9.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 204/120

1.1

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) αναγνωρίζει τις αξιόλογες προόδους που σημείωσε η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας όσον αφορά την ανάπτυξη και τη σταθεροποίηση των σχέσεών της με την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), με απώτερο στόχο την προσχώρησή της σε αυτή. Η χορήγηση του καθεστώτος υποψήφιας χώρας αποτελεί μια πράξη αναγνώρισης της προόδου που έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει αυτές τις θετικές εξελίξεις στο πλαίσιο των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων των συγκρούσεων στην περιοχή, των προκλήσεων της μεταβατικής περιόδου, καθώς και της εφαρμογής της συμφωνίας-πλαισίου της Οχρίδας.

1.2

Η ΕΟΚΕ είναι πρόθυμη να στηρίξει την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας στις προσπάθειές της για την όσο το δυνατόν ταχύτερη έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, και κατά προτίμηση εντός του 2008.

1.3

Λαμβανομένης υπόψη της δέσμευσης της ΕΟΚΕ και των εκπροσώπων των οικονομικών και κοινωνικών ομάδων συμφερόντων της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας υπέρ της ενίσχυσης του διαλόγου και της συνεργασίας μεταξύ οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών της ΕΕ και της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, είναι αναγκαίο να προετοιμαστεί το έδαφος για την προσχώρηση της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε αυτή τη διαδικασία, η σύσταση Μικτής Συμβουλευτικής Επιτροπής με την ΕΟΚΕ είναι ζωτικής σημασίας. Ο ορισμός των μελών της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας σε αυτό το κοινό όργανο θα πρέπει να είναι το αποτέλεσμα μιας ανοιχτής, διαφανούς και δημοκρατικής διαδικασίας.

1.4

Στο πλαίσιο της προσχώρησης στην ΕΕ, η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει τον καίριο ρόλο της κοινωνίας των πολιτών της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας στη διαμόρφωση, υλοποίηση, εφαρμογή και παρακολούθηση των δημόσιων πολιτικών και νόμων (πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων) που σκοπό έχουν να προετοιμάσουν τον δρόμο για την ενσωμάτωση του κοινοτικού κεκτημένου. Η προώθηση αυτής της διαδικασίας απαιτεί τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις.

1.5

Οι διάφορες ομοσπονδίες συνδικαλιστικών οργανώσεων θα πρέπει να συνυπάρχουν επί ίσοις όροις. Προκειμένου να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες για το σκοπό αυτό, πρέπει να θεσπιστεί ειδική νομοθεσία για τις συνδικαλιστικές οργανώσεις και να επανεξεταστεί και να μειωθεί το σημερινό απαιτούμενο ποσοστό (33 % του εργατικού δυναμικού) προκειμένου να συμμετέχουν ως συμβατικοί εταίροι στις συλλογικές διαπραγματεύσεις. Αυτό θα συνέβαλε σημαντικά στην ισχυροποίηση του κοινωνικού διαλόγου και στον πλήρη σεβασμό των δικαιωμάτων των συνδικαλιστικών οργανώσεων.

1.6

Θα πρέπει να διευκολυνθεί η ανάπτυξη και συνεργασία μεταξύ των υφιστάμενων ενώσεων εργοδοτών και να αναθεωρηθεί το νομοθετικό πλαίσιο, ώστε να προσδιορισθούν σαφή κριτήρια για τη συμμετοχή τους στην Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΟΚΕ).

1.7

Χρειάζεται να ισχυροποιηθεί ο ρόλος της ΟΚΕ της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Θα πρέπει να καταστεί πιο αντιπροσωπευτικό όργανο με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων, συμπεριλαμβανομένων των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Έτσι θα δημιουργηθεί σταθερή θεσμική βάση για τη διεξαγωγή ουσιαστικού διαλόγου επί οικονομικών και κοινωνικών ζητημάτων με γνήσια συμμετοχή. Προς τούτο χρειάζεται ένα νέο νομικό πλαίσιο που θα εκπονηθεί με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών και θα υιοθετηθεί αμέσως.

1.8

Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη σοβαρή της ανησυχία για τα εξαιρετικά υψηλά ποσοστά φτώχειας και ανεργίας και καλεί την κυβέρνηση της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας να εφαρμόσει αποτελεσματικές δράσεις για την καταπολέμηση της φτώχειας και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.

