7.2.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 27/1

1.1

Η ΕΚΤ εν γένει επικροτεί το σκοπό της προτεινόμενης οδηγίας, ο οποίος συνίσταται στη βελτίωση του υπάρχοντος ρυθμιστικού πλαισίου σχετικά με την προληπτική αξιολόγηση της απόκτησης ή αύξησης ειδικών συμμετοχών στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, ενισχύοντας με τον τρόπο αυτό την ομαλή άσκηση της πολιτικής της προληπτικής εποπτείας στο συγκεκριμένο τομέα.

1.2

Συγκεκριμένα, η ΕΚΤ στηρίζει τα ακόλουθα στοιχεία της προτεινόμενης οδηγίας. Πρώτον, η προτεινόμενη λεπτομερή ανάπτυξη των κριτηρίων της προληπτικής αξιολόγησης αναμένεται να ευνοήσει τη μεγαλύτερη σύγκλιση των εποπτικών πρακτικών, να εξασφαλίσει μεγαλύτερη σαφήνεια στους υποψήφιους αγοραστές και να ενισχύσει την ασφάλεια δικαίου για όλους τους ενδιαφερόμενους. Δεύτερον, η νέα υποχρέωση των εποπτικών αρχών για δημοσιοποίηση καταλόγου με τις αναγκαίες πληροφορίες που πρέπει να υποβάλλονται κατά τη γνωστοποίηση θα συμβάλει επίσης στην επίτευξη μεγαλύτερης διαφάνειας προς όφελος των υποψήφιων αγοραστών. Τρίτον, η νέα υποχρέωση των εποπτικών αρχών να ενημερώνουν εγγράφως τον αιτούντα για τους λόγους τυχόν αρνητικής απόφασης θα ενισχύσει περαιτέρω την εποπτική διαφάνεια. Τέταρτον, η ενδυνάμωση των απαιτήσεων συνεργασίας των αρμόδιων αρχών των χωρών «καταγωγής» και «υποδοχής» (7) θα συμβάλει στην επίτευξη μιας ορθής προληπτικής αξιολόγησης που θα αντικατοπτρίζει τη γνώση των εποπτικών αρχών τόσο των χωρών καταγωγής όσο και των χωρών υποδοχής.

1.3

Η έγκριση της απόκτησης και αύξησης ειδικής συμμετοχής από την αρμόδια αρχή του ενδιαφερόμενου χρηματοπιστωτικού ιδρύματος συνδέεται στενά με τις αρμοδιότητες του ίδιου εποπτικού φορέα να χορηγεί στο εκάστοτε ίδρυμα άδεια ανάληψης δραστηριότητας, να μεριμνά για την ασφάλεια και την ευρωστία σε συνεχή βάση και να λαμβάνει κάθε δυνατό μέτρο σε περιπτώσεις χρηματοοικονομικών δυσχερειών. Είναι επομένως σημαντικό από την άποψη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας να ληφθεί μέριμνα ώστε το αναθεωρημένο ρυθμιστικό πλαίσιο να μην περιορίζει την αποτελεσματικότητα των μέσων εποπτείας που χρησιμοποιούνται για τη διασφάλιση της ασφάλειας και ευρωστίας των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων σε συνεχή βάση. Επιπλέον, οι απαιτήσεις αδειοδότησης και έγκρισης θα πρέπει να είναι κατά το δυνατόν ομοιόμορφες ώστε να περιορίζεται το ενδεχόμενο επιλογής του ευνοϊκότερου κατά περίπτωση ρυθμιστικού καθεστώτος. Τούτο έχει ιδιαίτερη σημασία όταν ο υποψήφιος αγοραστής έχει την κεντρική του διοίκηση σε τρίτη χώρα ή δεν αποτελεί ρυθμιζόμενη οντότητα.

1.4

Επιπλέον, λόγω του ευρέως φάσματος των συναλλαγών με αντικείμενο ειδικές συμμετοχές που πρόκειται να υπαχθούν στο ρυθμιστικό πεδίο της προτεινόμενης οδηγίας (συμπεριλαμβανομένων των μειοψηφικών και των πλειοψηφικών συμμετοχών, των ρυθμιζόμενων και μη ρυθμιζόμενων αγοραστών και των αγοραστών εντός και εκτός Ε.Ε.), τα κριτήρια και οι διαδικασίες που θεσπίζει η προτεινόμενη οδηγία πρέπει να διευκολύνουν τις εποπτικές αρχές να προβαίνουν στην ορθή προληπτική αξιολόγηση σε σχέση με τις διαφορετικού βαθμού πολυπλοκότητας συναλλαγές.

1.5

Στο πλαίσιο αυτό ορισμένες πτυχές της προτεινόμενης οδηγίας δημιουργούν προβληματισμούς, οι οποίοι εκτίθενται διεξοδικότερα στη συνέχεια. Οι ειδικές παρατηρήσεις που περιλαμβάνονται στην παρούσα γνώμη, καθώς και οι προτάσεις διατύπωσης, επικεντρώνονται στις διατάξεις της προτεινόμενης οδηγίας που τροποποιούν την τραπεζική οδηγία (8). Ωστόσο, η βασική προβληματική ισχύει εξίσου και για τις άλλες ρυθμιζόμενες οντότητες του χρηματοπιστωτικού τομέα που εμπίπτουν στο ρυθμιστικό πεδίο της προτεινόμενης οδηγίας. Επομένως, οι ειδικές αυτές παρατηρήσεις και οι προτάσεις θα πρέπει, πέραν της τραπεζικής οδηγίας, να ισχύουν mutatis mutandis και ως προς τις κοινοτικές οδηγίες που τροποποιούνται με την προτεινόμενη οδηγία, προκειμένου, μεταξύ άλλων, να διασφαλιστεί μια ομοιόμορφη προσέγγιση σε επίπεδο περισσότερων τομέων.

