Limistéar Schengen

 

ACHOIMRE AR:

Acquis Schengen — Comhaontú idir Rialtais Stáit Aontas Eacnamaíoch Benelux, Phoblacht Chónaidhme na Gearmáine agus Phoblacht na Fraince maidir le seiceálacha ag a gcomhtheorainneacha a dhíothú de réir a chéile

Acquis Schengen — Coinbhinsiún lena gcuirtear chun feidhme Comhaontú Schengen an 14 Meitheamh 1985 idir Rialtais Stáit Aontas Eacnamaíoch Benelux, Phoblacht Chónaidhme na Gearmáine agus Phoblacht na Fraince maidir le seiceálacha ag a gcomhtheorainneacha a dhíothú de réir a chéile

CAD IS AIDHM LIMISTÉAR SCHENGEN?

• Is é is aidhm dó ligean do chónaitheoirí an Aontais Eorpaigh (AE) taisteal thar theorainneacha inmheánacha Bhallstáit an Aontais Eorpaigh gan iad a sheiceáil nó gan iallach a bheith orthu a bpasanna a thaispeáint.
• Tá teorainneacha inmheánacha a oscailt mar aidhm amháin le Schengen. Tá sábháilteacht a cuid saoránach á háirithiú ag an gceann eile. Is éard atá i gceist leis sin géarú agus cur i bhfeidhm critéar aonfhoirmeach maidir le rialuithe ar náisiúnaigh neamh-Schengen a thagann isteach san Aontas ag an gcomhtheorainn sheachtrach, comhar a fhorbairt idir gardaí teorann, póilíní náisiúnta agus údaráis bhreithiúnacha agus úsáid a bhaint as córais shofaisticiúla malartaithe faisnéise.
• Leasaíodh acquis Schengen toisc go bhfuil tíortha nua tar éis teacht isteach sa limistéar agus toisc go bhfuil reachtaíocht nua de chuid an Aontais ionchorpraithe ann.

PRÍOMHPHOINTÍ

Comhar

D’eascair comhar Schengen ó phlean tosaigh idir dornán rialtas go réimse beartais lánfheidhme AE sna céimeanna seo a leanas.

• 1985. Síníonn an Bheilg, an Ghearmáin Thiar, an Fhrainc, Lucsamburg agus an Ísiltír (5 as 10 dtír de chuid Chomhphobal Eacnamaíochta na hEorpa, anois Ballstáit an Aontais Eorpaigh) comhaontú, i sráidbhaile Schengen i Lucsamburg, maidir lena rialuithe ag teorainneacha inmheánacha a dhíothú de réir a chéile.
• 1990. Síníonn na cúig thír chéanna Coinbhinsiún Schengen lena bhforlíontar an comhaontú agus lena leagtar síos na bearta agus na coimircí chun an beartas maidir le gan rialuithe ag teorainneacha inmheánacha a chur i bhfeidhm.
• 1995. Cuirfear tús le cur chun feidhme chlár oibre Schengen le rannpháirtíocht ó sheacht mBallstát de chuid an Aontais.
• 1997. Le Conradh Amstardam tugadh acquis Schengen faoi chuimsiú chreat dlíthiúil an Aontais.

Comhaltas

• Ag tosú le cúig thír bhunaitheacha, tá gach Ballstát i limistéar Schengen anois — seachas an Bhulgáir, Éire, an Chipir agus an Rómáin — mar aon le ceithre thír de chuid Chomhlachas Saorthrádála na hEorpa: An Íoslainn, Lichtinstéin, an Iorua agus an Eilvéis.
• Ón 1 Eanáir 2023, cuireadh deireadh le seiceálacha ar dhaoine ag teorainneacha inmheánacha talún agus mara idir an Chróit agus na tíortha eile i limistéar Schengen agus tá acquis Schengen curtha i bhfeidhm go hiomlán maidir leis an gCróit (Cinneadh (AE) 2022/2451 ón gComhairle).

