13.9.2013   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

CE 264/7

—

έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), και ιδίως το τρίτο μέρος, τίτλος V, κεφάλαιο 4 αυτής, με τίτλο «Δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις»,

—

έχοντας υπόψη τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ιδίως τον τίτλο του VI περί δικαιοσύνης,

—

έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 20ής Σεπτεμβρίου 2011 με θέμα «Προς μια πολιτική ποινικού δικαίου της ΕΕ: Κατοχύρωση της αποτελεσματικής εφαρμογής των πολιτικών της ΕΕ μέσω του ποινικού δικαίου (COM(2011)0573),

—

έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 30ής Νοεμβρίου 2009 σχετικά με τις πρότυπες διατάξεις, που καθοδηγούν τις εργασίες του στον τομέα του ποινικού δικαίου,

—

έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 25ης Οκτωβρίου 2011 σχετικά με το οργανωμένο έγκλημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση (1),

—

έχοντας υπόψη τη σύστασή του προς το Συμβούλιο, της 7ης Μαΐου 2009, σχετικά με την ανάπτυξη ευρωπαϊκού χώρου ποινικής δικαιοσύνης (2),

—

έχοντας υπόψη τις μελέτες του «Εναρμόνιση του ποινικού δικαίου στην ΕΕ» (3) και «Ανάπτυξη ενός χώρου ποινικής δικαιοσύνης της ΕΕ» (4),

—

έχοντας υπόψη το άρθρο 48 του Κανονισμού του,

—

έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (A7-0144/2012),

Α.

λαμβάνοντας υπόψη ότι σύμφωνα με το άρθρο 3 παράγραφος 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), η Ένωση θα παρέχει στους πολίτες της ένα χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης χωρίς εσωτερικά σύνορα, μέσα στον οποίο εξασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων σε συνδυασμό με τα κατάλληλα μέτρα, με στόχο, μεταξύ άλλων, την πρόληψη και καταστολή της εγκληματικότητας·

Β.

λαμβάνοντας υπόψη ότι το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο μπορούν, σύμφωνα με το άρθρο 83 ΣΛΕΕ, να θεσπίσουν ελάχιστους κανόνες για τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και κυρώσεων·

Γ.

λαμβάνοντας επίσης υπόψη ότι το άρθρο 83 παράγραφος 3 ΣΛΕΕ προβλέπει διαδικασία αναστολής της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας σε περίπτωση που ένα μέλος του Συμβουλίου εκτιμά ότι η προτεινόμενη νομοθετική πράξη θα έθιγε θεμελιώδεις πτυχές του συστήματός του ποινικής δικαιοσύνης, αναγνωρίζοντας έτσι ότι το ποινικό δίκαιο αντικατοπτρίζει συχνά τις βασικές αξίες, επιλογές και τα βασικά ήθη της εκάστοτε κοινωνίας, σε πλήρη συμμόρφωση όμως με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο·

Δ.

λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, όπως αναφέρονται στο άρθρο 5 ΣΕΕ, έχουν ως εκ τούτου μεγάλη σημασία για τις νομοθετικές προτάσεις που αφορούν το ποινικό δίκαιο·

Ε.

λαμβάνοντας υπόψη ότι τα συστήματα ποινικού δικαίου και ποινικής δικονομίας των κρατών μελών έχουν δημιουργηθεί εδώ και αιώνες, ότι κάθε κράτος μέλος έχει τις δικές του εκφάνσεις και ιδιαιτερότητες και ότι, συνεπώς, οι βασικοί τομείς του ποινικού δικαίου πρέπει να παραμείνουν στην αρμοδιότητα των κρατών μελών·

ΣΤ.

λαμβάνοντας υπόψη ότι η αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης γίνεται αποδεκτή σε ολοένα και περισσότερους πολιτικούς τομείς, ιδίως όσον αφορά δικαστικές αποφάσεις και διαταγές, και ότι αυτή η αρχή προϋποθέτει αμοιβαία εμπιστοσύνη, η οποία απαιτεί τη θέσπιση ελάχιστων προτύπων προστασίας στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο·

Ζ.