1.9

Η κατανομή των κρατικών πόρων καθώς και των κοινοτικών πιστώσεων θα πρέπει να προσανατολίζεται περισσότερο στις φτωχές πληθυσμιακές ομάδες και να θεμελιώνεται στην αλληλεγγύη και την κοινωνική συνοχή, προκειμένου να μειωθούν οι υφιστάμενες περιφερειακές και εθνοτικές ανισότητες. Πρέπει να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα για τη βελτίωση της κατάστασης των Ρομ.

1.10

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τις προσπάθειες που καταβάλλει η κυβέρνηση της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας καθώς και την υιοθέτηση της στρατηγικής για τη συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών ως ένα βήμα προκειμένου να δημιουργηθεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάπτυξη της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών, καθώς και ως συμβολή σε έναν ουσιαστικό και εποικοδομητικό διάλογο με τους πολίτες.

1.11

Παράλληλα με την αυξημένη συμμετοχή των πολιτών, θα πρέπει να ενδυναμωθεί η ικανότητα των κοινωνικών εταίρων και των εταίρων της κοινωνίας των πολιτών. Αναφορικά με αυτό, μια σημαντική πτυχή είναι ο μηχανισμός άμεσης και έμμεσης χρηματοδοτικής υποστήριξης που δημιούργησε η κυβέρνηση της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Επιπλέον, θα πρέπει να καθιερωθούν ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα στη σχολική εκπαίδευση σχετικά με τον ρόλο της κοινωνίας των πολιτών.

2.1

Στις 9 Απριλίου 2001, η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας ήταν η πρώτη χώρα των Δυτικών Βαλκανίων που υπέγραψε, κατόπιν σχετικής ανταλλαγής επιστολών, Συμφωνία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης, η οποία τέθηκε σε ισχύ την 1η Απριλίου 2004.

2.2

Στις 22 Μαρτίου 2004, η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας υπέβαλε επισήμως αίτηση προσχώρησης στην ΕΕ. Στις 9 Νοεμβρίου 2005, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε θετική γνώμη για την εν λόγω αίτηση και στις 16 Δεκεμβρίου 2005 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε να χορηγήσει καθεστώς υποψήφιας χώρας στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας.

2.3

Κατά την τέταρτη σύνοδο του Συμβουλίου Σταθεροποίησης και Σύνδεσης ΕΕ-Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας που πραγματοποιήθηκε στις 24 Ιουλίου 2007, εκφράστηκε ισχυρή βούληση για την επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων. Το Συμβούλιο Σταθεροποίησης και Σύνδεσης υποστήριξε επίσης τη σύσταση Μικτών Συμβουλευτικών Επιτροπών με την ΕΟΚΕ και την Επιτροπή των Περιφερειών.

2.4

Η τελευταία έκθεση προόδου για την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας που δημοσιεύτηκε στις 6 Νοεμβρίου 2007 αξιολογεί την πρόοδο που επιτεύχθηκε σε διάφορους τομείς, ταυτόχρονα όμως, απαριθμεί και τις εναπομένουσες σημαντικές προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσει η χώρα.

2.5

Στο πλαίσιο της αναμενόμενης έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει τον καίριο ρόλο της κοινωνίας των πολιτών. Ως εκ τούτου, η παρούσα γνωμοδότηση θα εστιασθεί στην κοινωνία των πολιτών της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας και στον περιβάλλοντα χώρο, τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις της· στον κοινωνικό διάλογο και στον διάλογο με τους πολίτες της χώρας· στις σχέσεις με την ΕΕ και τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων.

3.1

Η κοινωνία των πολιτών δημιουργήθηκε στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα και άσκησε μεγάλη επιρροή στο σύνολο της κοινωνικής ανάπτυξης. Οι λογοτεχνικοί και καλλιτεχνικοί κύκλοι, τα φιλανθρωπικά ιδρύματα και άλλες πρωτοβουλίες πολιτών αποτέλεσαν την κατάλληλη βάση για την ανάπτυξη πολιτιστικών, αθλητικών και διαφόρων επαγγελματικών οργανώσεων. Κατά την σοσιαλιστική περίοδο βρίσκονταν υπό πολιτικό έλεγχο. Η απόκτηση της ανεξαρτησίας το 1990 και η περίοδος μετάβασης στην κοινοβουλευτική δημοκρατία αποτέλεσαν ισχυρό κίνητρο για την ενδυνάμωση του ρόλου της κοινωνίας των πολιτών στη χώρα.

