15.11.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 351/45

—

dostęp do kredytów;

—

dostęp do kapitału wysokiego ryzyka;

—

dostęp do rynków kapitałowych.

—

Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji;

—

przydział EBI na kredyty dla MŚP;

—

fundusze polityki spójności;

—

instrument podziału ryzyka siódmego programu ramowego.

—

środki regulacyjne;

—

środki finansowe służące usprawnieniu kredytowania i kapitału wysokiego ryzyka w całej UE;

—

środki mające na celu poprawę otoczenia MŚP.

4.1.1

EKES popiera wprowadzenie ujednoliconych zasad w dziedzinie operacji transgranicznych objętych funduszami VC. Propozycja zasługuje na pochwałę, ponieważ – dzięki stworzeniu paszportu europejskiego, który umożliwia unijnym funduszom kapitału wysokiego ryzyka rozprowadzanie swoich produktów i gromadzenie kapitału ogólnoeuropejskiego – doprowadzi ona prawdopodobnie do zmniejszenia niedoborów rynkowych. EKES przedstawił sporo komentarzy na ten temat w swej poprzedniej opinii poświęconej kapitałowi wysokiego ryzyka (4), w związku z czym zwraca się do Komisji z prośbą o ich uwzględnienie

4.1.2

EKES zdecydowanie popiera badania, które Komisja przeprowadzi w roku 2012, dotyczące relacji między regulacjami ostrożnościowymi a inwestycjami w dziedzinie kapitału wysokiego ryzyka, dokonywanymi przez banki i towarzystwa ubezpieczeniowe. Analizy te pozwolą zapewne ocenić, czy owe instrumenty prowadzą do powstania oligopolu dużych międzynarodowych banków czy też powinny zostać zmienione w perspektywie średnio lub długoterminowej.

4.1.3

Ponieważ większość MŚP to małe firmy (zatrudniające do 10 pracowników), EKES zachęca Komisję do zwrócenia szczególnej uwagi na mikro-fundusze kapitału wysokiego ryzyka. Fundusze te inwestują w przedsiębiorstwa, których projekty nie są wystarczająco atrakcyjne, by przyciągnąć uwagę tradycyjnych funduszy VC, bądź zbyt duże lub ryzykowne dla kapitału pochodzącego z tradycyjnych źródeł finansowania. Fundusze tego typu wzmacniają bazę kapitałową firm i sprzyjają rozwojowi umiejętności biznesowych przedsiębiorców dzięki temu, iż przez cały okres trwania inwestycji zastosowanie znajdują w nich metody coachingu (5). Państwa członkowskie zachęca się więc do propagowania mechanizmów takich jak specjalne środki podatkowe, które mogłyby stymulować rozwój tych funduszy i doprowadzić do likwidacji luki finansowej.

4.2.1

Z zadowoleniem przyjmujemy wnioski Komisji dotyczące reform podatkowych w obrębie transgranicznych inwestycji VC. Jednocześnie Komitet zachęca Komisję i państwa członkowskie do zaproponowania jasnych rozwiązań ograniczających unikanie opodatkowania i uchylanie się od niego.

4.2.2

Oprócz odniesienia się do przeszkód podatkowych utrudniających prowadzenie transakcji transgranicznych Komisja powinna zadbać też o to, by państwa członkowskie przychylnie podchodziły na własnym terenie do reform podatkowych obejmujących systemy finansowania dla MŚP.

4.2.3

Należy przyjrzeć się sprawdzonym rozwiązaniom funkcjonującym w niektórych państwach członkowskich, rozpropagować je w całej UE i wykorzystać w odniesieniu do MŚP (6). W wielu państwach wprowadzono już pakiety bodźców fiskalnych. Przykładem jest belgijski region Flandria, który kilka lat temu zaczął stosować system „win-win-loan” polegający na tym, że osoby prywatne mogą pożyczać pieniądze MŚP, otrzymując w zamian ulgi podatkowe. Kolejny dobry przykład to system holenderski o nazwie „Tante Agaath loan” (7).

