2.3.2018   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 81/160

Εισηγητής:

ο κ. Pavel TRANTINA (CZ-III)

Συνεισηγητής:

ο κ. Antonello PEZZINI (IT-I)

1.1.

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) χαιρετίζει την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αναγνωρίζοντάς την ως μια καλή αρχή για μια ευρύτερη συζήτηση, όμως με πολλά στοιχεία που πρέπει να διασαφηνιστούν και να βελτιωθούν. Με χαρά διαπιστώνουμε ότι ορισμένες από τις προτεραιότητες που επισημάνθηκαν από τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών στις διάφορες διαβουλεύσεις με τους ενδιαφερομένους τις οποίες διοργάνωσε η Επιτροπή συμπεριλήφθηκαν στη νομική βάση (δηλαδή αύξηση της χρηματοδότησης, τοπικός εθελοντισμός, εστίαση στη βελτίωση της πρόσβασης των νέων από μειονεκτικά περιβάλλοντα ή με ειδικές ανάγκες, εστίαση στη διασφάλιση της ποιότητας των τοποθετήσεων, απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών).

1.2.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η προστιθέμενη αξία των έργων που χρηματοδοτούνται από το νέο αυτό Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης (ΕΣΑ) έγκειται στο μήνυμα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Σε σύγκριση με τις προηγούμενες πρωτοβουλίες, μέσα από τα έργα του ΕΣΑ επιδιώκεται η πλήρης συνειδητοποίηση της ευρωπαϊκής ιθαγένειας και η εμπέδωση του αισθήματος του ανήκειν σε μία κοινή Ένωση για τους συμμετέχοντες και τις κοινότητες που τους φιλοξενούν. Κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ, καθοριστικής σημασίας είναι η καινοτόμος πτυχή του ΕΣΕ, καθότι θεμελιώνεται σε αξίες που σχετίζονται με την ευρωπαϊκή ταυτότητα, οι οποίες είναι σύμφυτες με τον σχεδιασμό έργων και μεταφράζονται σε πρακτικά επιτεύγματα. Οι αξίες αυτές καθορίζονται με σαφήνεια στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση· είναι οι αξίες της ειρήνης, του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, των ανθρώπινων δικαιωμάτων (συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των μειονοτήτων), της ανοχής, της απαγόρευσης των διακρίσεων, της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών, του κράτους δικαίου και του σεβασμού και της εφαρμογής των αρχών της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς.

1.3.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την εξαγγελία της νέας αυτής επένδυσης στους νέους, ανησυχεί όμως για το γεγονός ότι επιτυγχάνεται σε μεγάλο βαθμό μέσω της ανακατανομής του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Εθελοντικής Υπηρεσίας (ΕΕΥ) από το Erasmus+, από το 2018 και μετά. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι οι επενδύσεις στον προϋπολογισμό του ΕΣΑ δεν πρέπει να αποβαίνουν εις βάρος επιτυχημένων προγραμμάτων που ήδη προσφέρουν ανεκτίμητες ευκαιρίες στους νέους, ιδίως του Erasmus+, το οποίο ήδη χρηματοδοτείται ανεπαρκώς. Ζητούμε συνεπώς να επενδυθούν περισσότερες νέες πιστώσεις στο πρόγραμμα.

1.4.

Η ΕΟΚΕ ανησυχεί έντονα για την ενοποίηση των στόχων του ΕΣΑ με τις πολιτικές απασχόλησης των νέων. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ προτείνει να επανεξεταστεί η συμπερίληψη των θέσεων εργασίας και πρακτικής άσκησης στο πρόγραμμα. Η ΕΟΚΕ προτείνει το τμήμα που αφορά τις θέσεις εργασίας και πρακτικής άσκησης να προσφέρεται μέσω άλλων ήδη υφιστάμενων προγραμμάτων της ΕΕ που εστιάζονται στην απασχόληση και την πρακτική άσκηση, στα οποία θα πρέπει να ενισχυθεί η πτυχή της αλληλεγγύης. Η συγκέντρωση του ΕΣΑ στο εθελοντικό «σκέλος» και μόνο θα επέτρεπε μεγαλύτερη σαφήνεια και εστίαση και θα συνέβαλε στην αποφυγή συγχύσεων με τα άλλα προγράμματα της ΕΕ που είναι διαθέσιμα στους νέους.

1.5.

Μετά από ευρεία διαβούλευση με τους κύριους ενδιαφερομένους, η ΕΟΚΕ διαμόρφωσε τις ακόλουθες προτάσεις για τη βελτίωση του σχεδίου νομικής βάσης, οι οποίες θα περιγραφούν λεπτομερέστερα στην τέταρτη ενότητα:

Οι λεπτομερείς προτάσεις της ΕΟΚΕ, καθώς και άλλες συστάσεις, εκτίθενται κατωτέρω.

2.1.

Η εγκαινίαση της πρωτοβουλίας που είναι γνωστή ως «Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης» (ΕΣΑ) αναγγέλθηκε από τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Jean-Claude Juncker κατά την ομιλία του για την «Κατάσταση της Ένωσης» τον Σεπτέμβριο του 2016. Ο κ. Juncker προσδιόρισε την αλληλεγγύη ως ένα από τα δομικά στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εξέφρασε την προθυμία του να προσελκύσει περισσότερους νέους σε δράσεις αλληλεγγύης και εθελοντισμού.

2.2.

Το ΕΣΑ συστάθηκε επισήμως στις 7 Δεκεμβρίου 2016 με στόχο να υποδεχτεί τους πρώτους 100 000 συμμετέχοντες μέχρι το 2020. Βασικός στόχος του Ευρωπαϊκού Σώματος Αλληλεγγύης είναι η ενίσχυση της συνοχής και η προώθηση της αλληλεγγύης στην ευρωπαϊκή κοινωνία, δίνοντας στους νέους την ευκαιρία να συμμετέχουν σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων αλληλεγγύης, π.χ. συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, όπως η κρίση των προσφύγων, αλλά και όταν απαιτούνται ειδικά στοχευμένες δράσεις (για παράδειγμα, σε περίπτωση φυσικών καταστροφών).

2.3.

Εάν εγκριθεί, το ΕΣΑ θα (επαν)εκκινηθεί την 1η Ιανουαρίου 2018, με προϋπολογισμό 341 εκατ. ευρώ, που θα διανεμηθεί μεταξύ τριών κύριων δραστηριοτήτων:

Οι τοποθετήσεις αυτές θα είναι διαθέσιμες σε νέους ηλικίας 18 έως 30 ετών. Επί του παρόντος, το πρόγραμμα περιορίζεται μόνο στα 28 κράτη μέλη της ΕΕ.

2.4.

Το πρόγραμμα θα διαρκέσει τρία χρόνια, από το 2018 έως το 2020. Το 80 % του προϋπολογισμού του ΕΣΑ θα διατεθεί για τοποθετήσεις εθελοντισμού και το 20 % για τοποθετήσεις σε εργασία (δηλαδή σε θέσεις εργασίας και πρακτικής άσκησης). Από τα 341 εκατ. ευρώ που διατίθενται για το πρόγραμμα, σχεδόν το 58 % (περίπου 197,7 εκατ. ευρώ) θα προέλθει από το Erasmus+. Η συντριπτική πλειονότητα αυτών των πιστώσεων θα προέλθει από την ΕΕΥ (191 εκατ. ευρώ).

2.5.

Οι εγγεγραμμένοι συμμετέχοντες καλούνται να δημιουργήσουν προφίλ στη διαδικτυακή πύλη με ένδειξη των προτιμήσεών τους για τομείς εργασίας και είδος τοποθέτησης και θα λάβουν προσφορές τοποθέτησης από δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς ή διεθνείς οργανισμούς στους οποίους έχει απονεμηθεί το σήμα ποιότητας του ΕΣΑ. Για να λάβει το σήμα του ΕΣΑ και να αποκτήσει πρόσβαση στη βάση δεδομένων, ο οργανισμός θα πρέπει να περάσει διαδικασία πιστοποίησης (παρόμοια με της ΕΕΥ), με την οποία αποδεικνύεται η συμμόρφωσή του με τις απαιτήσεις του Χάρτη του ΕΣΑ (1) (δηλαδή τη διασφάλιση, μεταξύ άλλων, ανάπτυξης δεξιοτήτων, ασφαλών και αξιοπρεπών συνθηκών εργασίας και κατάλληλης κατάρτισης).

2.6.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο Εκτελεστικός Οργανισμός Εκπαίδευσης, Οπτικοακουστικών Θεμάτων και Πολιτισμού (EACEA) θα επιβλέπουν την εφαρμογή του ΕΣΑ σε επίπεδο ΕΕ και οι εθνικοί οργανισμοί Erasmus+ θα παρακολουθούν την εφαρμογή του σε εθνικό επίπεδο.

2.7.

Για τις τοποθετήσεις εθελοντισμού, παρέχεται σε όλους τους συμμετέχοντες επίδομα για έξοδα διαβίωσης (φαγητό, διαμονή), ταξιδίου, ασφάλισης και χορηγούνται 155 ευρώ τον μήνα. Για τις τοποθετήσεις σε θέσεις εργασίας και πρακτικής άσκησης, η σύμβαση εργασίας, οι μισθοί και οι γραπτές συμφωνίες και αμοιβές της πρακτικής άσκησης καθορίζονται σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία. Όσον αφορά τις τοποθετήσεις αυτές, προβλέπεται οικονομική στήριξη για την κάλυψη των δαπανών μετακίνησης.

2.8.

Εξετάζεται η δυνατότητα πρόσθετης οικονομικής ενίσχυσης για τους μειονεκτούντες νέους, ενώ ενδέχεται επίσης να καλυφθούν κάποιες δαπάνες των οργανισμών υποδοχής (π.χ. διοικητικά έξοδα, διαχείριση, στήριξη). Υποστήριξη πριν από την τοποθέτηση (π.χ. εκμάθηση γλωσσών) παρέχεται κυρίως ηλεκτρονικά, όμως οι οργανισμοί είναι ελεύθεροι να τη συμπληρώσουν με τα δικά τους συστήματα υποστήριξης. Θα δημιουργηθούν κέντρα πόρων του ΕΣΑ στους εθνικούς οργανισμούς Erasmus+ προς υποστήριξη των συμμετεχόντων οργανισμών.

3.1.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τη δημιουργία ενός νέου προγράμματος που επικεντρώνεται στη νεολαία, και ιδιαίτερα στον εθελοντισμό των νέων, κάτι που έλειπε από την τρέχουσα δομή της ΕΕ. Η ΕΟΚΕ επικροτεί ομοίως την ποικιλομορφία των τοποθετήσεων που προσφέρει το ΕΣΑ, όπως τα «έργα αλληλεγγύης» σε τοπικό επίπεδο που επαναφέρουν ένα στοιχείο των πρώην πρωτοβουλιών για τη νεολαία οι οποίες είχαν μεγάλη επιτυχία.

3.2.

Η ΕΟΚΕ ευελπιστεί ότι μέσω του προγράμματος αυτού θα μπορέσει να αναπτυχθεί ευρύτερη στρατηγική εθελοντισμού σε επίπεδο ΕΕ, όχι μόνο για τους 100 000 νέους που θα συμμετέχουν στο πρόγραμμα, αλλά και για περίπου 100 εκατομμύρια νέους και ενήλικες πολίτες της ΕΕ που ασχολούνται επί του παρόντος με τον εθελοντισμό σε ολόκληρη την Ευρώπη. Όπως έχει ήδη τονίσει η ΕΟΚΕ στη γνωμοδότησή της σχετικά με τις πολιτικές της ΕΕ και τον εθελοντισμό (2), απαιτείται πιο συντονισμένη προσέγγιση από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ όσον αφορά την πολιτική για τον εθελοντισμό. Θα πρέπει να αναγνωριστεί ως θέμα διατομεακής πολιτικής και να συντονίζεται από ειδική μονάδα εντός της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία θα ενισχύεται από τις απαιτούμενες δομές πολιτικής σε άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Για τον σκοπό αυτό, η ατζέντα πολιτικής για τον εθελοντισμό στην Ευρώπη (PAVE) προσφέρει μια σειρά από εμπνευσμένες προτάσεις για την περαιτέρω ανάπτυξη του εθελοντισμού σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών, καθώς και για τους κοινωνικούς εταίρους και τις ΜΚΟ. Το ΕΣΑ θα μπορούσε επίσης να ενισχύσει και να προωθήσει τη δημιουργία εθνικών δομών εθελοντισμού και να εξαλείψει τα πολυάριθμα εμπόδια που εξακολουθούν να υφίστανται για τον διασυνοριακό εθελοντισμό.

3.3.

Το Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης θα πρέπει να συμβάλλει στις ευρωπαϊκές κοινωνικές αξίες. Η ΕΟΚΕ ανησυχεί έντονα για την ενοποίηση των στόχων του ΕΣΑ με τις πολιτικές απασχόλησης των νέων. Η προσέγγιση αυτή θέτει τον κίνδυνο υποκατάστασης της αμειβόμενης εργασίας με άμισθη εργασία για τους νέους της Ευρώπης. Από την άποψη αυτή, η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της για το γεγονός ότι ο ορισμός του «εθελοντισμού» που παρουσιάζεται στο έγγραφο νομικής βάσης του Ευρωπαϊκού Σώματος Αλληλεγγύης (μη αμειβόμενη εθελοντική υπηρεσία πλήρους απασχόλησης που διεξάγεται συνεχώς, πέντε ημέρες την εβδομάδα επί επτά ώρες την ημέρα) προσομοιάζει πολύ στην περιγραφή της τοποθέτησης σε θέση εργασίας. Όμως, ο εθελοντισμός δεν είναι συνήθως εργασία πλήρους απασχόλησης, αλλά πραγματοποιείται στον ελεύθερο χρόνο του εθελοντή.

3.4.

Η ΕΟΚΕ προτείνει το τμήμα που αφορά τις θέσεις εργασίας και πρακτικής άσκησης να προσφέρεται μέσω άλλων ήδη υφιστάμενων προγραμμάτων της ΕΕ που εστιάζονται στην απασχόληση και την πρακτική άσκηση, στα οποία θα πρέπει να ενισχυθεί η πτυχή της αλληλεγγύης. Η επικέντρωση του ΕΣΑ στο εθελοντικό «σκέλος» και μόνο θα επέτρεπε μεγαλύτερη σαφήνεια και εστίαση και θα συνέβαλε στην αποφυγή σύγχυσης με άλλα προγράμματα της ΕΕ που είναι διαθέσιμα στους νέους.

3.5.

Σε περίπτωση που οι τοποθετήσεις σε εργασία και πρακτική άσκηση παραμείνουν ωστόσο εντός του ΕΣΑ, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να τηρούνται τα ποιοτικά πρότυπα («Ευρωπαϊκός χάρτης ποιότητας για την πρακτική άσκηση και τη μαθητεία» και το επικείμενο «Πλαίσιο δράσεων για τη μαθητεία», την υλοποίηση των οποίων συναποφάσισαν οι Ευρωπαίοι κοινωνικοί εταίροι) και η αμοιβή να ευθυγραμμίζεται πλήρως με την εθνική νομοθεσία για τους μισθούς και/ή τις ισχύουσες συλλογικές συμβάσεις. Ομοίως, οι τοποθετήσεις θα πρέπει να περιορίζονται σε μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, ιδρύματα και κοινωνικές επιχειρήσεις· θα ήταν επίσης αναγκαίο να διασφαλιστούν τα εξής: επαγγελματική καθοδήγηση για τους μαθητευόμενους και εκπαιδευόμενους· συμβάσεις που να περιλαμβάνουν κάλυψη ασθενείας και κοινωνική ασφάλιση· και σαφώς καθορισμένοι στόχοι εκπαίδευσης και κατάρτισης.

3.6.

Η εφαρμογή του ΕΣΑ θα πρέπει να παρακολουθείται με τη συμμετοχή οργανώσεων νεολαίας και κοινωνικών εταίρων, φορέων οι οποίοι θα πρέπει και οι δύο να διαδραματίζουν ειδικό ρόλο στη διασφάλιση σαφούς διάκρισης μεταξύ δραστηριοτήτων εθελοντισμού και δυνητικών τοποθετήσεων σε θέσεις εργασίας.

3.7.

Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι ο ΕΣΑ θα πρέπει να υλοποιηθεί πλήρως στο πλαίσιο του Erasmus+ και όχι με τη θέσπιση εντελώς νέου προγράμματος, το οποίο θα διαχειρίζονται οι δομές του Erasmus+. Με τον τρόπο αυτό θα μπορούσε επίσης να διευκολυνθεί η πλήρης ευθυγράμμιση με τον ΕΣΑ των όρων που ισχύουν για το υπολειπόμενο τμήμα της ΕΕΥ. Επιπλέον, κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι το πρόγραμμα δεν θα απειληθεί μετά το 2020. Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση κρίνεται απαραίτητη η αύξηση των πόρων και της στήριξης.

3.8.

Βάσει της εμπειρίας που απέκτησε στο παρελθόν, η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντικό:

α)

Πώς μπορούμε να εγγυηθούμε ότι οι πληροφορίες σχετικά με την πρωτοβουλία θα είναι διαθέσιμες σε όλους τους νέους, όλες τις περιφέρειες και όλες τις οργανώσεις νεοαφιχθέντων, ιδίως σε όσους βρίσκονται σε πιο ευάλωτη κατάσταση; Ή θα είναι ένα είδος «κλειστής λέσχης» για λίγους τυχερούς;

β)

Πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι οι νέοι με λιγότερες ευκαιρίες θα έχουν πραγματικά πρόσβαση στο πρόγραμμα; Είναι σημαντικό να παρέχεται οικονομική στήριξη για δραστηριότητες προβολής που απευθύνονται σε οργανισμούς οι οποίοι συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Ο ρόλος των φορέων υποστήριξης θα είναι καθοριστικός για τη διατήρηση των δραστηριοτήτων προβολής και την υποστήριξη της επακόλουθης δέσμευσης. Το πρόγραμμα θα πρέπει να ενισχύει τη συμμετοχή των νέων προς όφελος της κοινωνίας πέραν του πλαισίου δραστηριότητας του ΕΣΑ.

γ)

Είναι σκόπιμο να εξασφαλιστεί η ποιότητα του προγράμματος για τους συμμετέχοντες· πώς όμως θα αξιολογήσουμε την ποιότητα της αλληλεγγύης (αποτελέσματα κάθε επιμέρους έργου);

δ)

Θα πρέπει να ενσωματωθεί το ΕΣΑ σε άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα; Θα μπορούσε επίσης να συμπεριληφθεί μια διάσταση τοπικού εθελοντισμού στα προγράμματα κινητικότητας σπουδαστών του Erasmus+ και να συνδεθεί με το ΕΣΑ.

ε)

Ποια αντικειμενικά κριτήρια θα χρησιμοποιηθούν από την Επιτροπή για την ετήσια προσαρμογή του προϋπολογισμού που διατίθεται για κάθε συγκεκριμένη δράση; Οι προσαρμογές βάσει του επιπέδου ζήτησης για κάθε δραστηριότητα θα μπορούσαν να συμβάλουν αφενός στην αποφυγή πίεσης σε ορισμένες δραστηριότητες και αφετέρου στην αποτροπή της αποστασιοποίησης των νέων και των οργανισμών που συμμετέχουν.

στ)

Πώς μπορεί να διασφαλιστεί ότι οι αιτήσεις χρηματοδότησης θα είναι αρκετά ευέλικτες για τις οργανώσεις εθελοντισμού και τις ομάδες νέων; Χρήσιμη θα ήταν μια απλοποιημένη διαδικασία ώστε να διασφαλιστεί ότι αιτήσεις για μικροπιστώσεις (κάτω των 5 000 ευρώ) θα μπορούν να υποβάλλονται ανά πάσα στιγμή χωρίς καθορισμένες προθεσμίες και με απλουστευμένο έντυπο αίτησης.