λαμβάνοντας υπόψη ότι η εναρμόνιση του ποινικού δικαίου στην ΕΕ πρέπει να συμβάλλει στη δημιουργία μιας κοινής νομικής κουλτούρας της ΕΕ σχετικά με την καταπολέμηση της εγκληματικότητας, η οποία προστίθεται στις εθνικές νομικές παραδόσεις αλλά δεν τις υποκαθιστά και επηρεάζει θετικά την αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των νομικών συστημάτων των κρατών μελών·

Η.

λαμβάνοντας υπόψη ότι το ποινικό δίκαιο πρέπει να αποτελεί συνεκτικό νομοθετικό σύστημα που διέπεται από σειρά θεμελιωδών αρχών και προτύπων καλής διακυβέρνησης και σέβεται πλήρως τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και άλλες διεθνείς συμβάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα που έχουν υπογράψει τα κράτη μέλη·

Θ.

λαμβάνοντας υπόψη ότι το ποινικό δίκαιο είναι σε θέση, από την ίδια τη φύση του, να περιορίσει ορισμένα ανθρώπινα δικαιώματα και θεμελιώδεις ελευθερίες υπόπτων, κατηγορουμένων ή καταδικασθέντων προσώπων, πέρα από τον πιθανό στιγματισμό που μπορούν να προκαλέσουν οι ποινικές έρευνες, και λαμβάνοντας υπόψη ότι η υπερβολική χρήση της ποινικής νομοθεσίας οδηγεί σε υποβάθμιση της αποτελεσματικότητάς της, το ποινικό δίκαιο πρέπει να εφαρμόζεται ως μέτρο έσχατης ανάγκης (ultima ratio) για την αντιμετώπιση σαφώς καθορισμένης και οριοθετημένης συμπεριφοράς η οποία δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά με λιγότερο αυστηρά μέτρα και η οποία προκαλεί σημαντική ζημία στην κοινωνία ή σε άτομα·

Ι.

λαμβάνοντας υπόψη ότι η ποινική νομοθεσία της ΕΕ θα έπρεπε, κατά γενικό κανόνα, να προβλέπει ποινές μόνο για πράξεις που τελέστηκαν εκ προθέσεως ή, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, εκ βαρείας αμελείας, και πρέπει να βασίζεται στην αρχή της προσωπικής ενοχής (nulla poena sine culpa), αν και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι εύλογη η πρόβλεψη απόδοσης εταιρικής ευθύνης για συγκεκριμένες αξιόποινες πράξεις·

ΙΑ.

λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με την απαίτηση της αρχής της ειδικότητας, τα στοιχεία ενός ποινικού αδικήματος πρέπει να διατυπώνονται με ακρίβεια, προκειμένου να διασφαλίζεται η προβλεψιμότητα όσον αφορά την εφαρμογή, το πεδίο και τη σημασία του·

ΙΒ.

λαμβάνοντας υπόψη ότι, στην περίπτωση των οδηγιών, τα κράτη μέλη διατηρούν έναν βαθμό διακριτικής ευχέρειας για τον τρόπο μεταφοράς των διατάξεων στην εθνική τους νομοθεσία, πράγμα που σημαίνει ότι για την τήρηση της αρχής της ειδικότητας δεν πρέπει να είναι άριστης ποιότητας μόνο η νομοθεσία της ΕΕ καθεαυτή, αλλά και η μεταφορά της στην εθνική νομοθεσία·

ΙΓ.

λαμβάνοντας υπόψη ότι η θέσπιση διατάξεων ποινικού δίκαιου σε επίπεδο ΕΕ δεν αφορά αποκλειστικά τον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, αλλά μπορεί να σχετίζεται με πολλές διαφορετικές πολιτικές·

ΙΔ.

λαμβάνοντας υπόψη ότι μέχρι τώρα η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συχνά θεσπίσει διατάξεις ποινικού δικαίου ad hoc, δημιουργώντας, συνεπώς, ανάγκη για μεγαλύτερη συνεκτικότητα·

ΙΕ.

λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη να αναπτύξει το Κοινοβούλιο τις δικές του διαδικασίες προκειμένου να εξασφαλίσει, μαζί με τον συννομοθέτη, ένα συνεκτικό σύστημα ποινικού δικαίου άριστης ποιότητας·

ΙΣΤ.

