22.9.2009   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 228/130

1.1

Filwaqt li l-objettiv ewlieni tal-ewwel dazji tas-sisa fuq it-tabakk kien fiskali biss, il-funzjoni tagħhom qiegħda tinbidel fid-dinja tal-lum, u kulma jmur qegħdin isiru għodda ta’ politika soċjali u tas-saħħa pubblika. Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) japprova l-isforz tal-Kummissjoni Ewropea li tikkunsidra effetti oħra, barra dawk purament fiskali, tal-prodotti tat-tabakk fil-politiki tagħha tad-dazji tas-sisa. Dan l-approċċ politiku ġdid jiffoka l-aktar fuq il-ksib tal-għanijiet politiċi tas-saħħa inklużi fil-Konvenzjoni ta’ Qafas dwar il-Kontroll tat-Tabakk, li kienet adottata b’mod formali mill-Unjoni Ewropea fl-2005 u, għaldaqstant, saret torbot f’termini tat-tfassil tal-politiki futuri tagħha.

1.2

Madankollu, ta’ min wieħed jinnota li la għandhom jintesew lanqas m’għandhom jitwarrbu l-objettivi politiċi l-oħra ta’ reviżjoni tas-sisa fuq it-tabakk, inkluż l-objettiv primarju ta’ funzjonament xieraq tas-suq intern imsemmi fl-Artikolu 4 tad-Direttiva tat-taxxa tas-sisa fuq it-tabakk. Għaldaqstant, il-KESE jemmen li l-aktar biċċa xogħol iebsa għal dawk li jfasslu l-politika f’dan il-qasam hija li jinstab l-aħjar bilanċ bejn l-interessi ta’ politiki ekonomiċi, soċjali, tas-sigurtà u fiskali differenti. Għandhom jiġu kkunsidrati aspetti u valuri differenti.

1.3

Ta’ min wieħed ifaħħar il-proposta tal-Kummissjoni Ewropea, sabiex ir-rati minimi għat- tabakk imqatta’ fin jinġiebu konformi b’mod gradwali mar-rata għas-sigaretti, u sabiex id-definizzjoni għas-sigaretti, is-sigarri u t-tabakk għall-pipa ssir aktar stretta biex ikunu evitati manipulazzjonijiet tal-ismijiet ta’ prodotti tat-tabakk bl-għan li jiġi applikat l-anqas dazju tas-sisa.

1.4

Il-KESE japprova l-approċċ tal-Kummissjoni Ewropea, li jagħti aktar libertà lill-Istati Membri fl-adozzjoni ta’ deċiżjonijiet konformi mal-għanijiet politiċi tagħhom stess, bħal firxa usa’ għall-parti speċifika tal-piż tat-taxxa ntaxxat fuq is-sigaretti, jew regoli aktar ġenerużi għall-istabbiliment ta’ bażi minima tat-taxxa għas-sigaretti.

1.5

Il-KESE jirrakkomanda li s-sisa minima proposta ta’ EUR 90 għandha titnaqqas jew li l-perjodu ta’ erba’ snin għandu jkun estiż għal 8 snin (jiġijifieri, sal-1 ta’ Jannar 2018). Fid-dawl tat-tradizzjonijiet differenti u tad-differenzi soċjali bejn l-Istati Membri, ta’ min wieħed jinnota li f’xi pajjiżi, l-aktar f’dawk li ssieħbu dan l-aħħar mal-UE, iż-żieda fid-dazju tas-sisa minimu minn EUR 64 għal EUR 90 għal kull 1 000 sigarett tista’ ġġib magħha diversi konsegwenzi negattivi. Xi wħud minn dawn il-pajjiżi xorta waħda lanqas biss laħqu l-livell ta’ dazju tas-sisa minimu kif jesiġu d-Direttivi attwali. Id-dazju tas-sisa minimu ta’ EUR 90 għall-prezzijiet kollha bl-imnut jikkostitwixxi żieda ta’ 41 % f’perjodu ta’ 4 snin u huwa għall-anqas 300 % ogħla miż-żieda mistennija fil-prezzijiet tal-konsumatur fl-UE. Hemm il-possibbiltà li pass radikali bħal dan inaqqas il-konsum b’mod insinifikanti, inaqqas id-dħul potenzjali mill-baġit, inaqqas il-poter tal-akkwist tal-konsumaturi, jinkoraġġixxi l-kuntrabandu u l-attivitajiet illegali, u jżid l-inflazzjoni.

1.6

Ta’ min wieħed jinnota li ftit mill-azzjonijiet proposti se jwasslu għal armonizzazzjoni aktar mill-qrib tar-rati tat-taxxa fl-Unjoni Ewropea. X’aktarx li, fid-dawl tal-azzjonijiet proposti, id-differenzi assoluti u relattivi fit-tassazzjoni bejn l-Istati Membri mhumiex se jgħibu.

1.7

Pereżempju, ir-raġuni storika għal rekwiżit proporzjonali hija l-armonizzazzjoni tad-dazju tas-sisa fl-UE; madankollu, dan ma wassal għal ebda armonizzazzjoni fl-imgħoddi u fil-fatt jista’ jġib miegħu riżultati opposti. Iż-żieda proposta fl-inċidenza tas-sisa minima minn 57 % għal 63 % kieku twassal għal aktar diverġenza tad-dazji tas-sisa f’termini assoluti u jista’ jkollha impatti serji ta’ inflazzjoni, kif jidher fir-Rapport ta’ Valutazzjoni tal-Impatt tal-Kummissjoni. Fid-dawl ta’ dawn l-effetti dubjużi ta’ dan ir-rekwiżit minimu proporzjonali, għal darba oħra għandhom jiġu analizzati bis-serjetà u jiġu kkunsidrati mill-ġdid kemm iż-żieda proposta tiegħu kif ukoll ir-raġunijiet għall-eżistenza tiegħu stess.

