23.12.2006   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 318/26

—

με την ανάληψη άμεσων και συμπληρωματικών δράσεων για την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς για τις υπηρεσίες υποστήριξης των επιχειρήσεων και ιδιαιτέρως με την άρση των εμποδίων στα οποία προσκρούει η εύρυθμη λειτουργία του κλάδου (εμπόδια για την ολοκλήρωση της αγοράς, την κινητικότητα των εργαζομένων και την οικονομική ανάπτυξη)·

—

με την άμεση αναγνώριση των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων ως αναπόσπαστου μέρους οποιασδήποτε βιομηχανικής πολιτικής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να το αντιληφθεί αυτό και να αναλάβει δράση για τη διεύρυνση του φάσματος της ευρωπαϊκής βιομηχανικής πολιτικής με την ενσωμάτωση των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων

—

με την ίδρυση Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Επιχειρηματικών Υπηρεσιών για τη συλλογή πληροφοριών, την προαγωγή της έρευνας και της συζήτησης, καθώς και για την υπόδειξη και την παρακολούθηση της εφαρμογής πολιτικών συστάσεων·

—

με την ενίσχυση του κοινωνικού διαλόγου για την παρακολούθηση των αλλαγών στις συνθήκες εργασίας και τις δυνατότητες απασχόλησης που απορρέουν από τις διαρθρωτικές αλλαγές που χαρακτηρίζουν τη νέα οικονομία των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων.

—

προώθηση των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων ως μέσου βελτίωσης της επιχειρηματικής και της βιομηχανικής παραγωγικότητας, καθώς και για την επίτευξη ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων έναντι των χωρών χαμηλού κόστους και άλλων στην παγκόσμια αγορά·

—

προώθηση της περισσότερο αποτελεσματικής και αποδοτικής χρήσης υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων από τις ΜΜΕ·

—

προαγωγή της απασχόλησης και της βελτίωσης των συνθηκών εργασίας στον κλάδο των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων με απώτερο στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας και της ποιότητας των υπηρεσιών, αλλά και τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου

—

εκτέλεση στοχοθετημένων προγραμμάτων κατάρτισης και επιμόρφωσης για την ενίσχυση της προσαρμοστικότητας και τη βελτίωση της απασχολησιμότητας των εργαζομένων που πλήττονται από διαρθρωτικές αλλαγές.

—

Τα προγράμματα Ε&Α που χρηματοδοτούνται με δημόσιους πόρους, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, πρέπει να δώσουν προτεραιότητα σε δράσεις και σχέδια που στοχεύουν στην τόνωση της παραγωγής και της χρήσης καινοτόμων υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων.

—

Πρέπει να δοθεί έμφαση σε ειδικά σχέδια υπηρεσιών υψηλής έντασης γνώσης στη μεταποιητική βιομηχανία που προάγουν την καινοτομία, την υψηλή παραγωγικότητα και δημιουργούν προοπτικές ανάπτυξης (π.χ. ΤΠΕ και Ε&Α).

—

Οι υπηρεσίες υποστήριξης των επιχειρήσεων αποτελούν πηγή καινοτομίας για την οικονομία της γνώσης. Πρέπει να ενθαρρυνθεί η έρευνα για την περαιτέρω ανάπτυξη της επιστήμης των υπηρεσιών και ιδιαιτέρως της μεθοδολογικής τεχνογνωσίας για την εφαρμογή στις επιχειρηματικές διαδικασίες.

—

Πρέπει να ενισχυθούν η προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας (ΔΠΙ) και άλλοι μηχανισμοί προστασίας μέσω της θέσπισης της εκκρεμούσας νομοθεσίας για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, προκειμένου να ενθαρρυνθούν οι εταιρείες να επενδύσουν στην Ε&Α και στην καινοτομία.

—

Ο ρόλος της ΤΠΕ στην παραγωγή καινοτόμων υπηρεσιών πρέπει να αναγνωριστεί και να προαχθεί περαιτέρω με τον ορισμό στόχων όπως η εξασφάλιση της παροχής υπηρεσιών, ιδιαιτέρως στις ΜΜΕ, μέσω υψηλής ταχύτητας ευρυζωνικών διαδικτυακών συνδέσεων σε όλη την Ευρώπη, σε συνδυασμό με μια προσπάθεια για την επίλυση προβλημάτων που έχουν σχέση με την ασφάλεια και την προστασία προσωπικών δεδομένων στα ψηφιακά δίκτυα η-επιχειρείν. Σε σχέση με το θέμα αυτό, η πρωτοβουλία i2010 της Επιτροπής διαδραματίζει σημαντικό ρόλο.