3.2

Η επανεμφάνιση της κοινωνίας των πολιτών της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας στις αρχές της δεκαετίας του 1990 επηρεάστηκε θετικά και σε μεγάλο βαθμό από τις πολιτικές εξελίξεις στη χώρα, οι οποίες προλείαναν το έδαφος για τη δημιουργία μιας ανεξάρτητης, πολύπλευρης κοινωνίας των πολιτών, η οποία προσανατολίζεται προς τις υπηρεσίες. Ένα άλλο ιδιαίτερο στοιχείο της κοινωνίας των πολιτών της χώρας είναι η πίστη τους στις αξίες και ο συχνά αυστηρός, κανονιστικός προσανατολισμός της.

3.3

Η κοινωνία των πολιτών της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας χαρακτηρίζεται από περιορισμένο εύρος και βάθος συμμετοχής των πολιτών. Μολονότι οι πολίτες της συμμετέχουν όλο και περισσότερο σε μη κομματικές πολιτικές δράσεις, ωστόσο, ένα μικρό μόνο ποσοστό των πολιτών (λιγότεροι από 30 %) συμμετέχουν σε δραστηριότητες της κοινωνίας των πολιτών (φιλανθρωπικές δραστηριότητες, ενεργός συμμετοχή σε οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, εθελοντισμός, συλλογικές δράσεις της τοπικής κοινότητας, κλπ.).

4.1.1

Η συμφωνία-πλαίσιο της Οχρίδας (1) που υπεγράφη τον Αύγουστο του 2001 και το κράτος δικαίου συνιστούν δύο από τους βασικούς παράγοντες για την πολιτική σταθερότητα στην χώρα. Η συμφωνία-πλαίσιο της Οχρίδας συνέβαλε στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που σχετίζονται με την πολυμορφία, η οποία χαρακτηρίζει την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Συνέβαλε επίσης στο να τεθούν τα θεμέλια για σταθερότητα και ανάπτυξη και έθεσε τις βάσεις για την πολιτική, κοινωνική και οικονομική ζωή και τη συμβίωση των διαφορετικών εθνοτήτων.

4.1.2

Μετά τις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2006 και το σχηματισμό της νέας κεντροδεξιάς κυβέρνησης έπρεπε να διαμορφωθεί μια νέα ισορροπία δυνάμεων. Η κυβέρνηση πρέπει να προσηλωθεί στον πολιτικό διάλογο και να εξασφαλίσει την υποστήριξη όλων των πολιτικών δυνάμεων για την εφαρμογή του χάρτη πορείας της ΕΕ για την χώρα. Σημειώνεται πρόοδος στον εποικοδομητικό πολιτικό διάλογο σχετικά με θέματα θεμελιώδους εθνικής σημασίας. Παρόλα αυτά, η πρόοδος αυτή ενδεχομένως να αναχαιτιστεί λόγω των συνεχιζόμενων πολιτικών εντάσεων που παρεμποδίζουν τη βελτίωση της διακυβέρνησης και την οικοδόμηση εύρυθμων δημοκρατικών θεσμών.

4.1.3

Έχει επιτευχθεί αξιόλογη πρόοδος όσον αφορά την εφαρμογή του νομοθετικού σκέλους της συμφωνίας-πλαισίου της Οχρίδας, οι διατάξεις της οποίας συμπεριλήφθηκαν στο Σύνταγμα μετά την υιοθέτηση τροπολογιών από το Κοινοβούλιο, καθώς και αναφορικά με την ισότιμη εκπροσώπηση των κοινοτήτων στη δημόσια διοίκηση. Τον Ιούλιο του 2001 το 41,4 % των πολιτών θεωρούσε ότι οι σχέσεις μεταξύ των διαφορετικών εθνοτήτων αποτελεί το σημαντικότερο πρόβλημα στη χώρα, ενώ τον Μάρτιο του 2007 αυτό το ποσοστό ανερχόταν μόλις σε 1,4 %. Τον Ιανουάριο του 2005 ποσοστό 19,7 % των πολιτών αξιολογούσε τις ενδοεθνοτικές σχέσεις ως «πολύ άσχημες», σε σύγκριση με το 7,6 %, που ήταν το αντίστοιχο ποσοστό τον Μάρτιο του 2007 (2).