1.8

Is-sostituzzjoni tal-Kategorija tal-Prezzijiet l-Aktar Popolari (MPPC) mal-prezzijiet medji peżati (WAP) bħala punt ta’ referenza għar-rekwiżit minimu proporzjonali diffiċli li twassal għal aktar trasparenza fis-suq, la għal prevedibbiltà aħjar tad-dħul tal-gvern u lanqas għal aktar armonizzazzjoni fis-suq tas-sigaretti. Għaldaqstant, hawnhekk ta’ min wieħed jistaqsi jekk il-proposta tal-Kummissjoni setgħetx tiġi simplifikata aktar.

1.9

Il-kwistjoni tal-aħjar tip ta’ taxxa fuq il-prodotti tat-tabakk xorta waħda tibqa’ diskutibbli. L-enfasi fuq ir-rata proporzjonali tat-taxxa jista’ jkollha effetti pożittivi fuq l-eliminazzjoni tas-suq illegali; madankollu, dan l-effett jiddependi fuq diversi fatturi u, għaldaqstant, mhuwiex ċert. Il-preferenza ta’ rata tat-taxxa purament speċifika tista’ tgħin sabiex jinkiseb dħul ogħla mit-taxxa u tista’ twassal għal bażi minima ogħla tat-taxxa li tgħin sabiex jinkisbu l-għanijiet tal-politika tas-saħħa u sabiex isseħħ l-approssimazzjoni tat-taxxa fis-Suq Intern.

1.10

Ir-rekwiżit ta’ inċidenza tat-taxxa tas-sisa minima obbligatorja (ta’ 38 % u 42 % rispettivament) għat-tabakk kollu mqatta’ fin, minflok tat-taxxa minima attwali stabbilita jew bħala perċentwali tal-prezz tal-bejgħ bl-imnut jew bħala rata fissa għal kull kilogramm, ikun jirriżulta fi struttura ta’ dazju tas-sisa ad valorem obbligatorju u jabolixxi l-libertà attwali ta’ struttura għat-tabakk imqatta’ fin u, għaldaqstant, ma jistax ikun rakkomandat.

1.11

Ir-rabta bejn il-politika tat-taxxa u dik tas-saħħa hija, fil-biċċa l-kbira tagħha, ikkondizzjonata mir-rabta tad-dħul mit-taxxa tas-sisa fuq it-tabakk mal-attivitajiet immirati lejn l-eliminazzjoni tal-konsegwenzi negattivi tal-konsum tat-tabakk. Madankollu, jekk jiġi kkunsidrat il-finanzjament totali ta’ tali attivitajiet illum il-ġurnata, joħroġ biċ-ċar li l-biċċa l-kbira tad-dħul mid-dazju tas-sisa fuq it-tabakk qiegħed jintefaq fuq attivitajiet u politiki li m’għandhom xejn x’jaqsmu ma’ tali għanijiet tal-politika tas-saħħa. Għaldaqstant, joħroġ biċ-ċar li l-għanijiet fiskali għadhom l-objettivi primarji tad-dazji tas-sisa fuq il-prodotti tat-tabakk.

2.1

Skont id-Direttivi tas-Sisa fuq it-Tabakk, il-Kummissjoni Ewropea hi meħtieġa teżamina kull erba’ snin it-tħaddim mingħajr xkiel tas-suq uniku, il-valur reali tar-rati tad-dazju tas-sisa u l-objettivi usa’ tat-Trattat. Ir-regoli tal-UE dwar it-tabakk iridu jiggarantixxu l-funzjonament kif suppost tas-Suq Intern filwaqt li, fl-istess ħin, ikunu konformi mal-objettiv tal-UE li jkun skoraġġit il-konsum tat-tabakk.

2.2

Ir-reviżjoni attwali hija r-raba’ reviżjoni li saret u tissuġġerixxi għadd ta’ emendi sinifikanti fil-leġiżlazzjoni Komunitarja eżistenti bl-għan li timmodernizza r-regoli eżistenti u tiżgura kondizzjonijiet ugwali għall-operaturi. Ir-riforma tinkludi diversi proposti, fosthom:

2.3

Għalkemm id-dazju tas-sisa huwa primarjament strument li jiġġenera d-dħul f’livell nazzjonali, it-tfassil tal-politika f’dan il-qasam irid jikkunsidra l-objettivi usa’ tat-Trattat (1). Barra minn hekk, il-ħarsien tas-saħħa pubblika huwa kwistjoni kruċjali f’din ir-reviżjoni minħabba l-fatt li l-Komunità Ewropea saret tagħmel parti, fit-30 ta’ Ġunju 2005, mill-konvenzjoni ta’ qafas dwar il-kontroll tat-tabakk tal-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa (WHO) u li diversi Stati Membri qegħdin jitolbu għal livell ogħla ta’ ħarsien tas-saħħa umana u, konsegwentement, livelli minimi Ewropej ogħla għad-dazji tas-sisa fuq it-tabakk.

