15.4.2011   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

L 101/122

(1)

Krachtens de Toetredingsakte van 2003 mag Litouwen onder de in de Akte gestelde voorwaarden gedurende een periode van zeven jaar na de datum van toetreding, welke verstrijkt op 30 april 2011, verbodsbepalingen handhaven ten aanzien van de verwerving van landbouwgrond door natuurlijke en rechtspersonen van andere EU-lidstaten die niet in Litouwen gevestigd of geregistreerd zijn en er ook geen filiaal of bijkantoor hebben. Het betreft een tijdelijke uitzondering op het bij de artikelen 63 tot en met 66 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie gegarandeerde vrije verkeer van kapitaal. Deze overgangsperiode mag slechts eenmaal met maximaal drie jaar worden verlengd.

(2)

Op 4 februari 2011 heeft Litouwen verzocht de overgangsperiode met betrekking tot de verwerving van landbouwgrond met drie jaar te verlengen.

(3)

De hoofdreden voor de overgangsperiode was gelegen in de noodzaak om na de invoering van de eengemaakte markt en de overgang naar het gemeenschappelijk landbouwbeleid in Litouwen de sociaaleconomische omstandigheden voor landbouwactiviteiten te vrijwaren. Met name werd beoogd tegemoet te komen aan de bezorgdheid die in verband met de mogelijke effecten op de landbouwsector van de liberalisering van de verwerving van landbouwgrond is gerezen ten gevolge van de aanvankelijk grote verschillen in grondprijzen en inkomen in vergelijking met Oostenrijk, België, Denemarken, Finland, Frankrijk, Duitsland, Griekenland, Ierland, Italië, Luxemburg, Nederland, Portugal, Spanje, Zweden en het Verenigd Koninkrijk (hierna de „EU-15” genoemd). De overgangsperiode was er ook op gericht het proces van privatisering en teruggave van landbouwgrond aan landbouwers te vergemakkelijken. In haar verslag van 16 juli 2008 getiteld „Evaluatie van de overgangsregeling voor de verwerving van agrarisch onroerend goed als vastgesteld in het Toetredingsverdrag van 2003” (hierna de „tussentijdse evaluatie van 2008” genoemd) heeft de Commissie reeds benadrukt dat het van belang was dit proces vóór het einde van de toegestane overgangsperiode te voltooien (1).

(4)

In Litouwen is de grondhervorming nog steeds aan de gang. Volgens door de Litouwse autoriteiten verstrekte gegevens moet nog voor in totaal 429 000 ha aan staatsgronden duidelijkheid worden verschaft over de eigendomsrechten. Momenteel is slechts 77 200 ha aan landbouwgrond die staatseigendom was, geprivatiseerd. Voor 351 000 ha landbouwgrond of 11,42 % van de totale landbouwgrond in Litouwen moet het probleem van de eigendomsrechten nog steeds worden opgelost.

(5)

Volgens de Litouwse autoriteiten vormt de heersende onduidelijkheid over eigendomsrechten in combinatie met de ongunstige structuur van de landbouwbedrijven onvermijdelijk een belemmering voor het verrichten van grondtransacties en de consolidatie van landbouwgronden. De versnippering van de landbouwgrond doet evenwel afbreuk aan het concurrentievermogen en aan de marktgerichtheid van landbouwbedrijven. In dit verband blijkt uit door de Litouwse autoriteiten beschikbaar gestelde gegevens voor 2009 dat in dat jaar landbouwbedrijven met een omvang van ten hoogste 5 ha 52,5 % van alle landbouwbedrijven uitmaakten.

(6)

Zoals reeds is aangestipt, blijft het concurrentievermogen van de Litouwse landbouwsector achter bij dat van de landbouwsector in de EU-15, een probleem dat nog wordt verergerd door de moeilijke toegang tot financiering en door de hoge rentetarieven die gelden voor zakelijke kredieten voor de aankoop van landbouwgrond (hoger dan 10 % in 2009).

(7)

Bovendien heeft de recente wereldwijde financiële en economische crisis ook negatieve gevolgen gehad voor de economie van Litouwen, en met name voor de verkoopprijzen van landbouwproducten. Volgens de gegevens van het onder de regering van de Republiek Litouwen ressorterende Litouwse departement voor de statistiek is het totale indexcijfer van de aankoopprijzen van landbouwproducten in 2009 op 77,8 uitgekomen in vergelijking met 2008. Er was sprake van een bijzonder scherpe prijsdaling in de plantenteelt, waar het totale indexcijfer van de aankoopprijzen van deze landbouwproducten in 2009 op 69,1 uitkwam in vergelijking met 2008.

(8)

De bovenbeschreven factoren liggen ten grondslag aan het nog steeds aanzienlijke, maar met de jaren afnemende verschil tussen het landbouwersinkomen in Litouwen en het landbouwersinkomen in de EU-15. Volgens Eurostat is het landbouwersinkomen in 2009 in Litouwen met 13,6 % teruggelopen, terwijl het gemiddelde inkomen in de EU-27 met 10,7 % is gedaald.

(9)

NET als voor het landbouwinkomen bestaat er ook voor de verkoopprijzen van landbouwgrond nog steeds een kloof tussen Litouwen en de overige EU-lidstaten. Volgens Eurostat-gegevens blijven de prijzen van percelen landbouwgrond in Litouwen aan de lage kant in vergelijking met die in de overige EU-lidstaten. Een totale convergentie van de verkoopprijzen van landbouwgrond werd niet verwacht en evenmin als een noodzakelijke voorwaarde voor het beëindigen van de overgangsperiode beschouwd. Dat neemt echter niet weg dat de waarneembare verschillen in de verkoopprijzen voor landbouwgrond tussen Litouwen en de EU-15 van zodanige omvang zijn dat zij een vlotte voortgang naar prijsconvergentie in de weg kunnen staan.

(10)

Volgens de Litouwse autoriteiten valt tegen deze achtergrond te verwachten dat de grondprijzen in Litouwen onder druk zouden komen te staan mochten de beperkingen op 1 mei 2011 worden opgeheven. Bijgevolg dreigen zich bij het verstrijken van de overgangsperiode ernstige verstoringen op de Litouwse markt voor landbouwgrond te zullen voordoen.

(11)

Derhalve moet een verlenging met drie jaar van de in van bijlage IX, hoofdstuk 4, van de Toetredingsakte van 2003 bedoelde overgangsperiode worden toegestaan.

(12)

Om de markt ten volle op de liberalisering voor te bereiden, blijft het, zelfs in ongunstige economische omstandigheden, van het grootste belang tijdens de overgangsperiode zowel de verbetering van factoren zoals de krediet- en verzekeringsfaciliteiten voor landbouwers, als de afronding van de structurele landbouwhervorming te bevorderen, zoals reeds in de tussentijdse evaluatie van 2008 is benadrukt.

(13)

Aangezien een open eengemaakte markt steeds de hoeksteen van de Europese welvaart is geweest, zou ook de markt voor landbouwgrond in Litouwen baat kunnen hebben bij een grotere instroom van buitenlands kapitaal. Zoals in de tussentijdse evaluatie van 2008 is benadrukt, zouden buitenlandse investeringen in de landbouwsector bovendien belangrijke langetermijngevolgen hebben voor de verstrekking van kapitaal en knowhow, voor de werking van de grondmarkten en voor de landbouwproductiviteit. Met een geleidelijke versoepeling van de beperkingen op buitenlandse eigendom tijdens de overgangsperiode zou tevens worden bijgedragen tot de voorbereiding van de markt op volledige liberalisering.

(14)

Ter wille van de rechtszekerheid en ter voorkoming van een rechtsvacuüm in de nationale rechtsorde van Litouwen na het verstrijken van de huidige overgangsperiode dient dit besluit in werking te treden op de dag van de bekendmaking ervan in het Publicatieblad van de Europese Unie,