—

Η «μηχανική των υπηρεσιών» είναι ένας νέος κλάδος που μπορεί να χρησιμεύσει ως βάση για τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων, μέσω της βελτίωσης του συστηματικού προγραμματισμού. Αυτή η καινοτόμος προσέγγιση αξίζει να αναπτυχθεί ως ειδικότητα στο χώρο της έρευνας και της εκπαίδευσης στα πανεπιστήμια, τις οικονομικές σχολές και άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα·

—

η καθιέρωση προτύπων μπορεί να διαδραματίσει χρήσιμο ρόλο στην προσπάθεια για τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών και την περαιτέρω ολοκλήρωση των αγορών της ΕΕ. Για το σκοπό αυτό, πρέπει να ενθαρρυνθεί η προώθηση της εθελουσίας τυποποίησης των υπηρεσιών εν γένει και ειδικότερα των επιχειρηματικών υπηρεσιών·

—

Πρέπει να εξευρεθούν λύσεις, ώστε να ενδυναμωθεί το ανθρώπινο κεφάλαιο στην ΕΕ και να σταματήσει η αυξανόμενη διαρροή εγκεφάλων από τον κλάδο της έρευνας στην ΕΕ·

—

πρέπει να δοθούν νέα κίνητρα στον ιδιωτικό τομέα για την αύξηση του μεριδίου του στις δραστηριότητες Ε&Α, σε συμφωνία με τη στρατηγική της Λισαβόνας·

—

πρέπει να βελτιωθούν τα δεδομένα και οι πληροφορίες για τις υπηρεσίες υποστήριξης των επιχειρήσεων, καθώς και τις υπηρεσίες που προσφέρονται από βιομηχανικές επιχειρήσεις·

—

πρέπει να βελτιωθεί η διαφάνεια των αγορών προμήθειας υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων·

—

πρέπει να διατεθούν περισσότεροι πόροι για τη βελτίωση της εκπαίδευσης, της κατάρτισης, της ηλεκτρονικής μάθησης και της γλωσσομάθειας, προκειμένου να καταστεί δυνατή η ανάπτυξη διασυνοριακών υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων.

1.1

Στην παρούσα γνωμοδότηση εξετάζεται ο αντίκτυπος των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων στην απασχόληση, την ανταγωνιστικότητα και την παραγωγικότητα της ευρωπαϊκής μεταποιητικής βιομηχανίας καθώς και ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να αναπτυχθεί περαιτέρω ο συγκεκριμένος τομέας σύμφωνα με το πρόγραμμα της Λισαβόνας. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στις εξελίξεις που συντελούνται στο νέο κλάδο, γνωστό ως «μηχανική των υπηρεσιών», και στον αντίκτυπο της εξωτερικής ανάθεσης υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων.

1.2

Υπάρχει ανησυχία σχετικά με τις προοπτικές της ευρωπαϊκής οικονομίας και την ικανότητά της να αντιμετωπίσει την ανάδυση του έντονου ανταγωνισμού από τις οικονομίες χαμηλού κόστους. Στην Ευρώπη, στον κλάδο της μεταποίησης, έχουν χαθεί αρκετές χιλιάδες θέσεις εργασίας και βιομηχανικές δραστηριότητες έναντι άλλων χωρών που διαθέτουν συγκριτικό πλεονέκτημα σε ό,τι αφορά το κόστος και τις δεξιότητες (λόγου χάρη η Κίνα στον μεταποιητικό κλάδο και η Ινδία στον τομέα των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων). Παρά τις εξελίξεις αυτές, η μεταποιητική βιομηχανία συνεχίζει να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην οικονομία της Ευρώπης. Σύμφωνα με τις πλέον πρόσφατες στατιστικές για το 2004, η ΕΕ κατέχει ηγετική θέση όσον αφορά στις εξαγωγές εμπορευμάτων, οι οποίες βάσει των στοιχείων ξεπέρασαν τα 1.200 δισ. δολάρια ΗΠΑ (1).

1.3

Η μεταποιητική βιομηχανία θεωρείται ότι παραμένει η κύρια πηγή τεχνολογικής αλλαγής και καινοτομίας στην ΕΕ, επισημαίνεται ωστόσο ότι δεν κατάφερε ν' αυξήσει τις δραστηριότητές της σε τομείς υψηλής τεχνολογίας και μεγαλύτερης προστιθέμενης αξίας την προηγούμενη δεκαετία. Η ανάπτυξη που συνδέεται με τις υπηρεσίες υποστήριξης των επιχειρήσεων, ιδιαιτέρως με τη χρήση υπηρεσιών υψηλής έντασης γνώσεων, αποτελεί έναν συμπληρωματικό δίαυλο για την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, τη δημιουργία νέων ευκαιριών απασχόλησης και την απόκτηση νέων ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων. Οι υπηρεσίες υποστήριξης των επιχειρήσεων προσφέρουν, επίσης, πηγές για την προαγωγή της μη τεχνολογικής καινοτομίας (π.χ., στο χώρο της οργάνωσης), οι οποίες οδηγούν σε βελτίωση του άυλου κεφαλαίου των επιχειρήσεων και της τεχνογνωσίας των εργαζομένων.

1.4

Η αξιοσημείωτη μεταστροφή της κατανάλωσης προς τις υπηρεσίες στις πιο αναπτυγμένες οικονομίες δεν υποδηλώνει τάση αποβιομηχάνισης, όπως θεωρείται ορισμένες φορές. Οι εξελίξεις αυτές μπορούν να θεωρηθούν περισσότερο ως στατιστική έκφανση του διευρυνόμενου καταμερισμού της εργασίας στις αναπτυγμένες οικονομίες και ως διάσπαση προηγουμένως ολοκληρωμένων κάθετων αλυσίδων παραγωγής αξίας. Σήμερα, υπάρχουν ειδικευμένοι φορείς παροχής υπηρεσιών που προσφέρουν υπηρεσίες τις οποίες, στο παρελθόν, εκτελούσαν στο εσωτερικό τους οι μεταποιητικές επιχειρήσεις. Έχουν αναπτυχθεί νέες επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών, οι οποίες στηρίζουν την προσπάθεια της ευρωπαϊκής βιομηχανίας να αυξήσει την αποτελεσματικότητά της και να απορροφήσει νέες τεχνολογίες που θα επιτρέψουν τη μαζική παραγωγή νέων προϊόντων υψηλότερης προστιθέμενης αξίας