2.4

Il-proposta tal-Kummissjoni tissuġġerixxi l-iffissar ta’ dazju minimu monetarju u l-istabbiliment ta’ “bażi minima” ta’ taxxa għas-sigaretti kollha mibjugħa fl-UE, u b’hekk ikun indirizzat it-tħassib dwar is-saħħa għall-kategoriji kollha ta’ sigaretti. Hija żżid ir-rekwiżiti minimi bl-għan li tikkontribwixxi għat-tnaqqis fil-konsum tat-tabakk fil-ħames snin li ġejjin, l-aktar billi ma tħallix li l-politiki tal-kontroll tat-tabakk fl-Istati Membri jiddgħajfu minn livelli konsiderevolment aktar baxxi fi Stati Membri oħra. Barra minn hekk, il-proposta tippermetti aktar flessibbiltà lill-Istati Membri sabiex japplikaw dazji speċifiċi u sabiex jintaxxaw dazji tas-sisa minimi fuq is-sigaretti bl-għan li jiksbu l-objettivi tas-saħħa. Fl-aħħar nett, hija tikkonforma r-rati minimi u l-istruttura għat-tabakk imqatta’ fin intiż għall-brim tas-sigaretti mar-rata u l-istruttura għas-sigaretti, bl-għan li tiskoraġġixxi s-sostituzzjoni tas-sigaretti mat-tabakk imqatta’ fin.

3.1

Li tissostitwixxi l-MPPC mal-prezzijiet medji peżati (WAP) bħala punt ta’ referenza għar-rekwiżit minimu proporzjonali. Il-Kummissjoni targumenta li l-MPPC, bħala punt ta’ referenza għar-rati minimi, mhix konformi mal-objettivi tas-Suq Intern għaliex tinvolvi il-qsim tas-swieq tat-tabakk tal-Istati Membri.

3.2

Li żżid id-dazju tas-sisa minimu għas-sigaretti b’konformità mal-armonizzazzjoni tal-prezzijiet tas-suq intern u mal-konsiderazzjonijiet dwar is-saħħa. Qiegħed jiġi propost li fl-1 ta’ Jannar 2014 jiżdiedu d-dazju tas-sisa minimu minn EUR 64 għal EUR 90 għal kull 1 000 sigarett u r-rekwiżit minimu proporzjonali minn 57 % għal 63 % tal-prezzijiet medji peżati. Madankollu, l-Istati Membri li jintaxxaw dazju tas-sisa għall-anqas ta’ EUR 122 għal kull 1 000 sigarett abbażi tal-prezz medju peżat tal-bejgħ bl-imnut ma jkunux meħtieġa li jikkonformaw mar-rekwiżit ta’ 63 %. Barra minn hekk, pajjiżi li għandhom perjodi transitorji sabiex jiksbu l-livelli minimi attwali tat-tassazzjoni fuq is-sigaretti jistgħu jużaw ukoll perjodi transitorji ta’ sena jew sentejn sabiex jiksbu dawn ir-rekwiżiti ġodda li humaogħla.

3.3

Li tapplika r-rekwiżit ta’ rata minima tad-dazju tas-sisa stabbilit fid-Direttiva tal-Unjoni Ewropea mhux biss għas-sigaretti fl-MPPC (kif imniżżel fid-disposizzjonijiet attwali), iżda għas-sigaretti kollha mibjugħin fil-pajjiż. Skont il-Kummissjoni, dan il-fattur kieku jistabbilixxi wkoll “bażi minima” ta’ taxxa għas-sigaretti mibjugħa fl-UE, li għandha tindirizza t-tħassib dwar is-Suq Intern u s-saħħa għall-kategoriji kollha ta’ sigaretti.

3.4

Li tippermetti lill-Istati Membri li jwessgħu l-iskala tas-sehem tad-dazju tas-sisa speċifiku tal-piż totali tat-taxxa minn 5 % – 55 % għal 10 % – 75 % sabiex l-istruttura tad-dazju tas-sisa ssir aktar flessibbli.

3.5

Li tikkonforma b’mod gradwali r-rati minimi għat-tabakk imqatta’ fin intiż għall-brim tas-sigaretti mar-rata għas-sigaretti. Ir-relazzjoni magħżula tat-tassazzjoni bejn it-tabakk imqatta’ fin u s-sigaretti hija ta’ żewġ terzi. Għaldaqstant, id-dazju tas-sisa minimu għat-tabakk imqatta’ fin għandu jkun ta’ EUR 43 għal kull kilogramm, u r-rekwiżit minimu proporzjonali għandu jkun ta’ 38 % tal-prezz medju peżat. Jekk mill-1 ta’ Jannar 2014 tiġi applikata r-relazzjoni msemmija qabel fuq iż-żidiet proposti tad-dazju tas-sisa għas-sigaretti, id-dazju tas-sisa fuq it-tabakk imqatta’ fin jiżdied għal EUR 60 u 42 %. Barra minn hekk, permezz ta’ din il-proposta, jiġi abolit l-użu fakoltattiv attwali jew ta’ rekwiżit proporzjonali jew ta’ taxxa speċifika minima għat-tabakk imqatta’ fin, fattur li jwassal għal struttura ta’ taxxa ad valorem obbligatorja għal dan it-tip ta’ prodott tat-tabakk.

3.6

Li taġġusta minħabba l-inflazzjoni r-rekwiżiti minimi għas-sigarri, is-sigarri ż-żgħar u t-tabakk għat-tipjip. Dan huwa meħtieġ biex jittieħed kont tal-inflazzjoni għall-perjodu 2003 – 2007, li kienet ta’ 8 % skont id-data tal-Eurostat dwar ir-rata annwali ta’ bidla tal-indiċi armonizzat tal-prezzijiet għall-konsumatur. Qiegħed jiġi propost li jiżdied ir-rekwiżit minimu għal EUR 12 għas-sigarri u s-sigarri ż-żgħar u għal EUR 22 għal tabakk ieħor għat-tipjip.

