάγουν τις παραδοσιακές οικονομικές δραστηριότητες είναι τουλάχιστον εξίσου σημαντική με τις πρωτοβουλίες που στηρίζουν την καινοτόμο και τεχνολογικά προηγμένη επιχειρηματικότητα.

4.2.4

Υπό αυτήν την έννοια, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι πρέπει να ενισχυθεί η δεύτερη δέσμη δράσεων που σχετίζονται με τη συγκεκριμένη προτεραιότητα, η οποία αφορά την ανάπτυξη συνεργατικών σχηματισμών στον τομέα της θάλασσας. Οι μηχανισμοί δικτύωσης και συνεταιρισμού των μικρών και των πολύ μικρών παραγωγών ενδέχεται να συμβάλουν στη βελτίωση της ανθεκτικότητας και της ανταγωνιστικότητας του κόστους τους, διαφυλάσσοντας ταυτόχρονα την τόσο αναγκαία διαφοροποίηση των προϊόντων και των υπηρεσιών που παρέχουν. Από την άλλη πλευρά, η ανάπτυξη συνεργατικών σχηματισμών μπορεί να είναι αποτελεσματική σε συγκεκριμένους τομείς στους οποίους είναι σημαντική η συγκέντρωση κεφαλαίων, όπως στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των εμπορευματικών μεταφορών. Η ΕΟΚΕ εκτιμά, πάντως, ότι είναι μάλλον αρκετά νωρίς για να εφαρμοστούν οι ιδέες της ανάπτυξης συνεργατικών σχηματισμών, της δημιουργίας εκκολαπτηρίων και της προώθησης επιχειρηματικών σχεδίων μέσω υπηρεσιών επιχειρηματικών αγγέλων ακόμη και στις πλέον προηγμένες οικονομίες της ΕΕ, γεγονός που αναδεικνύει την ανάγκη σχεδιασμού καλά προσδιορισμένων υπηρεσιών στήριξης, ιδίως δε για τους παραγωγούς, τους βιοτέχνες και τους εμπόρους στη νότια ακτή της λεκάνης.

4.2.5

Επιπλέον, σύμφωνα με την 4η στρατηγική προτεραιότητα της προαναφερθείσας, πρόσφατα δημοσιευθείσας έκθεσης του WWF για την αναζωογόνηση της οικονομίας της Μεσογείου Θάλασσας, είναι πιθανή αλλά και αναγκαία η ανακατεύθυνση της δημόσιας και ιδιωτικής χρηματοδότησης για την απελευθέρωση του δυναμικού των φυσικών πόρων στην περιοχή. Μπορεί να παράγει εισόδημα λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη την κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα μέσω μηχανισμών χρηματοδότησης του άνθρακα, όπως το πρόγραμμα πληρωμής για υπηρεσίες οικοσυστήματος (PES/Payment for Ecosystem Service) (21). Για παράδειγμα, οι θαλάσσιοι λειμώνες της Μεσογείου αποτελούν ένα από τα αποτελεσματικότερα συστήματα απομόνωσης του διοξειδίου του άνθρακα, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι οι δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις προς την κατεύθυνση αυτή μπορεί να συνδυάζουν την ενίσχυση της τοπικής οικονομικής ανάπτυξης με τη συμβολή στην παγκόσμια στρατηγική για το κλίμα.

4.3.1

Για να στεφθούν με επιτυχία οι δράσεις της πρώτης δέσμης, ήτοι ο χωροταξικός σχεδιασμός και η διαχείριση των παράκτιων ζωνών, θα πρέπει να υιοθετηθεί η προσέγγιση του τετραπλού έλικα (22). Επιβάλλεται δε η ενίσχυση της συμμετοχής των τοπικών αρχών (δήμων και περιφερειών), του ακαδημαϊκού κόσμου και του τομέα της Ε&Α, των κοινωνικών εταίρων, καθώς και των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών, στο πλαίσιο των αντίστοιχων τομέων δραστηριότητάς τους, καθώς γνωρίζουν καλύτερα τις τοπικές κοινωνικοοικονομικές και περιβαλλοντικές συνθήκες και, επιπλέον, διαθέτουν ευελιξία σε διοικητικό επίπεδο.

4.3.2

Υπό αυτήν την έννοια, τα οργανωμένα οικονομικά και κοινωνικά συμφέροντα μπορούν και πρέπει να συμβάλουν καθοριστικά στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη της Μεσογείου. Η Επιτροπή, σε συνεργασία με την UfM, θα πρέπει να καλέσει τους ενδιαφερόμενους του ιδιωτικού τομέα στις διαβουλεύσεις σχετικά με την ανακοίνωση, διασφαλίζοντας την ουσιαστική συμβολή τους στον προγραμματισμό και, συνεπώς, αποτελεσματικότερη συμμετοχή στην εφαρμογή των σχετικών προγραμμάτων και δραστηριοτήτων. Όσον αφορά την αλιεία, πρέπει να ληφθούν μέτρα για την ενίσχυση συστημάτων κοινής διαχείρισης, διασφαλίζοντας ότι οι ενδιαφερόμενοι εμπλέκονται αποτελεσματικά στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

4.3.3

Θα πρέπει δε να δοθεί έμφαση στην έλλειψη συνεργασίας μεταξύ ευρωπαϊκών και μη ευρωπαϊκών χωρών στη δυτική Μεσόγειο, ιδίως όσον αφορά τα ζητήματα ασφάλειας και μετανάστευσης που επηρεάζουν την οικονομική ανάπτυξη.