1.5

Πρόσφατες έρευνες καταδεικνύουν ότι ο τύπος της οικονομίας που αναπτύσσεται ευνοεί την ολοκλήρωση και τον συμπληρωματικό χαρακτήρα των υπηρεσιών και της μεταποίησης. Ζήτηση για υπηρεσίες υφίσταται όπου υπάρχει ισχυρή βιομηχανική οικονομία, η οποία, με τη σειρά της, ευνοεί την ανάπτυξή τους. Δεν αντιπροσωπεύουν αποκλειστική εναλλακτική λύση (2).

1.6

Η παρούσα γνωμοδότηση δεν συνηγορεί υπέρ της ειδικής προώθησης των υπηρεσιών εις βάρος της μεταποιητικής βιομηχανίας, αλλά υπογραμμίζει την αλληλεξάρτηση του μεταποιητικού τομέα και του τομέα των υπηρεσιών (3). Επισημαίνεται το θετικό δυναμικό βελτίωσης και επέκτασης των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων. Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει τη θετική συμβολή των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων στην αυξημένη παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα του ευρωπαϊκού μεταποιητικού τομέα. Ταυτόχρονα, ο τομέας των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων ενισχύει την παραγωγικότητά του μέσω της καινοτομίας, συμπεριλαμβανομένης της ταχείας υιοθέτησης νέων τεχνολογιών, με την προσέλκυση περισσότερου εργατικού δυναμικού υψηλής εξειδίκευσης και με τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας (4).

1.7

Η ανάθεση υπηρεσιών σε ειδικευμένους εξωτερικούς φορείς που μπορούν να εκμεταλλευθούν οικονομίες κλίμακας και μια διαρκή διαδικασία καινοτομίας έχει θετικό αντίκτυπο στο κόστος και την παραγωγικότητα. Εντούτοις, η απόκτηση γνώσεων και καινοτόμων υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων από τις ΜΜΕ δεν φαίνεται να επαρκεί. Επίσης, πρέπει να διευκολυνθεί η μετακίνηση των εργαζομένων από τον μεταποιητικό κλάδο στις υπηρεσίες υποστήριξης των επιχειρήσεων μέσω των κατάλληλων προγραμμάτων επανακατάρτισης.

1.8

Σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων παρέχεται από εγχώριους φορείς. Ωστόσο, δεν υπάρχει εγγύηση ότι αυτό θα ισχύει και στο μέλλον. Ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων ανατίθενται εξωχώρια σε ευρύτερο ευρωπαϊκό επίπεδο, ακόμα και στα νέα κράτη μέλη ή στις υποψήφιες χώρες, ή ακόμα και παγκοσμίως με βάση το κόστος και τις ευκαιρίες {εγγύτερη (near-shoring) και εξωχώρια (offshore) ανάθεση}. Από τα πλέον πρόσφατα στοιχεία προκύπτει ότι, το 2004, η ΕΕ των 25 σημείωσε θετικό ισοζύγιο 42,8 δις € στο εμπόριο υπηρεσιών (αύξηση 5,8 δις € από το 2003) (5).

1.9

Υπάρχει ανάγκη διαρκούς και λεπτομερούς ανάλυσης των εταιρικών δομών και διεργασιών, προκειμένου να εντοπιστούν οι υπηρεσίες οι οποίες μπορούν να αγοραστούν από ειδικευμένους φορείς παροχής υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων ή δίκτυα εταιρειών (κοινές υπηρεσίες) που μπορούν να εκπληρώσουν αποτελεσματικότερα καθήκοντα αυτού του είδους, λειτουργώντας σε ευρύτερη κλίμακα και συνδυάζοντας την εμπειρογνωμοσύνη τους. Μολονότι αυτό μπορεί να έχει επιδράσεις στην απασχόληση στον μεταποιητικό κλάδο, σε ορισμένες περιπτώσεις θα μπορούσε να συμβάλει στην αντιμετώπιση των δυνητικά αρνητικών συνεπειών που έχει η ανάθεση υπεργολαβιών σε εξωχώριες περιοχές, τη διατήρηση του κλάδου της μεταποίησης στην Ευρώπη και στην αύξηση της ζήτησης στο χώρο της απασχόλησης στον τομέα των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων. Με την ενδυνάμωση της απασχόλησης ειδικευμένων εργαζόμενων σε επιχειρήσεις του κλάδου των υπηρεσιών, δημιουργούνται νέα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα.

2.1

Οι επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης και η ανάγκη για αλλαγές προκειμένου να είναι δυνατή η προσαρμογή στις νέες συνθήκες γίνονται αισθητές σε όλους τους κλάδους της ευρωπαϊκής οικονομίας. Η βιομηχανική πολιτική μπορεί να διαδραματίσει θετικό ρόλο σε αυτό το πλαίσιο. Στην ανακοίνωσή της με τίτλο Υποστήριξη των διαρθρωτικών αλλαγών: Μια βιομηχανική πολιτική για τη διευρυμένη Ευρώπη  (6), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι προτίθεται να χρησιμοποιήσει τη βιομηχανική πολιτική για να στηρίξει τη διαδικασία βιομηχανικών αλλαγών:

2.2

Πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε Ανακοίνωση σχετικά με την εφαρμογή του κοινού προγράμματος της Λισσαβόνας: Πλαίσιο πολιτικής για την ενίσχυση του μεταποιητικού τομέα της ΕΕ — προς μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση της βιομηχανικής πολιτικής  (7). Σε αυτό το πλαίσιο για τη βιομηχανική πολιτική, η Επιτροπή εξήγγειλε επτά κύριες διατομεακές πρωτοβουλίες πολιτικής:

Η παραμέληση του τομέα των υπηρεσιών γενικότερα και ειδικότερα των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων αποτελεί σοβαρή παράλειψη της εν λόγω ανακοίνωσης. Η ΕΟΚΕ ζητεί οι υπηρεσίες υποστήριξης των επιχειρήσεων να αποτελέσουν αναπόσπαστο μέρος οιασδήποτε βιομηχανικής πολιτικής και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διευρύνει το πεδίο εφαρμογής των μελλοντικών προσεγγίσεων όσον αφορά τη βιομηχανική πολιτική μέσω της ένταξης των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων. Στο πλαίσιο μιας αποτελεσματικής βιομηχανικής πολιτικής, επίσης να συνυπολογίζονται οι κοινωνικές συνέπειες των βιομηχανικών αλλαγών και ο αντίκτυπός τους στην απασχόληση· αυτό σημαίνει ότι πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στη τη δια βίου μάθηση και να ενισχυθεί η κινητικότητα των εργαζομένων.

2.3

Η Ευρώπη πρέπει να ενστερνιστεί ευρύτερα και πιο εμπεριστατωμένα τις τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ). Η εντατικοποίηση της χρήσης των ΤΠΕ και η ενσωμάτωσή τους στη βιομηχανία είναι εξίσου σημαντική όπως και στον τομέα των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων. Η Ευρώπη υστερεί έναντι των κύριων ανταγωνιστών της όσον αφορά τη χρήση των ΤΠ. Οι κατά κεφαλήν δαπάνες για ΤΠ το 2004 ήταν 732 € για τη Δυτική Ευρώπη, 1.161 € για τις ΗΠΑ και 1.012 € για την Ιαπωνία. Οι δαπάνες για ΤΠ ως ποσοστό επί του εγχωρίου ΑΕγχΠ ήταν 3,08 % για τη Δυτική Ευρώπη, 4,55 % για τις ΗΠΑ και 3,59 % για την Ιαπωνία (8). Η ειδική ομάδα για την ανταγωνιστικότητα στον κλάδο των ΤΠΕ, που έχει συσταθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο χώρο αυτό.

2.4

Το χάσμα παραγωγικότητας της ευρωπαϊκής μεταποιητικής βιομηχανίας αποδίδεται συχνά στην ανεπαρκή χρήση της τεχνολογίας και την ανεπαρκή εκμετάλλευση των δυνατοτήτων των ΤΠΕ, ιδίως από τις ΜΜΕ. Το πρόβλημα δεν φαίνεται να οφείλεται στο κόστος του υλικοτεχνικού εξοπλισμού. Είναι η έλλειψη γνώσεων και εμπειρογνωμοσύνης των ΜΜΕ στον τομέα των ΤΠΕ, γεγονός που καθιστά δύσκολο γι' αυτές να παρακολουθήσουν τη ραγδαία εξέλιξη και την αυξανόμενη πολυπλοκότητα των ΤΠΕ. Υπάρχει ένα «ψηφιακό χάσμα» που χωρίζει τις μικρές από τις μεσαίες επιχειρήσεις, εξαιτίας του οποίου το πλήρες δυναμικό των προτύπων των ΤΠΕ και του ηλεκτρονικού επιχειρείν δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί (9). Οι επιχειρηματικές υπηρεσίες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προαγωγή της αποτελεσματικότητας του κλάδου της ΤΠΕ, προκαλώντας κατ' αυτό τον τρόπο μια διατηρήσιμη αύξηση της παραγωγικότητας.

2.5

Η εσωτερική αγορά υπηρεσιών εν γένει και ειδικότερα η αγορά υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων δεν έχει ολοκληρωθεί και υπάρχουν πολλά εμπόδια για την αποτελεσματικότητα, την ανταγωνιστικότητα και τη δημιουργία νέων ευκαιριών απασχόλησης. Στην έκθεση που έφερε τον τίτλο «Η κατάσταση της εσωτερικής αγοράς στον κλάδο των υπηρεσιών» (10) εντοπίζεται μεγάλος αριθμός εμποδίων, σημειώθηκε όμως κάποια πρόοδος με την εφαρμογή της στρατηγικής της Λισαβόνας. Πέρα από τις ρυθμιστικές πτυχές που αφορούν στις αγορές υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων, απαιτούνται συμπληρωματικές πολιτικές, όπως αυτές που υποδεικνύονται στο παρόν έγγραφο, για να εξασφαλιστεί η ανταγωνιστικότητα της ΕΕ στην παγκόσμια αγορά, παράλληλα με την κοινωνική και οικονομική πρόοδο.