3.7

Li temenda u tagħmel aktar stretta d-definizzjoni għas-sigaretti, is-sigarri u t-tabakk għall-pipa sabiex tevita manipulazzjonijiet tal-ismijiet ta’ prodotti tat-tabakk li jimmiraw lejn id-dazju tas-sisa l-aktar baxx.

3.8

Il-Kummissjoni targumenta li, minn perspettiva tas-suq intern, baġitarja u wkoll tas-saħħa, dazji speċifiċi u minimi joffru vantaġġi ċari. Minħabba dan, il-Kummissjoni tipproponi li tipprovdi aktar flessibbiltà lil dawk l-Istati Membri li jiddependu aktar fuq dazji tas-sisa speċifiċi jew fuq dazji minimi.

3.9

Il-Kummissjoni Ewropea teżamina b’mod regolari l-istruttura u r-rati tad-dazju tas-sisa fl-Istati Membri u tuża l-informazzjoni dwar il-kwantitajiet u l-prezzijiet tal-prodotti tat-tabakk rilaxxati għall-konsum. Bl-għan li jkun żgurat il-ġbir effiċjenti u effettiv ta’ din l-informazzjoni mill-Istati Membri kollha, qegħdin jiġu proposti regoli ġodda kemm dwar l-għoti tal-informazzjoni kif ukoll dwar id-definizzjoni tad-data statistika neċessarja.

5.1

Hu u jsir sforz sabiex ikunu armonizzati l-politiki tat-taxxa tal-Istati Membri tal-UE, ingħażlet l-hekk imsejħa “Kategorija tal-Prezzijiet l-Aktar Popolari” (MPPC) bħala mekkaniżmu sabiex ikunu kalkulati r-rekwiżiti minimi tat-taxxa għall-prodotti tat-tabakk.

5.2

Madankollu, jeżistu ċerti dubji rigward l-effiċjenza tal-MPPC bħala għodda. L-aktar dubji komuni rigward l-użu tal-MPPC jinkludu:

5.3

Għal dawn ir-raġunijiet kollha deskritti hawn fuq, il-Kummissjoni Ewropea tipproponi li tissostitwixxi l-MPPC mal-prezzijiet medji peżati (WAP) bħala punt ta’ referenza għar-rekwiżit minimu proporzjonali. Barra minn hekk, bħala riżultat ta’ din il-bidla, r-rekwiżit ta’ rata minima tad-dazju tas-sisa stabbilit fid-Direttiva tal-Unjoni Ewropea se japplika mhux biss għas-sigaretti fl-MPPC (kif imniżżel fid-disposizzjonijiet attwali), iżda għas-sigaretti kollha mibjugħin fil-pajjiż. Il-prezz medju peżat jiġi kalkulat billi r-riżultat tal-multiplikazzjoni tal-għadd u tal-prezz tas-sigaretti jiġi diviż bl-għadd totali ta’ sigaretti mibjugħin. Għaldaqstant, l-effett fuq id-daqs tad-dazju tas-sisa jista’ jkun wieħed doppju. Jekk sigaretti relattivament għaljin ikunu aktar popolari f’ċertu pajjiż, id-dazju tas-sisa minimu kkalkulat billi jintuża l-prezz medju peżat bħala punt ta’ referenza jkun inqas mid-dazju tas-sisa kkalkulat billi tintuża l-MPPC. U viċeversa: jekk sigaretti relattivament orħos ikunu aktar popolari, id-dazju tas-sisa kkalkulat ibbażat fuq il-prezz medju peżat ikun iktar meta mqabbel ma’ dak ikkalkulat ibbażat fuq l-MPPC. Jekk l-aktar sigaretti popolari jkunu fil-kategorija medja tal-iskala tal-prezzijiet, id-dazju tas-sisa jkun l-istess bi kwalunkwe metodu li jintuża.

5.4

Għall-ippjanar tat-taxxa mill-gvern, kemm l-MPPC kif ukoll id-WAP huma komplikati mhux ħażin minħabba li jinbidlu minn sena għal oħra u ma jistgħux ikunu previsti faċilment. Fin-nuqqas ta’ metodoloġija ċara u uniformi għall-kalkolu tad-WAP, hemm riskju li din issir miżura kumplessa oħra li ma tkunx trasparenti. Għaldaqstant, hawnhekk ta’ min wieħed jistaqsi jekk il-proposti tal-Kummissjoni setgħux jiġu simplifikati aktar.

Picture 1:

Different prices of the MPPC across Europe (as of January 1, 2008)

6.1.1

Wara l-laqgħa tal-pajjiżi membri tagħha fl-2003, l-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa ppubblikat il-Konvenzjoni ta’ Qafas dwar il-Kontroll tat-Tabakk (FCTC) li tiddeskrivi modi potenzjali sabiex jitnaqqas il-konsum ta’ prodotti tat-tabakk. L-FCTC kienet adottata b’mod formali mill-UE fit-30 ta’ Ġunju 2005, u l-Kummissjoni Ewropea inkludietha fil-leġiżlazzjoni fis-seħħ għall-Istati Membri kollha.

6.1.2

L-istrateġija tal-UE għall-ġlieda kontra l-konsum tat-tabakk hija deskritta fid-dokument tal-Kummissjoni “It-Tabakk jew is-Saħħa fl-Unjoni Ewropea”. Dan id-dokument jikkunsidra d-dazju tas-sisa fuq it-tabakk bħala l-għodda ewlenija tal-ġlieda kontra l-konsum tat-tabakk. Id-dokument jiddikjara biċ-ċar li l-objettivi tal-politika tas-saħħa għandhom ikunu superjuri għall-objettivi tal-politika fiskali fil-każ tad-dazju tas-sisa fuq it-tabakk. Fost miżuri oħra, il-Kummissjoni tipproponi wkoll li teskludi t-tabakk mill-Indiċi tal-Prezzijiet għall-Konsumatur.

