9.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 204/95

1.1

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την προτεραιότητα που αποφάσισε να αποδώσει η Σλοβενική Προεδρία (1ο εξάμηνο του 2008) στην ένταξη των νέων στην αγορά εργασίας, η οποία αποτελεί μία από τις μείζονες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση.

1.2

Η προτεραιότητα αυτή ανταποκρίνεται απολύτως στους στόχους της αναθεωρημένης στρατηγικής της Λισσαβώνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση, η οποία, με την ενημέρωση των «κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση», εισήχθη στον δεύτερο κύκλο της. Η στρατηγική της Λισσαβώνας, θέτοντας ως στρατηγικό στόχο την πλήρη απασχόληση, υπέδειξε ότι η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και των επιχειρήσεων δεν είναι ασυμβίβαστη με την ευημερία των πολιτών, την ικανοποίηση από την εργασία και την εξασφάλιση ποιοτικής απασχόλησης και αξιοπρεπών συνθηκών εργασίας. Τα κράτη μέλη όφειλαν, επομένως, να ασχοληθούν συστηματικότερα και ευρύτερα με τα αίτια της ανεργίας των νέων στα εθνικά μεταρρυθμιστικά τους σχέδια, λαμβάνοντας υπόψη το ευρωπαϊκό σύμφωνο για τη νεολαία.

1.3

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ότι η διατήρηση της οικονομικής ανάπτυξης και της ευημερίας στην Ευρώπη, με παράλληλη προώθηση της κοινωνικής συνοχής και της βιώσιμης ανάπτυξης, εξαρτάται από την πλήρη συμβολή και τη συμμετοχή όλων των νέων. Πρέπει μάλιστα να εξασφαλιστούν στους νέους οι κατάλληλες συνθήκες για την ενεργό συμμετοχή τους στα κοινά, πολύ περισσότερο μάλιστα που το ποσοστό τους επί του συνολικού πληθυσμού μειώνεται.

1.4

Οι νέοι αντιμετωπίζουν σήμερα μια κρίσιμη κατάσταση σε διάφορα επίπεδα, με ιδιαίτερη όμως οξύτητα ως προς το ζήτημα της ένταξής τους στην αγορά εργασίας, δεδομένου ότι το ποσοστό ανεργίας των νέων της ηλικιακής ομάδας από 15 έως 24 ετών (1), σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές στατιστικές, είναι 2,4 φορές ανώτερο απ' ό,τι της ηλικιακής ομάδας των 25 έως 54 ετών, παρότι οι δείκτες του 2007 εμφανίζουν ελαφρά βελτίωση.

1.5

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η εργασία, πέραν του ότι συνιστά έναν συντελεστή παραγωγής με καθοριστική σημασία για την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη των κοινωνιών, αποτελεί επίσης σήμερα μια από τις πηγές ανθρώπινης αξιοπρέπειας και ανάπτυξης της προσωπικότητας, ενώ προσφέρει και δυνατότητες για κοινωνικοποίηση.

1.6

Η υπόσταση της εργασίας στον 21ο αιώνα έγκειται στην ικανότητα εκμάθησης και προσαρμογής καθ' όλη τη διάρκεια του ενεργού βίου. Η ΕΟΚΕ εντοπίζει δύο κύριες μεθόδους για τη βελτίωση της κατάστασης των νέων στην αγορά εργασίας: να παρέχεται στους νέους περισσότερη και καλύτερη εκπαίδευση και να βελτιωθεί η μετάβαση από τη λήξη του σχολικού βίου στην οριστική ένταξη στον ενεργό βίο.

1.7

Η ΕΟΚΕ έχει πλήρη επίγνωση της δυσκολίας που χαρακτηρίζει το έργο αυτό. Γι' αυτό και συνιστά την συνδυασμένη προσπάθεια ολόκληρης της κοινωνίας προς την κατεύθυνση αυτή, πολύ περισσότερο μάλιστα που η νέα γενιά είναι εκείνη που ενδέχεται να υποστεί πιο έντονα τις συνέπειες μιας αρνητικής εξέλιξης των αγορών.