4.1.4

Καταγράφεται επίσης πρόοδος στους τομείς της εκπαίδευσης για τις κοινότητες, της ισότιμης εκπροσώπησης και της αποκέντρωσης. Δεδομένου ότι πρόκειται για «συμφωνία-πλαίσιο», η συμφωνία αφήνει επαρκή περιθώρια ερμηνείας και ενδεχόμενων απαιτήσεων για συμπληρωματικά μέτρα. Ενδεχομένως να ανακύψουν νέες προκλήσεις όσον αφορά τη χρήση των γλωσσών (ο νόμος περί γλωσσών, η διγλωσσία στα Σκόπια), το καθεστώς των Αλβανών πρώην μαχητών, η εδαφική οργάνωση (Kičevo, 2008) και η θέση των μικρών και διάσπαρτων κοινοτήτων, όπως Τούρκοι, Ρομ, Σέρβοι, Βόσνιοι και Βλάχοι, οι οποίες αποτελούν το 10,6 % του συνολικού πληθυσμού.

4.1.5

Η κατάσταση της κοινότητας των Ρομ εξακολουθεί να προκαλεί ανησυχία, μολονότι συμμετέχει ενεργά στην πρωτοβουλία «Decade for Inclusion of Roma 2005-2015» (Δεκαετία για την ένταξη των Ρομ 2005-2015).

4.1.6

Στο παρελθόν, η χώρα προχωρούσε με (πολύ) αργά βήματα προς την ενίσχυση του κράτους δικαίου, κατά κύριο λόγο εξαιτίας των διαρθρωτικών αδυναμιών στην εφαρμογή των νόμων και στα δικαστήρια, της πολιτικοποιημένης και αδύναμης δημόσιας διοίκησης, της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος. Σήμερα, όμως, διαπιστώνεται σαφής πρόοδος σε αυτούς τους τομείς. Μετά τις συνταγματικές τροποποιήσεις του Δεκεμβρίου 2005, το νομικό πλαίσιο για την ενίσχυση της ανεξαρτησίας και της αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος έχει καθιερωθεί σε μεγάλο βαθμό. Η καταπολέμηση της διαφθοράς αποτελεί υψηλή προτεραιότητα για την κυβέρνηση της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Τον Μάιο του 2007 θεσπίστηκε το κρατικό πρόγραμμα για την πρόληψη και την καταστολή της διαφθοράς. Εντούτοις, απαιτείται ισχυρή πολιτική βούληση προκειμένου να εντατικοποιηθούν οι προσπάθειες για την αποτελεσματική καταπολέμηση της διαφθοράς.

4.2.1

Η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας ήταν λιγότερο ανεπτυγμένη σε σύγκριση με τις άλλες δημοκρατίες της πρώην Γιουγκοσλαβικής Ομοσπονδίας και, έξι χρόνια πριν από την ανεξαρτησία, η οικονομία της βρισκόταν σε πτωτική πορεία. Τα πρώτα χρόνια μετά την απόκτηση της ανεξαρτησίας χαρακτηρίστηκαν από μακροοικονομική αστάθεια και αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος. Η κρίση στην περιοχή, το ελληνικό εμπάργκο, οι κυρώσεις των Ηνωμένων Εθνών εις βάρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας και η κρίση του Κοσσυφοπεδίου είχαν αρνητικές συνέπειες για την οικονομική και πολιτική κατάσταση στην χώρα και αποτέλεσαν μια από τις αιτίες για την αδυναμία της χώρας να επικεντρωθεί στις εσωτερικές πολιτικές και οικονομικές της μεταρρυθμίσεις.

4.2.2

Σήμερα, επικρατεί στην χώρα μακροοικονομική σταθερότητα που βασίζεται σε ευρεία συναίνεση σχετικά με τις οικονομικές πολιτικές και βρίσκεται στην πορεία προς μεγαλύτερη απελευθέρωση του εμπορίου (είναι μέλος του ΠΟΕ και της Κεντροευρωπαϊκής Συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου). Ωστόσο, δεν μπορεί ακόμη να γίνει λόγος για πραγματική οικονομική ανάπτυξη.

4.2.3

Ως εκ τούτου, ο βαθμός φτώχειας της χώρας είναι υψηλός, με το 29,8 % του πληθυσμού της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας να ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Η φτώχεια συνδέεται άμεσα με το εξαιρετικά υψηλό ποσοστό ανεργίας (36 %).