4.2.4

Zwolnienia podatkowe takie jak obowiązujące we Francji prawo ISF PME  (8) mogą także przynieść realne korzyści MŚP generującym wysoki wzrost. EKES opowiada się za stosowaniem takich systemów pod warunkiem, że kwota zwolnienia podatkowego jest rozsądna i nie wpływa negatywnie na wpływy do innych, niemniej ważnych sektorów.

4.3.1

EKES popiera planowany wniosek w sprawie unowocześnienia polityki w dziedzinie pomocy państwa, którego celem jest uproszczenie obowiązujących obecnie zasad pomocy państwowej małym i średnim przedsiębiorstwom. Przyjmuje do wiadomości, że Komisja dokona przeglądu ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych i szeregu wytycznych w zakresie pomocy państwa – również tych dotyczących kapitału podwyższonego ryzyka – aby osiągnąć cele strategii „Europa 2020”. EKES domaga się, by zasady te ulepszyć, uprościć i wyjaśnić. Komitet zachęca Komisję do zagwarantowania, by pomoc państwową wykorzystywać jedynie w przypadku niepowodzeń rynkowych.

4.4.1

EKES z zadowoleniem odnosi się do faktu, iż zgodnie z dyrektywą w sprawie rynków instrumentów finansowych (MiFID) zaproponowano rozwój jednorodnych rynków z myślą o rozwoju MŚP i uatrakcyjnieniu ich w oczach inwestorów dzięki oznaczeniu „rynek na rzecz wzrostu MŚP”. Niemniej jednak EKES sugeruje (9) zdefiniowanie konkretnych zapisów i środków, które pozwolą na skuteczne i efektywne wdrożenie planowanych rozwiązań.

4.5.1

Zachęca się Komisję i państwa członkowskie do ograniczenia reguł rachunkowości i obciążeń sprawozdawczych obowiązujących europejskie MŚP notowane na rynku regulowanym. Komitet odnotowuje fakt, iż Komisja przedstawiła wniosek dotyczący opracowania dyrektywy upraszczającej i zmieniającej dyrektywy o rachunkowości oraz – w tym samym czasie – wniosek zmieniający dyrektywę w sprawie przejrzystości. EKES przypomina Komisji, by uwzględniła dwie opinie Komitetu wydane na początku roku 2012 (10). Jest zdania, że MŚP muszą uwolnić zasoby, by zainwestować w prowadzoną przez siebie działalność w celu generowania dalszego wzrostu.

4.6.1

UE powinna nadal być liderem w zakresie wdrażania finansowych reform regulacyjnych ustalonych na szczeblu międzynarodowym. EKES zauważa jednak, że różnorakie wymogi kapitałowe związane z implementacją pakietu Bazylea III w UE, które zaczynają obowiązywać i są właśnie omawiane (CRD IV/CRR) mogą być źródłem wielu problemów dla MŚP (11).

4.6.2

EKES popiera wysiłki instytucji Europejskich ukierunkowane na zwiększenie odporności systemu finansowego i uniknięcie przyszłych kryzysów. Jednakże wprowadzenie większego zakresu regulacji rynków finansowych nie może odbywać się kosztem finansowania małych i średnich przedsiębiorstw. EKES w pełni popiera „Sprawozdanie Karasa”, przyjęte przez Parlament Europejski w maju 2012 r. i stanowiące kolejny krok we właściwym kierunku na drodze do rozsądnego i wykonalnego wdrożenia w UE zasad pakietu Bazylea III dotyczącego wymogów kapitałowych.

4.6.3

EKES przyjmuje do wiadomości, że Komisja zasięgnie opinii Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego (EUNB) w ciągu 24 miesięcy od wejścia w życie nowej dyrektywy (CRD IV) oraz, że EUNB przedstawi raport w sprawie udzielania pożyczek MŚP i osobom fizycznym. Komitet apeluje do Komisji o pełne zaangażowanie się w ponowną ocenę wagi ryzyka, wyrażenie opinii w sprawie rzeczonego raportu i przesłanie jej do Rady i Parlamentu Europejskiego.