1.8

Πράγματι, οι νέοι της ηλικιακής ομάδας από 15 έως 24 ετών, πέραν του ότι εμφανίζουν υπερδιπλάσιο ποσοστό ανεργίας απ' ό,τι οι ενήλικες εργαζόμενοι, είναι και εκείνοι που αντιμετωπίζουν περισσότερο επισφαλείς εργασιακές σχέσεις, σε ποσοστό που σε ορισμένες χώρες υπερβαίνει το 60 %, με σοβαρές συνέπειες σε θέματα αυτονομίας, προϋποθέσεων για τη δημιουργία οικογένειας και την απόφαση για τον κατάλληλο χρόνο τεκνοποίησης, αλλά και στο ζήτημα της ανάπτυξης και της χρηματοδότησης των συστημάτων κοινωνικής προστασίας.

1.9

Ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων ως κύριων παραγόντων της αγοράς εργασίας, δεδομένου ότι γνωρίζουν τη λειτουργία και τις ανάγκες της, είναι βέβαια καθοριστικός για την εξεύρεση μεθόδων που θα συμβάλλουν στην ένταξη των νέων στον κόσμο της εργασίας. Η ΕΟΚΕ, όμως, επιθυμεί να τονίσει ιδιαιτέρως, για μία ακόμη φορά, τον θεμελιώδη ρόλο που εναπόκειται επίσης στα συστήματα εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης, τα οποία οφείλουν να εφοδιάσουν τους νέους με τις ικανότητες και δεξιότητες που χρειάζονται για να αντιμετωπίσουν έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο, λαμβάνοντας υπόψη τη διαφορετικότητα του καθενός.

1.10

Από την άλλη πλευρά, μόνον σε στενή συνεργασία με τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές, με τους διαφόρους παράγοντες της κοινωνίας των πολιτών —με ιδιαίτερη μνεία στον ρόλο των οργανώσεων των νέων, και των πανεπιστημίων ως πόλων έρευνας και επιστήμης— και με την ενεργό στήριξη των οικογενειών και των ευρύτερων κοινωνικών δικτύων των νέων, θα έχουν τη δυνατότητα οι κοινωνικοί εταίροι να ενεργήσουν υπέρ της καλύτερης ένταξης των νέων στην αγορά εργασίας.

1.11

Έχοντας υπόψη το κοινό έγγραφο των κοινωνικών εταίρων της Ευρώπης με τίτλο «Πλαίσιο δράσεων για την ανάπτυξη ικανοτήτων και προσόντων καθ' όλη τη διάρκεια του βίου» (2), καθώς και πρόσφατες μελέτες όπου αναλύονται οι μείζονες προκλήσεις που τίθενται στις αγορές εργασίας, έγγραφα που συμβάλλουν στις προσπάθειες της Επιτροπής να καταστήσει τις αγορές εργασίας ταυτόχρονα πιο εύκολα προσαρμόσιμες και με λιγότερους αποκλεισμούς, η ΕΟΚΕ διακρίνει ορισμένους ειδικούς στόχους και ορισμένους τομείς παρέμβασης όπου ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων πρέπει να είναι πιο αποφασιστικός.

1.12

Τη δράση των κοινωνικών εταίρων πρέπει να καθοδηγούν οι ακόλουθοι κεντρικοί στόχοι:

1.13

Τα πεδία παρέμβασης είναι πολλά και διάφορα, μπορούν όμως να κατανεμηθούν σε επτά μεγάλες ομάδες:

1.14

Η ΕΟΚΕ, ως ευρωπαϊκό όργανο εκπροσώπησης της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, προτίθεται να διοργανώσει διάσκεψη, με τη συμμετοχή εκπροσώπων των επιχειρήσεων, των συνδικάτων, των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και των ΜΚΟ που εκπροσωπούν τη νεολαία, ώστε να δοθεί η ευκαιρία για την ανταλλαγή ορθών πρακτικών που έχουν εφαρμοστεί με στόχο τη βελτίωση της ένταξης των νέων στην αγορά εργασίας.

2.1

Λαμβάνοντας υπόψη τη σημερινή κατάσταση των νέων στην αγορά εργασίας, η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η Σλοβενική Προεδρία του Συμβουλίου της ζήτησε διερευνητική γνωμοδότηση με θέμα «Ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων στη βελτίωση της κατάστασης των νέων στην αγορά εργασίας».

2.2

Το πρόβλημα της ανεργίας των νέων, καθώς και, γενικότερα, της ένταξης των νέων στην κοινωνία, είναι ζητήματα που τίθενται σε παγκόσμια κλίμακα (5).