6.1.3

Il-Kummissjoni Ewropea tipproponi żieda gradwali iżda sostanzjali fir-rati tad-dazju tas-sisa fuq it-tabakk, b’enfasi fuq l-armonizzazzjoni tar-rati tad-dazju tas-sisa fost l-Istati Membri. Fil-każ tat-tabakk imqatta’ fin, hija proposta żieda sostanzjali fit-tassazzjoni tiegħu, hekk kif is-sigaretti li jinbarmu bl-idejn bħalissa qegħdin jiksbu sehem importanti mis-suq. Il-Kummissjoni tenfasizza li l-Istati Membri għandhom jeżerċitaw pressjoni fuq il-kontroll tal-kuntrabandu u ta’ attivitajiet illegali oħra marbutin ma’ prodotti tat-tabakk.

6.1.4

L-ispejjeż tal-produzzjoni tat-tabakk fl-UE huma stmati għal madwar EUR 100 biljun. Huwa stmat li xi 650 000 ċittadin Ewropew imutu kull sena bħala konsegwenza tal-konsum tat-tabakk, u huwa stmat li xi 13-il miljun ibatu minn mard kroniku marbut mat-tipjip.

6.1.5

Għandu jkun indikat aspett wieħed ieħor b’rabta mat-tassazzjoni fuq it-tabakk – id-differenza fit-tassazzjoni fuq is-sigaretti u t-tabakk għat-tipjip, li tinfluwenza ħafna l-imġiba tal-konsumatur. Studji tad-WHO (2) li jittrattaw din il-kwistjoni jiddikjaraw li sakemm il-prodotti kollha tat-tabakk ma jkunux intaxxati bl-istess mod, dawk li jpejpu se jissostitwixxu forma waħda ta’ prodott tat-tabakk ma’ oħra. Għaldaqstant, id-WHO tirrakkomanda li jkunu ntaxxati l-prodotti kollha tat-tabakk – is-sigaretti, it-tabakk, is-sigarri u prodotti oħra b’rati ekwivalenti tat-taxxa.

6.1.6

Barra milli żiedu t-taxxi, xi pajjiżi introduċew ukoll prezzijiet minimi għas-sigaretti, billi ż-żidiet fit-taxxi waħedhom mhux dejjem wasslu għaż-żidiet mixtieqa fil-prezzijiet sabiex jitnaqqas il-konsum tat-tabakk. Bħalissa, erba’ pajjiżi (l-Italja, l-Irlanda, l-Awstrija u Franza; barra minn hekk, il-liġi Portugiża toffri tali possibbiltà) introduċew tali miżuri ta’ prezzijiet, u l-erbgħa li huma qegħdin jiġu mħarrka għal dan quddiem il-Qorti Ewropea tal-Ġustizzja mill-Kummissjoni, li tikkunsidra li dan ir-Regolament jikser il-libertà tal-prezzijiet garantita taħt id-Direttivi tat-Taxxa tal-UE u t-Trattat. Prattika komuni oħra fost il-gvernijiet tal-pajjiżi tal-UE hija l-isforz li jkun regolat l-għadd ta’ sigaretti f’kaxxa waħda tas-sigaretti. Mill-1 ta’ Mejju 2006, jeżistu Regolamenti dwar l-għadd minimu ta’ sigaretti f’kaxxa waħda fi 17-il pajjiż tal-Unjoni Ewropea. Il-biċċa l-kbira tagħhom adottaw dan ir-Regolament matul dawn l-aħħar ħames snin. Għaldaqstant, ninnutaw li l-Istati Membri qegħdin jikkomplementaw il-qafas fiskali tagħhom b’miżuri ta’ prezzijiet u tal-kontenut minimu tal-pakketti bħala għodod addizzjonali sabiex jintlaħaq bilanċ ġust bejn l-objettivi tal-politika fiskali u dawk tal-politika tas-saħħa pubblika. Din ir-reviżjoni toffri l-possibbiltà li tali miżuri nazzjonali jiġu regolati issa fil-livell tal-UE sabiex tingħata spinta 'l quddiem lill-armonizzazzjoni tal-UE.

Chart 1:

Comparison of excise duty on cigarettes (min. EUR 64 per 1 000) and hand rolled cigarettes (fine cut, min. EUR 24 per 1 000 hand rolled cigarettes) as of 1 January 2007 (3)

6.2.1

Il-Kummissjoni Ewropea tagħmel stima li hija meħtieġa żieda ta’ 25 % fit-taxxa fuq is-sigaretti sabiex jonqos il-konsum tas-sigaretti b’10 % fit-22 Stat Membru, fid-dawl tal-esperjenza miksuba fis-snin preċedenti. Madankollu, dawn l-effetti jistgħu jkunu differenti minħabba l-livelli differenti tat-tassazzjoni fost l-Istati Membri; l-impatti f’pajjiżi partikolari jistgħu jkunu differenti, l-aktar fil-każ tal-pajjiżi membri l-ġodda.