4.7.1

Komisja przewiduje wdrożenie tej dyrektywy przed 16 marca 2013 r. EKES nawołuje państwa członkowskie do podejmowania działań ukierunkowanych na to, by MŚP mogły jak najszybciej odnieść korzyści z systemu. Ważne jest również, by Komisja monitorowała terminowe wprowadzenie dyrektywy w życie we wszystkich państwach członkowskich. Poza tym Komisja powinna bacznie przyglądać się, jak państwa członkowskie wdrażają artykuł 4 ust. 5, który daje im możliwość wydłużenia procedury weryfikacji do ponad 30 dni, chyba że byłoby to rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela. Komisja winna uważnie monitorować państwa członkowskie, by nie dopuścić do wykorzystania tego artykułu do sztucznego opóźniania płatności – zwłaszcza, że opóźnienia w płatnościach ze strony władz publicznych wywierają niebagatelny wpływ na przepływy pieniężne i zarządzanie płynnością w MŚP.

4.7.2

EKES zachęca instytucje europejskie, by same dały dobry przykład, płacąc na czas swoim zleceniobiorcom i starając się nie nakładać na nich niepotrzebnych obciążeń administracyjno-finansowych.

4.8.1

EKES z zadowoleniem odnosi się do wniosku Komisji Europejskiej dotyczącego rozporządzenia w sprawie funduszy na rzecz przedsiębiorczości społecznej i przypomina Komisji, że poprawa dostępu do odpowiedniego kapitału dla przedsiębiorstw społecznych musi pozostać sprawą priorytetową. EKES przedstawił swoją opinię (12) w tej sprawie na początku roku 2012. Jednym z wyzwań jest potrzeba pomiaru skutków społecznych uzyskiwanych przez przedsiębiorstwa portfelowe i wpływu tych przedsiębiorstw na społeczeństwo, a także potrzeba sprawozdawczości w tej dziedzinie. EKES sugeruje przeprowadzenie wspólnych badań na poziomie unijnym w celu opracowania kryteriów i wskaźników mających pomóc w rozwiązywaniu problemów tego typu. Komitet przypomina Komisji, że fundusze takie powinny być tylko jednym z wielu narzędzi w zbiorze niezbędnych instrumentów finansowych, które należy w przyszłości przygotować.

4.8.2.

EKES zachęca także państwa członkowskie do bardziej powszechnego uznawania różnych form przedsiębiorstw społecznych. Gdyby przedsiębiorstwa te cieszyły się większym uznaniem, zmniejszyłaby się waga ryzyka przy udzielaniu im kredytów, a co za tym idzie przedsiębiorstwa społeczne przestałyby znajdować się pod tym względem w niekorzystnym położeniu – w porównaniu z firmami tradycyjnymi.

6.1.1

EKES z zadowoleniem przyjmuje wniosek dotyczący lepszego informowania pośredników finansowych oraz zachęcania banków i instytucji finansowych do przekazywania klientom wszelkich narządzi potrzebnych do znalezienia odpowiedniej formy finansowania. EKES uważa również, że istotna jest poprawa kształcenia finansowego dla MŚP. Zachęca zatem państwa członkowskie do uczestnictwa w tym procesie i tworzenia specjalnych programów na rzecz „gotowości inwestycyjnej” w ścisłej współpracy z organizacjami zrzeszającymi MŚP.

6.1.2

Jednym z zasadniczych problemów dla przeważającej większości MŚP jest dostęp do odpowiednich usług doradztwa. EKES popiera zasadność i rolę Europejskiej Sieci Przedsiębiorczości, lecz uważa, że jej potencjał winien zostać w pełni wykorzystany (15). W rezultacie EKES opowiada się za zwiększeniem możliwości Europejskiej Sieci Przedsiębiorczości w zakresie doradztwa finansowego. Podkreśla jednak, że w kampanii tej muszą aktywnie uczestniczyć również organizacje zrzeszające MŚP i że powinna być ona tak prowadzona, by wykazać niejednorodność MŚP.

6.2.1

Komitet odnotowuje, że Komisja zajmowała się już tym tematem („Dostęp MŚP do ankiet finansowych i indeks finansowy MŚP”). Z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji postulujący ściślejszą współpracę z federacjami banków i prowadzenie konsultacji z innymi instytucjami (EBC, EUNB). EKES sugeruje włączenie organizacji zrzeszających MŚP i instytucji także na poziomie państw członkowskich. Ubolewa nad tym, iż plan działania nie mówi o wzmocnieniu współpracy z organizacjami międzynarodowymi takimi jak OECD w zakresie dostarczania danych i statystyk (16) dotyczących dostępu do finansowania.

6.3.1

Czysto ilościowe modele ratingowe często nie są odpowiednie do oceny MŚP ze względu na brak elastyczności. Uzupełnienie zwykłej analizy ilościowej wykorzystaniem czynników jakościowych zasługuje na uznanie. Banki mogłyby rozpatrzyć możliwość równoważenia swoich metod scoringowych służących ocenie zdolności kredytowej MŚP, pozostawiając jednocześnie wystarczająco dużo miejsca na „bankowość relacyjną”. W sprawie tej ważna jest również wymiana sprawdzonych rozwiązań. EKES żałuje, iż niektóre banki wydają się odchodzić od tej koncepcji zamiast ją promować.

6.4.1

EKES uważa na przykład, że ważne jest tworzenie powiązań między aniołami biznesu i funduszami VC na wczesnym etapie, a funduszami VC na późniejszym etapie po to, by zapewnić zdrowy łańcuch finansowania innowacji. Nawołuje też do wspierania inicjatyw na rzecz poprawy dialogu na szczeblu regionalnym między aniołami biznesu, funduszami VC i lokalnymi przedsiębiorcami.

6.4.2

Należy analizować i wdrażać innowacyjne podejścia do finansowania przez kapitał podwyższonego ryzyka. Przykładem podejścia tego rodzaju jest finansowanie społecznościowe polegające na tym, że obywatele – a nie banki czy wyspecjalizowane jednostki – inwestują w MŚP poprzez platformę online zastępującą w tym przypadku rynek giełdowy.

6.4.3

Warto promować specjalnie dostosowane formy kapitału hybrydowego (17) obejmującego elementy dotacji, kapitału własnego i kapitału obcego, gdyż lepiej odpowiadają one MŚP zarówno na początkowych etapach jak i przez cały okres ich funkcjonowania.

7.1.1

Należy rozważyć stworzenie ram, które umożliwiałyby zachęcanie do udzielania kredytów przez instytucje działające zgodnie z ideą podziału ryzyka i zysków, jako że z pewnością byłoby to korzystne dla MŚP. Komisja powinna poważnie traktować zjawiska takie jak bankowość partycypacyjna. EKES chciałby, by Komisja opracowała zieloną księgę, na podstawie której można będzie podjąć na szczeblu europejskim debatę na temat bankowości partycypacyjnej. Samodzielne inicjatywy podejmowane przez Wielką Brytanię, Francję, Niemcy, Włochy, Luksemburg czy Maltę są krokiem w odpowiedni kierunku, mogą jednak utrudniać dalszą integrację sektora usług finansowych w UE. Ponadto odrębne i nieskoordynowane inicjatywy mogą okazać się mniej skuteczne niż wynikałoby z potencjału tego rodzaju finansowania w takich kwestiach, jak podział ryzyka i zysków czy społeczne podejście do zagadnienia finansowania. Zachęcanie do mikrofinansowania charakteryzującego się określonymi strategiami inwestycyjnymi nawiązującymi do stylu islamskiego mogłoby także stać się bodźcem dla nowej przedsiębiorczości, a jednocześnie w pewnych regionach pomagałoby w walce z ubóstwem. W tym kontekście Komisja powinna wystosować komunikat przewidujący i obejmujący swym zakresem alternatywne metody finansowania oraz zachęcający do ich stosowania, który gwarantowałby stosowanie tych metod na takich samych warunkach, z jakich korzystają inne konwencjonalne metody finansowania.

7.1.2

EKES zauważa, że Komisja przeanalizowała przeprowadzone prace i wyniki osiągnięte przez mediatorów kredytowych, jak również problemy, z którymi borykają się MŚP szukające dostępu do kapitału kredytowego (18). EKES wzywa wszystkie państwa członkowskie do tworzenia takich podmiotów w celu poprawy przejrzystości procesu udzielania kredytów. Komitet odnotowuje, że art. 145 ust. 4 dyrektywy w sprawie wymogów kapitałowych (CRD III) i art. 418 ust. 4 proponowanego rozporządzenia w sprawie wymogów kapitałowych (CRD IV) zawierają zapisy umożliwiające MŚP zażądanie od banków udzielenia informacji o swojej ocenie i punktacji. Ważne jest zadbanie o pełne zastosowanie tych przepisów w praktyce.

7.1.3

Odnośnie do konkurencji w sektorze bankowym EKES zwraca się do Komisji z prośbą o przeanalizowanie sytuacji i zadbanie o to, by w sektorze tym (w zakresie produktów finansowych dla MŚP) w wystarczającym stopniu działa konkurencja – zarówno na terenie poszczególnych państw członkowskich, jak i pomiędzy nimi. Istnieje na przykład problem tzw. „strat na finansowaniu” (ang. funding loss), natomiast opłaty za przekroczenia limitu na rachunkach bieżących dla małych przedsiębiorstw pozostają bardzo wysokie – mimo, że stopy refinansowania EBC znajdują się na poziomie najniższym w historii. Duże firmy, w przeciwieństwie do małych, mogą korzystać z rozwiązań alternatywnych (takich jak zwykłe pożyczki).

7.1.4

Straty na finansowaniu: w wielu państwach członkowskich banki nakładają na firmy opłaty, gdy te decydują się na wcześniejszą spłatę zaciągniętego kredytu. Za każdym razem, gdy pożyczka spłacana jest wcześniej niż przewiduje umowa, bank nakłada na kontrahenta opłatę za „straty na finansowaniu”, która ma stanowić rekompensatę za to, że bank może być zmuszony do ponownego zainwestowania środków w oparciu o stopę procentową niższą od tej, którą by uzyskał, gdyby kredyt nie został spłacony we wcześniejszym terminie.

7.1.5

Problem polega jednak na tym, że opłaty za „straty na finansowaniu” są często dość wysokie. Co więcej, nierzadko zdarza się, iż nie wyjaśnia się ich zbyt jasno w umowie – dotyczy to także przyszłych, nieznanych jeszcze, stóp procentowych. W tej sytuacji przedsiębiorstwu jest bardzo trudno oszacować wysokość ewentualnych opłat za „straty finansowe” w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu. Warto dodać, że większość firm nie zdaje sobie nawet sprawy z obowiązku uiszczania opłat tego rodzaju.

7.1.6

Banki koniecznie muszą podawać jaśniejsze informacje dotyczące takich opłat, przed podpisaniem jakiejkolwiek umowy kredytowej. Poza tym wysokość opłaty za „straty na finansowaniu” powinna być ograniczona i niewygórowana.

7.2.1

EKES opowiada się za stworzeniem jednej, wielojęzycznej i internetowej bazy danych skupiającej różne źródła finansowania, powstałej w wyniku zintegrowania europejskich, narodowych i regionalnych rozwiązań ukierunkowanych na ułatwianie dostępu MŚP do finansowania. Komitet zachęca Komisję do rozpropagowania w jak najszerszych kręgach opracowanego przez siebie praktycznego przewodnika (19) z informacją na temat tego, jak uzyskać dostęp do 50 miliardów euro pochodzących z finansów publicznych w 27 państwach członkowskich.

7.2.2

Jeśli chodzi o program „Horyzont 2020”, EKES uważa, że specjalnie wydzielony budżet w wysokości 15 % całego programu i jednolita struktura zarządzania to kwestie kluczowe dla optymalnego wykorzystania potencjału innowacyjnego MŚP. Odnośnie do procedury, potrzebne są usprawnienia dotyczące spraw finansowo-administracyjnych. Na przykład wiele małych i średnich przedsiębiorstw uczestniczących w swoich krajach w realizacji projektów badawczych sponsorowanych przez UE wciąż boryka się z poważnymi problemami związanymi z VAT-em. Bardzo często są to główne przeszkody dla firm uczestniczących w danym projekcie od samego początku. We wszystkich państwach członkowskich należałoby wprowadzić jasne regulacje prowadzące do likwidacji tych obciążeń. W projektach finansowanych przez UE zawsze powinna istnieć możliwość odzyskania podatku VAT.