2.3

Άλλη παγκόσμια τάση στις εκβιομηχανισμένες κοινωνίες είναι η γήρανση του πληθυσμού, που τείνει να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομική σταθερότητα, ανταγωνιστικότητα και ανάπτυξη. Το φαινόμενο αυτό επιβαρύνει τις δαπάνες των συστημάτων υγείας και συνταξιοδότησης (6), καθώς μειώνεται ο πληθυσμός που τα υποστηρίζει (7). Καθίσταται, λοιπόν, αναγκαίο όχι μόνο να βρεθούν μέτρα για την προώθηση της «ενεργού γήρανσης» του πληθυσμού, αλλά κυρίως να ενισχυθεί η πρόσβαση των νέων στην αγορά εργασίας, και να προβλεφθούν μέτρα για την στήριξη της ανανέωσης των γενεών, με την οποία οι νέοι δεν ασχολούνται σοβαρά, από φόβο, λόγω της επισφαλούς εργασιακής τους κατάστασης. Πρόκειται για μια κοινή προσπάθεια, που πρέπει να αναπτυχθεί σε ευρωπαϊκό, σε εθνικό, σε περιφερειακό και σε τοπικό επίπεδο, με συμμετοχή του δημόσιου τομέα και των κοινωνικών εταίρων, ώστε το ζήτημα των νέων να τεθεί στο επίκεντρο των οικονομικών, των κοινωνικών, των εκπαιδευτικών και των δημογραφικών πολιτικών.

2.4

Μολονότι κατά το διάστημα 2005-2007 δημιουργήθηκαν 7 εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην ΕΕ, ο «κύκλος της Λισσαβώνας» δεν επέτυχε ακόμη τη μείωση της ανεργίας των νέων. Σύμφωνα με στοιχεία της Επιτροπής, το μέσο ποσοστό ανεργίας μεταξύ των νέων από 15 έως 24 ετών, ανήλθε στο 17,4 % το 2006, δηλαδή περίπου 4,7 εκατομμύρια νέων βρίσκονταν σε κατάσταση κοινωνικο-επαγγελματικής αστάθειας. Σε ορισμένες χώρες, το ποσοστό ανεργίας των νέων υπερέβη το 25 % (8). Σύμφωνα με την τελευταία τριμηνιαία αναθεώρηση της αγοράς εργασίας της ΕΕ (Quarterly EU Labour Market Review — Φθινόπωρο 2007), κατά το τρίτο τρίμηνο του 2007 το ποσοστό ανεργίας των νέων μειώθηκε στο 15,2 %, συνεχίζει όμως ακόμη να αντιπροσωπεύει το διπλάσιο από τη συνολική ανεργία.

2.5

Από την άλλη πλευρά, αυτά τα 4,7 εκατομμύρια νέων ανέργων στην Ευρώπη, κατά κανόνα, δεν έχουν προοπτικές επανέναρξης της εργασίας εντός των 6 πρώτων μηνών ανεργίας, γεγονός που δείχνει ότι, παρά την υιοθέτηση, το 2005, του ευρωπαϊκού συμφώνου για τη νεολαία, η στρατηγική της Λισσαβώνας δεν έχει ακόμη κατορθώσει να βελτιώσει την κατάσταση των νέων στην αγορά εργασίας. Η καλύτερη εφαρμογή στην πράξη του ευρωπαϊκού συμφώνου για τη νεολαία αποκτά, λοιπόν, αυξημένη σημασία.

2.6

Ωστόσο, οι τάσεις σε θέματα απασχόλησης και ανεργίας των νέων δεν είναι οι ίδιες σε όλα τα κράτη μέλη (9). Οι Κάτω Χώρες, η Ιρλανδία και η Δανία, πέτυχαν να την μειώσουν και εμφανίζουν ποσοστά ανεργίας των νέων κατώτερα του 10 %. Η κατάσταση δεν είναι η ίδια σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, η Ελλάδα, το Βέλγιο, η Πολωνία, η Σλοβακία, ακόμη και η Σουηδία, όπου τα ποσοστά παραμένουν γύρω στο 20 % (10).

2.7

Οι πιθανότητες να μετατραπεί η ανεργία των νέων σε ανεργία μακράς διάρκειας ή ακόμη και σε αεργία, είναι πολύ υψηλές (γύρω στο 1/3 της ανεργίας μακράς διάρκειας (11)), με ιδιαίτερη έμφαση στις γυναίκες, ενώ η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται όσο προχωράει η ηλικία.

2.7.1

Το γεγονός ότι οι νέοι που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο (ένας στους έξι) ή που δεν ολοκληρώνουν την δευτεροβάθμια εκπαίδευση (ένας στους τέσσερις νέους ενήλικες από 25 έως 29 ετών (12)) αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες κατά την αναζήτηση απασχόλησης απ' ό,τι οι νέοι με περισσότερα προσόντα, είναι κάτι που δεν εκπλήσσει.

2.7.2

Αντίθετα, εκπλήσσει το γεγονός ότι νέοι με υψηλά προσόντα και ικανότητες αντιμετωπίζουν δυσκολίες κατά την αναζήτηση απασχόλησης. Σε ορισμένα κράτη μέλη, το ποσοστό ανεργίας είναι υψηλότερο μεταξύ των νέων που έχουν αποφοιτήσει από τα υψηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης παρά μεταξύ εκείνων που διαθέτουν επίπεδα σπουδών χαμηλότερα ή ενδιάμεσα (13). Στην πραγματικότητα, σε ένα επίπεδο εκπαίδευσης υψηλότερο απ' ό,τι στις προηγούμενες γενεές, αντιστοιχεί σήμερα μια πιο δύσκολη ένταξη στην αγορά εργασίας. Πρέπει να σημειωθεί, εδώ, ότι η κατοχή ενός διπλώματος συνιστά, βέβαια πολύτιμο εφόδιο για την καταπολέμηση της ανεργίας, δεν αποτελεί, όμως, σήμερα, καμία εγγύηση.

2.7.3

Μεγάλος αριθμός νέων αντιμετωπίζουν καταστάσεις αναντιστοιχίας μεταξύ των προσόντων τους και της απασχόλησής τους (στα κράτη μέλη κυμαίνονται από 29 % έως 47 % τα ποσοστά των νέων κάτω των 35 ετών που εργάζονται σε τομείς εκτός του τομέα εκπαίδευσής τους). Η κατάσταση αυτή είναι πιο ανησυχητική όσο πιο χαμηλό είναι το επίπεδο σπουδών.

2.8

Επίσης, η κατάσταση αυτή ωθεί πολλούς νέους να αποχωρήσουν για άλλες χώρες, όπου τους παρέχονται καλύτερες συνθήκες εργασίας, αποδοχές τέσσερις έως πέντε φορές υψηλότερες, πιο ελκυστικές προοπτικές επαγγελματικής σταδιοδρομίας και καλύτερες δυνατότητες προσωπικής ολοκλήρωσης (14).

2.9

Πολλοί από τους νέους που βρίσκουν εργασία, βρίσκονται ωστόσο σε κατάσταση μεγάλης ανασφάλειας, επειδή η απασχόληση είναι πολύ επισφαλής. Το 41 % των νέων μεταξύ 15 και 24 (15) ετών απασχολούνται βάσει συμβάσεων περιορισμένου χρόνου, ενώ σε κάποιες χώρες το ποσοστό αυτό υπερβαίνει το 60 % (16). Πολλές φορές πρόκειται για απόρροια συνειδητής επιλογής των νέων, που αναζητούν απασχόληση για μικρό χρονικό διάστημα, αλλά ο αριθμός των νέων που βρίσκονται στην κατάσταση αυτή χωρίς τη θέλησή τους είναι πολύ σημαντικός (ο ένας στους τέσσερις νέους) (17).

2.10

Η ομάδα των νέων εργαζομένων είναι επίσης εκείνη που εμφανίζει τον μεγαλύτερο αριθμό ατυχημάτων και τραυματισμών στον χώρο εργασίας (18), έχει λοιπόν μεγάλη σημασία να λαμβάνονται επίσης υπόψη οι συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας στον χώρο εργασίας, όταν μελετάται η εργασιακή κατάσταση της νεολαίας.

2.11

Οι νέες γυναίκες πλήττονται περισσότερο από την ανεργία (19) και έχουν περισσότερες πιθανότητες να απασχολούνται σε θέσεις χαμηλής ποιότητας, κακά αμειβόμενες και με επισφαλείς σχέσεις εργασίας, παρότι, κατά γενικό κανόνα, έχουν ανώτερο επίπεδο εκπαίδευσης απ' ό,τι οι νέοι άνδρες. Υφίστανται, επίσης, διακρίσεις με βάση το φύλο, κυρίως όταν βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία. Οι νέες γυναίκες της ΕΕ έχουν, κατά μέσον όρο, κατά 6 % χαμηλότερες αποδοχές από τους νέους άνδρες (κάτω των 30 ετών) (20).