4.2.4

Η φτώχεια, ο κοινωνικός αποκλεισμός και η υψηλή ανεργία σε συνδυασμό με τα διαρκή λειτουργικά προβλήματα της αγοράς εργασίας αποτελούν (αρνητικά) αποτελέσματα της χαμηλής οικονομικής ανάπτυξης (περίπου 4 %), της ανεπαρκούς εταιρικής δομής (ειδικά οι πολύ χαμηλές επιδόσεις των ΜΜΕ), της άκαμπτης αγοράς εργασίας, του αναποτελεσματικού εκπαιδευτικού συστήματος και της μεγάλης αύξησης του πληθυσμού. Μέχρι σήμερα η κυβέρνηση έχει χρησιμοποιήσει συχνά μέτρα κοινωνικής πρόνοιας για την αντιμετώπιση της φτώχειας, χωρίς όμως να υιοθετήσει μια ενεργό πολιτική για την απασχόληση.

4.2.5

Παρόλα αυτά, το ποσοστό αύξησης του ΑΕγχΠ που καταγράφηκε το πρώτο τρίμηνο του 2007 και ανήλθε σε 7 % θα μπορούσε να αποτελέσει την πολυαναμενόμενη έναρξη ενός νέου, δυναμικότερου κύκλου οικονομικής ανάπτυξης.

4.3.1

Οι κοινωνικές σχέσεις χαρακτηρίζονται από ευρεία έλλειψη εμπιστοσύνης, ανεκτικότητας και κοινοτικού πνεύματος. Το επίπεδο εμπιστοσύνης στους δημόσιους οργανισμούς είναι πολύ χαμηλό. Παρά ταύτα, την περασμένη χρονιά σημειώθηκε αύξηση της εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση.

4.3.2

Στην επισκόπηση «World Values Survey» (Έρευνα για τις παγκόσμιες αξίες) ο δείκτης ανεκτικότητας αξιολογείται στο 2,08, το οποίο σημαίνει ότι η κοινωνία της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας χαρακτηρίζεται από χαμηλό επίπεδο ανεκτικότητας. Η μισαλλοδοξία απέναντι σε περιθωριοποιημένες ομάδες, όπως τοξικομανείς, αλκοολικοί, ομοφυλόφιλοι ή Ρομ, είναι πολύ υψηλή. Το κοινοτικό πνεύμα, το οποίο αξιολογείται με κριτήριο την μη πληρωμή των εισφορών για υπηρεσίες κοινής ωφέλειας (μεταφορές, ύδρευση, κλπ.), την καταβολή φόρων ή τη(ν) (κατά) χρήση των κρατικών ενισχύσεων, βρίσκεται επίσης σε χαμηλά επίπεδα.

5.1.1

Η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι διασφαλίζεται από το Σύνταγμα (άρθρο 20) και ρυθμίζεται κανονιστικά από το νόμο για τις ενώσεις και τα ιδρύματα πολιτών που θεσπίστηκε το 1998.

5.1.2

Εντούτοις, υπάρχει έλλειψη κανονισμών για τις συνδικαλιστικές οργανώσεις και τις ενώσεις εργοδοτών, δεδομένου ότι καλύπτονται από λίγα μόνο άρθρα του εργατικού δίκαιου και της συνδικαλιστικής νομοθεσίας. Είναι πλέον αισθητή η ανάγκη δημιουργίας ίσων όρων για τους κοινωνικούς εταίρους, έτσι ώστε να εξασφαλισθεί η ανεξαρτησία τους. Τα εμπορικά επιμελητήρια διέπονται από ξεχωριστή νομοθεσία.

5.1.3

Παρά τις πρόσφατες βελτιώσεις (νόμος για τις δωρεές και τις χορηγίες, κλπ.), οι φορολογικές διατάξεις για τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών (ΟΚΠ) και τα φορολογικά πλεονεκτήματα για φιλανθρωπικές δραστηριότητες αποτελούν εμπόδια για την περαιτέρω ανάπτυξη.

5.1.4

Επί του παρόντος καταρτίζεται νέος νόμος για τις ενώσεις και τα ιδρύματα πολιτών. Οι κύριες αλλαγές που αναμένονται είναι οι εξής: περαιτέρω βελτίωση των δικαιωμάτων για τη σύσταση οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, ρύθμιση των οικονομικών τους δραστηριοτήτων και εισαγωγή του καθεστώτος της «οργάνωσης κοινής ωφελείας».