4.3.4

Η αλιεία είναι βασική συνιστώσα της οικονομικής δραστηριότητας στη Μεσόγειο και η δεύτερη σημαντικότερη πηγή πλούτου της, μετά τον τουρισμό. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι είναι αναγκαίο να σχεδιαστούν συγκεκριμένες δράσεις στον εν λόγω κλάδο, σαν αυτές που περιλαμβάνονται στην τέταρτη δέσμη δράσεων για τη συγκεκριμένη προτεραιότητα. Τα προγράμματα θα πρέπει να στοχεύουν στη μείωση της υπεραλίευσης και στην ανάπτυξη υποστηρικτικών υπηρεσιών και χρηματοδότησης, προκειμένου να διασφαλιστεί η επιβίωση της αλιείας μικρής κλίμακας και η παράλληλη ανάπτυξη παράκτιων κοινοτήτων. Πρέπει να ενισχυθεί η ευελιξία του ΕΤΘΑ (23) προκειμένου να αρθούν τα εμπόδια μεταξύ των επιπέδων δημόσιας διοίκησης κατά τον καθορισμό αποτελεσματικών πρωτοβουλιών.

4.3.5

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι θα πρέπει να ενισχυθεί ο ρόλος της Γενικής Επιτροπής Αλιείας για τη Μεσόγειο (ΓΕΑΜ) προκειμένου να διασφαλιστεί η θέσπιση των αναγκαίων, συνεκτικών και συμβατών διοικητικών μέτρων με στόχο την αντιστροφή της δυσμενούς κατάστασης των αλιευτικών αποθεμάτων, σε στενή συνεργασία και συντονισμό με μεσογειακές χώρες εκτός ΕΕ.

4.4

Η ΕΟΚΕ έχει επανειλημμένως επισημάνει ότι οι πολιτικές και τα προγράμματα για τη Μεσόγειο που εφαρμόζονται την τελευταία εικοσαετία έχουν επιδείξει φτωχά αποτελέσματα και έχουν αφήσει αναξιοποίητο σημαντικότατο ποσοστό κονδυλίων, εξαιτίας των διαφορετικών τρόπων αντιμετώπισης του ζητήματος και της έλλειψης αποτελεσματικού συντονισμού μεταξύ των αρμόδιων θεσμικών οργάνων της ΕΕ, των εθνικών κυβερνήσεων και των δημόσιων διοικήσεων μεσογειακών χωρών εκτός ΕΕ. Είναι, επομένως, επείγουσα ανάγκη να παρασχεθεί ισχυρή στήριξη και τεχνική συνδρομή προς αυτήν την κατεύθυνση ώστε να βελτιωθεί το επίπεδο ανταπόκρισης θεσμικών φορέων εκτός ΕΕ στις απαιτήσεις της ενωσιακής χρηματοδότησης, όπως επίσης και ο βαθμός προσαρμοστικότητας της Επιτροπής.

4.5

Η αποτελεσματική υλοποίηση των δράσεων που προβλέπονται στην ανακοίνωση απειλείται σοβαρά από τη δυσκίνητη γραφειοκρατία, όπως καθίσταται σαφές στο κεφάλαιο «Διακυβέρνηση και εφαρμογή», αλλά και από τη συμμετοχή τελείως διαφορετικών μεταξύ τους φορέων με διαφορετικές δομές και τρόπους αντιμετώπισης του ζητήματος, όπως οι συναντήσεις μεταξύ υπουργών, η Επιτροπή, η Ένωση για τη Μεσόγειο κ.λπ. Χρειάζεται επιχειρησιακό σχέδιο με συγκεκριμένα οργανωτικά/διοικητικά εργαλεία και διακριτούς ρόλους.

4.6

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι θα πρέπει να συσταθεί άμεσα η ομάδα δράσης για τη γαλάζια οικονομία με σαφώς καθορισμένη δράση και σχέδιο αρμοδιοτήτων και να συνδεθεί με τις ομάδες εργασίας της Ένωσης για τη Μεσόγειο. Η ομάδα δράσης θα πρέπει να έχει την απαιτούμενη ευελιξία ώστε να αντιδρά άμεσα σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, όπως φυσικές και περιβαλλοντικές καταστροφές, κ.λπ., αλλά και να επιτελεί συγκεκριμένα καθήκοντα και υποχρεώσεις. Η ΕΟΚΕ είναι συγκρατημένη όσον αφορά την εκτίμησή της για την αποτελεσματικότητα της ομάδας δράσης, η οποία θα εξαρτηθεί ουσιαστικά από τη σύνθεση των μελών της και από την άμεση συμμετοχή των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και των εθνικών κυβερνήσεων χωρών εκτός ΕΕ. Η ΕΟΚΕ εκτιμά, συνεπώς, ότι η ομάδα δράσης θα πρέπει να σχεδιαστεί προσεκτικά εξαρχής, με καλά καθορισμένο οργανόγραμμα και αποτελεσματικό σύστημα μεθόδων και διαδικασιών, καθώς και με ορθά σχεδιασμένο, συγκεκριμένο επιχειρησιακό σχέδιο.