3.2

Οι υπηρεσίες υποστήριξης των επιχειρήσεων αποτελούν μια ομάδα ιδιαίτερα ετερογενών δραστηριοτήτων που ποικίλλουν από κύριες επαγγελματικές υπηρεσίες (π.χ., μηχανική, λογιστική, νομικές συμβουλές), σε υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας (π.χ., υπηρεσίες ΤΠΕ, παροχή διαχειριστικών συμβούλων), υπηρεσίες στον τομέα του προσωπικού (π.χ., επιλογή προσωπικού, απόσπαση, προσωρινή εργασία), επικουρικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων αυτών που αποφέρουν χαμηλή πρόσθετη αξία (π.χ. καθαρισμός, ασφάλεια, τροφοδοσία) και υπηρεσίες με αυξανόμενη πρόσθετη αξία (όπως ενεργειακή διαχείριση, τροφοδοσία και επεξεργασία ύδατος και άλλων υγρών, καθώς και επεξεργασία του αέρα και των αποβλήτων). Σ' αυτές τις κατηγορίες δραστηριοτήτων, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις συνθήκες απασχόλησης και κοινωνικής ασφάλισης.

Πίνακας 1.   Κύριες υπηρεσίες που απαιτούνται για τις επιδόσεις των επιχειρήσεων (λειτουργική προσέγγιση) (12)

3.4

Σήμερα, ολοένα και περισσότερες μεταποιητικές επιχειρήσεις εισέρχονται στον κλάδο των υπηρεσιών. Δεν προσφέρουν μόνο υπηρεσίες μετά την πώληση αλλά ανακαλύπτουν σε ολοένα και μεγαλύτερο βαθμό την πρόσθετη αξία που μπορούν να αποκομίσουν πουλώντας σε άλλες επιχειρήσεις την εμπειρογνωμοσύνη που διαθέτουν στο χώρο της μηχανικής, του σχεδιασμό και της ανανέωσης διαδικασιών. Έτσι αναπτύσσεται έναν νέο υβριδικό πρότυπο επιχειρήσεως το οποίο συμπεριλαμβάνει επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο χώρο της μεταποίησης/των υπηρεσιών. Οι πελάτες αναζητούμε ολοένα και πιο συχνά «λύσεις» παρά απλώς προϊόντα, και σε πολλές περιπτώσεις το στοιχείο που αποτελεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε μια μεταποιητική επιχείρηση είναι η ικανότητά της να προσφέρει πρόσθετες υπηρεσίες.

3.5

Έλλειψη ειδικών στατιστικών στοιχείων για τις υπηρεσίες υποστήριξης των επιχειρήσεων  (14). Υπάρχει έλλειψη στατιστικών πληροφοριών σχετικά με τη ζήτηση υπηρεσιών. Η αλληλεξάρτηση των διαφόρων τομέων δεν τεκμηριώνεται επαρκώς. Οι πληροφορίες για τις δραστηριότητες στον τομέα των υπηρεσιών και τη συμβολή τους στις οικονομίες των κρατών μελών της ΕΕ ελπίζεται να βελτιωθούν μετά την αναθεώρηση του συστήματος ταξινόμησης NACE η οποία αναμένεται να πραγματοποιηθεί το 2007. Η αναθεωρημένη ταξινόμηση θα επιτρέψει να γίνει καλύτερα κατανοητή η δομή και η ανάπτυξη του τομέα των υπηρεσιών (15). Επίσης, δεν υπάρχουν πληροφορίες θετικά με τον βαθμό στον οποίον οι βιομηχανικές επιχειρήσεις παρέχουν και υπηρεσίες.

3.6

Κατακερματισμός και σπάνις πληροφοριών και αναλύσεων που έχουν σχέση με τις υπηρεσίες υποστήριξης των επιχειρήσεων. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι πρέπει να ιδρυθεί ένα Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Επιχειρηματικών Υπηρεσιών αρμόδιο για τη συλλογή πληροφοριών, την προαγωγή της έρευνας και της συζήτησης, καθώς και για την υπόδειξη και την παρακολούθηση της εφαρμογής πολιτικών συστάσεων. Η ίδρυση παρατηρητηρίου ή κάποια παρόμοια δράση θα διευκολύνει την κατανόηση των νέων και ραγδαίων εξελίξεων που παρατηρούνται στο κλάδο και θα χρησιμεύσει ως σημείο συναντήσεως των αρμοδίων για την χάραξη πολιτικής και των αμέσως ενδιαφερομένων πλευρών.

3.7

Τυποποίηση των υπηρεσιών. Η περαιτέρω επιτάχυνση της τυποποίησης των υπηρεσιών βάσει απτών αποδεικτικών στοιχείων περιλαμβάνει αύξηση της βασικής ασφάλειας, της ποιότητας και των επιδόσεων και προώθηση του ανταγωνισμού και της καινοτομίας στην παροχή υπηρεσιών. Η πρόκληση αυτή πρέπει να αναληφθεί από την CEN (Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης), τον ISO (Διεθνή Οργανισμό Τυποποίησης) και τους εθνικούς οργανισμούς τυποποίησης. Η ανάπτυξη προτύπων στον τομέα των υπηρεσιών θα τονώσει ασφαλώς το διασυνοριακό εμπόριο υπηρεσιών και θα επιτρέψει την προαγωγή της εσωτερικής αγοράς υπηρεσιών

4.1

Οι υπηρεσίες υποστήριξης των επιχειρήσεων έχουν ζωτική σημασία για την παροχή συνδρομής προς τον τομέα των ΜΜΕ, προκειμένου να συμβάλει με όλες του τις δυνάμεις στην καινοτομία και την ανάπτυξη. Από τα υπάρχοντα στοιχεία προκύπτει ότι οι δυναμικότερες ΜΜΕ χρησιμοποιούν σε μεγάλο βαθμό υπηρεσίες υποστήριξης των επιχειρήσεων. Απέναντι στις πιέσεις που ασκεί η διεθνοποίηση, είναι απαραίτητο να προωθηθεί η χρήση των υπηρεσιών αυτών από ένα ευρύτερο φάσμα ΜΜΕ.

4.2

Εθνική ικανότητα καινοτομίας.

Η ικανότητα ενός κράτους να παράγει νέες ιδέες και να προωθεί την αγοραστική αξιοποίηση καινοτόμων τεχνολογιών επηρεάζεται μακροπρόθεσμα από μια σειρά παραγόντων (17) όπως:

4.3

Το 85 % της έρευνας στην ΕΕ επικεντρώνεται στη μεταποίηση (έναντι 66 % στις ΗΠΑ) και δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για την κατανομή των δραστηριοτήτων Ε&Α στον τομέα των υπηρεσιών. Από τη συνολική Ε&Α για τη μεταποίηση, το 87,5 % αφορά οκτώ συγκεκριμένους τομείς (χημικά, μηχανολογία, μηχανές γραφείων, ηλεκτρικές μηχανές, ημιαγωγοί/επικοινωνίες, εργαλεία, μηχανοκίνητα οχήματα και αεροσκάφη/διαστημικά σκάφη).

4.4

Σε όρους απόλυτων δαπανών, η ΕΕ δεν κατόρθωσε να καλύψει το χάσμα με τις ΗΠΑ στην Ε&Α, το οποίο όντως αυξήθηκε την περασμένη δεκαετία.

4.5

Η μεγαλύτερη εστίαση της χρηματοδότησης για Ε&Α προς υπηρεσίες υψηλής τεχνολογίας και εντάσεως γνώσης (υψηλού περιθωρίου) έχει ζωτική σημασία για την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Η υλοποίηση του στόχου διάθεσης του 3 % (18) του ΑΕγχΠ της ΕΕ στην Ε&Α θα ήταν πιο εύκολη εάν οι κυβερνήσεις ενίσχυαν τις οικονομικές τους δεσμεύσεις και αν ενθαρρυνόταν περισσότερο ο ιδιωτικός τομέας και διευκολυνόταν να επενδύσει περισσότερο στο χώρο αυτό, συμπεριλαμβάνοντας και τις επιχειρηματικές υπηρεσίες.

4.6

Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Τεχνολογίας την ίδρυση του οποίου πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε πρόσφατη ανακοίνωση (19) είναι χρήσιμο. Η τεχνολογία, όμως, πρέπει να συνοδεύεται από αποτελεσματικές επιχειρηματικές και οργανωτικές στρατηγικές.

4.7

Ο αντίκτυπος των καινοτόμων λειτουργιών των επιχειρηματικών υπηρεσιών παρουσιάζεται στον ακόλουθο πίνακα.

Πίνακας 2.   Καινοτόμες λειτουργίες των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων (20)

4.8

Ορισμένες από τις πιο καινοτόμους εταιρείες της Ευρώπης ανήκουν στον τομέα των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων, αλλά το συνολικό επίπεδο Ε&Α στον κλάδο των υπηρεσιών είναι εξαιρετικά χαμηλό και αδιάρθρωτο. Συχνά, ανακύπτουν νέες υπηρεσίες και επιχειρηματικά πρότυπα από δαπανηρές και χρονοβόρες προσπάθειες και αποτυχίες μεμονωμένων επιχειρήσεων. Η ΕΕ πρέπει να στηρίξει την έρευνα σε επιλεγμένους τομείς, προκειμένου να επικαιροποιηθεί η τεχνογνωσία των επιχειρήσεων στις παγκοσμίως ηγετικές τεχνολογίες αιχμής.

4.9

Είναι σημαντικό να βρεθούν τρόπο για να βελτιωθεί η πρόσβαση των ΜΜΕ στα αποτελέσματα της έρευνας, τα οποία πρέπει να εμπεδώνονται στην βραχυπρόθεσμη ανάπτυξη προϊόντων.

4.10

Για να επενδύσουν οι επιχειρήσεις περισσότερο στην καινοτομία και στην έρευνα και ανάπτυξη, πρέπει να διασφαλιστεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η δέουσα προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και πρέπει να αναληφθεί δράση για την εκκρεμούσα πρόταση σχετικά με την κατοχύρωση ευρεσιτεχνιών για εφευρέσεις που υλοποιούνται με τη βοήθεια υπολογιστών.

4.11

Απαιτείται βελτίωση της νομοθεσίας και των ρυθμίσεων.

5.1

Απαιτείται ριζική αναμόρφωση του συστήματος παραγωγής γνώσης της ΕΕ, έτσι ώστε να περιλαμβάνει:

6.1

Η καινοτομία στον τομέα των υπηρεσιών έχει αποτελέσει θέμα εντατικών συζητήσεων και έρευνας, κυρίως στη Γερμανία, από τα μέσα της δεκαετίας του 1990. Το μεγαλύτερο μέρος της ώθησης τόσο για το ακαδημαϊκό όσο και για το πρακτικό έργο στον τομέα αυτό δόθηκε από τη μηχανική των υπηρεσιών, η οποία έχει καταστεί πλέον μια τεχνική ειδικότητα που αφορά τη συστηματική ανάπτυξη και το σχεδιασμό προϊόντων υπηρεσιών με τη χρησιμοποίηση κατάλληλων προτύπων, μεθόδων και εργαλείων. Παρόλο που η μηχανική των υπηρεσιών περιλαμβάνει και πτυχές της διαχείρισης παροχής υπηρεσιών, η κύρια έμφαση δίνεται στην ανάπτυξη νέων προϊόντων υπηρεσιών. Παράλληλα, η μηχανική των υπηρεσιών ασχολείται και με τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη συστημάτων, με άλλα λόγια, με συναφή προς τις επιχειρήσεις θέματα γενικής διαχείρισης Ε&Α και καινοτομίας

6.2

Η θεμελιώδης έρευνα όσον αφορά νέα επιχειρηματικά πρότυπα, μεθόδους και εργαλεία θα δώσει σημαντική ώθηση στη μηχανική των υπηρεσιών. Οι ολοκληρωμένες προσεγγίσεις για την από κοινού μηχανολογία φυσικών αγαθών, λογισμικού και υπηρεσιών θα καταστεί πάγιο χαρακτηριστικό. Τέλος, η αυξανόμενη εναρμόνιση των προδιαγραφών για τις υπηρεσίες θα ενθαρρύνει τη θέσπιση προδιαγραφών και την αποτελεσματική ανάπτυξη νέων υπηρεσιών (21).

6.3

H μηχανική των υπηρεσιών είναι ένας από τους ελάχιστους κλάδους του τομέα των υπηρεσιών που έχει διαμορφωθεί ουσιαστικά από την ευρωπαϊκή έρευνα. Η πληρέστερη ενσωμάτωση σε διεθνή δίκτυα και η συστηματική ανάπτυξη μιας ανεξάρτητης κοινότητας σχετικά με την μηχανική των υπηρεσιών έχουν καθοριστική σημασία για τη διατήρηση ηγετικού ρόλου στον τομέα αυτόν στο μέλλον (22).

7.1

Στροφή προς την εντατικοποίηση της επιγραμμικής παροχής υπηρεσιών Δίδεται όλο και μεγαλύτερη προσοχή στην ανάπτυξη και τον αντίκτυπο της διεθνούς παροχής υπηρεσιών τεχνολογίας των πληροφοριών και επιχειρηματικών διαδικασιών μέσω των ΤΠΕ. Σημειώνεται αναπροσανατολισμός των επιχειρηματικών υπηρεσιών με την εφαρμογή ΤΠΕ, καθώς και στροφή προς την εντατικοποίηση της επιγραμμικής παροχής. Η έμφαση δίνεται στην ψηφιακή παροχή σε τομείς όπως οι υπηρεσίες λογισμικού, οι υπηρεσίες Ε&Α και τεχνικών δοκιμών, οι συμβουλευτικές υπηρεσίες και οι υπηρεσίες ανάπτυξης και προσφοράς ανθρώπινου δυναμικού. Η διαδικασία αυτή προωθείται κυρίως από την αγορά, λόγω:

7.2

Διερεύνηση των δυνητικών οφελών που προσφέρει η εξωχώρια ανάθεση στην οικονομία της ΕΕ. Σήμερα εμφανίζονται νέες πρόκληση στον παγκόσμιο χώρο με τη διαρκή παροχή υπηρεσιών που έχουν ανατεθεί σε τρίτους από οποιοδήποτε σημείο του κόσμου. Για το λόγο αυτό, η Ευρώπη θα πρέπει να είναι έτοιμη να παρέχει και να εξάγει υπηρεσίες υψηλής ποιότητας στον υπόλοιπο κόσμο. Η ψηφιακή παροχή και η σχετική υποστήριξη του η-επιχειρείν θα σημειώσουν αύξηση. Οι εξωχωρική ανάθεση της παροχής υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις επικεντρώνεται σήμερα στις επικουρικές λειτουργίες (π.χ., υπηρεσίες ΤΠΕ:, χρηματοπιστωτικές και λογιστικές υπηρεσίες, κέντρα κλήσεως) στο χώρο των υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως η μηχανική ΤΠΕ, η ΕΕ εξακολουθεί να είναι αυτόνομη. Ωστόσο, η τεχνολογική εξέλιξη, η διαθεσιμότητα των απαραίτητων δεξιοτήτων και το σχετικό κόστος στην παγκόσμια αγορά θα επηρεάσουν αναπόφευκτα τις αποφάσεις των επιχειρήσεων στο μέλλον. Πρόκειται για μια πρόκληση που θα αντιμετωπίσει η ευρωπαϊκή αγορά εργασίας για την παροχή ευκαιριών απασχόλησης για άτομα με υψηλότερα προσόντα και την πρόληψη της ανεργίας (23).

7.3

Εμπόδια στην ψηφιακή παροχή υπηρεσιών. Υπάρχουν εμπόδια στην ανάπτυξη της ψηφιακής παροχής υπηρεσιών, τα οποία πρέπει να διερευνηθούν ενδελεχώς, και πρέπει να εξευρεθούν λύσεις, ώστε οι ευρωπαϊκές εταιρείες επιχειρηματικών υπηρεσιών να μπορούν να δρουν πιο επιθετικά και να επεκταθούν περισσότερο εκτός των συνόρων της ΕΕ. Στα εμπόδια αυτά συμπεριλαμβάνονται η έλλειψη προτύπων και διαλειτουργικότητας, εμπιστοσύνης και ασφάλειας στο χώρο του η-επιχειρείν, η απουσία επενδύσεων σε σταθερές και κινητές ευρυζωνικές υποδομές και οι αργοί ρυθμοί με τους οποίους οι ΜΜΕ υιοθετούν την ΤΠΕ.

8.1

Η απασχόληση στον τομέα των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων αυξήθηκε εντυπωσιακά τις τελευταίες δεκαετίες. Μεταξύ 1979 και 2002, τα ποσοστά αύξησης ανέρχονταν σε περίπου 4,5 % ετησίως, ήταν δηλαδή πολύ υψηλότερα από τα ποσοστά οποιουδήποτε άλλου οικονομικού τομέα. Το μερίδιο της απασχόλησης στον τομέα των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων στη συνολική απασχόληση έφθασε το 2003 το 9 % στην ΕΕ των 15 και το 8,6 % στην ΕΕ των 25. Ο κλάδος των υπηρεσιών γενικότερα και ο τομέας των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων ειδικότερα θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης στο μέλλον και θα αντισταθμίσουν τη μείωση της απασχόλησης στη μεταποιητική βιομηχανία.

8.2

Στον Πίνακα 3 που ακολουθεί παρουσιάζεται η αύξηση της απασχόλησης στον τομέα των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων έως το 2002 σε σχέση με το σύνολο της οικονομίας.

Πίνακας 3.   Ποσοστά ετήσιας αύξησης της απασχόλησης στον τομέα των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων 1979-2002 (24)

8.3

Η δυναμική αύξηση της απασχόλησης στις υπηρεσίες και ιδίως στις επιχειρηματικές υπηρεσίες έντασης γνώσης αποτελεί χαρακτηριστικό των σύγχρονων οικονομιών. Παρόλο που τα επίπεδα απασχόλησης στις υπηρεσίες υποστήριξης των επιχειρήσεων, καθώς και τα ποσοστά αύξησής τους, ποικίλλουν στις διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, ισχύει το αξίωμα ότι «δεν υπάρχει φτωχή χώρα με πολλές υπηρεσίες υποστήριξης των επιχειρήσεων και πλούσια χώρα με λίγες θέσεις απασχόλησης στον τομέα των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων» (25).

8.4

Θεωρείται εύλογη η προσδοκία ότι η αύξηση της απασχόλησης στις υπηρεσίες, και ιδίως στις επιχειρηματικές υπηρεσίες υψηλής έντασης γνώσης θα συνεχιστεί, αν και με κάπως αργότερο ρυθμό. Εντούτοις, σύμφωνα με τον πίνακα 4, αυτή η αύξηση θα είναι υψηλότερη από την προβλεπόμενη σε άλλες οικονομικές δραστηριότητες. Τα ποσοστά αύξησης αναμένεται να είναι σημαντικά υψηλότερα στα νέα κράτη μέλη, όπου η ανάπτυξη των υπηρεσιών αρχίζει από ουσιαστικά χαμηλότερα απόλυτα επίπεδα.

Πίνακας 4.   Τάσεις της απασχόλησης στους οικονομικούς κλάδους της Δυτικής Ευρώπης

Σημείωση: Στην προκειμένη περίπτωση ως Δυτική Ευρώπη νοείται η ΕΕ των 15 + Νορβηγία + Ελβετία

Πηγή: Cambrigde Econometrics Press Release, What has happened to the Lisbon agenda?, Νοέμβριος 2005.

8.5

Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της απασχόλησης στον τομέα των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων είναι τα υψηλά επίπεδα εκπαιδευτικών επιδόσεων. Όπως καταδεικνύεται από την επισκόπηση του εργατικού δυναμικού της ΕΕ, το 2003, το ποσοστό απασχόλησης των ατόμων «υψηλής εξειδίκευσης» αυξήθηκε σε 41 %, από 38 % το 1998. Το αντίστοιχο ποσοστό για τα άτομα χαμηλής εξειδίκευσης μειώθηκε σε 17 % από 25 % το 1998. Το γεγονός ότι οι περισσότερες θέσεις απασχόλησης στον τομέα των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων απαιτούν ανώτερο έως μέσο επίπεδο δεξιοτήτων θέτει μια πρόκληση και για τα εκπαιδευτικά συστήματα της Ευρώπης, και ιδίως για τις πολιτικές δια βίου μάθησης, εφόσον η διαρθρωτική αλλαγή των ευρωπαϊκών βιομηχανιών θα απαιτήσει μετακίνηση περισσότερων ατόμων σε θέσεις απασχόλησης του τομέα των υπηρεσιών υποστήριξης των επιχειρήσεων. Στον πίνακα 5 παρουσιάζεται το επίπεδο εκπαιδευτικών επιδόσεων σε διαφόρους τομείς.

Πίνακας 5:   Επίπεδο εκπαιδευτικών επιδόσεων σε μείζονες οικονομικές δραστηριότητες και υπηρεσίες υποστήριξης των επιχειρήσεων, ΕΕ των 15 2003 (26)