Seiceálacha ag teorainneacha inmheánacha i ngníomh

• Is féidir le duine ar bith, beag beann ar a náisiúntacht, teorainn inmheánach a thrasnú laistigh de limistéar Schengen gan seiceáil a dhéanamh air.
• Is féidir leis na húdaráis náisiúnta spotseiceálacha póilíneachta a dhéanamh ag an teorainn nó i limistéir teorann nuair atá siad bunaithe ar fhaisnéis ghinearálta agus ar thaithí ghinearálta agus nuair nach rialuithe córasacha pasanna iad.
• Ní mór do dhaoine aonair doiciméid taistil áirithe a iompar, ag brath ar cé acu náisiúnaigh de chuid an Aontais, baill teaghlaigh neamh-AE nó saoránaigh nach saoránaigh den Aontas iad.
• Féadfaidh tír Schengen, ar bhonn eisceachtúil, rialuithe teorann a thabhairt isteach arís, ar feadh suas le 30 lá ar dtús, má bhíonn bagairt tromchúiseach ar an mbeartas poiblí nó ar an tslándáil inmheánach. Ní mór dó tíortha eile Schengen, Parlaimint na hEorpa, an Coimisiún Eorpach agus an pobal a chur ar an eolas.

Teorainneacha seachtracha

De réir a chéile, tá limistéar Schengen tar éis rialuithe ar a theorainneacha seachtracha a dhéanamh níos doichte, agus iad á gcomhdhlúthú in aon sraith rialacha amháin. Clúdaítear sna rialacha sin anois:

• an chaoi ar cheart seiceálacha a dhéanamh ar dhaoine a thrasnaíonn teorainn sheachtrach AE de réir Chód Teorainneacha Schengen;
• coinníollacha iontrála a chomhchuibhiú le comhbheartas víosaí agus rialacha maidir le víosaí gearrfhanachta (suas le 3 mhí);
• comhar póilíneachta níos fearr, le cearta faireachais trasteorann agus tóir thrasteorann;
• comhar breithiúnach níos láidre trí chóras eiseachadta níos tapúla agus trí bhreithiúnais choiriúla a aistriú idir dlínsí.

Córas faisnéise Schengen (SIS)

Maidir leis an mbunachar sonraí mórscála seo:

• tacaítear leis rialú teorainneacha seachtracha agus comhar um fhorfheidhmiú an dlí idir tíortha Schengen;
• cruthaíodh é in 1995 agus leathnaíodh é ina dhiaidh sin, an uair is deireanaí in 2018 mar gheall ar dhúshláin úra imirce agus slándála;
• tá faisnéis ann maidir le:
  • coirpigh amhrasta,
  • daoine aonair nach bhfuil sé de cheart acu teacht isteach san Aontas nó fanacht ann,
  • daoine atá ar iarraidh,
  • maoin ghoidte, chúbláilte nó chaillte;
• úsáideann údaráis náisiúnta é atá freagrach as:
  • rialuithe teorann,
  • seiceálacha póilíneachta agus custaim,
  • ionchúisimh phoiblí in imeachtaí coiriúla agus fiosrúcháin bhreithiúnacha roimh chúiseamh,
  • víosaí agus ceadanna cónaí;
• féadfaidh an Ghníomhaireacht Eorpach um an nGarda Teorann agus Cósta, Gníomhaireacht an Aontais Eorpaigh um Chomhar Ceartais Choiriúil agus Gníomhaireacht an Aontais Eorpaigh i ndáil le Comhar i bhForfheidhmiú an Dlí rochtain a fháil orthu.

Córas faisnéise víosaí (VIS)

Leis an gcóras faisnéise víosaí is féidir le tíortha Schengen sonraí faoi víosaí a roinnt, go háirithe maidir le hiarratais ghearrthéarmacha ar víosaí. Amhail córas faisnéise Schengen, is í Gníomhaireacht an Aontais Eorpaigh chun Bainistiú Oibríochtúil a dhéanamh ar Chórais Mhórscála TF sa Limistéar Saoirse, Slándála agus Ceartais (eu-LISA) a oibríonn é.

Coinníollacha Comhaltais

Ní mór do thíortha atá ag cur isteach ar dhul isteach i limistéar Schengen coinníollacha áirithe a chomhlíonadh agus ní mór dóibh a bheith in ann:

• a dteorainneacha seachtracha a rialú agus víosaí aonfhoirmeacha Schengen a eisiúint;
• comhoibriú le gníomhaireachtaí náisiúnta eile um fhorfheidhmiú an dlí chun ardleibhéal slándála a áirithiú;
• sraith choiteann rialacha Schengen (ar a dtugtar acquis Schengen) a chur i bhfeidhm a bhaineann le nithe amhail rialuithe teorann talún, mara agus aeir a dhéanamh, víosaí a eisiúint, tacú le comhar póilíneachta agus sonraí pearsanta a chosaint;
• córas faisnéise Schengen a úsáid.

DÁTA TEACHT I BHFEIDHM

Tháinig Comhaontú Schengen, a raibh seacht mBallstát páirteach ann ar dtús, i bhfeidhm an 26 Márta 1995, lenar cuireadh deireadh le rialuithe ag teorainneacha inmheánacha.

CÚLRA

Le haghaidh tuilleadh faisnéise, féach:

• Limistéar Schengen (An Coimisiún Eorpach).

PRÍOMHDHOICIMÉID

Acquis Schengen — Comhaontú idir Rialtais Stáit Aontas Eacnamaíoch Benelux, Phoblacht Chónaidhme na Gearmáine agus Phoblacht na Fraince maidir le seiceálacha ag a gcomhtheorainneacha a dhíothú de réir a chéile (IO L 239, 22.9.2000, lgh. 13–18).

Acquis Schengen — Coinbhinsiún lena gcuirtear chun feidhme Comhaontú Schengen an 14 Meitheamh 1985 idir Rialtais Stáit Aontas Eacnamaíoch Benelux, Phoblacht Chónaidhme na Gearmáine agus Phoblacht na Fraince maidir le seiceálacha ag a gcomhtheorainneacha a dhíothú de réir a chéile (IO L 239, 22.9.2000, lgh. 19–62).

DOICIMÉID GHAOLMHARA

Rialachán (AE) 2019/1896 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 13 Samhain 2019 maidir leis an nGarda Teorann agus Cósta Eorpach agus lena n–aisghairtear Rialachán (AE) Uimh 1052/2013 agus Rialachán (AE) 2016/1624 (IO L 295, 14.11.2019, lgh. 1–131).

Rialachán (AE) 2019/817 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 20 Bealtaine 2019 maidir le creat a bhunú le haghaidh idir–inoibritheacht idir córais faisnéise AE i réimse na dteorainneacha agus na víosaí agus lena leasaítear Rialachán (CE) Uimh. 767/2008, Rialachán (AE) 2016/399, Rialachán (AE) 2017/2226, Rialachán (AE) 2018/1240, Rialachán (AE) 2018/1726 agus Rialachán (AE) 2018/1861 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus Cinneadh 2004/512/CE agus Cinneadh 2008/633/CGB ón gComhairle (IO L 135, 22.5.2019, lgh. 27–84).

Rinneadh leasuithe comhleanúnacha ar Rialachán (AE) 2019/817 a chorprú sa bhuntéacs. Níl de luach ar an leagan comhdhlúite seo ach luach doiciméadach amháin.

Rialachán (AE) 2018/1860 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 28 Samhain 2018 maidir le húsáid Córas Faisnéise Schengen chun náisiúnaigh tríú tír atá ag fanacht go neamhdhleathach a fhilleadh (IO L 312, 7.12.2018, lgh. 1–13).

Féach an leagan comhdhlúite.

Rialachán (AE) 2018/1861 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 28 Samhain 2018 maidir le Córas Faisnéise Schengen (SIS) a bhunú, a oibriú agus a úsáid i réimse na seiceálacha teorann, lena leasaítear an Coinbhinsiún lena gcuirtear Comhaontú Schengen chun feidhme, agus lena leasaítear agus lena n–aisghairtear Rialachán (CE) Uimh. 1987/2006 (IO L 312, 7.12.2018, lgh. 14–55).

Féach an leagan comhdhlúite.

Rialachán (AE) 2018/1862 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 28 Samhain 2018 maidir le Córas Faisnéise Schengen (SIS) a bhunú, a oibriú agus a úsáid i réimse an chomhair póilíneachta agus an chomhair bhreithiúnaigh in ábhair choiriúla, lena leasaítear agus lena n–aisghairtear Cinneadh 2007/533/CGB ón gComhairle, agus lena n–aisghairtear Rialachán (CE) Uimh. 1986/2006 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus Cinneadh 2010/261/AE ón gCoimisiún (IO L 312, 7.12.2018, lgh. 56–106).

Féach an leagan comhdhlúite.

Rialachán (AE) 2018/1806 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 14 Samhain 2018 lena liostaítear na tríú tíortha a mbeidh ar a náisiúnaigh víosaí a bheith ina seilbh acu ar thrasnú teorainneacha seachtracha dóibh agus lena liostaítear na tríú tíortha a mbeidh a náisiúnaigh díolmhaithe ón gceanglas sin (IO L 303, 28.11.2018, lgh. 39–58).

Féach an leagan comhdhlúite.

Rialachán (AE) 2018/1726 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 14 Samhain 2018 maidir le Gníomhaireacht an Aontais Eorpaigh chun Bainistiú Oibríochtúil a dhéanamh ar Chórais Mhórscála TF sa Limistéar Saoirse, Slándála agus Ceartais (eu-LISA), agus lena leasaítear Rialachán (CE) Uimh. 1987/2006 agus Cinneadh 2007/533/CGB ón gComhairle agus lena n–aisghairtear Rialachán (AE) Uimh. 1077/2011 (IO L 295, 21.11.2018, lgh. 99–137).

Féach an leagan comhdhlúite.

Rialachán (AE) 2016/399 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 9 Márta 2016 a bhaineann le Cód an Aontais maidir leis na rialacha lena rialaítear gluaiseacht daoine thar theorainneacha (Cód Teorainneacha Schengen) (IO L 77, 23.3.2016, lgh. 1–52).

Féach an leagan comhdhlúite.

Rialachán (AE) Uimh. 1053/2013 ón gComhairle an 7 Deireadh Fómhair 2013 lena mbunaítear sásra meastóireachta agus faireacháin chun cur i bhfeidhm acquis Schengen a fhíorú agus lena n-aisghairtear an Cinneadh ón gCoiste Feidhmiúcháin an 16 Meán Fómhair 1998 lena mbunaítear Buanchoiste um measúnú agus cur chun feidhme Schengen (IO L 295, 6.11.2013, lgh. 27–37).

Rialachán (CE) Uimh. 810/2009 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 13 Iúil 2009 lena mbunaítear Cód Comhphobail ar Víosaí (Cód Víosa) (IO L 243, 15.9.2009, lgh. 1–58).

Féach an leagan comhdhlúite.

Rialachán (CE) Uimh. 767/2008 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 9 Iúil 2008 maidir leis an gCóras Faisnéise Víosaí (VIS) agus maidir le sonraí ar víosaí gearrfhanachta a mhalartú idir Ballstáit (Rialachán VIS) (IO L 218, 13.8.2008, lgh. 60–81).

Féach an leagan comhdhlúite.

Nuashonraithe 16.01.2023