6.2.2

Żidiet fil-prezzijiet tas-sigaretti minħabba dazju tas-sisa ogħla jnaqqsu l-poter tal-akkwist tal-konsumaturi. Dan l-effett jista’ jkun aktar qawwi fil-pajjiżi li huma aktar fqar, b’mod speċjali f’xi wħud mill-Istati Membri l-ġodda tal-UE. Meta jitqabbel mal-Istati Membri l-qodma tal-UE, il-livell ta’ għajxien f’xi pajjiżi tal-Ewropa Ċentrali u tal-Lvant għadu baxx, u n-nies jonfqu parti akbar mid-dħul tagħhom fi prodotti primarji. Għalkemm il-prezzijiet tas-sigaretti f’dawk il-pajjiżi huma ferm aktar baxxi milli fl-Istati Membri l-qodma tal-UE, meta ssir stima tas-poter tal-akkwist tagħhom, kemm is-sigaretti kif ukoll prodotti oħra m’għandhomx prezzijiet aktar aċċessibbli. Barra minn hekk, huwa aktar komuni li f’pajjiżi b’livell ta’ għajxien aktar baxx, parti akbar tad-dħul tintefaq fi prodotti tal-alkoħol u tat-tabakk. Għaldaqstant, prezzijiet ogħla jkollhom effett akbar fuq il-konsumaturi fil-pajjiżi l-ġodda tal-UE meta mqabblin mal-konsumaturi fl-Istati Membri tal-UE b’livell ta’ għajxien ogħla.

6.2.3

Id-domanda għas-sigaretti mhijiex relattivament flessibbli. Dan ifisser li żieda fil-prezzijiet tas-sigaretti ma tikkawżax waqgħa kbira fil-konsum. Għal din ir-raġuni, ladarba jogħlew il-prezzijiet tas-sigaretti, il-konsumaturi jistgħu jirreaġixxu b’żewġ modi. Xi wħud jistgħu jkunu furzati jonfqu anqas flus fi prodotti oħra u, b’hekk, jonqos il-poter tal-akkwist tagħhom. Oħrajn jibdew jakkwistaw jew sigaretti u prodotti tat-tabakk bi prezzijiet aktar baxxi (sitwazzjoni li tissejjaħ “żgradar”) jew jakkwistaw sigaretti permezz ta’ mezzi kummerċjali illegali.

6.2.4

Skont riċerka medika, għalkemm it-tipjip jista’ jonqos b’mod ġenerali bħala riżultat ta’ prezzijiet ogħla tas-sigaretti, id-distakki fit-tipjip relatati mad-dħul jistgħu ma jgħibux. Fil-fatt, ir-riċerka ppubblikata fil-Ġurnal Amerikan tas-Saħħa Pubblika (American Journal of Public Health) turi li hekk kif żdied il-prezz ta’ pakkett sigaretti, id-distakk fil-parteċipazzjoni fit-tipjip fost gruppi bi dħul differenti kiber filwaqt li żdied il-proporzjon ta’ persuni li jpejpu li għandhom dħul aktar baxx. Ir-riċerka tikkonkludi li ż-żieda fil-prezzijiet tas-sigaretti tista’ tkun ta’ piż sproporzjonat għal nies fqar li jpejpu (4).

6.2.5

Id-dazju tas-sisa minimu propost ta’ EUR 90 għall-prezzijiet kollha bl-imnut jikkostitwixxi żieda ta’ 41 % f’perjodu ta’ 4 snin u huwa għall-anqas 300 % ogħla miż-żieda mistennija fil-prezzijiet tal-konsumatur fl-UE. Tali żieda fid-dazju tas-sisa żżid l-inflazzjoni. Żieda sostanzjali fid-dazju tas-sisa għas-sigaretti tista’ żżid il-prezzijiet tas-sigaretti filwaqt li tikkontribwixxi għal żieda fl-indiċi tal-prezzijiet għall-konsumatur. L-esklużjoni tal-prezzijiet tas-sigaretti mill-Indiċi Armonizzat tal-Prezzijiet għall-Konsumatur (kif propost fl-istudju intitolat “It-Tabakk jew is-Saħħa fl-Unjoni Ewropea”) telimina dan l-effett de iure; madankollu, jista’ jkun li xorta waħda jkollha impatti soċjali de facto billi timplika indiċi tal-inflazzjoni kkalkulat ħażin li jista’ jkollu effett negattiv fuq l-aġġustamenti tal-pagi.

6.3.1

Meta wieħed jikkunsidra d-dħul mid-dazju tas-sisa fuq it-tabakk u l-modi kif dan id-dħul jintefaq, joħroġ biċ-ċar li fir-realtà, l-għan ewlieni tad-dazju tas-sisa huwa li jżid il-finanzjament għall-infiq ġenerali tal-gvernijiet nazzjonali.

6.3.2

Ir-rabta bejn il-politika tat-taxxa u dik tas-saħħa hija, fil-biċċa l-kbira tagħha, ikkondizzjonata mir-rabta tad-dħul mit-taxxa tas-sisa fuq it-tabakk mal-attivitajiet immirati lejn l-eliminazzjoni tal-konsegwenzi negattivi tal-konsum tat-tabakk. Madankollu, jekk jiġi kkunsidrat il-finanzjament totali ta’ tali attivitajiet illum il-ġurnata, joħroġ biċ-ċar li l-biċċa l-kbira tad-dħul mid-dazju tas-sisa fuq it-tabakk qiegħed jintefaq fuq attivitajiet u politiki li m’għandhom xejn x’jaqsmu ma’ dawn l-għanijiet tal-politika tas-saħħa.

6.3.3

Għaldaqstant, joħroġ biċ-ċar li l-għanijiet fiskali għadhom l-objettivi primarji tad-dazji tas-sisa fuq il-prodotti tat-tabakk. Madankollu, il-ksib tal-għanijiet fiskali, f’dan il-każ partikolari, qiegħed jiġi kkomplikat mill-eżistenza tal-assigurazzjoni tas-saħħa pubblika. Li kieku l-iskemi tal-assigurazzjoni tas-saħħa, u l-aktar il-primjums tal-assigurazzjoni tas-saħħa, jirriflettu r-riskji marbutin mat-tipjip, kieku dawk li jpejpu jkunu furzati sabiex jagħmlu tajjeb għall-ispejjeż tal-vizju tagħhom. Dan il-fattur kien jissodisfa bażikament il-biċċa l-kbira tal-istrateġiji kontra t-tabakk u kontra t-tipjip tal-organizzazzjonijiet internazzjonali u tal-gvernijiet nazzjonali.

6.3.4

Wieħed għandu jinnota, meta jiġu kkunsidrati l-aspetti fiskali tat-tassazzjoni fuq it-tabakk, li żieda fid-dazju tas-sisa tista’ żżid id-dħul mill-baġit, iżda mhux neċessarjament dan iseħħ. Minħabba żieda possibbli fil-kuntrabandu u fil-kummerċ illegali, kif ukoll minħabba l-popolarità possibbli ta’ sigaretti orħos, huwa possibbli li ż-żieda fid-dazju tas-sisa jkollha effett oppost minflok li żżid id-dħul mill-baġit. Ladarba tikber it-tassazzjoni tad-dazju tas-sisa, segwita minn tkabbir tas-suq illegali, tnaqqis fid-dħul mill-baġit minħabba t-tkabbir tas-suq illegali jista’ jkun fil-fatt akbar miż-żieda dovuta għal dazju tas-sisa ogħla.

6.4.1

Dawk li jiġbru t-taxxa dejjem ikollhom jaffrontaw il-kwistjoni tal-evażjoni tat-taxxa. Żewġ attivitajiet illegali ewlenin huma marbutin mal-prodotti tat-tabakk: l-iffalsifikar u l-kuntrabandu.

6.4.2

Minn perspettiva ta’ ekonomista, iż-żieda fid-dazju tas-sisa żżid l-inċentivi għall-kuntrabandu tas-sigaretti u għas-suq illegali. Il-kuntrabandu huwa attività ekonomika li għaliha japplikaw il-liġijiet tal-provvista u tad-domanda. Iż-żieda fid-dazju tas-sisa żżid id-differenza fil-prezzijiet bejn is-sigaretti legali u dawk tal-kuntrabandu u, bħala riżultat ta’ dan, tiżdied id-domanda għas-sigaretti tal-kuntrabandu. Meta tiżdied id-domanda għas-sigaretti tal-kuntrabandu, il-prezzijiet tagħhom jiżdiedu, u dan iwassal sabiex il-kuntrabandu jsir aktar vantaġġuż u jiżdied. Dan jgħodd għall-kummerċ illeċitu tas-sigaretti fi ħdan l-UE, kif ukoll għall-kuntrabandu li ġej minn pajjiżi oħra. L-aktar fl-Istati Membri l-ġodda, il-prezzijiet u fatturi oħra jiffavorixxu t-tkabbir tal-kuntrabandu li ġej minn barra s-suq komuni: il-prezzijiet fil-pajjiżi ġirien fin-naħa tal-Lvant qegħdin isiru relattivament orħos, l-Istati Membri l-ġodda għandhom ftit riżorsi għall-kontroll tal-fruntieri, u xi kultant, l-ammont ta’ attività tal-ekonomija illegali jkun konsiderevoli. Pereżempju, skont stħarriġ tal-opinjoni pubblika li sar fil-Litwanja fl-2008 (5), daqs 38.9 % tan-nies li sarilhom l-istħarriġ jiġġustifikaw jew għandhom tendenza li jiġġustifikaw il-kuntrabandu. Ukoll, meta jiġu investigati l-kondizzjonijiet għall-iżvilupp ta’ suq illegali, importanti li jiġi kkunsidrat l-ammont ta’ ekonomija illegali mhux biss fl-UE, iżda wkoll fis-sorsi potenzjali tal-kuntrabandu – l-Istati ġirien.

6.4.3

Is-sitwazzjoni msemmija hawn fuq tista’ tiġi deskritta permezz tal-każ tal-Litwanja. Bl-għan li tkun armonizzata s-sistema tat-taxxa fl-UE, id-dazju tas-sisa fuq it-tabakk żdied b’mod sostanzjali bejn l-2002 u l-2004 fil-Litwanja (bejn l-2001 u l-2004, il-piż tad-dazju tas-sisa żdied b’121 %). Dan wassal għal żieda sostanzjali fil-prezzijiet tas-sigaretti. Iż-żieda fid-dazji tas-sisa tat sura ġdida lis-suq tat-tabakk. Il-bejgħ tas-sigaretti legali naqas, filwaqt li l-kuntrabandu u s-suq illegali kibru fid-daqs tagħhom. L-ammont ta’ prodotti miżmuma tal-kuntrabandu tela’ għal kważi 13-il darba aktar bejn l-2001 u l-2004. Fl-2004, is-sehem tas-suq legali u illegali (meta jingħaddu l-unitajiet li nbiegħu) sar kważi ekwivalenti.

6.4.4

Meta tiġi vvalutata l-effikaċja tad-dazju tas-sisa, huwa kruċjali li jiġu kkunsidrati bidliet fil-konsum totali tas-sigaretti (jiġifieri l-konsum kemm legali kif ukoll dak illegali). L-esperjenza internazzjonali turi li taxxa aggressiva u, sussegwentement, żidiet fil-prezzijiet għandhom it-tendenza li jnaqqsu l-bejgħ legali aktar milli jibdlu l-konsum totali, u dan l-effett huwa dovut għat-tkabbir tas-suq illegali. Dan huwa dak li seħħ fil-Litwanja wkoll: meta żdied id-dazju tas-sisa fil-perjodu 2002 – 2004, il-konsum gross naqas iżda din il-bidla ma kenitx daqstant qawwija bħat-tnaqqis fil-bejgħ legali tas-sigaretti.

6.4.5

Il-Kummissarju Ewropew Laszlo Kovacs iddikjara, fil-Parlament Ewropew f’Settembru 2008, il-fatt li differenzi kbar fil-prezzijiet u fir-rati tat-taxxa huma tassew waħda mir-raġunijiet ewlenin wara l-ammonti sostanzjali ta’ kuntrabandu, b’mod partikolari tas-sigaretti, minn ċerti pajjiżi ġirien fl-Unjoni Ewropea. Għaldaqstant, ma jkunx għaqli li jiġu adottati deċiżjonijiet u żidiet tar-rekwiżiti tas-sisa minimi tal-UE li jkomplu jkabbru din il-problema.

6.5.1

Minkejja t-tletin sena ta’ armonizzazzjoni tad-dazju tas-sisa fuq it-tabakk fl-Unjoni Ewropea, id-differenzi fit-tassazzjoni fuq il-prodotti tat-tabakk fl-UE – jekk jiġu kkunsidrati kemm l-istruttura tat-taxxa kif ukoll il-piż totali tat-taxxa - xorta waħda jibqgħu sostanzjali.

6.5.2

Filwaqt li xi pajjiżi għażlu l-politika tas-saħħa bħala l-ewwel prijorità tagħhom, it-tradizzjonijiet u s-sitwazzjoni soċjali xorta waħda għadhom jikkawżaw diverġenza kbira fit-tassazzjoni totali fuq it-tabakk. Id-differenza fid-dħul mit-taxxa tas-sisa fl-UE tvarja minn EUR 242 għal kull 1 000 sigarett fir-Renju Unit għal EUR 19 għal kull 1 000 sigarett fil-Latvja (din id-data tmur lura għall-1 ta’ Jannar 2007). Fil-fatt din tista’ tkun ir-raġuni ewlenija għall-fatt li l-kummerċ illeċitu fi ħdan il-komunità Ewropea (f’termini ta’ volum ta’ sigaretti) huwa stmat li huwa d-doppju tal-kuntrabandu minn pajjiżi oħra.

6.5.3

Ta’ min wieħed jinnota li ftit mill-azzjonijiet proposti se jwasslu għal armonizzazzjoni aktar mill-qrib tar-rati tat-taxxa fl-Unjoni Ewropea. X’aktarx li, fid-dawl tal-azzjonijiet proposti, id-differenzi assoluti u relattivi fit-tassazzjoni bejn l-Istati Membri mhumiex se jgħibu.

6.5.4

Pereżempju, ir-raġuni storika għal rekwiżit proporzjonali hija l-armonizzazzjoni tad-dazju tas-sisa fl-UE; madankollu, dan ma wassal għal ebda armonizzazzjoni fl-imgħoddi u tassew jista’ jġib miegħu riżultati opposti. Pereżempju, is-Slovenja u l-Italja għandhom inċidenza tat-taxxa tas-sisa simili fuq l-MPPC ta’ madwar 58 %, iżda d-dħul mit-taxxa tas-sisa fuq l-MPPC għall-Italja huwa 80 % ogħla minn dak għas-Slovenja, EUR 102.38 meta mqabbel ma’ EUR 57.6 għal kull 1 000 sigarett. Iż-żieda proposta fl-inċidenza tat-taxxa tas-sisa minn 57 % għal 63 % twassal għal aktar diverġenza tad-dazji tas-sisa f’termini assoluti u jista’ jkollha effetti serji ta’ inflazzjoni, kif jidher fir-Rapport ta’ Valutazzjoni tal-Impatt tal-Kummissjoni. Fid-dawl ta’ dawn l-effetti dubjużi ta’ dan ir-rekwiżit minimu proporzjonali, għal darba oħra għandhom jiġu analizzati bis-serjetà u jiġu kkunsidrati mill-ġdid kemm iż-żieda proposta tiegħu kif ukoll ir-raġunijiet għall-eżistenza tiegħu stess.

6.5.5

Anke ż-żieda proposta tat-taxxa tas-sisa minima fuq is-sigaretti minn EUR 64 għal EUR 90 għal kull 1 000 sigarett twassal għall-armonizzazzjoni biss jekk il-pajjiżi b’taxxi ogħla ma jkomplux iżidu t-taxxi. F’din il-perspettiva, ikun interessanti jiġi kkunsidrat livell massimu tat-taxxa sabiex jissupplimenta r-rata minima eżistenti tat-taxxa.

6.5.6

Fid-dawl tal-fatt li s’issa diversi Stati Membri ma kenux kapaċi jaġġustaw ir-rata minima ta’ EUR 64 għal kull elf sigarett anke għall-MPPC, għandha tiġi eżaminata mill-ġdid u, għal bosta raġunijiet, għandha jew titnaqqas iż-żieda proposta għal EUR 90, jew inkella għandu jkun provdut perjodu itwal sabiex wieħed jikkonforma maż-żieda, jiġifieri sal-1 ta’ Jannar 2018.

Chart 2:

Excise tax yield in EU countries as of January 1, 2008 (EUR per 1 000 cigarettes)

Chart 3:

Minimum Excise Tax in EU countries as of January 1, 2008 (EUR per 1 000 cigarettes)

Chart 4:

Total excise tax in EU countries as of January 1, 2008 (percentage of the MPPC, minimum set to 57 %)

Chart 5:

Specific ratio in EU countries as of January 1, 2008 (percentage specific to total tax on MPPC; set to 5-55 %)