2.1

Η ΕΚΤ θεωρεί ότι τα προτεινόμενα κριτήρια αξιολόγησης θα πρέπει να ευθυγραμιστούν περισσότερο με τα κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αδειοδότησης (9). Ως προς το σημείο αυτό, η προτεινόμενη οδηγία πρόκειται να εισαγάγει σημαντικές διαφορές. Αυτό εγείρει ζητήματα προληπτικής εποπτείας, καθώς ενδέχεται να επιτρέψει σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα που επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν στον τραπεζικό τομέα να παρακάμπτουν τις αυστηρότερες απαιτήσεις αδειοδότησης, διά της απόκτησης ενός πιστωτικού ιδρύματος. Επιπλέον, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι έχουν επαρκώς ληφθεί υπόψη τα βασικά προαπαιτούμενα για την ασφάλεια και την ευρωστία του σκοπούμενου ιδρύματος και για την αποτελεσματική εποπτεία επί αυτού, όχι μόνο στη διαδικασία αδειοδότησης, αλλά και στo πλαίσιο της έγκρισης των μεταβολών των ειδικών συμμετοχών σε ένα πιστωτικό ίδρυμα, καθώς ενδεχομένως να μην είναι δυνατή η αποτελεσματική εξέτασή τους σε επόμενο στάδιο της εποπτικής διαδικασίας.

2.2

Μια θεμελιώδης διαφορά σχετίζεται με το γενικότερο εύρος της αξιολόγησης. Στη διαδικασία αδειοδότησης σύμφωνα με την ισχύουσα τραπεζική οδηγία, οι εποπτικές αρχές εξετάζουν την καταλληλότητα των υποψήφιων μετόχων ή εταίρων λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη διασφάλισης της χρηστής και συνετής διαχείρισης του πιστωτικού ιδρύματος (10). Συναφώς, σε ότι αφορά αποκτήσεις ή αυξήσεις ειδικών συμμετοχών, η τραπεζική οδηγία προβλέπει ότι οι αρμόδιες αρχές δύνανται να αντιταχθούν στα σχέδια υποψήφιου αγοραστή, σε περίπτωση που από την άποψη της ανάγκης για διασφάλιση της χρηστής και συνετής διαχείρισης του πιστωτικού ιδρύματος δεν έχουν πεισθεί ως προς την καταλληλότητα του ενδιαφερόμενου προσώπου (11). Ωστόσο, σύμφωνα με την προτεινόμενη οδηγία, οι εποπτικές αρχές πρόκειται να αξιολογούν μόνο την καταλληλότητα του υποψήφιου αγοραστή και την ορθότητα της προτεινόμενης απόκτησης συμμετοχής από χρηματοπιστωτική άποψη, λαμβάνοντας υπόψη την επιρροή που ενδεχομένως ασκεί στο ίδρυμα ο υποψήφιος αγοραστής. Η ΕΚΤ θεωρεί ότι η προτεινόμενη οδηγία πρέπει να τροποποιηθεί κατά τρόπο ώστε να απαιτεί από τις εποπτικές αρχές να διασφαλίζουν ότι η χρηστή και συνετή διαχείριση του σκοπούμενου ιδρύματος δεν θα τίθεται σε κίνδυνο ούτε στο πλαίσιο της απόκτησης ή αύξησης ειδικής συμμετοχής.

2.3

Επίσης, προβληματίζει η διάταξη της προτεινόμενης οδηγίας, κατά την οποία οι εποπτικές αρχές δύνανται να αντιταχθούν σε μία προτεινόμενη απόκτηση συμμετοχής «μόνον σε περίπτωση που διαπιστώσουν ότι δεν πληρούνται τα κριτήρια [προληπτικής αξιολόγησης] […]» (12). Αντιθέτως, στην περίπτωση της διαδικασίας αδειοδότησης, οι αρμόδιες αρχές έχουν το δικαίωμα να αρνηθούν τη χορήγηση άδειας εάν «δεν έχουν πεισθεί» ως προς την καταλληλότητα των μετόχων ή εταίρων (13). Ειδικότερα, στις πιο πολύπλοκες περιπτώσεις, το νέο αυτό βάρος απόδειξης που φέρουν οι εποπτικές αρχές όσον αφορά την αξιολόγηση των αποκτήσεων ή αυξήσεων ειδικών συμμετοχών ενδέχεται να οδηγήσει σε ανεπιθύμητα αποτελέσματα, π.χ. στις περιπτώσεις που ενδεχομένως θα απαιτείτο από τις εποπτικές αρχές να εγκρίνουν ορισμένη συναλλαγή μολονότι δεν έχουν πεισθεί ότι πληρούνται τα κριτήρια προληπτικής αξιολόγησης. Κατά συνέπεια, η ΕΚΤ προτείνει την τροποποίηση της προτεινόμενης οδηγίας προς διευθέτηση αυτού του ζητήματος.

2.4

Επιπλέον, θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι η αποτελεσματική εποπτεία του σκοπούμενου ιδρύματος δεν μπορεί να παρεμποδίζεται από την ανεπάρκεια διαφάνειας της διάρθρωσης του ομίλου, του οποίου αυτό θα αποτελούσε μέλος κατόπιν της προτεινόμενης απόκτησης συμμετοχής. Οι απαιτήσεις για την απόκτηση άδειας ανάληψης δραστηριότητας πιστωτικού ιδρύματος προβλέπουν ότι οι αρμόδιες αρχές μπορούν ενδεχομένως να χορηγήσουν τη σχετική άδεια μόνον εάν οι υφιστάμενοι στενοί δεσμοί ανάμεσα στο πιστωτικό ίδρυμα και άλλα φυσικά ή νομικά πρόσωπα δεν παρεμποδίζουν τη σωστή εκπλήρωση της εποπτικής αποστολής τους (14). Η ΕΚΤ θεωρεί ότι μια παρεμφερής απαίτηση αναφορικά με τη διαφάνεια της διάρθρωσης του ομίλου θα πρέπει να συμπεριληφθεί και ως προς την εποπτική έγκριση των αποκτήσεων ή αυξήσεων ειδικών συμμετοχών σε πιστωτικό ίδρυμα και προτείνει να συμπεριληφθεί προς το σκοπό αυτό ένα πρόσθετο κριτήριο στον κατάλογο των κριτηρίων προληπτικής αξιολόγησης της προτεινόμενης οδηγίας (15).

2.5

Όσον αφορά τις περιπτώσεις κατά τις οποίες το σκοπούμενο πιστωτικό ίδρυμα, κατόπιν της προτεινόμενης απόκτησης συμμετοχής, θα αποτελούσε μέλος ενός ομίλου του οποίου η κεντρική διοίκηση βρίσκεται εκτός Ε.Ε., η ΕΚΤ θα ήθελε να τονίσει την ανάγκη για: i) κατάλληλη εποπτεία της μητρικής εταιρίας εντός της ενδιαφερόμενης τρίτης χώρας και ii) επαρκή διαβεβαίωση από την αρμόδια αρχή της τρίτης χώρας αναφορικά με την ικανότητα και την προθυμία της να συνεργαστεί ικανοποιητικά με την εποπτική αρχή του σκοπούμενου ιδρύματος. Δεδομένης της σημασίας που έχει η αποτελεσματική ενοποιημένη εποπτεία των τραπεζικών ομίλων και η επαρκής συνεργασία των αρμόδιων αρχών των χωρών καταγωγής και υποδοχής για μια αποτελεσματική τραπεζική εποπτεία (16), είναι αναγκαίο να εξασφαλίζεται, κατά τη στιγμή της έγκρισης της απόκτησης ή αύξησης ειδικής συμμετοχής σε ένα πιστωτικό ίδρυμα εντός ΕΕ, ότι δεν υφίστανται από την άποψη αυτή κωλύματα στην ενδιαφερόμενη τρίτη χώρα. Συνεπώς, η ΕΚΤ θεωρεί ότι μια ανάλογη ειδική απαίτηση πρέπει να συμπεριληφθεί στον κατάλογο των προτεινόμενων κριτηρίων αξιολόγησης.

2.6

Η προτεινόμενη οδηγία προβλέπει ότι τα κράτη μέλη «δεν επιβάλλουν εκ των προτέρων όρους όσον αφορά το ύψος της συμμετοχής που πρέπει να αποκτηθεί, ούτε εξετάζουν την απόκτηση συμμετοχής από την άποψη των οικονομικών αναγκών της αγοράς» (17). Η απαγόρευση αυτή αντικατοπτρίζει πάγια νομολογία του Δικαστηρίου (18) κατά την οποία πρέπει να χαρακτηρίζονται ως περιορισμοί της ελεύθερης κυκλοφορίας των κεφαλαίων εθνικά μέτρα, τα οποία είναι ικανά να εμποδίσουν ή να περιορίσουν την απόκτηση μετοχών στις οικείες επιχειρήσεις ή να αποτρέψουν επενδυτές από άλλα κράτη μέλη να επενδύσουν στο κεφάλαιο των επιχειρήσεων αυτών (19), εκτός εάν δικαιολογούνται από τους λόγους που αναφέρονται στο άρθρο 58 της Συνθήκης ή, υπό συγκεκριμένες περιστάσεις, από επιτακτικούς λόγους γενικού συμφέροντος (20). Σχετικά, η Συνθήκη προβλέπει δυνατότητα εξαίρεσης αναφορικά με τα μέτρα προληπτικής εποπτείας (21), εφόσον οι σχετικές περιπτώσεις εξαιρέσεων δεν αποτελούν ούτε μέσο αυθαίρετων διακρίσεων ούτε συγκεκαλυμμένο περιορισμό της ελεύθερης κίνησης των κεφαλαίων (22). Πραγματικά, μια σύγκρουση μεγαλομετόχων, καθένας εκ των οποίων διαθέτει αριθμό μετοχών αρκετά μεγάλο για να αναστείλει τη λήψη αποφάσεων, αλλά ανεπαρκή για να εξασφαλίσει τον έλεγχο του ιδρύματος, θα μπορούσε υπό εξαιρετικές περιστάσεις να παρακωλύσει την ορθή λειτουργία του σκοπούμενου ιδρύματος. Μία τέτοια ιδιοκτησιακή δομή θα μπορούσε να παρακωλύσει τη διαχείριση του ιδρύματος, πιθανώς με αρνητικές επιπτώσεις για την αποτελεσματική εποπτεία του. Θα ήταν επομένως σημαντικό από άποψη προληπτικής εποπτείας να προβλέπονται ήδη κατά το στάδιο της έγκρισης τυχόν μεταβολών ειδικών συμμετοχών στο σκοπούμενο ίδρυμα κατάλληλα εχέγγυα κατά της εμφάνισης τέτοιου είδους επισφαλών ιδιοκτησιακών δομών. Ενόψει των παραπάνω, η προτεινόμενη οδηγία θα πρέπει να τροποποιηθεί κατά τρόπο ώστε οι εποπτικές αρχές να μπορούν να αντιτίθενται σε μία προτεινόμενη απόκτηση συμμετοχών εφόσον, λαμβανομένης υπόψη της ενδεχόμενης επιρροής του αγοραστή στο πιστωτικό ίδρυμα, δεν έχουν πειστεί ότι έχει επαρκώς διασφαλιστεί η αρτιότητα του πλαισίου εταιρικής διακυβέρνησης του σκοπούμενου ιδρύματος, ώστε να αποφευχθεί ένα ενδεχόμενο αδιέξοδο στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων κατόπιν της προτεινόμενης απόκτησης συμμετοχής. Η εισαγωγή αυτού του συμπληρωματικού κριτηρίου καθιστά επίσης αναγκαία τη διαγραφή από την προτεινόμενη οδηγία της παραπάνω αναφερόμενης διάταξης, η οποία απαγορεύει την εκ των προτέρων επιβολή όρων σχετικά με το ύψος των αποκτώμενων συμμετοχών (23).

2.7

Ορισμένα από τα κριτήρια αξιολόγησης της προτεινόμενης οδηγίας χρήζουν περαιτέρω διευκρινήσεων. Συγκεκριμένα, η ΕΚΤ θα θεωρούσε ωφέλιμη τη ρητή πρόβλεψη ότι το σκοπούμενο ίδρυμα αναμένεται να συμμορφώνεται και να εξακολουθεί να συμμορφώνεται προς όλες τις εφαρμοστέες εποπτικές απαιτήσεις, μετά την απόκτηση ή αύξηση ειδικής συμμετοχής. Συνεπώς, η ΕΚΤ προτείνει την ανάλογη τροποποίηση του αντίστοιχου κριτηρίου αξιολόγησης (24). Επιπλέον, η εκ μέρους των αρμόδιων αρχών αξιολόγηση δεν θα πρέπει να περιορίζεται στην κρίση κατά πόσον υπάρχουν βάσιμες υπόνοιες νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, αλλά θα πρέπει επίσης να καλύπτει και κάθε άλλη σοβαρή εγκληματική πράξη (25).

2.8

Τέλος, η ΕΚΤ θεωρεί ότι θα ήταν χρήσιμο να διευκρινιστεί ότι οι εποπτικές αρχές, κατά την απόφαση της έγκρισης μιας προτεινόμενης απόκτησης ή αύξησης ειδικής συμμετοχής, μπορούν να λαμβάνουν υπόψη δεσμεύσεις που αναλαμβάνει ο υποψήφιος αγοραστής προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το σκοπούμενο ίδρυμα είναι ικανό να συμμορφωθεί με τα κριτήρια προληπτικής αξιολόγησης. Οι δεσμεύσεις θα πρέπει να βασίζονται σε νομικώς δεσμευτικές υποχρεώσεις. Σε κάθε περίπτωση, οι ελάχιστες κεφαλαιακές απαιτήσεις θα πρέπει να πληρούνται κατά το χρόνο απόκτησης της ειδικής συμμετοχής. Σκοπός της εξειδίκευσης της πρακτικής αυτής στην προτεινόμενη οδηγία είναι η διευκόλυνση των εποπτικών αρχών να εγκρίνουν συναλλαγές τις οποίες διαφορετικά θα ήταν υποχρεωμένες να απορρίψουν λόγω της έλλειψης τέτοιου είδους δεσμεύσεων. Σχετικά σημειώνεται ότι η πρακτική της έγκρισης υπό προϋποθέσεις, η οποία ρητώς προβλέπεται στην τραπεζική οδηγία στο πλαίσιο των διαδικασιών αδειοδότησης (26), θα μπορούσε ενδεχομένως να συμβάλει σε μια περαιτέρω ευθυγράμμιση των διαδικασιών για τη χορήγηση άδειας ανάληψης δραστηριότητας πιστωτικού ιδρύματος και των διαδικασιών που εφαρμόζονται στην απόκτηση ή αύξηση συμμετοχών.

3.1

Κατ' αρχήν η ΕΚΤ θεωρεί ότι τα διαδικαστικά μέτρα ενίσχυσης της διαδικασίας έγκρισης στο πλαίσιο της εποπτείας δεν θα πρέπει να θέτουν σε κίνδυνο τους θεμελιώδεις στόχους της προληπτικής εποπτείας. Συνεπώς, οι προθεσμίες για την περίοδο αξιολόγησης ενόψει της απόκτησης και αύξησης συμμετοχής (27) θα πρέπει, κατά πρώτο και κύριο λόγο, να διασφαλίζουν ότι οι εποπτικές αρχές είναι σε θέση να λάβουν μια ορθή και αιτιολογημένη απόφαση. Ειδικότερα, εάν οι προθεσμίες είναι αδικαιολόγητα περιοριστικές υπάρχει ο κίνδυνος οι εποπτικές αρχές να υποχρεούνται να εγκρίνουν αιτήσεις, ακόμη και αν δεν έχουν στη διάθεσή τους τον απαραίτητο χρόνο για να διενεργήσουν μια ορθή ανάλυση, ιδίως σε πιο πολύπλοκες περιπτώσεις. Αυτό θα επηρέαζε δυσμενώς την αξιοπιστία και ποιότητα των αποφάσεων αξιολόγησης, οι οποίες στη συνέχεια θα μπορούσαν να επιδράσουν αρνητικά στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

3.2

Λόγω της σπουδαιότητας του ζητήματος, η ΕΚΤ θεωρεί αναγκαίο οι μείζονες αναθεωρήσεις της συνολικής περιόδου αξιολόγησης να πραγματοποιηθούν σε στενή διαβούλευση με τις εποπτικές αρχές της ΕΕ, προκειμένου να ληφθεί πλήρως υπόψη η επαγγελματική πείρα των αρμόδιων αρχών. Η ΕΚΤ σημειώνει εν προκειμένω ότι οι εποπτικές αρχές σε όλους τους χρηματοπιστωτικούς τομείς έχουν εκφράσει σοβαρές ανησυχίες (28) όσον αφορά: i) την προτεινόμενη σημαντική σύντμηση της συνολικής περιόδου αξιολόγησης από την ήδη ισχύουσα περίπου εξήντα πέντε εργάσιμων ημερών σε τριάντα και ii) την πρόταση για έναρξη της περιόδου αξιολόγησης πριν από τη λήψη όλων των αναγκαίων πληροφοριών (29). Ενόψει των παραπάνω, η ΕΚΤ προτείνει την επανεξέταση των προτεινόμενων προθεσμιών για τη συνολική αξιολόγηση.

3.3

Παρομοίως, πρέπει να επιμηκυνθούν οι προτεινόμενες μέγιστες προθεσμίες εντός των οποίων οι εποπτικές αρχές ζητούν πρόσθετες πληροφορίες από τους υποψήφιους αγοραστές και εντός των οποίων οι υποψήφιοι αγοραστές παρέχουν τέτοιου είδους πληροφορίες. Ειδικότερα, στις περιπτώσεις μεγάλων και πολύπλοκων ιδρυμάτων, στις οποίες απαιτείται ουσιώδης ανταλλαγή εποπτικών πληροφοριών (ενδεχομένως με τη συμμετοχή αρχών και από τρίτες χώρες) ή στις περιπτώσεις υποψήφιων αγοραστών που δεν υπόκεινται σε προληπτική εποπτεία, είναι συνήθως ανέφικτη η δέουσα αξιολόγηση της ανάγκης πρόσθετης πληροφόρησης εντός περιόδου πέντε εργάσιμων ημερών (30). Αλλά και σε όλες τις περιπτώσεις, η παροχή των εν λόγω πληροφοριών μέσα σε δέκα μόνο εργάσιμες ημέρες ενδέχεται να είναι δυσχερής για τον αγοραστή (31). Δεν θα ήταν επιθυμητή μια κατάσταση κατά την οποία οι εποπτικές αρχές θα έπρεπε να απορρίπτουν αιτήματα για αποκτήσεις ή αυξήσεις συμμετοχών λόγω έλλειψης πληροφοριών (32) αποκλειστικά επειδή οι αρχές αυτές δεν ήταν σε θέση να αξιολογήσουν πλήρως την ανάγκη περαιτέρω πληροφόρησης ή επειδή οι υποψήφιοι αγοραστές δεν ήταν σε θέση να παράσχουν τις συγκεκριμένες πληροφορίες εντός μιας εξαιρετικά αυστηρής προθεσμίας. Αν και οι υποψήφιοι αγοραστές πρόκειται να έχουν την ευκαιρία να γνωστοποιούν εκ νέου τα αιτήματά τους, μια τέτοια διαδικασία θα πρέπει να παραμείνει εξαίρεση, καθώς σε διαφορετική περίπτωση η διαδικασία έγκρισης θα καθίστατο αδικαιολόγητα επαχθής και αναποτελεσματική για αμφότερα τα μέρη. Εξάλλου, λόγω του ότι σε μερικά κράτη μέλη οι απορριπτικές αποφάσεις επί αιτήσεων δημοσιεύονται, ενδέχεται να βλάπτουν ουσιωδώς τους υποψήφιους αγοραστές, ειδικά εκείνους των οποίων οι μετοχές είναι εισηγμένες σε εθνικά ή διεθνή χρηματιστήρια αξιών.

3.4

Η ΕΚΤ θεωρεί ότι σε περίπτωση κατά την οποία υποψήφιος αγοραστής προβαίνει στη σχετική γνωστοποίηση προς την αρμόδια αρχή του σκοπούμενου ιδρύματος, χωρίς ωστόσο να παρέχει πλήρη σειρά εγγράφων ή πληροφοριών (33), δεν θα πρέπει να βεβαιώνεται αυτομάτως από την αρμόδια αρχή η παραλαβή της γνωστοποίησης (34) ούτε να επέρχεται η άμεση έναρξη της περιόδου αξιολόγησης (35). Πράγματι, αυτή την προσέγγιση υιοθέτησε η Επιτροπή στους ευρωπαϊκούς κανόνες ελέγχου συγκεντρώσεων (36) για την κοινοποίηση των συγκεντρώσεων. Οι κανόνες που θέτει ο κοινοτικός κανονισμός συγκεντρώσεων (37) προβλέπουν ότι οι κοινοποιήσεις παράγουν αποτελέσματα «από την ημερομηνία παραλαβής τους από την Επιτροπή» (38). Ωστόσο, εάν η πληροφορίες παρουσιάζουν ουσιώδεις ελλείψεις, η Επιτροπή οφείλει χωρίς καθυστέρηση να ενημερώνει εγγράφως τα κοινοποιούντα μέρη. Στις περιπτώσεις αυτές, η κοινοποίηση παράγει αποτελέσματα «από την ημερομηνία παραλαβής πλήρων πληροφοριών από την Επιτροπή» (39). Η Επιτροπή οφείλει χωρίς καθυστέρηση να βεβαιώσει εγγράφως την παραλαβή: α) της κοινοποίησης και β) κάθε απάντησης από τα κοινοποιούντα μέρη προς την Επιτροπή, σε περίπτωση που οι παρασχεθείσες πληροφορίες παρουσίαζαν ελλείψεις (40). Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΚΤ θα πρότεινε η περίοδος αξιολόγησης να άρχεται επισήμως μόλις καθίστανται πλήρεις οι απαιτούμενες πληροφορίες, ενώ οι ανακριβείς ή παραπλανητικές πληροφορίες να θεωρούνται ελλιπείς (41).

3.5

Ως σχετικό αλλά γενικότερο ζήτημα, η αξιολόγηση της προτεινόμενης οδηγίας επιβεβαιώνει ότι ένας αριθμός τεχνικών ζητημάτων δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν επαρκώς στο πλαίσιο της τραπεζικής οδηγίας, καθώς και ότι θα πρέπει ενδεχομένως να χωρήσει πρόβλεψη μέτρων εφαρμογής όσον αφορά ειδικούς διαδικαστικούς κανόνες που χρειάζεται να καταστούν περισσότερο συγκεκριμένοι προκειμένου να εγγυηθούν επαρκώς την ασφάλεια δικαίου και το δέοντα επί ίσοις όροις ανταγωνισμό σε όλη την ΕΕ. Καθώς τονίζεται σταθερά σε προηγούμενες γνώμες της, η ΕΚΤ θεωρεί ότι οι νομικές πράξεις επιπέδου 2 θα πρέπει να προβάλλονται ως το κυρίως σώμα των τεχνικών κανόνων που εφαρμόζονται στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της ΕΕ (42). Την άποψη αυτή συμμερίζονται οι εποπτικές αρχές, οι οποίες έχουν επίσης εκφράσει την υποστήριξή τους στην αυξανόμενη χρήση των μέτρων εφαρμογής (43). Στο πλαίσιο αυτό, προτείνεται επομένως να επεκταθεί το πεδίο εφαρμογής των θεσπιζόμενων βάσει της διαδικασίας επιτροπολογίας διατάξεων που περιλαμβάνονται στην προτεινόμενη οδηγία (44) καθώς και να καταστεί δυνατή η υιοθέτηση μέτρων επιπέδου 2, τα οποία θα πρέπει να εφαρμόζονται ομοιόμορφα σε όλη την ΕΕ πριν από τη λήξη της περιόδου μεταφοράς στο εσωτερικό δίκαιο (45). Ειδικότερα, εκτός από τη λεπτομερή ανάπτυξη και διευκρίνιση των κριτηρίων προληπτικής αξιολόγησης, λεπτομερή μέτρα εφαρμογής θα πρέπει να καλύπτουν επίσης τις ακόλουθες πτυχές: i) τους κανόνες που εφαρμόζονται στις γνωστοποιήσεις που υποβάλλονται από υποψήφιους αγοραστές (πρόσωπα που νομιμοποιούνται να υποβάλουν γνωστοποιήσεις, διευκρίνιση του περιεχομένου της έννοιας των προσώπων που ενεργούν «σε συνεννόηση με άλλα πρόσωπα», ημερομηνία επέλευσης των αποτελεσμάτων της γνωστοποίησης, προθεσμίες, κλπ), ii) έναν κατάλογο με τις αναγκαίες πληροφορίες για τη διενέργεια της αξιολόγησης και ενδεχομένως iii) το είδος των δεσμεύσεων που αναλαμβάνουν οι υποψήφιοι αγοραστές έναντι των αρμόδιων αρχών. Σχετικά με τις πτυχές αυτές, η ΕΚΤ θα επιθυμούσε να τονίσει ότι χρήσιμα διδάγματα θα μπορούσαν να εξαχθούν από τους λεπτομερείς διαδικαστικούς κανόνες που ισχύουν στο πλαίσιο του κοινοτικού κανονισμού συγκεντρώσεων.

3.6

Τέλος, θα μπορούσε να εξεταστεί η εισαγωγή στην προτεινόμενη οδηγία διαφοροποιημένων προθεσμιών, ανάλογα με την πολυπλοκότητα της εκάστοτε προτεινόμενης απόκτησης ή αύξησης ειδικής συμμετοχής. Μια τέτοια ρύθμιση θα ευθυγραμμιζόταν με την αρχή της αναλογικότητας που ήδη προβλέπεται σε άλλες διατάξεις της προτεινόμενης οδηγίας (46). Μια διάκριση σε απλές και περισσότερο πολύπλοκες περιπτώσεις βάσει κοινών, αντικειμενικών και διαφανών κριτηρίων ταξινόμησης, που θα μπορούσε επίσης να θεσπιστεί ως μέτρο εφαρμογής, θα ήταν ωφέλιμη κατά το ότι θα εξασφάλιζε μια συνοπτικότερη αντιμετώπιση των απλών περιπτώσεων, εξασφαλίζοντας παράλληλα μια ορθή αξιολόγηση των περισσότερο πολύπλοκων — και συνήθως πιο χρονοβόρων — περιπτώσεων. Η ΕΚΤ θεωρεί ότι οι προθεσμίες που προβλέπονται επί του παρόντος στην τραπεζική οδηγία (47) θα μπορούσαν να εξακολουθούν να εφαρμόζονται σε τέτοιες πολύπλοκες περιπτώσεις (48), καθώς και στις καταστάσεις εκείνες που ήδη υπάγονται σε εκτεταμένη περίοδο αξιολόγησης σύμφωνα με την προτεινόμενη οδηγία (49).

5.1

Προκειμένου να επιτρέψει στην Επιτροπή να ανταποκριθεί στο ρόλο που της ανατίθεται βάσει της Συνθήκης (52), η προτεινόμενη οδηγία προβλέπει ότι η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από τις αρμόδιες εθνικές εποπτικές αρχές να της διαβιβάσουν έγγραφα στα οποία βασίσθηκαν για την προληπτική αξιολόγησή τους, καθώς και την αιτιολόγηση που δόθηκε στον υποψήφιο αγοραστή (53). Σύμφωνα με την προτεινόμενη οδηγία, η πληροφορίες που διαβιβάζονται στην Επιτροπή θα χρησιμοποιούνται μόνο προκειμένου να καθοριστεί εάν ένα κράτος μέλος έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του βάσει της τραπεζικής οδηγίας (54).

5.2

Η ΕΚΤ επιθυμεί να διατυπώσει μια σειρά γενικών απόψεων όσον αφορά την προτεινόμενη αυτή διάταξη. Η Επιτροπή οφείλει, ως θεματοφύλακας της Συνθήκης και προς διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας και ανάπτυξης της κοινής αγοράς (55), να μεριμνά για την εφαρμογή της Συνθήκης και των διατάξεων που θεσπίζονται δυνάμει αυτής από τα όργανα. Η Επιτροπή έχει επίσης την εξουσία, ανάλογα με την περίπτωση, να προσφεύγει στο Δικαστήριο όταν κρίνει ότι ένα κράτος μέλος δεν έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του βάσει της Συνθήκης (56). Ενώ η Επιτροπή φέρει το βάρος απόδειξης του ισχυρισμού περί μη εκπλήρωσης ορισμένης υποχρέωσης (57), το Δικαστήριο έχει αποφανθεί με σαφήνεια ότι τα κράτη μέλη υποχρεούνται, δυνάμει του άρθρου 10 της Συνθήκης, να διευκολύνουν την Επιτροπή στην εκτέλεση της αποστολής της, πράγμα το οποίο σημαίνει ειδικότερα ότι υποχρεούνται να συνεργάζονται καλόπιστα όσον αφορά οποιαδήποτε έρευνα διεξάγεται από εκείνη και να της παρέχουν όλες τις πληροφορίες που ζητά για το σκοπό αυτό (58).

5.3

Η ΕΚΤ θεωρεί σημαντική την επαρκή πρόσβαση της Επιτροπής στις πληροφορίες ενόψει της εκτέλεσης της αποστολής της βάσει της Συνθήκης. Εξάλλου, η ΕΚΤ σημειώνει ότι, σύμφωνα με την προτεινόμενη οδηγία, και κατά το άρθρο 287 της Συνθήκης, οι πληροφορίες που παρέχονται στην Επιτροπή θα καλύπτονται από την υποχρέωση επαγγελματικού απορρήτου, στην οποία πρόκειται να υπαχθούν όλα τα πρόσωπα που ασκούν ή έχουν ασκήσει οποιαδήποτε δραστηριότητα για λογαριασμό της Επιτροπής, υπό την έννοια ότι οποιεσδήποτε εμπιστευτικές πληροφορίες λαμβάνει η τελευταία δεν μπορούν να γνωστοποιηθούν σε οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο ή αρχή (59).

5.4

Όπου ισχύουν ευρωπαϊκοί κανόνες ελέγχου συγκεντρώσεων (60), οι κυβερνήσεις και οι αρμόδιες αρχές των κρατών μελών οφείλουν να παρέχουν στην Επιτροπή όλες τις αναγκαίες πληροφορίες για την εκπλήρωση των καθηκόντων που της ανατίθενται βάσει του κοινοτικού κανονισμού συγκεντρώσεων (61) τηρώντας τους εφαρμοστέους κανόνες περί επαγγελματικού απορρήτου (62). Εξάλλου, τα κράτη μέλη μπορούν να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία «έννομων συμφερόντων» (63), όπως «κανόνες χρηστής διαχείρισης» (64). Εφόσον υπάρχουν ισχυρές αμφιβολίες ως προς το εάν ορισμένο μέτρο όντως βασίζεται σε κανόνες χρηστής διαχείρισης, το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος οφείλει να ανακοινώσει το εν λόγω μέτρο (65) στην Επιτροπή, η οποία διερευνά ιδίως εάν το ληφθέν μέτρο δικαιολογείται από κάποιο εκ των συμφερόντων που θεωρούνται έννομα (66).

5.5

Σύμφωνα με την προτεινόμενη οδηγία, η ΕΚΤ αντιλαμβάνεται ότι η εκπλήρωση των καθηκόντων της Επιτροπής ως θεματοφύλακα της Συνθήκης θα διευκολυνθεί σημαντικά εάν η ίδια μπορεί να ζητά πληροφορίες απευθείας από τις εθνικές εποπτικές αρχές (χωρίς τη μεσολάβηση των κυβερνήσεων). Στο πλαίσιο της προληπτικής εποπτείας, πάντως, το Δικαστήριο έχει επισημάνει ότι: «η λειτουργία του τραπεζικού ελέγχου, που στηρίζεται στην εποπτεία εντός ενός κράτους μέλους και στην ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των αρμόδιων αρχών επιβάλλει πράγματι την προστασία του επαγγελματικού απορρήτου. Η φανέρωση εμπιστευτικών πληροφοριών για οποιοδήποτε σκοπό θα μπορούσε να έχει ολέθριες συνέπειες όχι μόνο για το αμέσως ενδιαφερόμενο πιστωτικό ίδρυμα, αλλά και για τη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος γενικώς» (67).

5.6

Το Δικαστήριο δεν είχε ως τώρα την ευκαιρία να αξιολογήσει λεπτομερέστερα την ανάγκη προστασίας του επαγγελματικού απορρήτου καθώς και του εμπιστευτικού χαρακτήρα των εποπτικών πληροφοριών που αφορούν επιμέρους χρηματοπιστωτικά ιδρύματα από τις εθνικές εποπτικές αρχές σε σχέση με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της Επιτροπής ως θεματοφύλακα της Συνθήκης. Πάντως, η ΕΚΤ θεωρεί ότι θα πρέπει οπωσδήποτε να επιτευχθεί μια προσεκτική ισορροπία μεταξύ, αφενός, της ανάγκης της Επιτροπής να διαθέτει το σύνολο των αναγκαίων στοιχείων για την έγκαιρη εξέταση ορισμένης υπόθεσης επί της ουσίας (68) και αφετέρου, της ανάγκης προστασίας των δικαιωμάτων των υποψήφιων αγοραστών και της υποχρέωσης των εποπτικών αρχών να διασφαλίσουν τον εμπιστευτικό χαρακτήρα των πληροφοριών που αφορούν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, με σκοπό την εμπέδωση της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος (69). Στο πλαίσιο αυτό, η όποια παρέκκλιση από τις υποχρεώσεις των εποπτικών αρχών για τήρηση του επαγγελματικού απορρήτου και διαφύλαξη του εμπιστευτικού χαρακτήρα των εποπτικών πληροφοριών θα πρέπει να περιορίζεται σαφώς στις περιπτώσεις γνωστοποιήσεων προτεινόμενων αποκτήσεων ειδικών συμμετοχών, όπου είτε i) η αρμόδια αρχή περατώνοντας την αξιολόγησή της έχει αποφασίσει να απορρίψει την προτεινόμενη απόκτηση και η Επιτροπή έχει λάβει επίσημη καταγγελία από τον υποψήφιο αγοραστή, είτε ii) υπάρχουν βάσιμες υπόνοιες ότι η αρμόδια αρχή προέβη σε προδήλως εσφαλμένη εφαρμογή των κριτηρίων ή διαδικασιών της προληπτικής αξιολόγησης. Λαμβάνοντας υπόψη την αρχή της ανεξαρτησίας των εποπτικών αρχών (70), θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι η Επιτροπή δεν θα πρέπει να παρεμβαίνει στη λήψη τής εκάστοτε εποπτικής απόφασης, καθώς και ότι οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να αποκαλύπτουν τις σχετικές πληροφορίες μόνον μετά το πέρας της προληπτικής τους αξιολόγησης. Εν τω μεταξύ, η ΕΚΤ είναι βέβαιη ότι ο προτεινόμενος καθορισμός του νομικού πλαισίου από την άποψη τόσο των κριτηρίων όσο και των διαδικασιών αξιολόγησης θα ενισχύσει σημαντικά τη νομική σαφήνεια και την ασφάλεια δικαίου σε ότι αφορά την προληπτική αξιολόγηση των αποκτήσεων ή αυξήσεων συμμετοχών, μειώνοντας κατ' αυτόν τον τρόπο την ανάγκη τής εκ μέρους της Επιτροπής κίνησης διαδικασιών για πιθανές παραβιάσεις του κοινοτικού δικαίου.

6.1

Εφόσον βάσει της Συνθήκης απαιτείται η διατύπωση γνώμης από την ΕΚΤ σχετικά με την προτεινόμενη οδηγία, θα πρέπει προς το σκοπό αυτό να περιληφθεί στην προτεινόμενη οδηγία σχετικό σημείο αναφοράς, σύμφωνα και με το άρθρο 253 της Συνθήκης.

6.2

Η προτεινόμενη οδηγία καθιστά σαφέστερη την τραπεζική οδηγία (71) παραπέμποντας στον ορισμό των δικαιωμάτων ψήφου της οδηγίας 2004/109/ΕΚ (72). Παρόλο που επικροτείται η προτεινόμενη αυτή τροποποίηση, ο ορισμός θα πρέπει να εφαρμοστεί με συνέπεια στο σύνολο του κειμένου της τραπεζικής οδηγίας, όπως διατυπώνεται λεπτομερέστερα στο παράρτημα.

6.3

Ο όρος «υποψήφιος αγοραστής» (73) θα μπορούσε να προστεθεί στον κατάλογο των οριζόμενων εννοιών της τραπεζικής οδηγίας (74). Επίσης, σύμφωνα με την προτεινόμενη οδηγία, ο όρος «υποψήφιος αγοραστής» περιλαμβάνει «κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο» το οποίο ενεργεί μεμονωμένα ή «σε συνεννόηση με άλλα πρόσωπα». Εφόσον προτείνεται η εισαγωγή της τελευταίας αυτής έννοιας για πρώτη φορά στην τραπεζική οδηγία, θα πρέπει να εξεταστούν περαιτέρω οι καλυπτόμενες περιπτώσεις, καθώς και οι σχετικές επιπτώσεις για τα ενδιαφερόμενα (νομικά ή φυσικά) πρόσωπα, για παράδειγμα ως προς την υποχρέωση γνωστοποίησης. Τα ζητήματα αυτά θα μπορούσαν να διευκρινιστούν στα μέτρα εφαρμογής.

6.4

Σε ότι αφορά την παράταση της περιόδου αξιολόγησης που προβλέπεται στην προτεινόμενη οδηγία (75), η ΕΚΤ θεωρεί ότι αυτή θα πρέπει να ισχύει για όλους τους υποψήφιους αγοραστές από τρίτη χώρα (τόσο για τα νομικά όσο και για τα φυσικά πρόσωπα) ανεξάρτητα από το εάν αυτοί υπόκεινται ή όχι σε κανονιστικές ρυθμίσεις.

6.5

Καθώς η προτεινόμενη οδηγία επηρεάζει διάφορα τμήματα του χρηματοπιστωτικού τομέα και θα συνοδευτεί από αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο και προσαρμογές των πρακτικών των εθνικών εποπτικών αρχών, θα ήταν ίσως δικαιολογημένη η πρόβλεψης μιας μακρότερης (τουλάχιστον δωδεκάμηνης) περιόδου μεταφοράς στα εσωτερικά δίκαια, καθώς και ρήτρας επανεξέτασης. Επίσης, ίσως αποβεί ωφέλιμη η εξέταση της πρόβλεψης μεταβατικής περιόδου, ειδικά εάν η προτεινόμενη οδηγία δεν μεταφερθεί εξ ίσου γρήγορα στο εσωτερικό δίκαιο όλων των κρατών μελών μετά την έκδοσή της, πράγμα το οποίο θα μπορούσε π.χ. να εγείρει ζητήματα σχετικά με την εφαρμογή της σε περιπτώσεις με διασυνοριακό χαρακτήρα, όπου θα απαιτείτο διαβούλευση με άλλες αρμόδιες αρχές.