(1)

Η παγκοσμιοποίηση και ο ψηφιακός μετασχηματισμός έχουν αυξήσει τον κίνδυνο να ζημιώνεται μεγάλος αριθμός καταναλωτών από την ίδια παράνομη πρακτική. Οι παραβάσεις του ενωσιακού δικαίου μπορούν να ζημιώσουν τους καταναλωτές. Εάν δεν υπάρχουν αποτελεσματικά μέσα για να παύσουν οι παράνομες πρακτικές και να επιτευχθεί επανόρθωση και/ή αποκατάσταση για τους καταναλωτές, η εμπιστοσύνη των καταναλωτών στην εσωτερική αγορά αποδυναμώνεται.

(2)

Η έλλειψη αποτελεσματικών μέσων επιβολής του ενωσιακού δικαίου για την προστασία των καταναλωτών θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε στρέβλωση του θεμιτού ανταγωνισμού μεταξύ των εμπόρων που διαπράττουν παραβάσεις και των συμμορφούμενων εμπόρων που δραστηριοποιούνται σε εγχώριο ή διασυνοριακό επίπεδο. Τέτοιες στρεβλώσεις μπορούν να παρεμποδίσουν την εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.

(3)

Σύμφωνα με το άρθρο 26 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), η εσωτερική αγορά περιλαμβάνει χώρο χωρίς εσωτερικά σύνορα μέσα στον οποίο εξασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων και των υπηρεσιών. Η εσωτερική αγορά θα πρέπει να παρέχει στους καταναλωτές προστιθέμενη αξία υπό μορφή καλύτερης ποιότητας, μεγαλύτερης ποικιλίας, λογικών τιμών και υψηλών προτύπων ασφάλειας όσον αφορά τα αγαθά και τις υπηρεσίες, προωθώντας με τον τρόπο αυτόν ένα υψηλό επίπεδο προστασίας των καταναλωτών.

(4)

Το άρθρο 169 παράγραφος 1 και το άρθρο 169 παράγραφος 2 στοιχείο α) ΣΛΕΕ ορίζουν ότι η Ένωση πρέπει να συμβάλλει στην επίτευξη υψηλού επιπέδου προστασίας του καταναλωτή με μέτρα θεσπιζόμενα κατ’ εφαρμογή του άρθρου 114 ΣΛΕΕ. Το άρθρο 38 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ο «Χάρτης») προβλέπει ότι οι πολιτικές της Ένωσης οφείλουν να διασφαλίζουν υψηλό επίπεδο προστασίας των καταναλωτών.

(5)

Η οδηγία 2009/22/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4) παρείχε στους νομιμοποιούμενους φορείς τη δυνατότητα να ασκούν αντιπροσωπευτικές αγωγές οι οποίες είχαν ως κύριο στόχο την παύση ή την απαγόρευση των παραβάσεων του ενωσιακού δικαίου που ζημιώνουν τα συλλογικά συμφέροντα των καταναλωτών. Ωστόσο, η εν λόγω οδηγία δεν αντιμετώπισε επαρκώς τις προκλήσεις σχετικά με την επιβολή της νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών. Για να βελτιωθεί η αποτροπή των παράνομων πρακτικών και να μειωθεί η ζημία των καταναλωτών σε μια αγορά που χαρακτηρίζεται όλο και περισσότερο από την παγκοσμιοποίηση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό, είναι απαραίτητο να ενισχυθούν οι διαδικαστικοί μηχανισμοί προστασίας των συλλογικών συμφερόντων των καταναλωτών ώστε να καλύπτονται απαγορευτικά διατάγματα, καθώς και μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης. Δεδομένων των πολυάριθμων αλλαγών που απαιτούνται, ενδείκνυται η κατάργηση της οδηγίας 2009/22/ΕΚ και η αντικατάστασή της από την παρούσα οδηγία.

(6)

Οι διαδικαστικοί μηχανισμοί αντιπροσωπευτικών αγωγών, τόσο για απαγορευτικά διατάγματα όσο και για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης, διαφέρουν ανά την Ένωση και προσφέρουν διαφορετικό επίπεδο προστασίας στους καταναλωτές. Επιπλέον, ορισμένα κράτη μέλη δεν διαθέτουν, επί του παρόντος, διαδικαστικούς μηχανισμούς για συλλογικές αγωγές για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης. Η εν λόγω κατάσταση αποδυναμώνει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και των επιχειρήσεων στην εσωτερική αγορά και την ικανότητά τους να δραστηριοποιούνται σε αυτήν. Προκαλεί δε στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό και παρεμποδίζει την αποτελεσματική επιβολή του ενωσιακού δικαίου στον τομέα της προστασίας των καταναλωτών.

(7)

Η παρούσα οδηγία έχει επομένως ως στόχο να διασφαλίσει ότι σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο υπάρχει στη διάθεση των καταναλωτών τουλάχιστον ένας διαδικαστικός μηχανισμός αντιπροσωπευτικής αγωγής για απαγορευτικά διατάγματα και για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης σε όλα τα κράτη μέλη. Η ύπαρξη τουλάχιστον ενός διαδικαστικού μηχανισμού αντιπροσωπευτικής αγωγής επιτυγχάνει την τόνωση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών, την ενδυνάμωση των καταναλωτών προκειμένου να ασκούν τα δικαιώματά τους, τη συμβολή στον δικαιότερο ανταγωνισμό και τη δημιουργία ισότιμων όρων ανταγωνισμού για τους εμπόρους που δραστηριοποιούνται στην εσωτερική αγορά.

(8)

Στόχος της παρούσας οδηγίας είναι να συμβάλει στη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και την επίτευξη υψηλού επιπέδου προστασίας των καταναλωτών παρέχοντας στους νομιμοποιούμενους φορείς, οι οποίοι εκπροσωπούν τα συλλογικά συμφέροντα των καταναλωτών, τη δυνατότητα να ασκούν αντιπροσωπευτικές αγωγές τόσο για απαγορευτικά διατάγματα όσο και για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης κατά εμπόρων που παραβαίνουν τις διατάξεις του ενωσιακού δικαίου. Οι εν λόγω νομιμοποιούμενοι φορείς θα πρέπει να μπορούν να ζητούν την παύση ή την απαγόρευση παρόμοιας παραβατικής συμπεριφοράς και να ζητούν επανόρθωση και/ή αποκατάσταση, ανάλογα με την περίπτωση και όπως προβλέπεται βάσει του ενωσιακού ή του εθνικού δικαίου, όπως αποζημίωση, επισκευή ή μείωση του τιμήματος.

(9)

Η αντιπροσωπευτική αγωγή θα πρέπει να προσφέρει έναν αποτελεσματικό και αποδοτικό τρόπο προστασίας των συλλογικών συμφερόντων των καταναλωτών. Θα πρέπει να επιτρέπει στους νομιμοποιούμενους φορείς να ενεργούν με σκοπό την εξασφάλιση της συμμόρφωσης των εμπόρων με τις οικείες διατάξεις του ενωσιακού δικαίου και να ξεπερνούν τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι καταναλωτές σε ατομικές αγωγές, όπως η αβεβαιότητα όσον αφορά τα δικαιώματά τους και τους διαθέσιμους διαδικαστικούς μηχανισμούς, η ψυχολογική απροθυμία ως προς την άσκηση αγωγής και η αρνητική στάθμιση του αναμενόμενου κόστους σε σχέση με τα οφέλη της ατομικής αγωγής.

(10)

Είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί η απαραίτητη ισορροπία μεταξύ της βελτίωσης της πρόσβασης των καταναλωτών στη δικαιοσύνη και ταυτόχρονα της παροχής στους εμπόρους των απαραίτητων εγγυήσεων για την αποφυγή καταχρηστικών πρακτικών προσφυγής στη δικαιοσύνη, που θα παρεμπόδιζαν αδικαιολόγητα την ικανότητα των επιχειρήσεων να δραστηριοποιούνται στην εσωτερική αγορά. Για να αποτραπεί η κακή χρήση των αντιπροσωπευτικών αγωγών, θα πρέπει να αποφεύγεται η επιδίκαση αποζημιώσεων κυρωτικού χαρακτήρα και θα πρέπει να οριστούν κανόνες για ορισμένες διαδικαστικές πτυχές, όπως ο ορισμός και η χρηματοδότηση των νομιμοποιούμενων φορέων.

(11)

Η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να αντικαταστήσει τους υφιστάμενους εθνικούς διαδικαστικούς μηχανισμούς προστασίας των συλλογικών ή ατομικών συμφερόντων των καταναλωτών. Λαμβάνοντας υπόψη τις νομικές παραδόσεις των κρατών μελών, θα πρέπει να αφήσει στη διακριτική τους ευχέρεια το αν θα εντάξουν τους διαδικαστικούς μηχανισμούς αντιπροσωπευτικών αγωγών που απαιτούνται από την παρούσα οδηγία στο πλαίσιο υφιστάμενου ή μελλοντικού διαδικαστικού μηχανισμού συλλογικών μέτρων παράλειψης (απαγορευτικών διαταγμάτων) ή μέτρων επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης ή αν θα τους χρησιμοποιήσουν ως διακριτό διαδικαστικό μηχανισμό, υπό την προϋπόθεση ότι τουλάχιστον ένας εθνικός διαδικαστικός μηχανισμός αντιπροσωπευτικών αγωγών συμμορφώνεται με την παρούσα οδηγία. Για παράδειγμα, η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να εμποδίζει τα κράτη μέλη να θεσπίζουν νόμους σχετικά με την άσκηση αγωγών για την έκδοση αναγνωριστικών αποφάσεων από δικαστήριο ή διοικητική αρχή παρόλο που η ίδια δεν προβλέπει κανόνες για τέτοιες αγωγές. Εάν σε εθνικό επίπεδο εφαρμόζονται διαδικαστικοί μηχανισμοί επιπλέον του διαδικαστικού μηχανισμού που απαιτείται από την παρούσα οδηγία, ο νομιμοποιούμενος φορέας θα πρέπει να δύναται να επιλέξει ποιον διαδικαστικό μηχανισμό να χρησιμοποιήσει.

(12)

Σύμφωνα με την αρχή της δικονομικής αυτοτέλειας, η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να περιλαμβάνει διατάξεις για κάθε πτυχή των διαδικασιών για αντιπροσωπευτικές αγωγές. Κατά συνέπεια, εναπόκειται στα κράτη μέλη να καθορίσουν κανόνες, για παράδειγμα, σχετικά με το παραδεκτό, τα αποδεικτικά μέσα ή τα ένδικα μέσα, που ισχύουν για τις αντιπροσωπευτικές αγωγές. Για παράδειγμα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αποφασίζουν για τον απαιτούμενο βαθμό ομοιότητας των ατομικών αξιώσεων ή τον ελάχιστο αριθμό καταναλωτών τους οποίους αφορά αντιπροσωπευτική αγωγή για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης προκειμένου μια υπόθεση να γίνει δεκτή προς εξέταση ως αντιπροσωπευτική αγωγή. Τέτοιοι εθνικοί κανόνες δεν θα πρέπει να παρεμποδίζουν την αποτελεσματική λειτουργία του διαδικαστικού μηχανισμού αντιπροσωπευτικών αγωγών όπως απαιτούνται από την παρούσα οδηγία. Σύμφωνα με την αρχή της μη διάκρισης, οι προϋποθέσεις του παραδεκτού που ισχύουν για συγκεκριμένες διασυνοριακές αντιπροσωπευτικές αγωγές δεν θα πρέπει να διαφέρουν από εκείνες που ισχύουν για συγκεκριμένες εγχώριες αντιπροσωπευτικές αγωγές. Απόφαση για την κήρυξη αντιπροσωπευτικής αγωγής ως απαράδεκτης δεν θα πρέπει να επηρεάζει τα δικαιώματα των καταναλωτών τους οποίους αφορά η αγωγή.

(13)

Το πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας θα πρέπει να αντικατοπτρίζει τις πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα της προστασίας των καταναλωτών. Δεδομένου ότι οι καταναλωτές δραστηριοποιούνται πλέον σε μια ευρύτερη και ολοένα και πιο ψηφιοποιημένη αγορά, για την επίτευξη υψηλού επιπέδου προστασίας των καταναλωτών απαιτείται τομείς όπως η προστασία δεδομένων, οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, τα ταξίδια και ο τουρισμός, η ενέργεια και οι τηλεπικοινωνίες να διέπονται από την οδηγία, επιπλέον της γενικής νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών. Ειδικότερα, καθώς υπάρχει αυξανόμενη ζήτηση από τους καταναλωτές για χρηματοοικονομικές και επενδυτικές υπηρεσίες, είναι σημαντικό να βελτιωθεί η επιβολή της νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών στους εν λόγω τομείς. Η καταναλωτική αγορά έχει επίσης εξελιχθεί στον τομέα των ψηφιακών υπηρεσιών και υπάρχει αυξημένη ανάγκη για αποτελεσματικότερη επιβολή της νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών, συμπεριλαμβανομένης της σχετικής με την προστασία των δεδομένων.

(14)

Η παρούσα οδηγία θα πρέπει να καλύπτει παραβάσεις των διατάξεων του ενωσιακού δικαίου που αναφέρονται στο παράρτημα I στον βαθμό που οι εν λόγω διατάξεις προστατεύουν τα συμφέροντα των καταναλωτών, ανεξαρτήτως του αν οι εν λόγω καταναλωτές αναφέρονται ως καταναλωτές, ταξιδιώτες, χρήστες, πελάτες, επενδυτές λιανικής, πελάτες λιανικής, υποκείμενα των δεδομένων ή ως κάτι άλλο. Ωστόσο, η παρούσα οδηγία θα πρέπει μόνο να προστατεύει τα συμφέροντα των φυσικών προσώπων που έχουν ζημιωθεί ή ενδέχεται να ζημιωθούν από τις εν λόγω παραβάσεις εφόσον τα εν λόγω πρόσωπα είναι καταναλωτές δυνάμει της παρούσας οδηγίας. Οι παραβάσεις οι οποίες βλάπτουν φυσικά πρόσωπα που θεωρούνται έμποροι δυνάμει της παρούσας οδηγίας δεν θα πρέπει να διέπονται από αυτή.

(15)

Η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να θίγει τις νομικές πράξεις που απαριθμούνται στο παράρτημα I και, ως εκ τούτου, δεν θα πρέπει να τροποποιήσει ούτε να διευρύνει τους ορισμούς που προβλέπονται στις εν λόγω νομικές πράξεις, ούτε να αντικαταστήσει τυχόν μηχανισμούς επιβολής που ενδεχομένως περιέχουν οι εν λόγω νομικές πράξεις. Για παράδειγμα, οι μηχανισμοί επιβολής που προβλέπονται ή βασίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5) θα μπορούν, κατά περίπτωση, να εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται για την προστασία των συλλογικών συμφερόντων των καταναλωτών.

(16)

Για λόγους σαφήνειας, το πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας θα πρέπει να καθοριστεί όσο το δυνατόν ακριβέστερα στο παράρτημα I. Σε περιπτώσεις που οι νομικές πράξεις που απαριθμούνται στο παράρτημα I περιλαμβάνουν διατάξεις που δεν αφορούν την προστασία των καταναλωτών, το παράρτημα I θα πρέπει να παραπέμπει στις ειδικές διατάξεις που προστατεύουν τα συμφέροντα των καταναλωτών. Ωστόσο, η εισαγωγή των εν λόγω παραπομπών δεν είναι πάντα εφικτή λόγω της διάρθρωσης ορισμένων νομικών πράξεων, ιδίως στον τομέα των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένου του τομέα των επενδυτικών υπηρεσιών.

(17)

Για να εξασφαλιστεί κατάλληλη αντιμετώπιση των παραβάσεων του ενωσιακού δικαίου, η μορφή και η κλίμακα των οποίων εξελίσσεται ταχέως, κάθε φορά που εκδίδεται νέα ενωσιακή πράξη σχετική με την προστασία των συλλογικών συμφερόντων των καταναλωτών, ο νομοθέτης θα πρέπει να εκτιμά κατά πόσον θα πρέπει να τροποποιηθεί το παράρτημα I της παρούσας οδηγίας, προκειμένου να ενταχθεί η νέα ενωσιακή πράξη στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας.

(18)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να παραμείνουν αρμόδια, να εφαρμόζουν τις διατάξεις της παρούσας οδηγίας σε τομείς επιπλέον εκείνων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της. Για παράδειγμα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να δύνανται, να διατηρούν ή να θεσπίζουν διατάξεις στην εθνική νομοθεσία που αντιστοιχούν προς τις διατάξεις της παρούσας οδηγίας, για διαφορές που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του παραρτήματος I.

(19)

Δεδομένου ότι τόσο οι δικαστικές διαδικασίες όσο και οι διοικητικές διαδικασίες μπορούν να εξυπηρετούν αποτελεσματικά και αποδοτικά την προστασία των συλλογικών συμφερόντων των καταναλωτών, αφήνεται στη διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών το κατά πόσον αντιπροσωπευτική αγωγή μπορεί να ασκηθεί στο πλαίσιο δικαστικών διαδικασιών, διοικητικών διαδικασιών ή και των δύο αυτών διαδικασιών, ανάλογα με τον σχετικό τομέα του δικαίου ή της οικονομίας. Η ρύθμιση αυτή δεν θα πρέπει να θίγει το δικαίωμα πραγματικής προσφυγής δυνάμει του άρθρου 47 του Χάρτη, πράγμα που σημαίνει ότι τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι οι καταναλωτές και οι έμποροι έχουν το δικαίωμα πραγματικής προσφυγής ενώπιον δικαστηρίου κατά κάθε διοικητικής απόφασης που λαμβάνεται δυνάμει των εθνικών μέτρων για τη μεταφορά της παρούσας οδηγίας. Αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει τη δυνατότητα διαδίκου να επιτύχει έκδοση απόφασης που διατάζει την αναστολή εκτέλεσης της προσβαλλόμενης απόφασης, σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο.

(20)

Βασιζόμενη στην οδηγία 2009/22/ΕΚ, η παρούσα οδηγία θα πρέπει να καλύπτει τόσο τις εγχώριες όσο και τις διασυνοριακές παραβάσεις, ιδίως όταν οι καταναλωτές που θίγονται από μια παραβίαση κατοικούν σε κράτη μέλη πέραν του κράτους μέλους στο οποίο είναι εγκατεστημένος ο παραβάτης έμπορος. Θα πρέπει επίσης να καλύπτει τις παραβάσεις που έχουν παύσει προτού κινηθεί ή ολοκληρωθεί η αντιπροσωπευτική αγωγή, δεδομένου ότι ενδέχεται να εξακολουθεί να είναι απαραίτητο να αποτραπεί η επανάληψη της πρακτικής με την απαγόρευσή της, να διαπιστωθεί ότι ορισμένη πρακτική συνιστούσε παράβαση ή να διευκολυνθεί η επανόρθωση υπέρ των καταναλωτών.

(21)

Η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να επηρεάζει την εφαρμογή κανόνων ιδιωτικού διεθνούς δικαίου όσον αφορά τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και εκτέλεση των αποφάσεων ή το εφαρμοστέο δίκαιο, ούτε να θεσπίζει τέτοιους κανόνες. Τα υφιστάμενα μέσα του ενωσιακού δικαίου θα πρέπει να εφαρμόζονται στον διαδικαστικό μηχανισμό για τις αντιπροσωπευτικές αγωγές που απαιτείται από την παρούσα οδηγία. Ειδικότερα, ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 864/2007 (6), ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 593/2008 (7) και ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1215/2012 (8) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου θα πρέπει να εφαρμόζονται στον διαδικαστικό μηχανισμό για τις αντιπροσωπευτικές αγωγές που απαιτείται από την παρούσα οδηγία.

(22)

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1215/2012 δεν καλύπτει την αρμοδιότητα των διοικητικών αρχών ή την αναγνώριση ή εκτέλεση των αποφάσεων από τις εν λόγω αρχές. Τα εν λόγω ζητήματα θα πρέπει να αποτελούν αντικείμενο για το εθνικό δίκαιο.

(23)

Ανάλογα με την περίπτωση, θα μπορούσε να είναι δυνατόν, σύμφωνα με τους κανόνες του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου, για έναν νομιμοποιούμενο φορέα να ασκήσει αντιπροσωπευτική αγωγή στο κράτος μέλος όπου έχει οριστεί, καθώς και σε άλλο κράτος μέλος. Βασιζόμενη στην οδηγία 2009/22/ΕΚ, η παρούσα οδηγία θα πρέπει να κάνει διάκριση μεταξύ των εν λόγω δύο ειδών αντιπροσωπευτικών αγωγών. Όταν ένας νομιμοποιούμενος φορέας ασκεί αντιπροσωπευτική αγωγή σε κράτος μέλος διαφορετικό από αυτό στο οποίο έχει οριστεί, η εν λόγω αντιπροσωπευτική αγωγή θα πρέπει να θεωρείται διασυνοριακή αντιπροσωπευτική αγωγή. Όταν ένας νομιμοποιούμενος φορέας ασκεί αντιπροσωπευτική αγωγή στο κράτος μέλος στο οποίο έχει οριστεί, η εν λόγω αντιπροσωπευτική αγωγή θα πρέπει να θεωρείται εγχώρια αντιπροσωπευτική αγωγή, ακόμα και αν ασκείται κατά εμπόρου που έχει την έδρα του σε άλλο κράτος μέλος και ακόμα αν στο πλαίσιο αυτής της αντιπροσωπευτικής αγωγής εκπροσωπούνται καταναλωτές από διάφορα κράτη μέλη. Το κράτος μέλος στο οποίο ασκείται η αντιπροσωπευτική αγωγή θα πρέπει να είναι το αποφασιστικό κριτήριο για τον καθορισμό του είδους της ασκούμενης αντιπροσωπευτικής αγωγής. Για τον λόγο αυτόν, μια εγχώρια αντιπροσωπευτική αγωγή δεν θα πρέπει να μπορεί να μετατραπεί σε διασυνοριακή κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ή το αντίστροφο.

(24)

Οι οργανώσεις καταναλωτών ειδικότερα θα πρέπει να διαδραματίζουν ενεργό ρόλο στη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τις οικείες διατάξεις του ενωσιακού δικαίου. Θα πρέπει να είναι όλες σε θέση να υποβάλουν αίτηση για να υπαχθούν στο καθεστώς του νομιμοποιούμενου φορέα σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο. Ανάλογα με τις εθνικές νομικές παραδόσεις, οι δημόσιοι φορείς θα μπορούσαν επίσης να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τις οικείες διατάξεις του ενωσιακού δικαίου ασκώντας αντιπροσωπευτικές αγωγές όπως προβλέπεται στην παρούσα οδηγία.

(25)

Για τους σκοπούς των διασυνοριακών αντιπροσωπευτικών αγωγών, οι νομιμοποιούμενοι φορείς θα πρέπει να υπόκεινται στα ίδια κριτήρια ορισμού σε ολόκληρη την Ένωση. Ειδικότερα, θα πρέπει να είναι νομικά πρόσωπα δεόντως συσταθέντα σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο του κράτους μέλους του ορισμού, να έχουν έναν ορισμένο βαθμό μονιμότητας και ένα επίπεδο δημόσιας δραστηριότητας, να έχουν μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα και να έχουν έννομο συμφέρον, βάσει του καταστατικού σκοπού τους, για την προστασία των συμφερόντων των καταναλωτών, όπως προβλέπεται στο ενωσιακό δίκαιο. Οι νομιμοποιούμενοι φορείς δεν θα πρέπει να υπόκεινται σε διαδικασία αφερεγγυότητας ούτε να έχουν κηρυχθεί αφερέγγυοι. Θα πρέπει να είναι ανεξάρτητοι και να μην επηρεάζονται από πρόσωπα πέραν των καταναλωτών, που έχουν οικονομικό συμφέρον για την άσκηση αντιπροσωπευτικής αγωγής, ιδίως από εμπόρους ή αμοιβαία κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου, μεταξύ άλλων και σε περίπτωση χρηματοδότησης από τρίτους. Οι νομιμοποιούμενοι φορείς θα πρέπει να διαθέτουν θεσμοθετημένες διαδικασίες για να προλαμβάνουν τέτοιου είδους επιρροή καθώς και για να προλαμβάνουν σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ των ιδίων, των χρηματοδοτών τους και των συμφερόντων των καταναλωτών. Θα πρέπει να δημοσιοποιούν, σε απλή και κατανοητή γλώσσα, με κάθε πρόσφορο μέσο, ιδίως στον ιστότοπό τους, πληροφορίες που αποδεικνύουν τη συμμόρφωσή τους με τα κριτήρια ορισμού νομιμοποιούμενου φορέα και γενικές πληροφορίες σχετικά με τις πηγές χρηματοδότησής τους εν γένει, την οργανωτική και διαχειριστική δομή τους, τη δομή των μελών τους, τον καταστατικό σκοπό και τις δραστηριότητές τους.

(26)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να καθορίζουν ελεύθερα τα κριτήρια ορισμού των νομιμοποιούμενων φορέων για τον σκοπό των εγχώριων αντιπροσωπευτικών αγωγών σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο. Ωστόσο, τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να είναι σε θέση να εφαρμόζουν τα κριτήρια ορισμού που καθορίζονται στην παρούσα οδηγία για τον ορισμό των νομιμοποιούμενων φορέων για τους σκοπούς των διασυνοριακών αντιπροσωπευτικών αγωγών σε ό,τι αφορά τους νομιμοποιούμενους φορείς που ορίζονται αποκλειστικά για τον σκοπό των εγχώριων αντιπροσωπευτικών αγωγών.

(27)

Οποιαδήποτε κριτήρια εφαρμόζονται για τον ορισμό των νομιμοποιούμενων φορέων σε εγχώριες ή διασυνοριακές αντιπροσωπευτικές αγωγές δεν θα πρέπει να παρεμποδίζουν την αποτελεσματική λειτουργία των αντιπροσωπευτικών αγωγών που προβλέπεται στην παρούσα οδηγία.

(28)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να ορίζουν εκ των προτέρων νομιμοποιούμενους φορείς για τον σκοπό της άσκησης αντιπροσωπευτικών αγωγών. Η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να θεσπίσουν τη δυνατότητα ορισμού των νομιμοποιούμενων φορέων σε ad hoc βάση. Ωστόσο, για τον σκοπό των εγχώριων αντιπροσωπευτικών αγωγών, τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης ή εναλλακτικά να μπορούν να ορίσουν νομιμοποιούμενους φορείς σε ad hoc βάση για συγκεκριμένη εγχώρια αντιπροσωπευτική αγωγή. Ο ορισμός αυτός θα πρέπει να είναι δυνατό να γίνεται από το δικαστήριο ή τη διοικητική αρχή που έχει επιληφθεί επί του θέματος, μεταξύ άλλων μέσω αποδοχής, κατά περίπτωση. Ωστόσο, για τους σκοπούς των διασυνοριακών αντιπροσωπευτικών αγωγών, απαιτούνται κοινές διασφαλίσεις. Ως εκ τούτου, δεν θα πρέπει να επιτρέπεται στους νομιμοποιούμενους φορείς που έχουν οριστεί σε ad hoc βάση να ασκούν διασυνοριακές αντιπροσωπευτικές αγωγές.

(29)

Θα πρέπει να εναπόκειται στο κράτος μέλος που τον έχει ορίσει να διασφαλίζει ότι ένας φορέας πληροί τα κριτήρια ορισμού ως νομιμοποιούμενος φορέας για τον σκοπό των διασυνοριακών αντιπροσωπευτικών αγωγών, να αξιολογεί κατά πόσον εξακολουθεί να πληροί τα κριτήρια ορισμού και, εφόσον απαιτείται, να ανακαλεί τον ορισμό του εν λόγω νομιμοποιούμενου φορέα. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αξιολογούν, τουλάχιστον ανά πενταετία, το κατά πόσον οι νομιμοποιούμενοι φορείς εξακολουθούν να πληρούν τα κριτήρια ορισμού.

(30)

Εάν προκύψουν αμφιβολίες σχετικά με το κατά πόσον νομιμοποιούμενος φορέας πληροί τα κριτήρια ορισμού, το κράτος μέλος που όρισε τον εν λόγω νομιμοποιούμενο φορέα θα πρέπει να διερευνήσει τις αμφιβολίες και, εφόσον απαιτείται, να ανακαλέσει τον ορισμό του εν λόγω νομιμοποιούμενου φορέα. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ορίσουν εθνικά σημεία επαφής για τη διαβίβαση και παραλαβή αιτημάτων για έρευνες.

(31)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν τη δυνατότητα άσκησης διασυνοριακών αντιπροσωπευτικών αγωγών ενώπιον δικαστηρίων ή των διοικητικών αρχών τους από τους νομιμοποιούμενους φορείς που έχουν οριστεί για τον σκοπό των εν λόγω αντιπροσωπευτικών αγωγών σε άλλο κράτος μέλος. Επιπλέον, οι νομιμοποιούμενοι φορείς από διαφορετικά κράτη μέλη θα πρέπει να δύνανται να ενώνουν τις δυνάμεις τους στο πλαίσιο μίας και μόνης αντιπροσωπευτικής αγωγής ενώπιον ενός και μόνου δικαστηρίου, υπό την επιφύλαξη των οικείων κανόνων δικαιοδοσίας. Το γεγονός αυτό δεν θα πρέπει να θίγει το δικαίωμα του δικαστηρίου ή της διοικητικής αρχής που έχει επιληφθεί επί του θέματος να εξετάσει κατά πόσον η αντιπροσωπευτική αγωγή είναι κατάλληλη για να εξεταστεί ως μία και μόνη αντιπροσωπευτική αγωγή.

(32)

Θα πρέπει να διασφαλίζεται η αμοιβαία αναγνώριση της νομιμοποίησης των νομιμοποιούμενων φορέων που έχουν οριστεί για τον σκοπό των διασυνοριακών αντιπροσωπευτικών αγωγών. Η ταυτότητα των εν λόγω νομιμοποιούμενων φορέων θα πρέπει να κοινοποιείται στην Επιτροπή και η Επιτροπή θα πρέπει να καταρτίζει κατάλογο των εν λόγω νομιμοποιούμενων φορέων και να τον δημοσιοποιεί. Η συμπερίληψη στον κατάλογο θα πρέπει να αποτελεί απόδειξη της νομιμοποίησης του νομιμοποιούμενου φορέα που ασκεί την αντιπροσωπευτική αγωγή. Το γεγονός αυτό δεν θα πρέπει να θίγει το δικαίωμα του δικαστηρίου ή της διοικητικής αρχής να εξετάζει το κατά πόσον ο καταστατικός σκοπός του νομιμοποιούμενου φορέα δικαιολογεί την από μέρους του έγερση αγωγής σε συγκεκριμένη περίπτωση.

(33)

Τα απαγορευτικά διατάγματα αποσκοπούν στην προστασία των συλλογικών συμφερόντων των καταναλωτών, ανεξάρτητα από το εάν έχουν υποστεί ζημία ή βλάβη μεμονωμένοι καταναλωτές. Τα απαγορευτικά διατάγματα δύνανται να υποχρεώνουν τους εμπόρους να προβούν σε συγκεκριμένη ενέργεια, όπως να παράσχουν στους καταναλωτές τις πληροφορίες που είχαν προηγουμένως παραλειφθεί, κατά παράβαση νομικής υποχρέωσης. Η απόφαση για ένα απαγορευτικό διάταγμα δεν θα πρέπει να εξαρτάται από το αν η πρακτική ασκήθηκε με πρόθεση ή ως αποτέλεσμα αμέλειας.

(34)

Κατά την άσκηση αντιπροσωπευτικής αγωγής, ο νομιμοποιούμενος φορέας θα πρέπει να παρέχει στο δικαστήριο ή τη διοικητική αρχή επαρκείς πληροφορίες σχετικά με τους καταναλωτές τους οποίους αφορά η αντιπροσωπευτική αγωγή. Οι εν λόγω πληροφορίες θα πρέπει να παρέχουν στο δικαστήριο ή τη διοικητική αρχή τη δυνατότητα να καθορίζει εάν έχει δικαιοδοσία και να καθορίζει το εφαρμοστέο δίκαιο. Σε υπόθεση που σχετίζεται με αδικοπραξία, η υποχρέωση αυτή θα περιλαμβάνει ενημέρωση του δικαστηρίου ή της διοικητικής αρχής για τον τόπο όπου συνέβη, συμβαίνει ή ενδέχεται να συμβεί το ζημιογόνο γεγονός που θίγει τους καταναλωτές. Το επίπεδο λεπτομέρειας των απαιτούμενων πληροφοριών μπορεί να διαφέρει ανάλογα με το μέτρο που ζητά ο νομιμοποιούμενος φορέας και το αν εφαρμόζεται μηχανισμός προαιρετικής συμμετοχής (opt-in) ή εξαίρεσης (opt-out). Επιπλέον, κατά την άσκηση αντιπροσωπευτικής αγωγής για απαγορευτικά διατάγματα, η πιθανή αναστολή ή διακοπή των προθεσμιών παραγραφής που ισχύουν για τις επακόλουθες αξιώσεις για επανόρθωση και/ή αποκατάσταση θα απαιτεί την παροχή από τον νομιμοποιούμενο φορέα επαρκών πληροφοριών για την ομάδα καταναλωτών που αφορά η αντιπροσωπευτική αγωγή.

(35)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι νομιμοποιούμενοι φορείς είναι σε θέση να ζητούν απαγορευτικά διατάγματα και μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης. Προκειμένου να διασφαλιστεί η διαδικαστική αποτελεσματικότητα των αντιπροσωπευτικών αγωγών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να αποφασίζουν ότι οι νομιμοποιούμενοι φορείς μπορούν να ζητούν απαγορευτικά διατάγματα και μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης στο πλαίσιο μίας και μόνης αντιπροσωπευτικής αγωγής ή στο πλαίσιο χωριστών αντιπροσωπευτικών αγωγών. Εάν ζητηθούν στο πλαίσιο μίας και μόνο αντιπροσωπευτικής αγωγής, οι νομιμοποιούμενοι φορείς θα πρέπει να είναι σε θέση να ζητήσουν όλα τα σχετικά μέτρα στο χρόνο άσκησης της αντιπροσωπευτικής αγωγής ή να ζητήσουν πρώτα τα οικεία απαγορευτικά διατάγματα και στη συνέχεια, κατά περίπτωση, τα μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης.

(36)

Νομιμοποιούμενος φορέας που ασκεί την αντιπροσωπευτική αγωγή βάσει της παρούσας οδηγίας θα πρέπει να ζητεί τα σχετικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης, προς το συμφέρον και για λογαριασμό των καταναλωτών που θίγονται από την παράβαση. Ο νομιμοποιούμενος φορέας θα πρέπει να έχει τα διαδικαστικά δικαιώματα και τις αντίστοιχες υποχρεώσεις του ενάγοντος στη διαδικασία. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν την ευχέρεια να παρέχουν στους μεμονωμένους καταναλωτές που αφορά η αντιπροσωπευτική αγωγή ορισμένα δικαιώματα στο πλαίσιο της αντιπροσωπευτικής αγωγής, αλλά οι εν λόγω μεμονωμένοι καταναλωτές δεν θα πρέπει να είναι ενάγοντες στη διαδικασία. Σε καμία περίπτωση, οι μεμονωμένοι καταναλωτές δεν θα πρέπει να είναι σε θέση να παρεμβαίνουν στις διαδικαστικές αποφάσεις που λαμβάνουν οι νομιμοποιούμενοι φορείς, να ζητούν μεμονωμένα αποδείξεις στο πλαίσιο της διαδικασίας ή να προσφεύγουν μεμονωμένα κατά των διαδικαστικών αποφάσεων του δικαστηρίου ή της διοικητικής αρχής ενώπιον των οποίων ασκείται η αντιπροσωπευτική αγωγή. Επίσης, οι μεμονωμένοι καταναλωτές δεν θα πρέπει να έχουν διαδικαστικές υποχρεώσεις στο πλαίσιο της αντιπροσωπευτικής αγωγής και δεν θα πρέπει να επωμίζονται τα έξοδα της διαδικασίας, εκτός από εξαιρετικές περιπτώσεις.

(37)

Ωστόσο, οι καταναλωτές τους οποίους αφορά αντιπροσωπευτική αγωγή θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να επωφεληθούν από την εν λόγω αντιπροσωπευτική αγωγή. Σε αντιπροσωπευτικές αγωγές για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης, τα οφέλη θα πρέπει να έχουν τη μορφή διορθωτικών μέτρων, όπως αποζημίωση, επισκευή, αντικατάσταση, μείωση του τιμήματος, καταγγελία της σύμβασης ή επιστροφή του καταβληθέντος αντιτίμου. Σε αντιπροσωπευτικές αγωγές για απαγορευτικά διατάγματα, το όφελος για τους ενδιαφερόμενους καταναλωτές θα είναι η παύση ή η απαγόρευση μιας πρακτικής που συνιστά παράβαση.

(38)

Σε αντιπροσωπευτικές αγωγές για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης, ο ηττηθείς διάδικος θα πρέπει να καταβάλει τα έξοδα της διαδικασίας στα οποία προέβη ο νικήσας διάδικος, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις και τις εξαιρέσεις που προβλέπονται στο εθνικό δίκαιο. Ωστόσο, στον βαθμό που τα έξοδα δεν ήταν αναγκαία, το δικαστήριο ή η διοικητική αρχή δεν θα πρέπει να διατάξει την καταβολή τους από τον ηττηθέντα διάδικο. Οι μεμονωμένοι καταναλωτές τους οποίους αφορά αντιπροσωπευτική αγωγή δεν θα πρέπει να καταβάλουν τα έξοδα της διαδικασίας. Ωστόσο, σε εξαιρετικές περιστάσεις, θα πρέπει να είναι δυνατό οι μεμονωμένοι καταναλωτές τους οποίους αφορά αντιπροσωπευτική αγωγή για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης να καταδικαστούν στα έξοδα της διαδικασίας τα οποία εκ προθέσεως ή εξ αμελείας προκλήθηκαν από τον εκάστοτε μεμονωμένο καταναλωτή, για παράδειγμα, με την παράταση της διαδικασίας λόγω παράνομης συμπεριφοράς. Τα έξοδα της διαδικασίας θα πρέπει να περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, το κόστος που προκύπτει από την εκπροσώπηση οποιουδήποτε από τα μέρη από δικηγόρο, ή άλλον επαγγελματία του νομικού κλάδου, ή το κόστος που προκύπτει από την επίδοση ή τη μετάφραση εγγράφων.

(39)

Για να αποφευχθεί ο κίνδυνος καταχρηστικών πρακτικών προσφυγής στη δικαιοσύνη, τα κράτη μέλη θα πρέπει να θεσπίσουν νέους κανόνες ή να εφαρμόσουν τους υπάρχοντες κανόνες δυνάμει του εθνικού δικαίου ώστε το δικαστήριο ή η διοικητική αρχή να μπορεί να αποφασίσει να απορρίψει προδήλως αβάσιμες υποθέσεις αμέσως μόλις το δικαστήριο ή η διοικητική αρχή λάβει τις αναγκαίες πληροφορίες προκειμένου να αιτιολογήσει την απόφαση. Τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να υποχρεούνται να θεσπίσουν ειδικούς κανόνες που να εφαρμόζονται στις αντιπροσωπευτικές αγωγές και θα πρέπει να μπορούν να εφαρμόζουν γενικούς δικονομικούς κανόνες, όταν οι εν λόγω κανόνες ανταποκρίνονται στον στόχο της αποφυγής καταχρηστικών πρακτικών προσφυγής.

(40)

Τα απαγορευτικά διατάγματα θα πρέπει να περιλαμβάνουν οριστικά και προσωρινά μέτρα. Τα προσωρινά μέτρα θα μπορούν να καλύπτουν τα συντηρητικά μέτρα, τα προστατευτικά και τα προληπτικά μέτρα για την παύση συνεχιζόμενης πρακτικής ή για την απαγόρευση πρακτικής σε περίπτωση που η πρακτική δεν έχει ασκηθεί, αλλά υπάρχει κίνδυνος να προκαλέσει σοβαρή ή μη αναστρέψιμη ζημία στους καταναλωτές. Τα απαγορευτικά διατάγματα θα μπορούν επίσης να περιλαμβάνουν μέτρα που δηλώνουν ότι μια δεδομένη πρακτική συνιστά παράβαση, σε περιπτώσεις όπου η εν λόγω πρακτική έπαυσε πριν ασκηθεί αντιπροσωπευτική αγωγή, αλλά όπου εξακολουθεί να είναι αναγκαίο να αποδειχθεί ότι η πρακτική συνιστούσε παράβαση, για παράδειγμα, προκειμένου να διευκολυνθεί η άσκηση επακόλουθων αγωγών για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης. Επιπλέον, τα απαγορευτικά διατάγματα θα μπορούν να πάρουν τη μορφή υποχρέωσης εκ μέρους του παραβάτη εμπόρου να δημοσιεύσει το σύνολο ή μέρος της απόφασης του δικαστηρίου ή της διοικητικής αρχής για το μέτρο, με τη μορφή που κρίνεται κατάλληλη, ή να δημοσιεύσει επανορθωτική δήλωση.

(41)

Με βάση την οδηγία 2009/22/ΕΚ, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να απαιτούν από τον νομιμοποιούμενο φορέα που προτίθεται να ασκήσει αντιπροσωπευτική αγωγή για απαγορευτικό διάταγμα την προηγούμενη διεξαγωγή διαβούλευσης, προκειμένου να δοθεί στον ενδιαφερόμενο έμπορο η δυνατότητα να παύσει την παράβαση που πρόκειται να αποτελέσει αντικείμενο της αντιπροσωπευτικής αγωγής. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να ζητούν να γίνεται η εν λόγω προηγούμενη διαβούλευση σε συνεργασία με ανεξάρτητο δημόσιο φορέα οριζόμενο από αυτά. Όταν κράτη μέλη ορίζουν προηγούμενη διαβούλευση, θα πρέπει να τάσσουν προθεσμία δύο εβδομάδων αφότου ληφθεί η αίτηση διεξαγωγής διαβούλευσης, μετά τη λήξη της οποίας, εάν δεν παύσει η παράβαση, ο αιτών θα πρέπει να δικαιούται να ασκήσει άμεσα αντιπροσωπευτική αγωγή για απαγορευτικό διάταγμα στο αρμόδιο δικαστήριο ή διοικητική αρχή. Οι εν λόγω απαιτήσεις μπορούν να εφαρμοστούν επίσης και σε αντιπροσωπευτικές αγωγές για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης, σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο.

(42)

Η παρούσα οδηγία θα πρέπει να προβλέπει διαδικαστικό μηχανισμό, ο οποίος δεν επηρεάζει τους κανόνες οι οποίοι θεσπίζουν ουσιαστικά δικαιώματα των καταναλωτών για συμβατικά ή εξωσυμβατικά μέσα έννομης προστασίας σε περίπτωση που τα συμφέροντά τους έχουν θιγεί από παράβαση, όπως το δικαίωμα αποζημίωσης, η καταγγελία της σύμβασης, η επιστροφή των χρημάτων, η αντικατάσταση, η επισκευή ή η μείωση του τιμήματος, ανάλογα με την περίπτωση και όπως προβλέπεται βάσει του ενωσιακού ή του εθνικού δικαίου. Αντιπροσωπευτική αγωγή που ζητά επανόρθωση και/ή αποκατάστασης δυνάμει της παρούσας οδηγίας θα πρέπει να μπορεί να ασκηθεί μόνο όταν το ενωσιακό ή το εθνικό δίκαιο προβλέπει τέτοια ουσιαστικά δικαιώματα Η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να επιτρέπει να καθιστά δυνατή την επιβολή αποζημιώσεων κυρωτικού χαρακτήρα στον παραβάτη έμπορο, σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο.

(43)

Οι καταναλωτές τους οποίους αφορά μια αντιπροσωπευτική αγωγή για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης θα πρέπει να διαθέτουν επαρκείς ευκαιρίες, μετά την άσκηση της αντιπροσωπευτικής αγωγής, να εκφράσουν τη βούλησή τους να εκπροσωπηθούν ή όχι από τον νομιμοποιούμενο φορέα στη συγκεκριμένη αντιπροσωπευτική αγωγή και τη βούλησή τους να επωφεληθούν ή όχι από τα σχετικά αποτελέσματα αυτής της αντιπροσωπευτικής αγωγής. Για να ανταποκριθούν με τον καλύτερο τρόπο στις νομικές παραδόσεις τους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να προβλέψουν μηχανισμό προαιρετικής συμμετοχής ή μηχανισμό προαιρετικής εξαίρεσης, ή συνδυασμό των δύο. Στο πλαίσιο του μηχανισμού προαιρετικής συμμετοχής, οι καταναλωτές θα πρέπει να υποχρεούνται να εκφράσουν ρητώς τη βούλησή τους να εκπροσωπηθούν από τον νομιμοποιούμενο φορέα σε μια αντιπροσωπευτική αγωγή για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης. Στο πλαίσιο του μηχανισμού εξαίρεσης, οι καταναλωτές θα πρέπει να υποχρεούνται να δηλώσουν ρητώς τη βούλησή τους να μην εκπροσωπηθούν από τον νομιμοποιούμενο φορέα σε μια αντιπροσωπευτική αγωγή για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να αποφασίζουν σε ποιο στάδιο της διαδικασίας μπορούν οι μεμονωμένοι καταναλωτές να ασκήσουν το δικαίωμα τους για προαιρετική συμμετοχή ή εξαίρεση από αντιπροσωπευτική αγωγή.

(44)

Τα κράτη μέλη που προβλέπουν μηχανισμό προαιρετικής συμμετοχής θα πρέπει να μπορούν να απαιτούν ορισμένοι καταναλωτές να επιλέξουν να συμμετάσχουν στην αντιπροσωπευτική αγωγή για μέτρο επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης πριν αυτή ασκηθεί, εφόσον άλλοι καταναλωτές έχουν επίσης την ευκαιρία να επιλέξουν να συμμετάσχουν μετά την άσκηση της αντιπροσωπευτικής αγωγής.

(45)

Ωστόσο, για να διασφαλιστεί η ορθή απονομή της δικαιοσύνης και να αποφευχθούν οι ασυμβίβαστες αποφάσεις, θα πρέπει να απαιτείται μηχανισμός προαιρετικής συμμετοχής σχετικά με αντιπροσωπευτική αγωγή για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης, όταν οι καταναλωτές που θίγονται από την παράβαση δεν έχουν τη συνήθη διαμονή τους στο κράτος μέλος του δικαστηρίου ή της διοικητικής αρχής ενώπιον του(της) οποίου(-ας) ασκείται η αντιπροσωπευτική αγωγή. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι καταναλωτές θα πρέπει να υποχρεούνται να εκφράσουν ρητώς τη βούλησή τους να εκπροσωπηθούν στην εν λόγω αντιπροσωπευτική αγωγή ώστε να δεσμεύονται από την έκβασή της αντιπροσωπευτικής αγωγής.

(46)

Όταν οι καταναλωτές εκφράζουν ρητώς ή σιωπηρώς τη βούλησή τους να εκπροσωπηθούν από έναν νομιμοποιούμενο φορέα στο πλαίσιο αντιπροσωπευτικής αγωγής για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης, ανεξάρτητα από το αν για την εν λόγω αντιπροσωπευτική αγωγή εφαρμόζεται στα πλαίσια μηχανισμού προαιρετικής συμμετοχής ή εξαίρεσης, δεν θα πρέπει πλέον να μπορούν να εκπροσωπούνται σε άλλες αντιπροσωπευτικές αγωγές με το ίδιο αντικείμενο κατά του ίδιου εμπόρου ή να ασκούν ατομικές αγωγές με το ίδιο αντικείμενο κατά του ίδιου εμπόρου. Ωστόσο, τούτο δεν θα πρέπει να ισχύει σε περίπτωση που ένας καταναλωτής, έχοντας εκφράσει ρητώς ή σιωπηρώς τη βούλησή του να εκπροσωπηθεί στο πλαίσιο αντιπροσωπευτικής αγωγής για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης, ζητήσει στη συνέχεια να εξαιρεθεί από την εν λόγω αντιπροσωπευτική αγωγή σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο, για παράδειγμα, όταν ένας καταναλωτής αρνείται στη συνέχεια να δεσμευθεί από διακανονισμό.

(47)

Για λόγους ταχύτητας και αποτελεσματικότητας, τα κράτη μέλη, σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο, θα πρέπει να μπορούν επίσης να παρέχουν στους καταναλωτές τη δυνατότητα να επωφεληθούν άμεσα από ένα μέτρο επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης μετά την έκδοσή του, χωρίς να υπόκεινται σε απαιτήσεις σχετικά με προηγούμενη συμμετοχή στην αντιπροσωπευτική αγωγή.

(48)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να καθορίσουν κανόνες για τον συντονισμό των αντιπροσωπευτικών αγωγών, των ατομικών αγωγών που ασκούνται από καταναλωτές και κάθε άλλης αγωγής για την προστασία των ατομικών και συλλογικών συμφερόντων των καταναλωτών όπως προβλέπονται στο ενωσιακό και το εθνικό δίκαιο. Τα απαγορευτικά διατάγματα που εκδίδονται δυνάμει της παρούσας οδηγίας δεν θα πρέπει να θίγουν τις ατομικές αγωγές για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης που ασκούνται από καταναλωτές που έχουν ζημιωθεί από την πρακτική η οποία συνιστά το αντικείμενο των απαγορευτικών διαταγμάτων.

(49)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να απαιτούν από τους νομιμοποιούμενους φορείς να παρέχουν επαρκείς πληροφορίες, προκειμένου να υποστηρίξουν αντιπροσωπευτικές αγωγές για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης, συμπεριλαμβανομένης της περιγραφής της ομάδας των καταναλωτών που θίγεται από την παράβαση και τα πραγματικά και νομικά ζητήματα προς εξέταση στο πλαίσιο της εν λόγω αντιπροσωπευτικής αγωγής. Δεν θα πρέπει να απαιτείται από τον νομιμοποιούμενο φορέα να προσδιορίζει ξεχωριστά κάθε καταναλωτή τον οποίο αφορά η αγωγή, προκειμένου να την ασκήσει. Στις αντιπροσωπευτικές αγωγές για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης το δικαστήριο ή η διοικητική αρχή θα πρέπει να επαληθεύει στο νωρίτερο δυνατό στάδιο της διαδικασίας αν η υπόθεση είναι κατάλληλη για την άσκηση αντιπροσωπευτικής αγωγής, δεδομένων της φύσης της παράβασης και των χαρακτηριστικών της ζημίας που έχουν υποστεί οι θιγόμενοι καταναλωτές.

(50)

Τα μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης θα πρέπει να προσδιορίζουν τους μεμονωμένους καταναλωτές ή τουλάχιστον να περιγράφουν την ομάδα των καταναλωτών που δικαιούνται τα μέσα έννομης προστασίας που παρέχονται από τα εν λόγω μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης και, κατά περίπτωση, να αναφέρουν τη μέθοδο ποσοτικού προσδιορισμού της ζημίας και τα σχετικά στάδια που πρέπει να ακολουθήσουν οι καταναλωτές και οι έμποροι για την εφαρμογή των μέσων έννομης προστασίας. Οι καταναλωτές που δικαιούνται τα μέσα έννομης προστασίας θα πρέπει να μπορούν να επωφελούνται από αυτά χωρίς να χρειάζεται να κινήσουν ξεχωριστή διαδικασία. Για παράδειγμα, μια απαίτηση για ξεχωριστή διαδικασία συνεπάγεται την υποχρέωση εκ μέρους του καταναλωτή να ασκήσει ατομική αγωγή ενώπιον δικαστηρίου ή διοικητικής αρχής για τον ποσοτικό προσδιορισμό της ζημίας. Αντίθετα, για να επιτύχουν ικανοποίηση οι καταναλωτές, θα πρέπει να είναι δυνατό, βάσει της παρούσας οδηγίας, να απαιτείται από αυτούς να προβούν σε ορισμένες ενέργειες, όπως το να ταυτοποιούνται σε φορέα που είναι υπεύθυνος για την εκτέλεση του μέτρου επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης.

(51)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να θεσπίζουν ή να διατηρούν κανόνες σχετικά με τις προθεσμίες, όπως τις προθεσμίες παραγραφής ή άλλες προθεσμίες για μεμονωμένους καταναλωτές προκειμένου να ασκήσουν το δικαίωμά τους να επωφεληθούν από τα μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να δύνανται να θεσπίζουν κανόνες σχετικά με τον προορισμό ε υπολοίπων κεφαλαίων επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης που δεν ανακτήθηκαν εντός των καθορισμένων προθεσμιών.

(52)

Οι νομιμοποιούμενοι φορείς θα πρέπει να είναι πλήρως διαφανείς ενώπιον των δικαστηρίων ή των διοικητικών αρχών όσον αφορά την πηγή χρηματοδότησης των δραστηριοτήτων τους εν γένει και όσον αφορά την πηγή των κονδυλίων που υποστηρίζουν συγκεκριμένη αντιπροσωπευτική αγωγή για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης. Αυτό είναι απαραίτητο για να δοθεί στα δικαστήρια ή τις διοικητικές αρχές η δυνατότητα να εκτιμήσουν κατά πόσον η χρηματοδότηση από τρίτο μέρος, στο μέτρο που επιτρέπεται σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο, πληροί τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία, κατά πόσον υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ του τρίτου μέρους-χρηματοδότη και του νομιμοποιούμενου φορέα η οποία ενέχει κίνδυνο καταχρηστικών πρακτικών προσφυγής στη δικαιοσύνη και κατά πόσον η χρηματοδότηση από τρίτο μέρος που έχει οικονομικό συμφέρον για την άσκηση της αντιπροσωπευτικής αγωγής για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης ή για την έκβασή της μπορεί να εκτρέπει την αντιπροσωπευτική αγωγή από την προστασία των συλλογικών συμφερόντων των καταναλωτών. Οι πληροφορίες που παρέχονται από τον νομιμοποιούμενο φορέα στο δικαστήριο ή τη διοικητική αρχή θα πρέπει να παρέχουν στο δικαστήριο ή τη διοικητική αρχή τη δυνατότητα να εκτιμήσει κατά πόσον το τρίτο μέρος θα μπορούσε να επηρεάσει αδικαιολόγητα τις διαδικαστικές αποφάσεις του νομιμοποιούμενου φορέα στο πλαίσιο της αντιπροσωπευτικής αγωγής, μεταξύ άλλων όσον αφορά αποφάσεις διακανονισμού, κατά τρόπο που θα λειτουργούσε εις βάρος των συλλογικών συμφερόντων των ενδιαφερόμενων καταναλωτών, και να εκτιμήσει κατά πόσον το τρίτο μέρος παρέχει χρηματοδότηση για αντιπροσωπευτική αγωγή για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης κατά εναγομένου που αποτελεί ανταγωνιστή του εν λόγω χρηματοδοτούντος τρίτου μέρος ή κατά εναγομένου από τον οποίο εξαρτάται το χρηματοδοτόν τρίτο μέρος. Η άμεση χρηματοδότηση συγκεκριμένης αντιπροσωπευτικής αγωγής από έμπορο που δραστηριοποιείται στην ίδια αγορά με τον εναγόμενο θα πρέπει να θεωρείται ότι συνεπάγεται σύγκρουση συμφερόντων, δεδομένου ότι ο ανταγωνιστής θα μπορούσε να έχει οικονομικό συμφέρον από την έκβαση της αντιπροσωπευτικής αγωγής, το οποίο δεν ταυτίζεται με το συμφέρον των καταναλωτών.Η έμμεση χρηματοδότηση αντιπροσωπευτικής αγωγής από οργανώσεις που χρηματοδοτούνται από τα μέλη τους με ισόποσες συνεισφορές ή μέσω δωρεών, συμπεριλαμβανομένων των δωρεών των εμπόρων στο πλαίσιο πρωτοβουλιών εταιρικής κοινωνικής ευθύνης ή πληθοχρηματοδότησης, θα πρέπει να θεωρείται επιλέξιμη για χρηματοδότηση από τρίτο μέρος υπό την προϋπόθεση ότι αυτή συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις διαφάνειας, ανεξαρτησίας και απουσίας σύγκρουσης συμφερόντων.

Εάν επιβεβαιωθεί η ύπαρξη σύγκρουσης συμφερόντων, το δικαστήριο ή η διοικητική αρχή θα πρέπει να έχει την εξουσία να λάβει κατάλληλα μέτρα, όπως να απαιτήσει από τον νομιμοποιούμενο φορέα να αρνηθεί ή να μεταβάλει τη σχετική χρηματοδότηση, και, εφόσον είναι αναγκαίο, να απορρίψει τη νομιμοποίηση του νομιμοποιούμενου φορέα ή να απορρίψει ως απαράδεκτη συγκεκριμένη αντιπροσωπευτική αγωγή για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης. Η απόρριψη της νομιμοποίησης ή το απαράδεκτο δεν θα πρέπει να επηρεάζουν τα δικαιώματα των καταναλωτών τους οποίους αφορά η αντιπροσωπευτική αγωγή.

(53)

Θα πρέπει σε αντιπροσωπευτικές αγωγές για επανόρθωση και/ή αποκατάσταση να ενθαρρύνονται συλλογικοί διακανονισμοί που αποσκοπούν στην παροχή μέτρων επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης σε ζημιωθέντες καταναλωτές.

(54)

Το δικαστήριο ή η διοικητική αρχή θα πρέπει να είναι σε θέση να καλούν τον έμπορο και τον νομιμοποιούμενο φορέα που άσκησε την αντιπροσωπευτική αγωγή για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις με σκοπό την επίτευξη διακανονισμού ως προς την επανόρθωση και/ή την αποκατάσταση που θα παρασχεθούν στους καταναλωτές τους οποίους η αφορά η αντιπροσωπευτική αγωγή.

(55)

Κάθε διακανονισμός που επιτυγχάνεται στο πλαίσιο αντιπροσωπευτικής αγωγής για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης θα πρέπει να εγκρίνεται από το οικείο δικαστήριο ή διοικητική αρχή εκτός εάν οι όροι του διακανονισμού δεν μπορούν να εφαρμοστούν ή ο διακανονισμός ενδέχεται να αντιβαίνει σε διατάξεις αναγκαστικού δικαίου της εθνικής νομοθεσίας που έχουν εφαρμογή στη βάση της αγωγής, από τις οποίες δεν χωρεί δυνάμει σύμβασης παρέκκλιση σε βάρος των καταναλωτών. Για παράδειγμα, διακανονισμός που θα άφηνε ρητώς αμετάβλητο έναν όρο σύμβασης με τον οποίο παρέχεται στον έμπορο αποκλειστικό δικαίωμα ερμηνείας οποιουδήποτε άλλου όρου της εν λόγω σύμβασης θα μπορούσε να αντίκειται σε διατάξεις αναγκαστικού δικαίου εθνικής νομοθεσίας.

(56)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να θεσπίζουν κανόνες με τους οποίους θα επιτρέπεται σε δικαστήριο ή διοικητική αρχή να αρνείται την έγκριση διακανονισμού, και όπου το δικαστήριο ή η διοικητική αρχή κρίνει τον διακανονισμό άδικο.

(57)

Οι εγκεκριμένοι διακανονισμοί θα πρέπει να είναι δεσμευτικοί για τον νομιμοποιούμενο φορέα, τον έμπορο και τους ενδιαφερόμενους μεμονωμένους καταναλωτές. Ωστόσο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να θεσπίζουν κανόνες βάσει των οποίων παρέχεται στους μεμονωμένους ενδιαφερόμενους καταναλωτές η δυνατότητα να αποδεχθούν διακανονισμό ή να αρνηθούν να δεσμευθούν από αυτόν.

(58)

Η εξασφάλιση της ενημέρωσης των καταναλωτών σχετικά με ασκηθείσα αντιπροσωπευτική αγωγή είναι καίριας σημασίας για την επιτυχία της. Οι νομιμοποιούμενοι φορείς θα πρέπει να ενημερώνουν τους καταναλωτές μέσω των ιστοτόπων τους σχετικά με τις αντιπροσωπευτικές αγωγές που αποφάσισαν να ασκήσουν ενώπιον δικαστηρίου ή διοικητικής αρχής, την κατάσταση των αντιπροσωπευτικών αγωγών που έχουν ασκήσει και την έκβαση των εν λόγω αντιπροσωπευτικών αγωγών, ώστε οι καταναλωτές να είναι σε θέση να λάβουν τεκμηριωμένη απόφαση σχετικά με το αν επιθυμούν να συμμετάσχουν σε μια αγωγή και να προβούν στις απαραίτητες ενέργειες εγκαίρως. Οι πληροφορίες, τις οποίες απαιτείται να παρέχουν οι νομιμοποιούμενοι φορείς στους καταναλωτές, θα πρέπει να περιλαμβάνουν, κατά περίπτωση και όπου αρμόζει, μια επεξήγηση σε κατανοητή γλώσσα του αντικειμένου και των πιθανών ή πραγματικών νομικών συνεπειών της αντιπροσωπευτικής αγωγής, την πρόθεση του νομιμοποιούμενου φορέα να ασκήσει την αγωγή, περιγραφή της ομάδας καταναλωτών τους οποίους αφορά η αντιπροσωπευτική αγωγή και τις αναγκαίες ενέργειες στις οποίες πρέπει να προβούν οι ενδιαφερόμενοι καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένης της διαφύλαξης των απαραίτητων αποδείξεων, προκειμένου οι καταναλωτές να μπορούν να επωφεληθούν από τα απαγορευτικά διατάγματα, τα μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης ή από τους εγκεκριμένους διακανονισμούς, όπως προβλέπεται από την παρούσα οδηγία. Η εν λόγω ενημέρωση θα πρέπει να είναι κατάλληλη και αναλογική σε σχέση με τις περιστάσεις της υπόθεσης.

(59)

Με την επιφύλαξη της υποχρέωσης των νομιμοποιούμενων φορέων για παροχή πληροφοριών, οι ενδιαφερόμενοι καταναλωτές θα πρέπει να ενημερώνονται σχετικά με την υπό εξέλιξη αντιπροσωπευτική αγωγή για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης προκειμένου να μπορούν να εκφράσουν ρητώς ή σιωπηρώς τη βούλησή τους να εκπροσωπηθούν στην αντιπροσωπευτική αγωγή. Αυτό θα πρέπει να εξασφαλίζεται από τα κράτη μέλη με τη θέσπιση κατάλληλων κανόνων που θα αφορούν την κοινοποίηση πληροφοριών στους καταναλωτές σχετικά με τις αντιπροσωπευτικές αγωγές. Εναπόκειται στα κράτη μέλη να αποφασίσουν σχετικά με τον αρμόδιο κοινοποίησης των εν λόγω πληροφοριών.

(60)

Οι καταναλωτές θα πρέπει επίσης να είναι ενήμεροι για τελικές αποφάσεις που προβλέπουν απαγορευτικά διατάγματα, μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης ή εγκεκριμένους διακανονισμούς, για τα δικαιώματά τους μετά τη διαπίστωση ύπαρξης παράβασης και για τυχόν επακόλουθα βήματα που πρέπει να αναληφθούν από τους ενδιαφερόμενους για την αντιπροσωπευτική αγωγή καταναλωτές, ιδίως όσον αφορά την επίτευξη επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης. Ο κίνδυνος απαξίωσης της υπόληψης των εμπόρων, ο οποίος συνδέεται με τη διάδοση πληροφοριών σχετικά με την παράβαση, αποτελεί και αυτός σημαντικό παράγοντα σε σχέση με την αποτροπή παραβίασης των δικαιωμάτων των καταναλωτών από τους εμπόρους.

(61)

Για να είναι αποτελεσματική, η ενημέρωση σχετικά με τις υπό εξέλιξη και ολοκληρωθείσες αντιπροσωπευτικές αγωγές θα πρέπει να είναι κατάλληλη και αναλογική σε σχέση με τις περιστάσεις της υπόθεσης. Οι σχετικές πληροφορίες μπορούν να παρέχονται, για παράδειγμα, στον ιστότοπο του νομιμοποιούμενου φορέα ή του εμπόρου, στις εθνικές ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σε ηλεκτρονικές αγορές ή σε δημοφιλείς εφημερίδες, συμπεριλαμβανομένων εφημερίδων που εκδίδονται αποκλειστικά με ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας. Όταν είναι δυνατό και σκόπιμο, οι καταναλωτές θα πρέπει να ενημερώνονται ατομικά με ηλεκτρονική ή έντυπη επιστολή. Κατόπιν σχετικού αιτήματος, η εν λόγω ενημέρωση θα πρέπει να διατίθεται με μορφή προσβάσιμη από άτομα με αναπηρία.

(62)

Θα πρέπει να βαρύνει τον παραβάτη έμπορο να ενημερώνει, ιδία δαπάνη, όλους τους ενδιαφερόμενους καταναλωτές σχετικά με τα οριστικά απαγορευτικά διατάγματα και τα οριστικά μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης. Ο έμπορος θα πρέπει επίσης να ενημερώνει τους καταναλωτές σχετικά με τυχόν διακανονισμό που έχει εγκριθεί από δικαστήριο ή διοικητική αρχή. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να θεσπίσουν κανόνες βάσει των οποίων η υποχρέωση αυτή θα εξαρτάται από το αίτημα του νομιμοποιούμενου φορέα. Εάν, βάσει της εθνικής νομοθεσίας, ο νομιμοποιούμενος φορέας ή το δικαστήριο ή η διοικητική αρχή ενημερώνει τους καταναλωτές τους οποίους αφορά η αντιπροσωπευτική αγωγή σχετικά με τελικές αποφάσεις και εγκεκριμένους διακανονισμούς, δεν θα πρέπει να απαιτείται από τον έμπορο να παράσχει εκ νέου τις εν λόγω πληροφορίες. Για τις τελικές αποφάσεις σχετικά με την απόρριψη ως απαράδεκτης ή ως αβάσιμης αντιπροσωπευτικής αγωγής για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης, οι ενδιαφερόμενοι καταναλωτές θα πρέπει να ενημερώνονται από τον νομιμοποιούμενο φορέα.

(63)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να δημιουργήσουν εθνικές ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων που να είναι ανοικτές στο κοινό μέσω ιστότοπων όπου θα παρέχονται πληροφορίες για τους νομιμοποιούμενους φορείς που έχουν οριστεί εκ των προτέρων με σκοπό την άσκηση εγχώριων και διασυνοριακών αντιπροσωπευτικών αγωγών και γενικές πληροφορίες σχετικά με τις υπό εξέλιξη και ολοκληρωθείσες αντιπροσωπευτικές αγωγές.

(64)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίζουν ότι η τελεσίδικη απόφαση δικαστηρίου ή διοικητικής αρχής οποιουδήποτε κράτους μέλους σχετικά με την ύπαρξη παράβασης η οποία ζημιώνει τα συλλογικά συμφέροντα των καταναλωτών μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όλα τα μέρη ως απόδειξη στο πλαίσιο οποιασδήποτε άλλης αγωγής με την οποία ζητούνται μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης κατά του ίδιου εμπόρου για την ίδια πρακτική, ενώπιον δικαστηρίων ή διοικητικών αρχών των εν λόγω κρατών μελών. Σύμφωνα με την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και την αρχή της ελεύθερης εκτίμησης των αποδείξεων, η απαίτηση αυτή δεν θα πρέπει να θίγει την εθνική νομοθεσία σχετικά με την εκτίμηση των αποδείξεων.

(65)

Οι προθεσμίες παραγραφής συνήθως αναστέλλονται όταν ασκείται μία αγωγή. Ωστόσο, οι αγωγές για απαγορευτικά διατάγματα δεν παράγουν κατ’ ανάγκη ανασταλτικό αποτέλεσμα όσον αφορά τα επακόλουθα μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης που ενδέχεται να προκύψουν από την ίδια παράβαση. Τα κράτη μέλη θα πρέπει συνεπώς να εξασφαλίζουν ότι μία εκκρεμής αντιπροσωπευτική αγωγή με την οποία ζητούνται απαγορευτικά διατάγματα επιφέρει αναστολή ή διακοπή των ισχυουσών προθεσμιών παραγραφής ως προς τους καταναλωτές τους οποίους αφορά η αντιπροσωπευτική αγωγή, έτσι ώστε οι εν λόγω καταναλωτές, ανεξαρτήτως εάν δρουν αυτοτελώς ή εκπροσωπούνται από νομιμοποιούμενο φορέα, να μην αντιμετωπίζουν εμπόδια στην άσκηση μεταγενέστερης αγωγής για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης σε σχέση με την εικαζόμενη παράβαση λόγω της λήξης των προθεσμιών παραγραφής κατά τη διάρκεια των αντιπροσωπευτικών αγωγών για απαγορευτικά διατάγματα. Κατά την άσκηση αντιπροσωπευτικής αγωγής για απαγορευτικό διάταγμα, ο νομιμοποιούμενος φορέας θα πρέπει να προσδιορίσει επαρκώς την ομάδα των καταναλωτών των οποίων τα συμφέροντα θίγονται από την εικαζόμενη παράβαση και οι οποίοι θα μπορούσαν ενδεχομένως να προβάλουν αξίωση απορρέουσα από την εν λόγω παράβαση και ενδεχομένως πλήττονται από την εκπνοή των προθεσμιών παραγραφής κατά τη διάρκεια της εν λόγω αντιπροσωπευτικής αγωγής. Για την αποφυγή αμφιβολιών, μια εν εξελίξει αντιπροσωπευτική αγωγή για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης θα πρέπει επίσης να επιφέρει αναστολή ή διακοπή της ισχύος των προθεσμιών παραγραφής για τους καταναλωτές τους οποίους αφορά η εν λόγω αντιπροσωπευτική αγωγή.

(66)

Προκειμένου να διασφαλιστεί ασφάλεια δικαίου, η αναστολή ή διακοπή των προθεσμιών παραγραφής που επιβάλλονται σύμφωνα με την παρούσα οδηγία θα πρέπει να ισχύει μόνο για αξιώσεις επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης που βασίζονται σε παραβάσεις οι οποίες σημειώθηκαν την ή μετά τις 25 Ιουνίου 2023. Αυτό δεν θα πρέπει να αποκλείει την εφαρμογή διατάξεων της εθνικής νομοθεσίας σχετικά με την αναστολή ή διακοπή των προθεσμιών παραγραφής που εφαρμόζονταν πριν από τις 25 Ιουνίου 2023 για αξιώσεις επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης λόγω παραβάσεων που σημειώθηκαν πριν από την εν λόγω ημερομηνία.

(67)

Οι αντιπροσωπευτικές αγωγές για απαγορευτικά διατάγματα θα πρέπει να εξετάζονται με τη δέουσα διαδικαστική ταχύτητα. Εάν η παράβαση είναι σε εξέλιξη, ενδεχομένως η ανάγκη για ταχύτητα να είναι μεγαλύτερη. Οι αντιπροσωπευτικές αγωγές για απαγορευτικά διατάγματα με προσωρινό αποτέλεσμα θα πρέπει, να εξετάζονται με συνοπτική διαδικασία προκειμένου να αποτρέπεται ζημία ή περαιτέρω ζημία προκληθείσα από την παράβαση, κατά περίπτωση.

(68)

Οι αποδείξεις είναι ουσιώδεις για να διαπιστωθεί αν είναι βάσιμη η αντιπροσωπευτική αγωγή για απαγορευτικά διατάγματα ή μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης. Ωστόσο, οι σχέσεις επιχείρησης-καταναλωτή χαρακτηρίζονται συχνά από ασυμμετρίες ενημέρωσης και ο έμπορος μπορεί να κατέχει αποκλειστικά τα απαραίτητα αποδεικτικά στοιχεία καθιστώντας τα μη προσβάσιμα στον νομιμοποιούμενο φορέα. Συνεπώς, οι νομιμοποιούμενοι φορείς θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν από το δικαστήριο ή τη διοικητική αρχή να διατάξει τον έμπορο να κοινοποιήσει τα αποδεικτικά στοιχεία που σχετίζονται με την αξίωσή τους. Από την άλλη πλευρά, λαμβανομένης υπόψη της αρχής της ισότητας των διαδίκων, ο έμπορος θα πρέπει να έχει το ίδιο δικαίωμα να ζητεί αποδεικτικά στοιχεία που βρίσκονται στην κατοχή του νομιμοποιούμενου φορέα. Η ανάγκη, το πεδίο εφαρμογής και η αναλογικότητα των διαταγών κοινοποίησης των αποδεικτικών στοιχείων θα πρέπει να εκτιμώνται με προσοχή από το δικαστήριο ή τη διοικητική αρχή ενώπιον των οποίων ασκείται η αντιπροσωπευτική αγωγή, σύμφωνα με το εθνικό δικονομικό δίκαιο, λαμβανομένης υπόψη της προστασίας των έννομων συμφερόντων των τρίτων και υπό την επιφύλαξη των ισχυόντων ενωσιακών και εθνικών κανόνων περί εμπιστευτικότητας.

(69)

Για να εξασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα των αντιπροσωπευτικών αγωγών, οι παραβάτες έμποροι θα πρέπει να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικές, αποτρεπτικές και αναλογικές κυρώσεις σε περίπτωση παράλειψης ή άρνησης συμμόρφωσης με ένα απαγορευτικό διάταγμα. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίζουν ότι οι εν λόγω κυρώσεις θα μπορούν να λάβουν τη μορφή προστίμων, για παράδειγμα προστίμων υπό όρους, περιοδικών πληρωμών ή χρηματικών ποινών. Θα πρέπει επίσης να προβλέπονται κυρώσεις σε περίπτωση μη συμμόρφωσης ή άρνησης συμμόρφωσης με διαταγή για την παροχή πληροφοριών στους ενδιαφερόμενους καταναλωτές σχετικά με τελικές αποφάσεις ή διακανονισμούς ή για τη μη συμμόρφωση ή άρνηση συμμόρφωσης για κοινοποίηση αποδεικτικών στοιχείων. Θα πρέπει επίσης να επιτρέπεται η επιβολή και άλλων τύπων κυρώσεων, όπως είναι τα διαδικαστικά μέτρα, σε περίπτωση άρνησης συμμόρφωσης με διαταγή κοινοποίησης αποδεικτικών στοιχείων.

(70)

Λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι οι αντιπροσωπευτικές αγωγές προωθούν το δημόσιο συμφέρον μέσω της προστασίας των συλλογικών συμφερόντων των καταναλωτών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διατηρήσουν ή να λάβουν μέτρα προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι οι νομιμοποιούμενοι φορείς δεν συναντούν εμπόδια στην άσκηση αντιπροσωπευτικών αγωγών δυνάμει τις παρούσας οδηγίας λόγω των εξόδων που συνεπάγεται η διαδικασία. Τέτοια μέτρα θα μπορούν να περιλαμβάνουν τον περιορισμό των εφαρμοστέων δικαστικών ή διοικητικών τελών, τη χορήγηση πρόσβασης σε νομική βοήθεια στους νομιμοποιούμενους φορείς, όπου αυτό είναι αναγκαίο, ή την παροχή δημόσιας χρηματοδότησης στους νομιμοποιούμενους φορείς για την άσκηση αντιπροσωπευτικών αγωγών, συμπεριλαμβανομένων διαρθρωτικής υποστήριξης ή άλλων μέσων υποστήριξης. Ωστόσο, τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να υποχρεούνται να χρηματοδοτούν αντιπροσωπευτικές αγωγές.

(71)

Η συνεργασία και η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ νομιμοποιούμενων φορέων προερχόμενων από διαφορετικά κράτη μέλη έχει αποδειχθεί χρήσιμη, ιδιαίτερα για την αντιμετώπιση διασυνοριακών παραβάσεων. Είναι αναγκαίο να συνεχιστούν τα μέτρα ανάπτυξης ικανοτήτων και συνεργασίας και να επεκταθούν σε μεγαλύτερο αριθμό νομιμοποιούμενων φορέων σε ολόκληρη την Ένωση, προκειμένου να αυξηθεί η χρήση των αντιπροσωπευτικών αγωγών που έχουν διασυνοριακές επιπτώσεις.

(72)

Για τους σκοπούς αξιολόγησης της παρούσας οδηγίας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν στην Επιτροπή στοιχεία σχετικά με τις αντιπροσωπευτικές αγωγές που ασκούνται βάσει της παρούσας οδηγίας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τον αριθμό και το είδος των αντιπροσωπευτικών αγωγών που έχουν ολοκληρωθεί ενώπιον δικαστηρίου ή διοικητικής αρχής τους. Θα πρέπει επίσης να παρέχονται πληροφορίες σχετικά με την έκβαση αντιπροσωπευτικών αγωγών, όπως το αν κρίθηκαν παραδεκτές και αν ευδοκίμησαν ή αν κατέληξαν σε εγκεκριμένο διακανονισμό. Προκειμένου να μειωθεί η διοικητική επιβάρυνση των κρατών μελών όσον αφορά την εκπλήρωση των εν λόγω υποχρεώσεων, θα πρέπει να αρκεί η παροχή γενικών πληροφοριών στην Επιτροπή σχετικά με το είδος των παραβάσεων και τα μέρη, ιδίως όσον αφορά τα απαγορευτικά διατάγματα. Για παράδειγμα, όσον αφορά τα μέρη, θα πρέπει να αρκεί η ενημέρωση της Επιτροπής σχετικά με το αν ο νομιμοποιούμενος φορέας είναι οργάνωση καταναλωτών ή δημόσιος φορέας, καθώς και σχετικά με το πεδίο δραστηριοτήτων του εμπόρου, για παράδειγμα, χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Εναλλακτικά, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να παρέχουν στην Επιτροπή αντίγραφα των σχετικών αποφάσεων ή διακανονισμών. Δεν θα πρέπει να παρέχονται πληροφορίες σχετικά με τη συγκεκριμένη ταυτότητα των καταναλωτών τους οποίους αφορούν οι αντιπροσωπευτικές αγωγές.

(73)

Η Επιτροπή θα πρέπει να καταρτίσει έκθεση, συνοδευόμενη ενδεχομένως από νομοθετική πρόταση, στην οποία θα αξιολογείται αν οι διασυνοριακές αντιπροσωπευτικές αγωγές θα μπορούσαν να εξετάζονται καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης μέσω της θεσμοθέτησης Ευρωπαίου διαμεσολαβητή για αντιπροσωπευτικές αγωγές για απαγορευτικά διατάγματα και μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης.

(74)

Η παρούσα οδηγία σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τηρεί τις αρχές που αναγνωρίζονται ιδίως από τον Χάρτη. Συνεπώς, η παρούσα οδηγία θα πρέπει να ερμηνεύεται και να εφαρμόζεται σύμφωνα με τα εν λόγω δικαιώματα και τις αρχές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν το δικαίωμα πραγματικής προσφυγής και δίκαιης δίκης, καθώς και το δικαίωμα της υπεράσπισης.

(75)

Όσον αφορά το περιβαλλοντικό δίκαιο, η παρούσα οδηγία λαμβάνει υπόψη τη σύμβαση της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη της 25ης Ιουνίου 1998 σχετικά με την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα («σύμβαση του Aarhus»).

(76)

Εφόσον οι στόχοι της παρούσας οδηγίας, δηλαδή η εξασφάλιση ότι είναι διαθέσιμος σε όλα τα κράτη μέλη ένας μηχανισμός αντιπροσωπευτικής αγωγής, για την προστασία των συλλογικών συμφερόντων των καταναλωτών ώστε να εξασφαλίζεται υψηλό επίπεδο προστασίας των καταναλωτών σε ολόκληρη την Ένωση και να υπάρχει συμβολή στην ορθή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, δεν μπορούν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη, μπορούν όμως, λόγω των διασυνοριακών επιπτώσεων των παραβάσεων, να επιτευχθούν καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας του ίδιου άρθρου, η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει τα απαιτούμενα για την επίτευξη των εν λόγω στόχων.

(77)

Σύμφωνα με την κοινή πολιτική δήλωση, της 28ης Σεπτεμβρίου 2011, των κρατών μελών και της Επιτροπής σχετικά με τα επεξηγηματικά έγγραφα (9), τα κράτη μέλη ανέλαβαν να συνοδεύουν, σε αιτιολογημένες περιπτώσεις, την κοινοποίηση των οικείων μέτρων μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο με ένα ή περισσότερα έγγραφα στα οποία θα επεξηγείται η σχέση ανάμεσα στα συστατικά στοιχεία μιας οδηγίας και στα αντίστοιχα μέρη των νομικών πράξεων μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο. Όσον αφορά την παρούσα οδηγία, ο νομοθέτης θεωρεί ότι η διαβίβαση τέτοιων εγγράφων είναι αιτιολογημένη.

(78)

Ενδείκνυται να προβλεφθούν κανόνες για τη χρονική εφαρμογή της παρούσας οδηγίας.

(79)

Συνεπώς, η οδηγία 2009/22/ΕΚ θα πρέπει να καταργηθεί,