9.8.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 204/19

1.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την απόφαση για τη σύσταση της κοινής επιχείρησης «Κυψέλες καυσίμου και Υδρογόνο». Φρονεί, πράγματι, ότι η εκ νέου δρομολόγηση, διά της αρχής αυτής, των επενδύσεων στην Ε&Α θα παράσχει στις επιχειρήσεις ένα εδραίο πλαίσιο αναφοράς, που θα επιτρέψει να ξεπεραστεί ο σημερινός κατακερματισμός της κοινοτικής χρηματοδότησης και να εξασφαλισθεί ο συντονισμός των συχνά υπερβολικά διάσπαρτων ερευνών, έτσι ώστε να αυξηθεί η αποτελεσματικότητά τους.

1.2

Εκφράζει την ικανοποίησή της για τον τομέα που επιλέχθηκε, διότι η δράση συνάδει με τη στρατηγική της Λισσαβώνας, με τους στόχους της Βαρκελώνης όσον αφορά τα μέσα που πρέπει να διατίθενται για την Ε&Α, αλλά και με άλλες κοινοτικές πολιτικές, που αφορούν ιδίως το περιβάλλον και τη βιώσιμη ανάπτυξη.

1.3

Επικροτώντας την εξεταζόμενη απόφαση, η ΕΟΚΕ επιθυμεί κατ' αρχάς να υπογραμμίσει τη σημασία που έχει για την ΕΕ η στρατηγική που προτείνεται για τις επενδύσεις και τον συντονισμό των ερευνών. Θεωρεί μάλιστα ότι η εν λόγω στρατηγική αποτελεί ισχυρό έρεισμα για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού χώρου έρευνας.

1.4

Μολαταύτα, λόγω του συστήματος πολλαπλής χρηματοδότησης και συμμετοχής που εφαρμόζεται και του σημαντικού όγκου των κοινοτικών πόρων που διατίθενται, θα πρέπει να διευκρινιστεί καλύτερα η χρήση και η διανομή των τελικών προϊόντων της έρευνας, ιδίως όσον αφορά τη διανοητική ιδιοκτησία και το θέμα των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Η ανεπάρκεια αυτή είχε επισημανθεί ήδη στις γνωμοδοτήσεις που εξέδωσε η ΕΟΚΕ σχετικά με τη σύσταση των κοινών επιχειρήσεων IMI και Clean Sky. Στην παρούσα Κοινή Τεχνολογική Πρωτοβουλία (ΚΤΠ), η εν λόγω ανεπάρκεια κινδυνεύει να καταστεί πιο αισθητή ακόμη, δεδομένου ότι το τελικό προϊόν θα είναι ενδιαφέρει τις επιχειρήσεις που ανταγωνίζονται στην αγορά και ιδιαίτερα την αυτοκινητοβιομηχανία.

1.5

Τέλος, η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητο να διασφαλισθούν τα εξής:

2.1

Η υπό εξέταση πρόταση κανονισμού αποσκοπεί στην έναρξη μιας από τις πρώτες ευρωπαϊκές συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης, η οποία αποτελεί μία από τις έξι κοινές τεχνολογικές πρωτοβουλίες (ΚΤΠ). Η σύμπραξη αυτή, που φέρει την ονομασία «Κυψέλες καυσίμου και Υδρογόνο», αφορά έναν τομέα στρατηγικής σημασίας για τη διαφοροποίηση και τη μελλοντική διαθεσιμότητα της ενέργειας.

2.2

Γενικός στόχος της εν λόγω κοινής επιχείρησης είναι να μπορέσουν η βιομηχανία, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή να αξιοποιήσουν από κοινού τους πόρους τους προς όφελος επιλεγμένων ερευνητικών προγραμμάτων.

2.3

Σε αντίθεση με την παραδοσιακή μέθοδο, σύμφωνα με την οποία οι δημόσιες επιδοτήσεις χορηγούνται μετά από εξέταση κατά περίπτωση, οι ΚΤΠ αφορούν ερευνητικά προγράμματα μεγάλης κλίμακας με κοινούς στρατηγικούς ερευνητικούς στόχους. Η νέα αυτή προσέγγιση προβλέπεται ότι θα παραγάγει κρίσιμη μάζα για την ευρωπαϊκή έρευνα και καινοτομία, θα συμβάλει στην ενοποίηση της επιστημονικής κοινότητας στους κύριους στρατηγικούς τομείς και θα οδηγήσει στην εναρμόνιση της χρηματοδότησης των σχεδίων ώστε τα αποτελέσματα της έρευνας να μπορούν να αξιοποιούνται ταχύτερα. Οι ΚΤΠ αφορούν καθοριστικούς τομείς στους οποίους τα υφιστάμενα μέσα δεν έχουν ούτε τη βαρύτητα ούτε την ταχύτητα ανταπόκρισης που απαιτούνται για να μπορέσει η Ευρώπη να καταλάβει πλεονεκτική θέση (ή, ανάλογα, να τη διατηρήσει) στο πλαίσιο του διεθνούς ανταγωνισμού. Πρόκειται για τομείς στους οποίους μία ευρωπαϊκή ή εθνική χρηματοδότηση προερχόμενη από τον ιδιωτικό τομέα μπορεί να συνεισφέρει σημαντική προστιθέμενη αξία, κυρίως εάν ενθαρρυνθεί η αύξηση των ιδιωτικών δαπανών υπέρ της έρευνας και ανάπτυξης.

2.4

Οι κυψέλες καυσίμου είναι εξαιρετικά αποδοτικοί μετατροπείς ενέργειας, οι οποίοι μπορούν να συμβάλουν στη δραστική μείωση των αερίων του θερμοκηπίου και άλλων ρύπων. Καθιστούν, εξάλλου, πιο ευέλικτη τη σύνθεση των ενεργειακών πηγών, δεδομένου ότι μπορούν να λειτουργήσουν με υδρογόνο ή με άλλα καύσιμα όπως το φυσικό αέριο, η αιθανόλη και η μεθανόλη, συμβάλλοντας έτσι αποφασιστικά στην προστασία του περιβάλλοντος και στην καταπολέμηση της ρύπανσης.

2.5

Όσον αφορά τον τομέα των κυψελών καυσίμου και υδρογόνου, η ΚΤΠ «Κυψέλες καυσίμου και υδρογόνο» έχει θέσει ως γενικό στόχο να συμβάλει στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων που είναι απαραίτητες για την κάλυψη των αναγκών του τομέα και, κατ' επέκταση, στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης. Η υπό εξέταση πρόταση παρέχει το απαιτούμενο νομικό πλαίσιο για την σύσταση κοινής επιχείρησης αυτού του τύπου.

2.6

Η κοινή Επιχείρηση «Κυψέλες καυσίμου και Υδρογόνο» συμβάλλει, εξάλλου, στην υλοποίηση του προγράμματος δράσης για τις περιβαλλοντικές τεχνολογίες (Environmental Technologies Action Plan — ETAP), το οποίο προβλέπεται από την ανακοίνωση COM(2004) 38 τελικό και το οποίο συμπεριελάμβανε την τεχνολογική αυτή πλατφόρμα στις δράσεις προτεραιότητάς του.

3.1

Η ανεπάρκεια της ενέργειας και η συνεχής ανασφάλεια που υφίσταται ως προς τις πηγές εφοδιασμού υπονομεύουν την ποιότητα ζωής των πολιτών και τη διατήρηση των συνθηκών ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Οι παράγοντες αυτοί ενδέχεται, στο μέλλον, να έχουν σοβαρές συνέπειες, ιδίως σε πλαίσιο μόνιμης αστάθειας και αύξησης των τιμών των ενεργειακών πόρων.

3.2

Για τους λόγους αυτούς, οι κυψέλες καυσίμου που λειτουργούν με υδρογόνο παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον για το μέλλον. Πράγματι, εκτός από το γεγονός ότι επιτρέπουν τη διαφοροποίηση των διαθέσιμων πηγών ενέργειας, αποτελούν επίσης μη ρυπογόνους μετατροπείς ενέργειας, δεδομένου ότι κατά τη λειτουργία τους παράγουν μόνον ατμό. Οι άλλοι τύποι κυψελών καυσίμου, που κάνουν χρήση φυσικού αερίου ή άλλων ορυκτών καυσίμων, επιτρέπουν και αυτοί τον περιορισμό των ρυπογόνων εκπομπών λόγω της υψηλότερης απόδοσής τους.

3.3

Η υιοθέτηση του υδρογόνου ως ευέλικτου ενεργειακού φορέα μπορεί να συμβάλει στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και στη σταθεροποίηση των τιμών της ενέργειας, διότι μπορεί να παραχθεί από οιαδήποτε πρωτογενή πηγή ενέργειας και συνεπώς επιτρέπει τη διαφοροποίηση του φάσματος των καυσίμων που χρησιμοποιούνται στις μεταφορές, οι οποίες σήμερα εξαρτώνται κατά 98 % από το πετρέλαιο.

3.4

Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο κύκλος εργασιών της βιομηχανίας κυψελών καυσίμου ανήλθε το 2005 σε περίπου 300 εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων μόνο το 12 % αντιστοιχούσε στην Ευρώπη· όσο για τις επενδύσεις στον τομέα της έρευνας, εκτιμώνται σε 700 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, εκ των οποίων το 78 % πραγματοποιείται στις ΗΠΑ και μόνον το 10 % στην Ευρώπη.

3.5

Η παρούσα διάρθρωση του τομέα των κυψελών καυσίμου και του υδρογόνου στην Ευρώπη είναι συνεπώς εντελώς ανεπαρκής, μολονότι η ΕΕ έχει ήδη επενδύσει στον τομέα σημαντικούς δημόσιους πόρους και το ζήτημα αυτό συγκαταλέγεται ήδη στο ερευνητικό θεματολόγιο «Ενέργεια και μεταφορές» του 7ου προγράμματος-πλαισίου. Οι ερευνητικές προσπάθειες της Ευρώπης υπολείπονται πάρα πολύ των αντίστοιχων προσπαθειών σε άλλες περιοχές του κόσμου· σύμφωνα με μια μελέτη της ΕΚ (έργο 'HyLights' της ΓΔ TREN), η Ευρώπη παρουσιάζει σήμερα καθυστέρηση τουλάχιστον 5 ετών σε σχέση με την Ιαπωνία και τη Βόρειο Αμερική όσον αφορά την επίδειξη οχημάτων με κυψέλες καυσίμου.

3.6

Εάν δεν δοθεί νέα και σαφής ώθηση στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης, υπάρχει κίνδυνος η βιομηχανική ανάπτυξη ενός τομέα με τόσο θεμελιώδη σημασία όσο αυτός των κυψελών καυσίμου και του υδρογόνου να σωρεύσει ακόμη περισσότερη καθυστέρηση έναντι του παγκόσμιου ανταγωνισμού, πράγμα που θα έχει αρνητικές συνέπειες στη βιομηχανική ανάπτυξη και στην απασχόληση στον συγκεκριμένο τομέα.

3.7

Η ανάλυση και οι διαβουλεύσεις που πραγματοποίησε η Επιτροπή κατέδειξαν ότι τα κύρια προβλήματα του τομέα οφείλονται στην περιπλοκότητα των ερευνών που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξή του και στην έλλειψη σαφούς συμφωνίας σε κοινοτική κλίμακα, όσον αφορά ένα μακροπρόθεσμο επενδυτικό πρόγραμμα.

3.8

Όπως έχουν τα πράγματα, ενώπιον των παρεμβάσεων που απαιτούνται στον τομέα της καινοτομίας και για τις οποίες θα χρειαστούν πολύ σημαντικοί πόροι, είναι προφανές ότι καμία επιχείρηση ή όργανο δεν μπορεί από μόνο του να προβεί στη διεξαγωγή των απαραίτητων ερευνών.

3.9

Τα μέσα που είναι σήμερα διαθέσιμα, όχι μόνον είναι ανεπαρκή, αλλά και δεν αξιοποιούνται κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο — αυτό καθίσταται σαφές από τις ελλείψεις των προγραμμάτων ή/και από τις περιττές επικαλύψεις ενεργειών. Συνεπώς, δεν επαρκούν για την χρηματοδότηση ενός προγράμματος μεγάλης κλίμακας σε επίπεδο ΕΕ.

3.10

Ο ευρωπαϊκός κλάδος των κυψελών καυσίμου δεν έχει, εξάλλου, επαρκή συντονισμό μεταξύ των διαφόρων χωρών και τομέων δραστηριότητας (πανεπιστημιακοί κύκλοι, νέες βιομηχανικές επιχειρήσεις, ΜΜΕ υψηλής τεχνολογίας κλπ.), πράγμα που εμποδίζει τη συγκέντρωση της γνώσης και της πείρας, την επίτευξη των τεχνολογικών προόδων που απαιτούνται για την βελτίωση των επιδόσεων και των υλικών και τον περιορισμό του κόστους, ώστε να ικανοποιηθούν οι προσδοκίες των δυνητικών νέων πελατών.

3.11

Η καθιέρωση μιας ευρωπαϊκής διάστασης στην έρευνα στον τομέα των κυψελών καυσίμου και του υδρογόνου αποτελεί υποχρεωτική επιλογή, καθώς φαίνεται πως είναι, πράγματι, η μόνη δυνατή λύση για την αντιμετώπιση των δύσκολων προκλήσεων στις οποίες ο τομέας καλείται να ανταποκριθεί.

3.12

Η επιλογή μιας κοινής επιχείρησης δημόσιου-ιδιωτικού τομέα προβλέπεται ότι θα επιτρέψει στην κοινοτική Ε&Α του κλάδου να κάνει ένα άλμα προς μια αποτελεσματική έρευνα, η οποία δυσκολεύεται σήμερα να συγκεντρώσει την απαιτούμενη κρίσιμη μάζα. Το άλμα αυτό φαίνεται απαραίτητο για να υπερνικηθεί η σημερινή διασπορά των ερευνητικών προγραμμάτων μεταξύ των διαφόρων κρατών μελών, τα οποία δεν κατορθώνουν να συγκεντρώσουν την απαιτούμενη κρίσιμη μάζα, επειδή δεν διαθέτουν τα μέσα για τη χρηματοδότηση των απαιτούμενων προγραμμάτων.

4.1

Το σημείο αναφοράς για τα ερευνητικά προγράμματα είναι το 7ο πρόγραμμα-πλαίσιο (ΠΠ7). Πράγματι, εάν το ζητούμενο είναι μία ανταγωνιστική και δυναμική οικονομία, τότε είναι απαραίτητο να προωθηθούν εκ νέου οι επενδύσεις στην Ε&Α.

4.2

Η υπό εξέταση πρόταση κανονισμού φαίνεται ότι συνάδει με την κοινοτική πολιτική στον τομέα της έρευνας και με τη στρατηγική της Λισσαβώνας (ανταγωνιστικότητα), όπως και με τους στόχους της Βαρκελώνης (δαπάνες για την έρευνα), οι οποίοι προβλέπουν οι επενδύσεις της ΕΕ υπέρ της έρευνας να φθάσουν, έως το 2010, το 3 % του ΑΕγχΠ της.

4.3

Εξάλλου, η εν λόγω πρόταση φαίνεται επίσης σύμφωνη με την ανακοίνωση της Επιτροπής για την πρωτοβουλία «Μια ενεργειακή πολιτική για την Ευρώπη», η οποία εξεδόθη τον Ιανουάριο του 2007, καθώς και με το ευρωπαϊκό στρατηγικό σχέδιο για τις ενεργειακές τεχνολογίες (σχέδιο SET), για το οποίο η ΕΟΚΕ καταρτίζει επί του παρόντος γνωμοδότηση (1) και το οποίο πρέπει να αποτελέσει τη βάση για τους προσανατολισμούς των ενεργειακών τεχνολογιών κατά την επόμενη δεκαετία. Συνάδει επίσης με άλλους τομείς της κοινοτικής δράσης, όπως το περιβάλλον και η βιώσιμη ανάπτυξη.

5.1

Η πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για τη σύσταση της κοινής επιχείρησης Κυψέλες καυσίμου και Υδρογόνο [COM(2007) 571 τελικό] εκπηγάζει από τις διατάξεις του 7ου προγράμματος-πλαισίου (ΠΠ7), το οποίο αποτελεί αντικείμενο της απόφασης 1982/2006/ΕΚ. Οι εν λόγω διατάξεις προβλέπουν κοινοτική συνεισφορά για τη συγκρότηση μακροπρόθεσμων συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα σε ευρωπαϊκή κλίμακα στον χώρο της έρευνας.

5.2

Οι συμπράξεις αυτές έχουν τη μορφή «Κοινών Τεχνολογικών Πρωτοβουλιών» (ΚΤΠ) και αντικαθιστούν τις παλαιότερες «Ευρωπαϊκές Τεχνολογικές Πλατφόρμες» (ΕΤΠ).

5.3

Στην απόφασή του 2006/971/ΕΚ σχετικά με το ειδικό πρόγραμμα «Συνεργασία», το Συμβούλιο υπογράμμισε ότι είναι αναγκαίο να δημιουργηθούν συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα και προσδιόρισε έξι πεδία στα οποία η θέσπιση κοινών τεχνολογικών πρωτοβουλιών θα είναι το κατάλληλο μέσο για την αναζωογόνηση της ευρωπαϊκής έρευνας. Τα πεδία αυτά είναι τα εξής:

5.4

Στο πλαίσιο της γενικής αυτής στρατηγικής, η υπό εξέταση πρόταση κανονισμού [COM(2007) 571 τελικό] προβλέπει τη θέσπιση μιας κοινής τεχνολογικής πρωτοβουλίας (ΚΤΠ) στον τομέα των κυψελών καυσίμου και του υδρογόνου μέσω της σύστασης μιας κοινής επιχείρησης«Κυψέλες καυσίμου και Υδρογόνο».

5.5

Η κοινή επιχείρηση θεωρείται διεθνής οργανισμός με νομική προσωπικότητα κατά την έννοια του άρθρου 22 της οδηγίας 2004/17/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 31ης Μαρτίου 2004 και του άρθρου 15 της οδηγίας 2004/18/ΕΚ. Θα έχει την έδρα της στις Βρυξέλλες και οι δραστηριότητές της θα ολοκληρωθούν στις 31 Δεκεμβρίου 2017, εκτός και εάν το Συμβούλιο αποφασίσει να δώσει παράταση, τροποποιώντας τον παρόντα κανονισμό.

5.6

Οι κύριοι στόχοι που η Επιτροπή έθεσε με τη σύσταση της κοινής επιχείρησης εκτίθενται αναλυτικά στο άρθρο Ι.2 του Καταστατικού της Κοινής Επιχείρησης, που επισυνάπτεται ως παράρτημα στην υπό εξέταση πρόταση κανονισμού:

6.1

Η πρόταση συνίσταται σε έναν κανονισμό του Συμβουλίου, στο παράρτημα του οποίου παρατίθεται το καταστατικό της κοινής επιχείρησης. Η νομική της βάση είναι το άρθρο 171 της Συνθήκης. Η κοινή επιχείρηση αποτελεί κοινοτικό οργανισμό, ο προϋπολογισμός του οποίου διέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 185 του κανονισμού (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 1605/2002 του Συμβουλίου. Συνεπώς, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι η πρωτοβουλία αυτή εντάσσεται, από τη φύση της, στις συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα που λαμβάνουν συνεισφορά του ιδιωτικού τομέα τουλάχιστον ίση με τη συνεισφορά του δημόσιου.

7.1

Ιδρυτικά μέλη της Κοινής Επιχείρησης είναι:

7.2

Μετά τη σύσταση της κοινής επιχείρησης, θα μπορούσε επίσης να γίνει μέλος της μια Ερευνητική Ένωση, η οποία θα εκπροσωπεί τους μη κερδοσκοπικούς ερευνητικούς οργανισμούς, υπό τον όρο ότι θα έχει συσταθεί νομικό πρόσωπο που θα εκπροσωπεί την ερευνητική κοινότητα.

8.1

Οι δαπάνες λειτουργίας της κοινής Επιχείρησης, οι οποίες εκτίθενται λεπτομερώς στο άρθρο 5 της πρότασης κανονισμού, χρηματοδοτούνται ισομερώς από τα ιδρυτικά μέλη της.

8.2

Οι επιχειρησιακές δαπάνες Ε&Α καλύπτονται, από κοινού, από τη χρηματοοικονομική συνεισφορά της Κοινότητας και από τις συνεισφορές σε είδος των νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου που συμμετέχουν στις δραστηριότητες. Η συνεισφορά των νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου θα πρέπει να είναι ίσης τουλάχιστον αξίας με το ύψος της χρηματοοικονομικής συνεισφοράς της Κοινότητας.

8.3

Η μέγιστη χρηματοοικονομική συνεισφορά της Κοινότητας στις δαπάνες λειτουργίας και στις επιχειρησιακές δαπάνες της κοινής επιχείρησης είναι 470 εκατομμύρια ευρώ. Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι το ποσό αυτό θα μπορούσε να είναι υψηλότερο, δεδομένης της σπουδαιότητας της έρευνας που αποτελεί αντικείμενο αυτής της ΚΤΠ. Εξάλλου, οι δαπάνες λειτουργίας δεν αναμένεται να υπερβούν τα 20 εκατομμύρια ευρώ. Η συνεισφορά της Κοινότητας προέρχεται από το ειδικό πρόγραμμα «Συνεργασία» για την εκτέλεση του 7ου προγράμματος-πλαισίου της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για τις δραστηριότητες έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης (2007-2013), σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 54, παράγραφος 2, στοιχείο β), του κανονισμού (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 1605/2002.

8.4

Σε περίπτωση που συσταθεί Ερευνητική Ένωση (βλ. σημείο 7.2), η συνεισφορά της ορίζεται στο 1/12 των δαπανών λειτουργίας, με ανάλογη μείωση της συνεισφοράς της Επιτροπής.

8.5

Μόνο τα έργα για τα οποία θα έχει υπογραφεί συμφωνία επιχορήγησης το αργότερο μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2013 θα συνεχισθούν κατά τα έτη 2014-2017, εκτός και εάν συνεχισθεί η χρηματοδότηση της κοινής επιχείρησης και μετά το 2013 (έτος λήξης του ΠΠ7).

9.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την απόφαση να συσταθεί κοινή επιχείρηση «Κυψέλες καυσίμου και Υδρογόνο» και εγκρίνει τη σχετική πρόταση κανονισμού CΟΜ (2007) 571 τελικό. Επιθυμεί δε προπαντός να υπογραμμίσει τη σημασία που έχει για την Ευρωπαϊκή Ένωση η στρατηγική που προτείνεται για τις επενδύσεις και τον συντονισμό των ερευνών, η οποία, στην προκειμένη ΚΤΠ, οδηγεί στην αύξηση της διαφοροποίησης του ενεργειακού μείγματος, ιδίως στον τομέα των μεταφορών (6).

9.2

Πράγματι, όπως έχει ήδη επιβεβαιώσει στις γνωμοδοτήσεις της για άλλους κανονισμούς που έχουν σχέση με την απόφαση 2006/791/ΕΚ του Συμβουλίου για το ειδικό πρόγραμμα «Συνεργασία», η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η επαναπροώθηση των επενδύσεων στην Ε&Α αποτελεί το κατάλληλο μέσο που θα παράσχει στις επιχειρήσεις ένα ασφαλές πλαίσιο αναφοράς για την αντιμετώπιση του τρέχοντος κατακερματισμού των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων και την αποφυγή του διασκορπισμού των προγραμμάτων.

9.3

Ήδη από την αρχή, η ΕΟΚΕ υποστήριξε δυναμικά, σε πολλές γνωμοδοτήσεις της, ότι η ΕΕ πρέπει να αναλάβει ολοένα και μεγαλύτερη δέσμευση στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης. Καθώς είναι αδύνατο να απαριθμηθούν όλες αυτές οι παρεμβάσεις, θα υπενθυμιστούν εδώ μόνον οι δύο τελευταίες, οι οποίες υιοθετήθηκαν με μεγάλη πλειοψηφία κατά την τελευταία σύνοδο ολομέλειας της 24ης και 25ης Οκτωβρίου 2007 και έχουν θέμα τις Κοινές Επιχειρήσεις «Clean Sky» και «ENIAC».

9.4

Γενικά: στη γνωμοδότησή της (7) για την Πράσινη Βίβλο «Ευρωπαϊκός Χώρος Έρευνας: Νέες προοπτικές», η ΕΟΚΕ επιβεβαιώνει ότι «συμφωνεί με τον στόχο της δημιουργίας επιστημονικών και τεχνικών υποδομών έρευνας παγκόσμιας εμβέλειας, οι οποίες πρέπει να χρηματοδοτούνται με τρόπο βιώσιμο και αξιόπιστο», υπενθυμίζοντας ταυτόχρονα ότι «βασική προϋπόθεση για την επιτυχία και το νόημα αυτών των επενδύσεων αποτελεί η συμμετοχή των σχετικών ιδρυμάτων και ομάδων πανεπιστημίων των κρατών, καθώς και η μεγαλύτερη συμμετοχή της βιομηχανίας στα τεχνικά έργα».

9.5

Ειδικότερα: στη γνωμοδότησή της (8) για την ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο «Έκθεση προόδου για τη χρήση βιοκαυσίμων και άλλων ανανεώσιμων καυσίμων στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης», η ΕΟΚΕ υποστήριξε με έμφαση τη σημασία της ανάπτυξης των ερευνητικών προγραμμάτων που έχουν σχέση με τους τομείς τους οποίους αφορά η υπό εξέταση πρόταση κανονισμού.

9.5.1

Η ΕΟΚΕ υπενθύμιζε στην εν λόγω γνωμοδότηση ότι «θεωρεί απαραίτητο να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην έρευνα στον τομέα των βιοκαυσίμων, ιδιαίτερα των βιοκαυσίμων δεύτερης γενιάς, χωρίς ωστόσο να αγνοηθούν άλλες δυνατότητες, όπως η ανάπτυξη του ηλιακού υδρογόνου ή του υδρογόνου που παράγεται από την επεξεργασία της βιομάζας».

9.5.2

Στη συνέχεια, η ΕΟΚΕ υποστήριζε ότι «παρά την πρόσφατη εξέλιξη της έρευνας για την παραγωγή υδρογόνου από βιομάζα, ακόμη και με τη βοήθεια της βιοτεχνολογίας, ή από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η πιθανή διάδοση και εμπορία αυτοκινήτων που λειτουργούν με υδρογόνο επηρεάζεται από το σημαντικό κόστος που συνεπάγεται η αγορά κυψελών καυσίμου» και δήλωνε, τέλος, ότι «για να καταστεί όμως το υδρογόνο οικονομικά εφαρμόσιμη εναλλακτική πηγή ενέργειας πρέπει να μειωθεί το κόστος παραγωγής του. […] Η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντικό να υποστηριχθεί η έρευνα των τεχνολογιών που αφορούν τις κυψέλες βιοκαυσίμου, δηλαδή τις κυψέλες βιολογικού καυσίμου που χρησιμοποιούν βιοκαταλύτες για να μετατρέψουν τη χημική ενέργεια σε ηλεκτρική ενέργεια».

10.1

Δεδομένου του ισχύοντος συστήματος πολλαπλών και σύνθετων χρηματοδοτήσεων και του σημαντικού όγκου κοινοτικών πόρων που προβλέπεται να διατεθούν, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι είναι σκόπιμο να προσδιοριστεί ακριβέστερα η χρήση της κατανομής των τελικών προϊόντων της έρευνας. Για το λόγο αυτό, θα ήταν σκόπιμο να αναπτυχθεί ακριβέστερα και σαφέστερα το ζήτημα των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και της διανοητικής ιδιοκτησίας, όπως αυτό ορίζεται στο άρθρο 17 του σχεδίου κανονισμού ή στο άρθρο 1.24 του Καταστατικού της Κοινής Επιχείρησης στο παράρτημα, τα οποία περιορίζονται απλώς στην απαρίθμηση αρχών, διότι υπάρχει κίνδυνος να αποτελέσει ένα από τα πιο λεπτά θέματα που θα ανακύψουν κατά την εφαρμογή και τη λειτουργία της ΚΤΠ «Κυψέλες καυσίμου και Υδρογόνο». Η ανεπάρκεια αυτή είχε επισημανθεί ήδη στις γνωμοδοτήσεις που εξέδωσε η ΕΟΚΕ σχετικά με τη σύσταση των κοινών επιχειρήσεων IMI και Clean Sky. Στην παρούσα ΚΤΠ, η εν λόγω ανεπάρκεια κινδυνεύει να καταστεί πιο αισθητή ακόμη, δεδομένου ότι το τελικό προϊόν της έρευνας θα ενδιαφέρει τις επιχειρήσεις που ανταγωνίζονται άμεσα στην αγορά και ιδιαίτερα την αυτοκινητοβιομηχανία, εκ της οποίας πολλές επιχειρήσεις θα συμμετάσχουν στην κοινή επιχείρηση. Αφού διασφαλιστεί αυτό, είναι σκόπιμο –λόγω του σημαντικού ύψους της κοινοτικής χρηματοδότησης– να επιδιωχθεί η εξεύρεση μηχανισμών που θα διευκολύνουν την απόδοση των ευρωπαϊκών επενδύσεων ή, τουλάχιστον, να καταδεικνύεται στο έγγραφο ότι υφίσταται η σχετική ανησυχία.

10.2

Όπως αναφέρεται στο σημείο 5.2, οι ΚΤΠ αντικαθιστούν τις παλαιότερες «Ευρωπαϊκές Τεχνολογικές Πλατφόρμες» (ΕΤΠ). Οι ΕΤΠ, όμως, απέτυχαν ορισμένες φορές τον στρατηγικό στόχο της προώθησης της ευρωπαϊκής έρευνας που είχαν αναλάβει να υλοποιήσουν. Η δημιουργία των ΚΤΠ βασίζεται ακριβώς στις ενδεχόμενες δυσχέρειες που συνάντησαν οι ΕΤΠ, ρόλος των οποίων ήταν, κατ' ουσία, να ενισχύσουν κατά τρόπο ουσιαστικό την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.

10.2.1

Από την άποψη αυτή, η ΕΟΚΕ λυπάται που η πρόταση της Επιτροπής δεν περιλαμβάνει περισσότερα στοιχεία για το έργο που προηγουμένως επιτελούσαν οι ΕΤΠ· δεν γίνεται κανένας απολογισμός, καμία νύξη στα αποτελέσματα που προέκυψαν, ούτε παρατίθενται σχετικές βιβλιογραφικές αναφορές. Η κατάρτιση ενός σοβαρού απολογισμού για τον επακριβή καθορισμό των αιτίων των ενδεχόμενων δυσκολιών που αντιμετώπισαν οι ΕΤΠ, θα συνέβαλλε στην αποφυγή των σχετικών δυσκολιών.

10.3

Για να υλοποιηθούν οι στόχοι της ΚΤΠ «Κυψέλες καυσίμου και Υδρογόνο» και να μεγιστοποιηθεί το δυναμικό του νέου αυτού μέσου, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι είναι απαραίτητα τα εξής: