27.10.2012   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

L 299/13

(1)

De Europese Raad heeft de lidstaten verzocht om met ingang van 1 januari 2012 de Commissie op de hoogte te stellen van al hun nieuwe en bestaande bilaterale overeenkomsten met derde landen op het gebied van energie. De Commissie moet deze informatie ter beschikking stellen aan alle andere lidstaten in een passende vorm, met inachtneming van de noodzaak om commercieel gevoelige informatie te beschermen.

(2)

Artikel 4 van het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU) vereist dat lidstaten alle passende maatregelen treffen om te waarborgen dat de verplichtingen uit hoofde van de Verdragen of wetgevende handelingen van de instellingen van de Unie worden nagekomen. De lidstaten moeten derhalve elke onverenigbaarheid tussen het recht van de Unie en internationale overeenkomsten die tussen lidstaten en derde landen worden gesloten, voorkomen of wegnemen.

(3)

Voor de goede werking van de interne energiemarkt is het nodig dat de energie die in de Unie wordt ingevoerd, volledig onderworpen is aan de regels voor de interne energiemarkt. Een interne energiemarkt die niet correct functioneert, plaatst de Unie in een kwetsbare en onvoordelige positie wat betreft energievoorzieningszekerheid, en doet afbreuk aan de potentiële voordelen van die markt voor de consumenten en het bedrijfsleven in Europa. Een hoge mate van transparantie met betrekking tot overeenkomsten tussen lidstaten en derde landen op energiegebied zou de Unie in staat stellen om gecoördineerde actie te ondernemen, in een geest van solidariteit, teneinde te waarborgen dat dergelijke overeenkomsten in overeenstemming zijn met het recht van de Unie en de energievoorziening op doeltreffende wijze veilig te stellen. Dergelijke transparantie zou ook gunstig zijn voor het verwezenlijken van zowel nauwere samenwerking binnen de Unie op het gebied van de externe energiebetrekkingen als voor de lange termijnbeleidsdoelstellingen van de Unie met betrekking tot energie, klimaat en energievoorzieningszekerheid.

(4)

Er moet derhalve een nieuw mechanisme voor informatie-uitwisseling worden opgezet. Het mag alleen betrekking hebben op intergouvernementele overeenkomsten die een effect hebben op de interne markt voor energie of op de energievoorzieningszekerheid in de Unie, aangezien de twee kwesties intrinsiek met elkaar verbonden zijn. De lidstaten zijn verantwoordelijk voor de eerste beoordeling van de vraag of een intergouvernementele overeenkomst of een andere tekst waar een intergouvernementele overeenkomst expliciet naar verwijst, een effect heeft op de interne energiemarkt of de energievoorzieningszekerheid in de Unie; in geval van twijfel moeten lidstaten de Commissie raadplegen. In beginsel hebben overeenkomsten die niet langer van kracht zijn of niet meer worden toegepast, geen effect op de interne energiemarkt of op de energievoorzieningszekerheid in de Unie; zij vallen derhalve niet onder dit mechanisme voor informatie-uitwisseling. Het mechanisme voor informatie-uitwisseling moet in het bijzonder alle intergouvernementele overeenkomsten omvatten die een effect hebben op de levering van gas, olie of elektriciteit via vaste infrastructuur of die een effect hebben op de hoeveelheid energie die in de Unie wordt ingevoerd.

(5)

Intergouvernementele overeenkomsten die in hun geheel moeten worden gemeld bij de Commissie op grond van andere wetgeving van de Unie moeten worden uitgesloten van het mechanisme voor informatie-uitwisseling. Die vrijstelling dient echter niet van toepassing te zijn op intergouvernementele overeenkomsten met derde landen die een effect hebben op de ontwikkeling en het gebruik van gasinfrastructuur en gasvoorziening en die bij de Commissie moeten worden gemeld krachtens artikel 13, lid 6, onder a), van Verordening (EU) nr. 994/2010 van het Europees Parlement en de Raad van 20 oktober 2010 betreffende maatregelen tot veiligstelling van de gaslevering (3). Dergelijke overeenkomsten moeten worden gemeld overeenkomstig de in dit besluit vastgestelde regels. Om doublures te voorkomen moet een melding die wordt ingediend op grond van dit besluit, worden geacht te voldoen aan de verplichting als bedoeld in artikel 13, lid 6, onder a), van Verordening (EU) nr. 994/2010.

(6)

Intergouvernementele overeenkomsten met betrekking tot vraagstukken die binnen het bereik van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie vallen, vallen niet binnen het toepassingsgebied van dit besluit.

(7)

Dit besluit schept geen verplichtingen ten aanzien van overeenkomsten tussen commerciële entiteiten. Het belet de lidstaten evenwel niet op vrijwillige basis bij de Commissie overeenkomsten te melden die uitdrukkelijk worden genoemd in intergouvernementele overeenkomsten. Bovendien, aangezien commerciële overeenkomsten regulerende bepalingen kunnen bevatten, moeten commerciële exploitanten die met exploitanten van derde landen over commerciële overeenkomsten onderhandelen, de mogelijkheid hebben om de Commissie om bijstand te verzoeken, teneinde potentiële conflicten met het recht van de Unie te voorkomen.

(8)

De lidstaten dienen bij de Commissie in alle bestaande intergouvernementele overeenkomsten, ongeacht of zij in werking zijn getreden of voorlopig worden toegepast in de zin van artikel 25 van het Verdrag van Wenen inzake het verdragenrecht, en alle nieuwe intergouvernementele overeenkomsten.

(9)

Meer transparantie met betrekking tot toekomstige intergouvernementele overeenkomsten op het gebied van energie waarover tussen de lidstaten en derde landen wordt of zal worden onderhandeld, kan bijdragen tot consistentie in de wijze waarop de lidstaten dergelijke overeenkomsten benaderen, tot naleving van uniaal recht en tot de energievoorzieningszekerheid in de Unie. De lidstaten moeten daarom de keuze hebben om de Commissie in kennis te stellen van onderhandelingen over nieuwe intergouvernementele overeenkomsten of wijzigingen van bestaande intergouvernementele overeenkomsten. Indien lidstaten die keuze maken, moet de Commissie regelmatig worden geïnformeerd over de voortgang van de onderhandelingen. Lidstaten moeten de mogelijkheid hebben de Commissie uit te nodigen om als waarnemer aan de onderhandelingen deel te nemen.

De Commissie moet tevens de mogelijkheid hebben op eigen initiatief als waarnemer deel te nemen, op voorwaarde dat de betrokken lidstaat daarmee instemt. De lidstaten moeten de Commissie ook kunnen verzoeken om hen bij te staan tijdens hun onderhandelingen met derde landen. In dat geval moet de Commissie de mogelijkheid hebben om te adviseren over de wijze waarop onverenigbaarheid met het uniaal recht kan worden voorkomen, en om de aandacht te vestigen op de beleidsdoelstellingen van het energiebeleid van de Unie en het beginsel van de solidariteit tussen de lidstaten.

(10)

De Commissie moet nagaan of de bestaande intergouvernementele overeenkomsten verenigbaar zijn met het recht van de Unie. In geval van onverenigbaarheid moeten de lidstaten het nodige doen om een passende oplossing te vinden om de vastgestelde onverenigbaarheid op te heffen.

(11)

Teneinde de transparantie te vergroten en potentiële conflicten met het recht van de Unie te voorkomen, moeten de lidstaten de mogelijkheid hebben de Commissie vóór of tijdens de onderhandelingen in kennis te stellen van een nieuwe intergouvernementele overeenkomst. Indien een lidstaat die over een intergouvernementele overeenkomst heeft onderhandeld, vóór de afsluiting van de onderhandelingen de Commissie dienovereenkomstig heeft geïnformeerd en haar het ontwerp van de intergouvernementele overeenkomst heeft doen toekomen, moet de Commissie de mogelijkheid hebben om die lidstaat haar standpunt over de verenigbaarheid van de overeenkomst met het recht van de Unie mede te delen. De Commissie heeft op grond van artikel 258 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) het recht een inbreukprocedure in te leiden wanneer zij van oordeel is dat een lidstaat een krachtens het VWEU op hem rustende verplichting niet is nagekomen.

(12)

Alle definitieve geratificeerde intergouvernementele overeenkomsten waarop dit besluit van toepassing is, moeten aan de Commissie worden toegezonden, opdat alle andere lidstaten daarvan op de hoogte kunnen worden gesteld.

(13)

De Commissie moet alle informatie die zij heeft ontvangen, in beveiligde elektronische vorm ter beschikking van alle andere lidstaten stellen. De Commissie moet verzoeken van lidstaten eerbiedigen om bij haar ingediende informatie vertrouwelijk te behandelen. Verzoeken om vertrouwelijke behandeling mogen echter niet de toegang van de Commissie zelf tot vertrouwelijke informatie beperken, aangezien de Commissie voor haar eigen beoordelingen volledige informatie nodig heeft. De Commissie dient er verantwoordelijk voor te zijn dat de inachtneming van de vertrouwelijkheidsclausule worden gewaarborgd. Verzoeken om vertrouwelijke behandeling dienen het recht op toegang tot documenten dat is vastgelegd in Verordening (EG) nr. 1049/2001 van het Europees Parlement en de Raad van 30 mei 2001 inzake de toegang van het publiek tot documenten van het Europees Parlement, de Raad en de Commissie (4), onverlet te laten.

(14)

Indien een lidstaat een intergouvernementele overeenkomst als vertrouwelijk beschouwt, dient hij bij de Commissie een samenvatting in die aan de overige lidstaten toegezonden kan worden.

(15)

Een permanente uitwisseling van informatie met betrekking tot intergouvernementele overeenkomsten op communautair niveau moet de ontwikkeling van beste praktijken mogelijk maken. Op basis van deze beste praktijken moet de Commissie, zo nodig in samenwerking met de Europese Dienst voor extern optreden (EDEO) wat het externe beleid van de Unie betreft, facultatieve standaardclausules opstellen voor gebruik in intergouvernementele overeenkomsten tussen lidstaten en derde landen. Het gebruik van deze standaardclausules is bedoeld om te voorkomen dat intergouvernementele overeenkomsten strijdig zijn met het recht van de Unie, in het bijzonder de mededingingswetgeving van de Unie en de wetgeving inzake de interne energiemarkt, of strijdig zijn met door de Unie gesloten internationale overeenkomsten. Het gebruik ervan moet facultatief zijn, en de inhoud moet aan elke bijzondere situatie aangepast kunnen worden.

(16)

Gelet op de interne energiemarkt en de doelstellingen van het energiebeleid van de Unie moeten de lidstaten deze doelstellingen naar behoren rekening houden, indien zij onderhandelen over intergouvernementele overeenkomsten op het gebied van energie die gevolgen hebben voor het energiebeleid van de Unie.

(17)

De verbetering van de wederzijdse kennis van bestaande en nieuwe intergouvernementele overeenkomsten moet leiden tot een betere coördinatie op het gebied van energieaangelegenheden tussen lidstaten, en tussen lidstaten en de Commissie. Door een dergelijke verbeterde coördinatie kunnen de lidstaten ten volle profiteren van het politieke en economische gewicht van de Unie en dient de Commissie in staat te stellen om oplossingen voor te stellen voor problemen die op het gebied van intergouvernementele overeenkomsten zijn geïdentificeerd.

(18)

De Commissie dient de coördinatie tussen de lidstaten te vergemakkelijken en te stimuleren om de algehele strategische rol van de Unie te versterken door een sterke en effectief gecoördineerde benadering van producerende, doorvoer- en afnemerlanden.

(19)

Het mechanisme voor informatie-uitwisseling, met inbegrip van evaluaties die door lidstaten moeten worden verricht ter uitvoering ervan, laat de toepassing van de uniale regels inzake inbreuken, overheidssteun en mededinging onverlet.

(20)

De Commissie dient te beoordelen of dit besluit volstaat om de doeltreffende naleving van intergouvernementele overeenkomsten met het recht van de Unie en een hoge graad van coördinatie tussen de lidstaten met betrekking tot intergouvernementele overeenkomsten op het gebied van energie te garanderen.

(21)

Aangezien de doelstelling van dit besluit, namelijk de uitwisseling van informatie tussen de lidstaten en de Commissie met betrekking tot intergouvernementele overeenkomsten op energiegebied, niet voldoende door de lidstaten kan worden verwezenlijkt, maar, gelet op de effecten van dit besluit, beter op het niveau van de Unie kan worden bereikt, kan de Unie, overeenkomstig het in artikel 5 VEU neergelegde subsidiariteitsbeginsel, maatregelen vaststellen. Overeenkomstig het in hetzelfde artikel neergelegde evenredigheidsbeginsel gaat dit besluit niet verder dan nodig is om deze doelstelling te verwezenlijken,

a)

onderwerp;

b)

doel en toepassingsgebied;

c)

looptijd;

d)

overeenkomstsluitende partijen;

e)

informatie over de hoofdpunten.

a)

het beoordelen van ontwikkelingen met betrekking tot intergouvernementele overeenkomsten en het nastreven van consistentie en coherentie in de externe betrekkingen van de Unie op energiegebied met de producerende, doorvoer- en afnemerlanden;

b)

het identificeren van gemeenschappelijke problemen in verband met intergouvernementele overeenkomsten en het overwegen van passende maatregelen en zo nodig het aandragen van oplossingen om deze problemen op te lossen;

c)

het ontwikkelen, op basis van beste praktijken en in overleg met lidstaten, van facultatieve standaardclausules die, indien zij worden toegepast, de naleving door toekomstige intergouvernementele overeenkomsten van het uniaal recht aanmerkelijk verbeteren;

d)

het ondersteunen, waar nodig, van de ontwikkeling van multilaterale intergouvernementele overeenkomsten met meerdere lidstaten of de Unie als geheel.