5.2.1.1

Η κοινωνία των πολιτών της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας αποτελείται από συνδικαλιστικές οργανώσεις, οργανώσεις πολιτών και εμπορικά επιμελητήρια, καθώς και εκκλησίες και θρησκευτικές κοινότητες. Οι ενώσεις εργοδοτών συνιστούν νέο φαινόμενο για τη χώρα και τα εμπορικά επιμελητήρια (υπάρχουν δύο σε εθνικό επίπεδο: το Οικονομικό Επιμελητήριο Μακεδονίας (SKM) και η Ένωση Εμπορικών Επιμελητηρίων (USKM)) εξακολουθούν να αντιμετωπίζονται ως εκπρόσωποι του ιδιωτικού τομέα.

5.2.1.2

Η σχέση μεταξύ των οργανώσεων εργοδοτών περιπλέκεται ακόμη περισσότερο λόγω του γεγονότος ότι μία μόνο από αυτές (η Ένωση Εργοδοτών της Μακεδονίας, ZRM)) είναι μέλος της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΟΚΕ) της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Η άλλη οργάνωση, η Συνομοσπονδία Εργοδοτών της Δημοκρατίας της Μακεδονίας (KRM), καταβάλλει έντονες προσπάθειες ώστε η ΟΚΕ της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας να αποκτήσει μια πιο ανοιχτή και πιο περιεκτική προσέγγιση.

5.2.1.3

Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις είναι ομαδοποιημένες σε τέσσερις συνομοσπονδίες: την Ομοσπονδία Συνδικάτων της Μακεδονίας (SSM), τη Συνομοσπονδία Ανεξάρτητων Συνδικάτων (KNS), τη Συνομοσπονδία Συνδικαλιστικών Οργανώσεων της Μακεδονίας (KSS) και την Ένωση Ελεύθερων και Αυτόνομων Συνδικάτων (UNS). Η αντιπαλότητα και, ορισμένες φορές, ακόμη και η υιοθέτηση εχθρικής στάσης που ωθείται από προσωπικά κίνητρα αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά των μεταξύ τους σχέσεων. Αυτό αποδυναμώνει σημαντικά την διαπραγματευτική τους θέση, ιδίως απέναντι στην κυβέρνηση.

5.2.1.4

Το 2003 ήταν εγγεγραμμένες 5.289 ΟΚΠ στη χώρα. Όλες σχεδόν οι κοινωνικές ομάδες εκπροσωπούνται ως συστατικά στοιχεία της κοινωνίας των πολιτών, ωστόσο, η συμμετοχή των φτωχών, αγροτικών και εθνοτικών κοινοτήτων, ιδίως των Αλβανών, είναι λιγότερο ισχυρή. Σημαντικός αριθμός οργανώσεων (43 %) είναι συγκεντρωμένος στην πρωτεύουσα Σκόπια, ενώ οι ΟΚΠ είναι σχεδόν ανύπαρκτες στις αγροτικές περιοχές.

5.2.2.1

Στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας υπάρχουν περίπου 200 οργανώσεις-ομπρέλα των ΟΚΠ. Η πλειοψηφία των οργανώσεων, ανάλογα με τον τύπο της ΟΚΠ ή την ομάδα στόχο, είναι μέλη ενώσεων, ομοσπονδιών, πλατφορμών ή άλλων οργανώσεων-ομπρέλα. Αυτές οι οργανώσεις-ομπρέλα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εδραίωση της κοινωνίας των πολιτών της χώρας.

5.2.2.2

Η κοινωνία των πολιτών της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας καλείται να εστιασθεί στην επικοινωνία, το συντονισμό και τη συνεργασία. Η αλληλεπίδραση και ο διάλογος μεταξύ εργοδοτών, συνδικαλιστικών οργανώσεων και άλλων ΟΚΠ είναι ουσιαστικώς ανύπαρκτοι. Μολαταύτα, η Πλατφόρμα των Πολιτών της Μακεδονίας, η οποία αριθμεί 29 μέλη, συνιστά εδώ θετικό παράδειγμα.

5.3.1

Τα ισχυρά σημεία της κοινωνίας των πολιτών της χώρας είναι η χειραφέτηση των πολιτών και η πίστη σε ανώτερες αξίες όπως η ειρήνη, η ισότητα των φύλων και η βιωσιμότητα του περιβάλλοντος.

5.3.2

Η σημαντικότερη συμβολή της κοινωνίας των πολιτών γίνεται αισθητή στον τομέα της χειραφέτησης των πολιτών, ιδίως των γυναικών και των περιθωριοποιημένων ομάδων. Η συμμετοχή των γυναικών στο δημόσιο βίο (κοινοβούλιο, δήμοι και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών) έχει αυξηθεί σημαντικά.

5.3.3

Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις αποτέλεσαν το έμβλημα της περιόδου από το 1996 έως το 2001, όταν χάρη στην ενεργό τους δράση, η διάσταση της περιβαλλοντικής αειφορίας ενσωματώθηκε με επιτυχία σε όλες τις κυβερνητικές πολιτικές. Διαθέτουν δε μεγάλες δυνατότητες για να συνεχίσουν τον θετικό τους ρόλο και στο μέλλον.

5.3.4

Ο πλουραλισμός εφαρμόζεται ανάμεσα σε και από όλους τους κυριότερους ενδιαφερόμενους φορείς της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, μολονότι θα πρέπει να αναπτυχθεί και να ενισχυθεί περαιτέρω η ικανότητα διατομεακού διαλόγου.

5.3.5

Οι αδυναμίες της κοινωνίας των πολιτών είναι οι ακόλουθες: εξάλειψη της φτώχειας, διαφάνεια και αυτορρύθμιση, άσκηση της δημοκρατίας, αμοιβαία αδιαφορία στις σχέσεις μεταξύ της κοινωνίας των πολιτών και του ιδιωτικού τομέα, ανεπαρκείς πόροι και έλλειψη διαφοροποίησης των χρηματοδοτικών πόρων (σήμερα, η εξάρτηση από δωρεές από το εξωτερικό είναι ισχυρή).

5.3.6

Η κληρονομιά του παρελθόντος σε συνδυασμό με τις διαφορετικές θέσεις και στάσεις στις σχέσεις των πολιτών (αλλά και απέναντι στο κράτος), οι οποίες συχνά διαθέτουν μια συναισθηματική «χροιά», αποτελεί σημαντικό εμπόδιο στον διάλογο και τη δράση.

5.3.7

Η δημόσια εμπιστοσύνη στις εκκλησίες και τις θρησκευτικές κοινότητες είναι υψηλή, στις οργανώσεις των πολιτών μέτρια, ενώ στα εμπορικά επιμελητήρια και τις συνδικαλιστικές οργανώσεις είναι πολύ χαμηλή, εξαιτίας του γεγονός ότι οι τελευταίες θεωρούνται υπεύθυνες για την επιδείνωση της θέσης των εργαζομένων και την έλλειψη δράσης.

6.1.3

Αυτή η κατάσταση αμφισβητείται σοβαρά από τις οργανώσεις εργοδοτών και τα συνδικάτα που δεν αποτελούν μέλη της ΟΚΕ και ασκούν έντονη κριτική στο έργο της. Φαίνεται να υπάρχει γενική συμφωνία και από τη σκοπιά της κυβέρνησης ότι το τρέχον νομικό πλαίσιο θα πρέπει να τροποποιηθεί και να καταστεί σαφέστερο με τον καθορισμό των κριτηρίων συμμετοχής στην ΟΚΕ. Θα μπορούσε, ωστόσο, να προβλεφθεί μία εκτεταμένη συζήτηση προκειμένου να βρεθεί ικανοποιητική λύση και να προσδιοριστεί ένα νέο νομικό πλαίσιο για την ΟΚΕ.

6.2.1

Στην αρχή, οι σχέσεις μεταξύ κυβέρνησης και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών χαρακτηρίζονταν από ad hoc επαφές και συμφωνίες. Το πρώτο βήμα προς τη θεσμοποίηση των σχέσεων πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2004 με τη σύσταση μια μονάδας «Κοινωνία των πολιτών» εντός της κυβέρνησης.

6.2.2

Τον Ιανουάριο του 2007 υιοθετήθηκε μια στρατηγική για τη συνεργασία της κυβέρνησης με τον τομέα της κοινωνίας των πολιτών παράλληλα με το σχέδιο δράσης για την υλοποίησή της. Το εν λόγω έγγραφο ήταν το αποτέλεσμα κατάλληλης διαδικασίας διαβούλευσης.

6.2.3

Οι βασικοί στρατηγικοί στόχοι αυτής της στρατηγικής είναι οι εξής: συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στη διαδικασία χάραξης της πολιτικής· ενσωμάτωση της κοινωνίας των πολιτών στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης· δημιουργία ευνοϊκότερων συνθηκών για τη λειτουργία της κοινωνίας των πολιτών· αναβάθμιση και ενίσχυση του νομικού πλαισίου προκειμένου να βελτιωθούν οι συνθήκες για την κοινωνία των πολιτών· ανάπτυξη διοργανικής και διατομεακής συνεργασίας.

6.3.1

Όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς της χώρας αποδίδουν μεγάλη σημασία στην ΜΣΕ με την ΕΟΚΕ και ζητούν την όσο το δυνατόν ταχύτερη σύστασή της.

6.3.2

Μια ΜΣΕ με την ορθή σύνθεση μπορεί να αποτελέσει ένα αποτελεσματικό μέσο τόσο για την προσέγγιση της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας και της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών της χώρας με την ΕΕ όσο και για την προώθηση του διαλόγου ανάμεσα στις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών σε εθνικό επίπεδο.

6.3.3

Πρέπει να καταβληθούν σοβαρές προσπάθειες από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, ούτως ώστε να διασφαλιστεί ότι τα μέλη της ΜΣΕ από την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας επιλέγονται με ανοιχτό, διαφανή και δημοκρατικό τρόπο και πληρούν τις αρχές της νομιμότητας και αντιπροσωπευτικότητας.

7.2.1

Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση συνιστά μείζονα πρόκληση για την κοινωνία των πολιτών στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Λόγω της ενταξιακής διαδικασίας, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση αποτελεί ισχυρή κινητήριο δύναμη για την περαιτέρω ανάπτυξη της κοινωνίας των πολιτών. Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών είναι φορείς των νέων αξιών, όπως η συμμετοχική δημοκρατία, η ένταξη, η ισότητα, η διαφάνεια και η λογοδοσία. Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών διαδραματίζουν επίσης σημαντικό μεσολαβητικό ρόλο για την προσέγγιση μιας παραδοσιακής πολυπολιτισμικής (και πολυεθνοτικής) κοινωνίας των Βαλκανίων με τη μεταμοντέρνα Ευρώπη.

7.2.2

Η κυβέρνηση της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας άρχισε να αναγνωρίζει το ρόλο της κοινωνίας των πολιτών στη διαδικασία ολοκλήρωσης της ΕΕ ενσωματώνοντάς την στους στρατηγικούς της στόχους.

7.2.3

Η υποστήριξη της κοινωνίας των πολιτών εκ μέρους της ΕΕ αυξήθηκε μετά την εισαγωγή του προγράμματος CARDS (Κοινοτική βοήθεια για την ανασυγκρότηση, την ανάπτυξη και τη σταθεροποίηση) το 2001. Σε αυτό το πλαίσιο υποστηρίχθηκαν πολλές πρωτοβουλίες πολιτών, μεταξύ άλλων, παρασχέθηκε τεχνική βοήθεια για την κατάρτιση κυβερνητικής στρατηγικής σχετικά με τη συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών και δόθηκε στήριξη στην Πλατφόρμα των Πολιτών της Μακεδονίας.

7.3.1.

Η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας διαδραματίζει ενεργό ρόλο στον τομέα της περιφερειακής συνεργασίας με τη δέσμευσή της για την ανάπτυξη διμερών σχέσεων και πολιτικής καλής γειτονίας. Συμμετέχει ενεργά σε περιφερειακές διαδικασίες όπως η σύσταση του Συμβουλίου Περιφερειακής Συνεργασίας (Διαδικασία για τη συνεργασία στη νοτιοανατολική Ευρώπη (SEECP)), η συνθήκη για την Ενεργειακή Κοινότητα, ο Κοινός Ευρωπαϊκός Αεροπορικός Χώρος, η Πρωτοβουλία Συνεργασίας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SECI) και η Συμφωνία Ελευθέρων Συναλλαγών της Κεντρικής Ευρώπης (CEFTA). Στο πλαίσιο αυτό, ο εθνικός και τοπικός τύπος καλείται να διαδραματίσει υπεύθυνο και θετικό ρόλο για την προώθηση των εν λόγω διαδικασιών.

7.3.2.

Η δικτύωση και η αλληλεπίδραση σε περιφερειακό επίπεδο ενισχύονται και σε άλλους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνίας των πολιτών. Υπάρχουν θετικά παραδείγματα κοινών δράσεων στις οποίες συμμετέχουν ενεργά οργανώσεις εργοδοτών, συνδικαλιστικές οργανώσεις και άλλες ΟΚΠ της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας.