Astaíochtaí tionsclaíocha agus saothraithe

 

ACHOIMRE AR:

Treoir 2010/75/AE maidir le hastaíochtaí tionsclaíocha agus tógála acmhainne (cosc agus rialú comhtháite ar thruailliú)

CAD IS AIDHM LEIS AN TREOIR?

Tugtar isteach leis an treoir rialacha (a leasaíodh in 2024) atá ceaptha chun truailliú aeir, uisce agus talún a eascraíonn as astaíochtaí tionsclaíocha agus astaíochtaí ó bheostoc tógála san Aontas Eorpach (AE) a chosc, nó, i gcás nach indéanta sin, a laghdú go leanúnach, lena n-áirítear ocsaíd nítrigin, salann ceimiceach, mearcair, meatán agus ocsaíd charbóin.

Chun ardleibhéal cosanta do shláinte an duine agus don chomhshaol a bhaint amach, tá sé mar aidhm leis chomh maith:

• Giniúint dramhaíola a chosc;
• Feabhas a chur ar acmhainní, ar uisce agus ar éifeachtúlacht fuinnimh; agus
• An geilleagar ciorclach agus an bhithmhais a chur chun cinn.

PRÍOMHPHOINTÍ

Raon feidhme

Cuimsíonn an reachtaíocht gníomhaíochtaí ar mhórscála sna hearnálacha seo a leanas (tá feidhm ag na híoscheanglais):

• fuinneamh;
• táirgeadh agus próiseáil miotal, agus monarú ceallraí san áireamh;
• mianraí, lena n-áirítear gloine, aispeist agus ceirmeacht;
• mianadóireacht, go háirithe mianta áirithe;
• ceimiceáin agus gáis;
• bainistíocht dramhaíola;
• cóireáil teicstíle (amhail níocháin agus tuaradh) agus críochnú;
• súdaireacht seithí agus craicne;
• Seachtháirgí agus amhábhair ainmhithe agus glasraí, lena n-áirítear diúscairt nó athchúrsáil conablach ainmhithe agus seachtháirgí;
• muca agus éanlaithe clóis a atógáil go dian;
• carnadh uisce le haghaidh táirgeadh hidrigine;
• cóireáil dromchla substaintí, réad nó táirgí ag baint úsáid as neamhréireachtaí orgánacha;
• táirgeadh carbóin (gual cruadhóite) nó leictreagraifít;
• Sruthanna gabhála CO₂;
• caomhnú ceimiceach táirgí adhmaid agus adhmaid;
• cóireáil dramhuisce a oibrítear go neamhspleách i gcúinsí áirithe.

Ní mór go laghdódh agus go gcoiscfeadh na suiteálacha a chumhdaítear faoin treoir truailliú trí na teicníochtaí is fearr atá ar fáil (BAT)* a chur i bhfeidhm agus dul i ngleic le húsáid éifeachtach fuinnimh, dramhaíl a chosc agus a bhainistiú agus bearta chun timpistí a chosc agus na hiarmhairtí a bhaineann leo a theorannú.

Prionsabail ghinearálta

Ní mór do Bhallstáit AE na bearta is gá a dhéanamh chun a áirithiú go bhfeidhmíonn suiteálacha de réir na bprionsabal seo a leanas:

• déantar gach beart coisctheach cuí i gcoinne truaillithe;
• níl truailliú suntasach ar bith déanta;
• Cuirtear cosc ar ghiniúint dramhaíola de réir Threoir 2008/98/CE (féach an achoimre);
• nuair a ghintear dramhaíl, ullmhaítear í le haghaidh athúsáid, athchúrsáil nó aisghabháil (in ord ordlathas dramhaíola AE), nó, nuair is féidir iad sin a dhéanamh go teicniúil nó go heacnamaíoch, déantar í a dhiúscairt agus tionchar an chomhshaoil á sheachaint nó á laghdú ag an am céanna;
• úsáidtear fuinneamh go héifeachtach, agus baintear úsáid as fuinneamh inathnuaite, nuair is féidir;
• úsáidtear acmhainní agus uisce ábhair go héifeachtach, lena n-áirítear trí athúsáid;
• cuirtear córas bainistíochta comhshaoil chun feidhme;
• go ndéantar bearta chun timpistí a chosc nó teorainn a chur leis na hiarmhairtí a bhaineann leo;
• nuair a thagann deireadh le gníomhaíochtaí, cuirtear bearta i bhfeidhm chun an riosca truaillithe a sheachaint agus chun an láithreán a chur ar ais chuig stát sásúil.

Ceadanna

• Ní féidir suiteálacha a oibriú ach amháin má tá ceadanna oifigiúla acu agus ní mór dóibh na coinníollacha atá leagtha amach iontu a chomhlíonadh.
• Tá coinníollacha ceada bunaithe ar na conclúidí BAT arna nglacadh ag an gCoimisiún Eorpach.
• Ní mór luachanna teorann astaíochtaí a leagan síos ag leibhéal a chinntíonn nach sáraíonn astaíochtaí truailleán na leibhéil a bhaineann le húsáid BAT. Is féidir maoluithe a dhéanamh faoi choinníollacha dochta.
• D’fhéadfadh sé go mbeadh luachanna teorann maidir le feidhmíocht chomhshaoil (LTFCanna) le haghaidh éifeachtúlacht acmhainní, fuinnimh nó uisce sna ceadanna chomh maith.
• Ní mór d’údaráis náisiúnta cigireacht rialta a dhéanamh ar na suiteálacha.
• Ní mór do na Ballstáit córais leictreonacha a fhorbairt chun ríomhcheadanna éigeandála a eisiúint faoin 31 Nollaig 2035.
• Eagraíonn an Coimisiún comhroinnt faisnéise leis na Ballstáit maidir le ceadanna ceadúnaithe agus eisíonn sé treoir maidir leis na cleachtais is fearr.

Nuálaíocht

Tá sraith rialacha sa reachtaíocht chun dlús a chur le húsáid teicnící nuálacha i suiteálacha tionsclaíocha agus chun é a éascú, chun cur leis an gcuspóir truailliú, bithmhais agus geilleagar ciorclach gan nialas faoi 2050. Áirítear leis cruthú lárionaid atá tiomanta do fhaisnéis maidir le teicnící nuálacha a bhailiú agus a anailísiú (Lárionad Nuálaíochta na hEorpa um Laghdú agus Astaíochtaí Tionsclaíoch).

Rialacha sonracha

Leagtar amach leis an treoir na híoscheanglais le haghaidh earnálacha sonracha i gcaibidlí ar leithligh. Áirítear leis rialacha sonracha a bhaineann, i measc ábhair eile, leis an méid seo a leanas:

• Stáisiúin dócháin — gnéithe oibriúcháin, teorainneacha astaíochtaí, agus rialacha monatóireachta agus comhlíonta (leis an bhféidearthacht díolúine go dtí an 31 Nollaig 2029 do phlandaí atá mar chuid de chóras beag scoite);
• gléasraí blaistithe dramhaíola agus gléasraí cumaisc dramhaíola — ceanglais oibriúcháin, teorainneacha astaíochtaí, agus rialacha monatóireachta agus comhlíonta;
• suiteálacha agus gníomhaíochtaí a úsáideann tuaslagaithe orgánacha — lena n–áirítear teorainneacha astaíochta, scéimeanna laghdaithe agus ceanglais chun substaintí eile a úsáid in ionad substaintí guaiseacha;
• Suiteálacha a tháirgeann dé-ocsaíd tíotáiniam — leagtar amach teorainneacha astaíochta, rialacha monatóireachta, agus coisctear cineálacha áirithe dramhaíola a dhiúscairt i dobharlach ar bith.
• Tógáil éanlaithe clóis agus muc — tá an rogha ag na Ballstáit córas um cheadú nó córas clárúcháin a úsáid le haghaidh feirmeacha tógála; sa dá chás, ní mór do na feirmeacha sin oibriú de réir coinníollacha aonfhoirmeacha maidir le rialacha oibriúcháin, atá le forbairt ag an gCoimisiún.

Faisnéis phoiblí agus rannpháirtíocht agus forfheidhmiú

De réir Choinbhinsiún Bonn maidir le rochtain ar fhaisnéis, rannpháirtíocht phoiblí sa chinnteoireacht agus rochtain ar cheartas i gcúrsaí comhshaoil, tá faisnéis phoiblí agus rannpháirtíocht éigeantach chun ceadanna nua agus aon leasuithe móra orthu a dheonú.

Dírítear go láidir sa reachtaíocht ar chosaint shláinte an duine, ar cuspóir sainráite í den treoir maidir le hastaíochtaí tionsclaíocha. Bunaítear leis chomh maith an ceart do dhaoine cúiteamh a lorg i leith damáiste dá sláinte de bharr truailliú neamhdhleathach.

Cuirtear rochtain ar cheartas ar fáil do bhaill den phobal lena mbaineann, i gcomhréir leis na caighdeáin is airde atá leagtha síos ag Cúirt Bhreithiúnais an Aontais Eorpaigh, chun cuidiú le cosaint a gceart chun cónaí i dtimpeallacht atá oiriúnach do shláinte agus do leas phearsanta.

Iarrtar sa treoir ar na Ballstáit pionóis éifeachtacha, chomhréireacha agus athchomhairleacha a bhunú le haghaidh sáruithe, agus déine agus fad an tsáraithe á chur san áireamh, cibé an ndearnadh nó nach ndearnadh agus na daoine agus an comhshaol a ndeachaigh sé i gcion orthu.

Ní mór fíneálacha a bheith i gceist le pionóis, nach mór 3% ar a laghad de láimhdeachas bliantúil an oibreora a bheith i gceist leo i gcás na sáruithe is tromchúisí in AE.

CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME NA RIALACHA?

B’éigean Treoir 2010/75/AE a thrasuí sa dlí náisiúnta faoin 07 Eanáir 2013. Ba cheart go mbeadh feidhm ag na rialacha atá sa treoir ón dáta céanna.

Ní mór Treoir leasaitheach (AE) 2024/1785 a thrasuí sa dlí náisiúnta faoin 1 Iúil 2026. Ba cheart go mbeadh feidhm ag na rialacha atá sa treoir ón dáta céanna.

CÚLRA

Leasaítear teideal Threoir 2010/75/AE le Treoir leasaitheach (AE) 2024/1785 chun astaíochtaí tógála dramhaíola a chur san áireamh agus leasaítear léi chomh maith Treoir 1999/31/CE maidir le líonadh talún dramhaíola.

Leagtar amach i dTreoir 2011/92/AE rialacha le haghaidh measúnachtaí tionchair timpeallachta do raon leathan tionscadal poiblí agus príobháideach — féach an achoimre.

Le haghaidh tuilleadh faisnéise, féach:

• Astaíochtaí tionsclaíocha agus sábháilteacht (An Coimisiún Eorpach).

PRÍOMHDHOICIMÉAD

Treoir 2010/75/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 24 Samhain 2010 maidir le hastaíochtaí tionsclaíocha (cosc agus rialú comhtháite ar thruailliú) (athmhúnlú) (IO L 334, 17.12.2010, lgh. 17–119).

Rinneadh leasuithe comhleanúnacha ar Threoir 2010/75/AE a chorprú sa bhundoiciméad. Níl de luach ar an leagan comhdhlúite seo ach luach doiciméadach amháin.

DOICIMÉID GHAOLMHARA

Rialachán (AE) Uimh. 2024/1244 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 24 Aibreán 2024 maidir le sonraí comhshaoil ó shuiteálacha tionsclaíocha a thuairisciú, lena mbunaítear Tairseach Astaíochtaí Tionsclaíoch agus lena n aisghairtear Rialachán (CE) Uimh. 166/2006 (IO L, 2024/1244, 2.5.2024).

Cinneadh Cur Chun Feidhme 2012/119/AE ón gCoimisiún an 10 Feabhra 2012 lena leagtar síos rialacha maidir le treoir i ndáil le bailiú sonraí agus i ndáil le doiciméid tagartha AE a dhréachtú agus maidir lena ndearbhú cáilíochta dá dtagraítear i dTreoir 2010/75/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le hastaíochtaí tionsclaíocha (IO L 63, 2.3.2012, lgh. 1–39).

Féach an leagan comhdhlúite.

Nuashonraithe 02.09.2024