λαμβάνοντας υπόψη ότι για τη διευκόλυνση της συνεργασίας μεταξύ της Επιτροπής, του Συμβουλίου και του Κοινοβουλίου στον τομέα του ποινικού δικαίου απαιτείται διοργανική συμφωνία·

ΙΖ.

λαμβάνοντας υπόψη ότι το άρθρο 67 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ προβλέπει ότι η Ένωση συγκροτεί χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης με σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και των διαφορετικών νομικών συστημάτων και παραδόσεων των κρατών μελών·

1.

τονίζει ότι οι προτάσεις για διατάξεις ουσιαστικού ποινικού δικαίου της ΕΕ πρέπει να συμμορφώνονται πλήρως με τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας·

2.

υπενθυμίζει ότι το ποινικό δίκαιο πρέπει να σέβεται πλήρως τα θεμελιώδη δικαιώματα των υπόπτων, κατηγορουμένων ή καταδικασθέντων προσώπων·

3.

υπογραμμίζει ότι εν προκειμένω δεν αρκεί η αναφορά σε αφηρημένες έννοιες ή σε συμβολισμούς, αντίθετα, η απαίτηση νέων διατάξεων ουσιαστικού ποινικού δικαίου πρέπει να αποδεικνύεται με τα απαραίτητα αποδεικτικά στοιχεία που θα καθιστούν σαφές ότι:

4.

αναγνωρίζει τη σημασία των άλλων γενικών αρχών που διέπουν το ποινικό δίκαιο, όπως:

5.

επικροτεί το γεγονός ότι η Επιτροπή αναγνωρίζει στην πρόσφατη ανακοίνωσή της σχετικά με μια πολιτική της ΕΕ για το ποινικό δίκαιο ότι το πρώτο βήμα στη νομοθεσία στον τομέα του ποινικού δικαίου θα πρέπει πάντα να είναι η απόφαση κατά πόσον χρειάζεται ή όχι έγκριση μέτρων ουσιαστικού ποινικού δικαίου·

6.

ενθαρρύνει την Επιτροπή να δρομολογήσει μέτρα που θα διευκολύνουν την πιο συνεπή και συνεκτική εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο των υφιστάμενων διατάξεων του ουσιαστικού ποινικού δικαίου της ΕΕ, με την επιφύλαξη των αρχών της αναγκαιότητας και της επικουρικότητας·

7.

τονίζει ότι τα προτεινόμενα μέτρα εναρμόνισης πρέπει να αποσκοπούν πρωτίστως στη στήριξη της εφαρμογής της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης στην πράξη και όχι απλώς στη διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής του εναρμονισμένου ποινικού δικαίου της ΕΕ·

8.

ενθαρρύνει την Επιτροπή να συνεχίσει να περιλαμβάνει στις εκτιμήσεις επιπτώσεών της τη δοκιμή αναγκαιότητας και αναλογικότητας, να επωφελείται των βέλτιστων πρακτικών των κρατών μελών που παρέχουν εγγυήσεις υψηλού επιπέδου για τα δικονομικά δικαιώματα, να συμπεριλάβει μια αξιολόγηση που θα βασίζεται στον οικείο κατάλογο ελέγχου για τα θεμελιώδη δικαιώματα καθώς επίσης να καθιερώσει δοκιμή που να διευκρινίζει πώς οι προτάσεις της αντικατοπτρίζουν τις παραπάνω γενικές αρχές που διέπουν το ποινικό δίκαιο·

9.

τονίζει την αναγκαιότητα της δημιουργίας στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο ενιαίων ελαχίστων προτύπων προστασίας υπόπτων και κατηγορουμένων στο πλαίσιο της ποινικής διαδικασίας προκειμένου να ενισχυθεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη·

10.

ενθαρρύνει την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εξετάσουν επίσης το ενδεχόμενο θέσπισης μη νομοθετικών μέτρων που να παγιώνουν την εμπιστοσύνη μεταξύ των διαφορετικών νομικών συστημάτων στα κράτη μέλη, να ενισχύουν την συνοχή και να ενθαρρύνουν τη δημιουργία μιας κοινής νομικής κουλτούρας σχετικά με την καταπολέμηση της εγκληματικότητας σε επίπεδο ΕΕ·

11.

τονίζει την ανάγκη για πιο συνεκτική και υψηλής ποιότητας προσέγγιση της ΕΕ στον τομέα του ποινικού δικαίου και εκφράζει τη λύπη του για την κατακερματισμένη προσέγγιση που έχει ακολουθηθεί μέχρι τώρα·

12.

επικροτεί την ύπαρξη ομάδας διυπηρεσιακού συντονισμού στον τομέα του ποινικού δικαίου εντός της Επιτροπής και ζητεί από την Επιτροπή να παράσχει στο Κοινοβούλιο πιο συγκεκριμένες πληροφορίες όσον αφορά την εντολή και τη λειτουργία της εν λόγω ομάδας·

13.

ζητεί να συσταθεί εντός της Επιτροπής μια ευδιάκριτη συντονιστική αρχή αρμόδια για όλες τις προτάσεις που περιέχουν διατάξεις ποινικού δικαίου, με σκοπό τη διασφάλιση συνεκτικής προσέγγισης·

14.

επικροτεί την ύπαρξη της ομάδας εργασίας του Συμβουλίου «Ουσιαστικό Ποινικό Δίκαιο» και ζητεί από το Συμβούλιο να παράσχει στο Κοινοβούλιο συγκεκριμένες πληροφορίες για τον τρόπο που αυτή συνδέεται με άλλες ομάδες εργασίας του Συμβουλίου, οι οποίες ασχολούνται με διατάξεις ποινικού δικαίου σε τομείς πολιτικών εκτός της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων·

15.

ζητεί διοργανική συμφωνία επί των αρχών και των μεθόδων εργασίας που θα διέπουν τις προτάσεις για μελλοντικές διατάξεις ουσιαστικού ποινικού δικαίου της ΕΕ και καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να συγκροτήσουν διοργανική ομάδα εργασίας, στην οποία τα εν λόγω θεσμικά όργανα και το Κοινοβούλιο θα μπορέσουν να καταρτίσουν την εν λόγω συμφωνία και να συζητήσουν επί γενικών θεμάτων, ζητώντας, ενδεχομένως, τη γνώμη ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων, με σκοπό την εξασφάλιση συνεκτικότητας στο ποινικό δίκαιο της ΕΕ·

16.

φρονεί ότι η εν λόγω διοργανική ομάδα εργασίας πρέπει να συμβάλει στον καθορισμό του δέοντος πεδίου δράσης και στην κατάλληλη εφαρμογή των ποινικών κυρώσεων σε επίπεδο ΕΕ καθώς και στην εξέταση της υφιστάμενης νομοθεσίας με στόχο τη μείωση του κατακερματισμού και των συγκρούσεων δικαιοδοσιών που χαρακτηρίζουν την τρέχουσα προσέγγιση·

17.

αποφασίζει να εξετάσει με ποιο τρόπο μπορεί να εξασφαλιστεί με τον καλύτερο τρόπο εντός του Κοινοβουλίου μια συνεκτική προσέγγιση όσον αφορά τη νομοθεσία της ΕΕ στον τομέα του ουσιαστικού ποινικού δικαίου, και επισημαίνει εν προκειμένω τη σημερινή απουσία επιτροπής συντονισμού και τον σημαντικό ρόλο που δυνητικά μπορεί να διαδραματίσει η Νομική του Υπηρεσία·

18.

τονίζει τη σημασία της δημιουργίας μιας επιστημονικής υπηρεσίας του Κοινοβουλίου, η οποία θα μπορεί να υποστηρίζει τους μεμονωμένους βουλευτές στο καθημερινό έργο τους και, συνεπώς, θα διασφαλίζει την ποιότητα του έργου του Κοινοβουλίου ως συννομοθέτη·

19.

υπογραμμίζει ότι μια συνεκτική προσέγγιση απαιτεί να έχει το Κοινοβούλιο, πριν εγκρίνει οποιαδήποτε νομοθετική πρόταση στον τομέα του ουσιαστικού ποινικού δικαίου, στη διάθεσή του νομική ανάλυση της πρότασης, η οποία να καταδεικνύει κατά πόσον η πρόταση συμμορφώνεται πλήρως με όλες τις απαιτήσεις που αναφέρονται στο παρόν ψήφισμα, ή ποιες βελτιώσεις είναι ακόμα αναγκαίες·

20.

αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή, στα εθνικά κοινοβούλια των κρατών μελών και στο Συμβούλιο της Ευρώπης.