2.12

Πολύ συχνές είναι, επίσης, οι καταστάσεις αποκλεισμού ή φτώχιας που υφίστανται οι νέοι, λόγω των χαμηλών μισθών που κερδίζουν (το ποσοστό χαμηλών μισθών μεταξύ των νέων ανέρχεται σε 40 %) (21).

2.13

Πολλοί νέοι βιώνουν σήμερα καταστάσεις που αντιπροσωπεύουν υποχώρηση ως προς την κοινωνική τους ένταξη και, κυρίως, ως προς την επιβεβαίωση της ατομικής και κοινωνικής τους χειραφέτησης, και οι οποίες χαρακτηρίζονται συνοπτικά από τα εξής:

3.1

Η εργασία, εκτός του ότι αποτελεί έναν από τους θεμελιώδεις παράγοντες οικονομικής ανάπτυξης της κοινωνίας γενικά, ενέχει και πτυχές που περιλαμβάνονται στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Στο πλαίσιο αυτό, το δικαίωμα των νέων στην απασχόληση και στην ασφάλεια της απασχόλησης πρέπει να εξετάζεται ως οικουμενικό δικαίωμα και υπό το πρίσμα της υλοποίησης του μέλλοντός τους ως ατόμων.

3.2

Είναι, λοιπόν, σημαντικό να επιβεβαιωθεί (εκ νέου) η κεντρική θέση της εργασίας στην κοινωνία και να αναλυθούν ορισμένα από τα σημερινά χαρακτηριστικά της, όπως τα εξής:

3.3

Στις μέρες μας, εμφανίζονται νέες μορφές παροχής εργασίας, που αποτελούν καρπό σημαντικών μεταβολών στον κόσμο της εργασίας, και οι οποίες ενδέχεται να μην λαμβάνουν υπόψη σημαντικές κοινωνικές πτυχές ούτε και να παρέχουν τις αναγκαίες νομικές εγγυήσεις.

3.4

Οι επισφαλείς εργασιακές σχέσεις των νέων, καθώς και οι απορυθμισμένοι ρυθμοί και ωράρια εργασίας, συνιστούν παράγοντες που δυσχεραίνουν τον συνδυασμό της επαγγελματικής με την προσωπική και την οικογενειακή ζωή. Μέσα στο πλαίσιο αυτό, οι νέες γυναίκες υφίστανται όλως ιδιαιτέρως τις συνέπειες, καθώς συχνά αναγκάζονται να απαρνηθούν μια επικερδή επαγγελματική σταδιοδρομία. Θα έπρεπε, ειδικότερα, να κληθούν οι νέοι γονείς να εκφράσουν τις απόψεις τους σχετικά με τη δημιουργία υποδομών στήριξης της βρεφονηπιακής ηλικίας.

3.5

Οι νέοι μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην οικοδόμηση μιας κοινωνίας της γνώσης πιο δημοκρατικής και με μεγαλύτερη συνοχή. Απαιτούν, όμως, να διαθέτουν προοπτικές ζωής που να εκτείνονται πέρα από το άμεσο μέλλον και να στηρίζονται στην ατομική, οικογενειακή και συλλογική ασφάλεια.

4.1

Η ΕΟΚΕ, στη γνωμοδότησή της με θέμα «Απασχόληση των κατηγοριών προτεραιότητας» (22), επιβεβαίωνε για άλλη μία φορά τη σημασία της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, τονίζοντας ιδιαίτερα την ανάγκη των εξής μέτρων:

4.2

Κύρια αποστολή του σχολείου πρέπει να εξακολουθήσει, βέβαια, να είναι η κατάρτιση ελεύθερων πολιτών, εφοδιασμένων με κριτικό πνεύμα και αυτόνομων. Όμως, το σχολείο πρέπει να βρει νέες μορφές δράσης, κυρίως όσον αφορά τους δεσμούς του με τον κόσμο της εργασίας και των επιχειρήσεων, από τον οποίο, γενικά, είναι αποκομμένο. Οι δεσμοί αυτοί αποτελούν, σήμερα, σχεδόν επιτακτική ανάγκη προκειμένου να επιτυγχάνεται καλύτερα η μετάβαση από το σχολείο στην εργασία.

4.3

Από την άλλη πλευρά, η απόκτηση των αναγκαίων προσόντων για την αντιμετώπιση της αλλαγής σημαίνει ότι το επιχειρηματικό πνεύμα και το πνεύμα ανάληψης πρωτοβουλίας πρέπει να ενταχθεί σαφώς στην αποστολή του σχολείου, ως διαμορφωτή υπευθυνότητας —και προσωπικής— ώστε να καταστήσει τους νέους ικανούς για την εξεύρεση λύσεων στα προβλήματα που αναγκαστικά θα αντιμετωπίσουν στον μετα-σχολικό κόσμο. Φυσικά, στο αίτημα αυτό συμβάλλει επίσης και η ανεπίσημη εκπαίδευση.

4.4

Η διά βίου κατάρτιση αποκτά, και για τους νέους, αυξημένη σημασία, δεδομένου ότι μπορεί να παράσχει τα αναγκαία εργαλεία για την προσαρμογή σε νέες καταστάσεις και για την απόκτηση νέων ικανοτήτων και προσόντων.

4.5

Τα πρότυπα επαγγελματικής κατάρτισης επιδέχονται επίσης νεωτερισμούς και είναι δυνατόν να βρεθούν, σε κάποιες χώρες, εμπειρίες ένταξης στην αγορά εργασίας μέσω της διεξαγωγής περιόδων μαθητείας στις επιχειρήσεις. Είναι επίσης σημαντικό, εδώ, να βρεθούν πρότυπα ελκυστικά για τους νέους και που να μπορούν να γίνουν αποδεκτά από τους ίδιους και από τις οικογένειές τους, από την οπτική της ανάδειξής τους (24).

4.6

Όσον αφορά το ειδικό ζήτημα της εξατομικευμένης συνοδείας των αναζητούντων εργασία (job coaching) μεταξύ των μακροχρόνια ανέργων νέων, μπορεί να αναφερθεί το παράδειγμα ενός αυστριακού προγράμματος, που πέτυχε τον περιορισμό κατά 43,5 % του ποσοστού της μακροχρόνιας ανεργίας των νέων για μια συγκεκριμένη ομάδα στόχο (25). Από τους 2000 νέους που συμμετείχαν στο πρόγραμμα, οι 820 βρήκαν απασχόληση και οι 293 βρήκαν θέση κατάρτισης εντός επιχειρήσεων ως μαθητευόμενοι, πράγμα που αντιπροσωπεύει ποσοστό επιτυχίας 60 % (26).

4.7

Από την άλλη πλευρά, οι ευρωπαϊκές πολιτικές και τα προγράμματα έρευνας θα πρέπει να συντονίσουν τις προσπάθειες που αναπτύσσονται σε εθνικό και σε ευρωπαϊκό επίπεδο στον τομέα της εκπαίδευσης, τόσο για τη βασική εκπαίδευση όσο και για την επαγγελματική και ειδική κατάρτιση.

5.1

Οι πολιτικές για την νεολαία πρέπει να προσεγγίζονται κατά τρόπο σφαιρικό. Προς την κατεύθυνση αυτή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατήρτισε την ανακοίνωση «Για την προαγωγή της πλήρους συμμετοχής των νέων στην εκπαίδευση, την απασχόληση και την κοινωνία», την οποία και υποστήριξε η ΕΟΚΕ (27). Επίσης, η Επιτροπή έχει τονίσει την ανάγκη να αξιοποιηθεί το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, ο κανονισμός του οποίου προβλέπει ρητώς την χρηματοδότηση δράσεων για τη βελτίωση της ένταξης των νέων στην αγορά εργασίας (28).

5.2

Ο στόχος της βελτίωσης της ένταξης των νέων στην αγορά εργασίας πρέπει να νοείται ως συλλογική ευθύνη, που απαιτεί την ενεργό συμμετοχή ολόκληρης της κοινωνίας: τόσο των κοινωνικών εταίρων όσο και άλλων παραγόντων, όπως οι δημόσιες αρχές, οι εθνικές, περιφερειακές και τοπικές κυβερνήσεις, οι οικογένειες και οι οργανώσεις νέων.

5.3

Όσον αφορά την ειδική περίπτωση της ένταξης των νέων στην αγορά εργασίας, ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων είναι καθοριστικός, δεδομένου ότι αυτοί είναι εκείνοι που γνωρίζουν τη λειτουργία και τις ανάγκες της αγοράς, που γνωρίζουν τις δυσλειτουργίες όσον αφορά τις ανάγκες αυτές σε συνάρτηση με το υφιστάμενο εργατικό δυναμικό, που γνωρίζουν και βιώνουν τα προβλήματα που απορρέουν από την εξέλιξη της ίδιας της αγοράς και από τις νέες μορφές οργάνωσης της εργασίας.

5.4

Οι κοινωνικοί εταίροι θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους υπέρ της απασχόλησης των νέων και συγκεκριμένα να ενισχύσουν και να αναπτύξουν τη συνεργασία με οργανώσεις εκπροσώπησης των νέων και με εκπαιδευτικά ιδρύματα, προσδιορίζοντας κάθε δεδομένη στιγμή τα προσόντα που απαιτούνται στην αγορά εργασίας, υποδεικνύοντας τις ικανότητες που απαιτούνται για συγκεκριμένη θέση εργασίας, και καταβάλλοντας προσπάθειες για τη δημιουργία απασχόλησης για τους νέους, τολμώντας να δείξουν εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους χωρίς να απαιτούν πρότερη εμπειρία κλπ.

5.5

Η ενεργός συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων έχει τους εξής κύριους στόχους:

και περιλαμβάνει διάφορα πεδία, και ειδικότερα τα εξής:

—

Να ευαισθητοποιούν τις εκπαιδευτικές αρχές, τα σχολεία και τους εκπαιδευτικούς σχετικά με την ανάγκη μεγαλύτερης σύνδεσης με τον κόσμο της εργασίας.

—

Να προωθούν, σε τοπικό επίπεδο, ένα σύνολο πρωτοβουλιών που θα διοργανώνονται από τα σχολεία ή από τις επιχειρήσεις και τα συνδικάτα και που θα επιτρέπουν στους νέους να αποκτήσουν επαφές με την πραγματικότητα του κόσμου της εργασίας.

—

Να συνάπτουν εταιρικές σχέσεις με τα σχολεία, ούτως ώστε να προσφέρονται στους νέους περίοδοι μαθητείας στις επιχειρήσεις.

—

Να παρέχουν κίνητρα για το δημιουργικό και επιχειρηματικό πνεύμα, σε συνεργασία με όλους τους ενδιαφερόμενους (συμπεριλαμβανομένων των επιχειρηματικών και των συνδικαλιστικών κύκλων) (29).

—

Να ενημερώνουν τα ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σχετικά με τις ανάγκες της απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο και τις αντίστοιχες ανάγκες κατάρτισης και ειδίκευσης.

—

Να μεριμνούν για τη συμμετοχή των κατάλληλων φορέων και οργανώσεων νέων στο διάλογο σχετικά με την ένταξη των νέων στην αγορά εργασίας.

—

Να συμμετέχουν ενεργά στην κατάστρωση και οργάνωση των συστημάτων επαγγελματικής κατάρτισης, ώστε να βρίσκονται λύσεις για τις ανάγκες σε νέα προσόντα και νέες γνώσεις, προλαμβάνοντας έτσι τις ανάγκες της δια βίου κατάρτισης.

—

Να εξετάζουν, στο πλαίσιο των συλλογικών διαπραγματεύσεων, τη δυνατότητα σύναψης συνολικών, περιφερειακών ή/και τοπικών συμφωνιών για την επαγγελματική κατάρτιση και την δια βίου μάθηση. Πρέπει, συνεπώς, να εξασφαλιστεί ότι τα φορολογικά συστήματα των κρατών μελών θα υποστηρίζουν τις επενδύσεις στο ανθρώπινο κεφάλαιο.

—

Να ενημερώνουν τους νέους σχετικά με τα τεχνικά επαγγέλματα και με τις δυνατότητες που αυτά διαθέτουν στην αγορά εργασίας.

—

Να συμβάλουν στην εφαρμογή και αξιολόγηση του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Επαγγελματικών Προσόντων (30), ώστε να διευκολυνθεί η αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων των νέων και η κινητικότητά τους στο εσωτερικό της Ευρώπης.

—

Να παρέχουν περιόδους επαγγελματικής άσκησης ενταγμένες στην εκπαιδευτική σταδιοδρομία των νέων, ώστε να τους δίνεται η ευκαιρία για μια πρώιμη επαφή με την επιχείρηση και τους εργαζομένους.

—

Να καταρτίσουν κώδικες συμπεριφοράς σχετικά με την ποιότητα, τις συνθήκες εργασίας και τις αμοιβές των ασκούμενων και να συνάψουν συλλογικές συμβάσεις προς τον σκοπό αυτόν.

—

Να καθιερώσουν τον θεσμό του «εργαζόμενου-εκπαιδευτή», αρμόδιου για τη συνοδεία του νέου ασκούμενου, έτσι ώστε οι περίοδοι επαγγελματικής άσκησης να μετατραπούν σε πραγματικά εκπαιδευτικά προγράμματα, και να συμβάλουν στην διαμόρφωση κλαδικών κωδίκων ορθών πρακτικών για τον θεσμό του «εργαζόμενου-εκπαιδευτή».

—

Να εξετάσουν —στο πλαίσιο των συλλογικών διαπραγματεύσεων σε επίπεδο ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό, τοπικό ή επιχείρησης— κατά πόσον απαιτείται η θέσπιση συγκεκριμένων πολιτικών για την υποστήριξη της ένταξης των νέων στην αγορά εργασίας και η παροχή ενημέρωσης σχετικά με τα δικαιώματά τους.

—

Κατά τις συζητήσεις σχετικά με την οργάνωση της εργασίας και τις διάφορες επιλογές που μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγματεύσεων και συμβάσεων, να αποδίδουν ιδιαίτερη προσοχή στους νέους εργαζόμενους, έτσι ώστε η ευελιξία να οριοθετείται από κανόνες που θα έχουν προκύψει από διαπραγματεύσεις και που θα τους εγγυώνται την αναγκαία ασφάλεια. Η πτυχή της ασφάλειας κατά τη μετάβαση των νέων στον ενεργό βίο μπορεί και πρέπει να εξετάζεται σε επίπεδο συλλογικών συμβάσεων.

—

Στο πλαίσιο των συλλογικών διαπραγματεύσεων, να συμβάλουν στη διαπραγμάτευση ειδικών συνθηκών εργασίας για τους φοιτητές, όπου θα προβλέπονται ευέλικτα ωράρια εργασίας, κατάλληλες αμοιβές —ιδιαίτερα κατά τις περιόδους πρακτικής άσκησης—, και χρόνος για κατάρτιση.

—

Στο ίδιο αυτό πλαίσιο των συλλογικών διαπραγματεύσεων, να προβλέπουν τη δυνατότητα συνδυασμού του επαγγελματικού με τον προσωπικό βίο, κυρίως σε επίπεδο συνθηκών εργασίας και ωραρίων.

—

Να αναπτύξουν εξέχοντα ρόλο στην στήριξη της συλλογικής οργάνωσης των νέων, είτε παρέχοντας υποστήριξη για την οργάνωση ενώσεων νέων επιχειρηματιών, είτε εντάσσοντας τους εργαζόμενους στις κλαδικές τους οργανώσεις.

—

Να προωθούν, να διαδίδουν και να υποστηρίζουν τα δίκτυα που διευκολύνουν την επικοινωνία μεταξύ των νέων και των διαφόρων κοινωνικών εταίρων (31).

—

Να συνεργάζονται με τις οργανώσεις νέων με στόχο την κατανόηση των προσδοκιών και φιλοδοξιών των νέων και την συμμετοχή τους στην εξεύρεση λύσεων, ιδίως όσον αφορά την αγορά εργασίας.

—

Να αναγνωρίζουν τις δεξιότητες και ικανότητες που αποκτούνται μέσω της ανεπίσημης εκπαίδευσης στις οργανώσεις νέων ως σημαντική πτυχή της κατάρτισης για την είσοδο στην αγορά εργασίας.

—

Να ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά με τις ορθές πρακτικές (32), δημιουργώντας για τον σκοπό αυτό πλατφόρμες σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, οι οποίες θα αφορούν σχέδια που υλοποιούν οι επιχειρήσεις, τα πανεπιστήμια, τα σχολεία, οι τοπικές και περιφερειακές αρχές, οι εργοδοτικές οργανώσεις και τα συνδικάτα.

—

Να υποστηρίζουν την κινητικότητα ανά την Ευρωπαϊκή Ένωση και εντός των επιχειρήσεων που έχουν παρουσία σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, να ενημερώνουν τους νέους για τα δικαιώματά τους όσον αφορά την ενδοευρωπαϊκή κινητικότητα και, στο πλαίσιο αυτό, να προωθούν την εκμάθηση άλλων γλωσσών, να παρέχουν ευκαιρίες ανταλλαγής επαγγελματικών εμπειριών, έχοντας πάντοτε ως αρχή την διασφάλιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων (33).