13.7.2007   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 183/46

(1)

Pismem z dnia 5 maja 2004 r. (zarejestrowanym w Komisji dnia 19 maja 2004 r.), Portugalia powiadomiła Komisję o swoim zamiarze udzielenia pomocy spółce ORFAMA, Organização Fabril de Malhas SA (zwanej dalej „ORFAMA”) w celu dofinansowania inwestycji, jaką spółka ta miała zrealizować w Polsce. Komisja poprosiła o dodatkowe informacje pismem z dnia 15 lipca 2004 r., na co Portugalia odpowiedziała pismem z dnia 30 września 2004 r. (zarejestrowanym w Komisji dnia 5 października 2004 r.).

(2)

Pismem z dnia 6 grudnia 2004 r. Komisja poinformowała Portugalię o swojej decyzji w sprawie wszczęcia procedury przewidzianej w art. 88 ust. 2 Traktatu WE w odniesieniu do przedmiotowej pomocy.

(3)

Pismem z dnia 4 lutego 2005 r. (zarejestrowanym w Komisji dnia 9 lutego 2005 r.), władze portugalskie przedłożyły swoje uwagi w ramach wspomnianej wyżej procedury.

(4)

Decyzja Komisji w sprawie wszczęcia procedury została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej  (2). Komisja zaprosiła zainteresowane strony trzecie do przedstawienia swoich uwag. Żadnych uwag nie przedłożono.

(5)

ORFAMA jest producentem odzieży z dzianiny z siedzibą w Bradze, która stanowi region objęty postanowieniami art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu WE. Przedsiębiorstwo utworzone w 1970 roku zatrudnia 655 pracowników, a jego roczne obroty wynoszą około 25 mln EUR Posiada 45 % udziałów innego producenta odzieży, firmy „Marrantex”. ORFAMA sprzedaje większość swoich produktów w Unii Europejskiej (50 %), Stanach Zjednoczonych i Kanadzie (38 %) oraz Japonii (5 %) (3).

(6)

Projekt dotyczy nabycia dwóch przedsiębiorstw z branży tekstylnej, Archimode SP oraz Wartatex SP, mieszczących się w Łodzi, w Polsce. Obie firmy prowadzą działalność w zakresie produkcji odzieży.

(7)

ORFAMA rozpoczęła współpracę z firmami polskimi w 1995 r. na zasadzie zlecania podwykonawstwa, a produkty wytwarzane przez te przedsiębiorstwa stanowią około 30 % obrotów ORFAMA. Następnie zdecydowała się na nabycie obu polskich przedsiębiorstw w celu skonsolidowania swojej obecności w Polsce oraz na rynkach wschodnioeuropejskich.

(8)

Władze portugalskie podkreśliły, że ORFAMA utrzyma swoje moce przerobowe aktualnie zlokalizowane w Portugalii bez jakiegokolwiek przenoszenia działalności do Polski. Celem projektu jest zwiększenie produkcji, zwolnienie mocy przerobowych w Portugalii w celu wytwarzania produktów o większej wartości dodanej oraz uzyskanie dostępu do rynków Niemiec i Europy Wschodniej.

(9)

Władze portugalskie są zdania, że projekt wzmocni konkurencyjność przemysłu tekstylnego Unii Europejskiej, jako że zarówno ORFAMA, jak i przedsiębiorstwa polskie stają w obliczu problemu rosnącej konkurencji ze strony państw azjatyckich, szczególnie Chin. Projekt został zrealizowany w grudniu 1999 r.

(10)

Nakłady inwestycyjne na nabycie obu przedsiębiorstw wyniosły 9 217 516 EUR, zaś proporcje przedstawiały się następująco: 8 900 205 na nabycie Archimode oraz 317 311 EUR na nabycie Wartatex. ORFAMA sfinansowała 97 % inwestycji z kredytów bankowych, a pozostałą część ze środków własnych.

(11)

Portugalia zamierza udzielić firmie ORFAMA ulgi podatkowej w wysokości 921 752 EUR, odpowiadającej 10 % ogółu kwalifikowalnych kosztów inwestycji związanych z omawianym projektem.

(12)

Środek został zgłoszony w ramach portugalskiego programu wspierania modernizacji oraz internacjonalizacji podmiotów gospodarczych (4). W ramach tego programu pomoc udzielaną dużym przedsiębiorstwom należy zgłaszać indywidualnie dla każdego przypadku.

(13)

Władze portugalskie wyjaśniły, że wniosek o udzielenie pomocy został złożony dnia 31 marca 2000 r. Projekt został zrealizowany na krótko przed tą datą ze względów strategicznych, w oparciu o założenie, że będzie kwalifikował się do uzyskania pomocy na podstawie odpowiedniego ustawodawstwa portugalskiego. Ze względu na opóźnienia wynikłe z przyczyn wewnętrznych władze portugalskie zgłosiły pomoc dopiero w styczniu 2004 r.

(14)

W decyzji w sprawie wszczęcia procedury dotyczącej przedmiotowej sprawy, Komisja stwierdziła, że przebada środek pomocy pod kątem odstępstwa przewidzianego w art. 87 ust. 3 lit. c) Traktatu WE w celu ustalenia, czy można było uznać, że pomoc wspierała rozwój niektórych działań gospodarczych bez wpływania na warunki wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem.

(15)

Podobnie Komisja stwierdziła, że przebada ten środek na podstawie kryteriów zazwyczaj stosowanych w przypadku oceny pomocy udzielanej dużym przedsiębiorstwom na rzecz projektów dotyczących bezpośrednich inwestycji zagranicznych, poprzez porównanie z analogicznymi przypadkami pomocy udzielanej na sfinansowanie inwestycji poza UE. W ten sposób środek został zgłoszony w ramach portugalskiego programu wspierania internacjonalizacji firm portugalskich. Należy zauważyć, że podczas realizacji projektu oraz w chwili przedkładania wniosku Polska nie była jeszcze członkiem Unii Europejskiej. W związku z powyższym inwestycja kwalifikowała się do uznania za bezpośrednią inwestycję zagraniczną podlegającą odpowiedniemu trybowi udzielania pomocy obowiązującemu w Portugalii.

(16)

W przypadkach tego rodzaju Komisja zazwyczaj rozważa korzyści płynące z zastosowania środka pod kątem jego wkładu w zwiększenie konkurencyjności międzynarodowej odpowiedniego sektora przemysłu Unii Europejskiej, w porównaniu z ewentualnymi negatywnymi skutkami dla Wspólnoty, takimi jak ryzyko przeniesienia działalności i ewentualny niekorzystny wpływ na poziom zatrudnienia. Jednocześnie Komisja rozważa konieczność pomocy, z uwzględnieniem ryzyka właściwego dla danego projektu w przedmiotowym kraju, jak również w świetle potrzeb i braków danego MŚP. Inne kryterium dotyczy ewentualnego pozytywnego wpływu na sytuację w regionie. Wreszcie Komisja wyłącza możliwość wszelkiej pomocy dla działań gospodarczych związanych z wywozem.

(17)

W tym kontekście Komisja stwierdziła, iż ze względu na fakt, iż inwestycja miała miejsce w państwie członkowskim Unii Europejskiej, istnieje prawdopodobieństwo, że wpływ udzielonej pomocy na rynek wspólnotowy będzie większy niż w przypadku udzielenia pomocy na rzecz projektu realizowanego w państwie trzecim.

(18)

Komisja zastanawiała się również, jaki będzie wpływ pomocy na zatrudnienie oraz na inne czynniki w regionach objętych pomocą lub w odpowiednich sektorach przemysłu obu państw członkowskich, i czy temu samemu projektowi zostanie przyznana pomoc ze strony Polski.

(19)

Pojawiły się również wątpliwości dotyczące konieczności udzielenia takiej pomocy i/lub tego, czy stanowiła ona zachętę do realizacji inwestycji przez wnioskodawcę, zwłaszcza że projekt zakończono, zanim ORFAMA złożyła wniosek o udzielenie pomocy państwa. Wreszcie Komisja zakwestionowała także możliwość uznania projektu za „inwestycję początkową” w rozumieniu wytycznych w sprawie krajowej pomocy regionalnej (5). Komisja wezwała Portugalię do przedłożenia uwag oraz wszelkich informacji uzupełniających umożliwiających właściwą ocenę w tym przypadku.

(20)

Władze portugalskie podkreśliły, że inwestycja miała miejsce na terenie Unii Europejskiej i przyczyniła się do wzmocnienia więzi gospodarczych z rynkami Europy Wschodniej. Władze portugalskie stwierdziły, że ORFAMA, Archimode i Wartatex zlokalizowane są w regionach o wysokiej stopie bezrobocia. W sektorze tekstylnym pracuje 331 000 osób w Polsce i 95 446 w Portugalii. Stopa bezrobocia w sektorze spadła w Portugalii o 15 punktów procentowych w latach 2000–2003. W związku z tym Portugalia uznała, że inwestycja spółki ORFAMA przyczyniła się do utrzymania zatrudnienia zarówno w państwie pochodzenia, jak i w państwie przyjmującym, co miało pozytywny wpływ na sytuację w omawianych regionach.

(21)

Władze portugalskie stwierdziły, że pomoc była konieczna z uwagi na fakt, że była to pierwsza bezpośrednia inwestycja zagraniczna spółki ORFAMA, wymagająca znacznych nakładów finansowych w kwocie 9 217 516 EUR, z której to kwoty 8 978 362 pochodziło z kredytów bankowych, zaś reszta z funduszy własnych spółki. Pomoc państwa zrekompensowałaby spółce ORFAMA poniesione nakłady.

(22)

Projekt ma jednocześnie na celu modernizację produkcji oraz technologii informatycznych w przedsiębiorstwach polskich w celu zwiększenia wydajności, podniesienia jakości produktów oraz efektywniejszego wykorzystania energii. Przedsiębiorstwo zamierza dokonać wymiany parku maszynowego. W opinii władz portugalskich projekt w ten sposób przyczynia się do rozwoju działań gospodarczych w rozumieniu art. 87 ust. 3 lit. c) Traktatu WE.

(23)

Wreszcie Portugalia argumentowała, że udzielona pomoc nie będzie miała negatywnego wpływu na wewnątrzwspólnotową wymianę handlową. Przedmiotowa inwestycja stanowi jedynie konsolidację już istniejących relacji handlowych poprzez przejście od stosunku zleceniodawca-podwykonawca do nabycia przedsiębiorstwa na własność. Na poparcie tej argumentacji władze portugalskie przedstawiły dane statystyczne, zgodnie z którymi w okresie pomiędzy rokiem 1999 (w którym zrealizowano inwestycję) a rokiem 2003 sprzedaż ORFAMA w Polsce utrzymywała się na stabilnym poziomie. W tym samym okresie zanotowano spadek ogólnej sprzedaży ORFAMA w Unii Europejskiej.

(24)

W omawianym okresie odnotowano również spadek wywozu przedmiotowych produktów z Polski do UE.

(25)

W przedmiotowej sprawie osoby trzecie nie przedłożyły żadnych uwag.

(26)

Zgodnie z postanowieniami art. 87 ust. 1 Traktatu WE, „wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna ze wspólnym rynkiem w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi”.

(27)

Komisja w swojej decyzji z dnia 6 grudnia 2004 r. stwierdziła, że przedmiotowa pomoc wchodzi w zakres stosowania postanowień art. 87 ust. 1 Traktatu WE z następujących względów: wspierając ORFAMA w realizacji inwestycji w Polsce, zgłoszony środek sprzyja określonemu przedsiębiorstwu lub produkcji określonych towarów; w przedmiotowym sektorze w UE (tekstylnym) istnieje wymiana handlowa o istotnym znaczeniu, na którą przedmiotowa pomoc może niekorzystnie wpłynąć, powodując zakłócenie konkurencji; pomoc jest finansowana z zasobów państwowych. Władze portugalskie nie zgłosiły żadnych uwag dotyczących tych wniosków, w związku z czym uznaje się je za potwierdzone.

(28)

Komisja stwierdziła, że oceni zgodność pomocy z Traktatem WE pod kątem odstępstwa określonego w art. 87 ust. 3 lit. c) tego Traktatu, zgodnie z którym dopuszcza się udzielenie pomocy, jeśli jest ona „przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem”. W związku z tym zadaniem Komisji jest ustalenie, czy pomoc będzie przyczyniać się do rozwoju produkcji odzieży z dzianiny i/lub innych działań gospodarczych w Unii Europejskiej bez wywierania negatywnego wpływu na warunki wymiany handlowej pomiędzy państwami członkowskimi.

(29)

W decyzji w sprawie wszczęcia procedury Komisja stwierdziła również, że uwzględni szereg kryteriów zastosowanych we wcześniejszych przypadkach udzielenia pomocy dużym przedsiębiorstwom w projektach związanych z bezpośrednimi inwestycjami zagranicznymi (patrz pkt 16 powyżej), mających na celu uzyskanie równowagi pomiędzy korzyściami płynącymi z zastosowania środka w zakresie jego wkładu w zwiększenie międzynarodowej konkurencyjności danej branży przemysłu UE (tzn. konieczność pomocy ze względu na ryzyko właściwe dla projektu w kraju realizacji inwestycji) a ewentualnymi skutkami negatywnymi dla rynku UE.

(30)

Zgodnie z ogólną zasadą prawną w zakresie pomocy państwa, aby taka pomoc mogła być zgodna ze wspólnym rynkiem, należy dowieść, że prowadzi do rozwoju dodatkowej działalności beneficjenta, który nie mógłby nastąpić bez takiej pomocy. W przeciwnym wypadku pomoc ograniczałaby się do zakłócania konkurencji bez jakichkolwiek pozytywnych skutków kompensujących.

(31)

Już w decyzji w sprawie wszczęcia procedury Komisja wyraziła wątpliwości co do konieczności udzielenia pomocy spółce ORFAMA na realizację przedmiotowej inwestycji.

(32)

Zgodnie z dostępnymi informacjami ORFAMA jest producentem o solidnej pozycji na rynku UE, wytwarzającym artykuły dla znanych marek, a także pod własną marką. Władze portugalskie argumentowały, że chodziło o pierwszą bezpośrednią inwestycję zagraniczną ORFAMA oraz że projekt niósł ze sobą ryzyko związane z zarówno z aspektami strukturalnymi i koniunkturalnymi rynku polskiego (w szczególności z faktem, że Polska znajdowała się wówczas w toku negocjacji w sprawie przystąpienia do Unii Europejskiej), jak i czynnikami strukturalnymi dotyczącymi samego inwestora oraz gospodarki jego kraju pochodzenia. Jednakże Portugalia nie sprecyzowała, na czym polegały wymienione rodzaje ryzyka.

(33)

Władze portugalskie uznały, że pomoc była konieczna ze względu na fakt, iż chodziło o pierwszy projekt bezpośredniej inwestycji zagranicznej spółki ORFAMA. Jednakże Komisja zwraca w tym kontekście uwagę na fakt, że stosunki handlowe pomiędzy ORFAMA a Archimode oraz Wartatex miały swój początek w latach 90, kiedy to ORFAMA rozpoczęła produkcję odzieży w systemie zlecania podwykonawstwa wspomnianym firmom. W 1995 r. dwa wspomniane przedsiębiorstwa polskie zapewniały już 30 % obrotów spółki ORFAMA. Można zatem stwierdzić, że ORFAMA dobrze zapoznała się z funkcjonowaniem tych przedsiębiorstw, zanim przystąpiła do realizacji projektu i miała już, w związku z powyższym, doświadczenie zarówno na rynku polskim, jak i międzynarodowym. W ten sposób beneficjent pomocy już wcześniej częściowo osiągnął założony cel, jakim było zwiększenie produkcji i uzyskanie dostępu do rynku polskiego oraz rynków w krajach sąsiadujących, zanim dokonał zakupu wspomnianych przedsiębiorstw i zanim złożył wniosek o pomoc. Portugalia wydaje się potwierdzać to ustalenie, stwierdzając w powiadomieniu, że decyzja firmy ORFAMA dotycząca inwestycji w Polsce częściowo związana była z posiadaną przez firmę wiedzą na temat rynku polskiego oraz nabywanych przedsiębiorstw, co ograniczało ryzyko związane z inwestycją. W związku z tym Komisja uznaje, że przedmiotowa inwestycja stanowiła przede wszystkim operację finansową związaną z nabyciem wspomnianych przedsiębiorstw polskich w ramach istniejących stosunków handlowych, nie zaś w ramach pierwszej istotnej inwestycji zagranicznej (6).

(34)

Jednocześnie Komisja podkreśla, że ORFAMA zwróciła się o udzielenie pomocy dopiero po zakończeniu realizacji projektu, nie spełniając w ten sposób kryterium „zachęty”, zazwyczaj wymaganego na mocy przepisów wspólnotowych dotyczących krajowej pomocy regionalnej (7). Z drugiej strony, Komisja stwierdza, że prawdopodobnie ORFAMA była w stanie sfinansować inwestycję ze środków własnych oraz z kredytów komercyjnych, które uzyskała przed złożeniem wniosku o przyznanie pomocy państwa.

(35)

Mając powyższe na uwadze, Komisja stwierdziła, że Portugalia nie udowodniła konieczności udzielenia proponowanej pomocy w celu skompensowania jakiegokolwiek ryzyka właściwego dla projektu.

(36)

Komisja udowodniła w poprzednich podobnych przypadkach, że pomoc na rzecz bezpośredniej inwestycji zagranicznej ma tendencję do wzmacniania ogólnej sytuacji finansowej i strategicznej beneficjenta, wpływając w ten sposób na jego pozycję wobec konkurentów na rynku UE (8).

(37)

W tym zakresie Portugalia argumentowała, że celem inwestycji jest umożliwienie spółce ORFAMA rozszerzenia produkcji, która w Portugalii osiągnęła już wartości maksymalne, oraz zwiększenie wydajności przez skorzystanie z niższych kosztów oraz wykwalifikowanej i młodszej siły roboczej w Polsce. Dlatego też według władz portugalskich projekt ten przyczyni się jednocześnie do wzmocnienia omawianego sektora przemysłu europejskiego, zwiększając podaż produktów pochodzących z UE oraz promując marki z Unii Europejskiej, w kontekście rosnącej konkurencji ze strony towarów importowanych. Dla Portugalii udzielanie pomocy przedsiębiorstwom takim jak ORFAMA (i pośrednio Archimode i Wartatex) jest czynnikiem fundamentalnym umożliwiającym zagwarantowanie konkurencyjności branży tekstylnej Unii Europejskiej na rynku UE oraz na rynkach międzynarodowych.

(38)

Tym niemniej Komisja podkreśla, że omawiana inwestycja ma miejsce w kraju (Polska), który w międzyczasie stał się członkiem UE. Pomoc będzie miała wpływ na cały sektor (tekstylny), który obecnie stał się przedmiotem istotnych nacisków od czasu liberalizacji przywozu w styczniu 2005 r. Inne przedsiębiorstwa z UE mogą być zainteresowane reorganizacją swojej działalności w sposób podobny do spółki ORFAMA i w tym kontekście pomoc dawałaby spółce ORFAMA przewagę w stosunku do firm, które nie są beneficjentami tego rodzaju pomocy.

(39)

Jednocześnie Portugalia stwierdziła, że pomoc będzie korzystna dla sytuacji zatrudnienia w regionach, których inwestycja dotyczy, zarówno w Portugalii, jak i w Polsce (chodzi tu odpowiednio o regiony miast Braga i Łódź), a są to regiony o wysokiej stopie bezrobocia (patrz pkt 20), jednak nie sprecyzowała, w jaki sposób pomoc mogłaby wpłynąć na poziom zatrudnienia w omawianych regionach.

(40)

Wreszcie Komisja uważa, że nawet jeśli inwestycja spółki ORFAMA miałaby korzystny wpływ na omawiane regiony (czego nie udowodniono), wpływu tego nie można zasadniczo przypisywać zastosowanemu środkowi pomocy, ponieważ, jak wyjaśniono powyżej, pomoc ta nie ma w ogóle charakteru „zachęty”, jako że projekt został zakończony, zanim ORFAMA złożyła wniosek o pomoc, a zatem pomoc taka nie była konieczna do realizacji inwestycji.

(41)

Dokonując oceny zgodności środków pomocy ze wspólnym rynkiem, Komisja uważnie rozpatruje równowagę pomiędzy jej skutkami negatywnymi i pozytywnymi oraz określa, czy korzyści dla Wspólnoty przewyższają efekty niekorzystne w zakresie konkurencji i wymiany handlowej na rynku wspólnotowym. W świetle wyżej przedstawionych rozważań Komisja nie jest przekonana, że przyznanie pomocy spółce ORFAMA w celu wsparcia jej inwestycji w Polsce przyczyni się do poprawy konkurencyjności tego sektora w skali Europy, czy też będzie mieć pozytywny wpływ na rozwój regionów, których dotyczy. Wręcz przeciwnie, pomoc ta wzmocniłaby prawdopodobnie pozycję beneficjenta na niekorzyść konkurentów, którzy nie mają takiego przywileju, na rynku charakteryzującym się intensywną konkurencją oraz intensywną wymianą handlową. Dlatego też Komisja uważa, że pomoc państwa nie będzie mieć dla Wspólnoty żadnych skutków pozytywnych przewyższających jej niekorzystny wpływ na konkurencję i wymianę handlową na rynku Wspólnoty.

(42)

Mając powyższe na uwadze, Komisja stwierdza, że władze portugalskie nie udowodniły konieczności zastosowania środka pomocy w celu realizacji omawianej inwestycji przez ORFAMA. Zatem rola pomocy ograniczyłaby się do zakłócenia konkurencji na wspólnym rynku, bez przyczynienia się do rozwinięcia dodatkowych działań gospodarczych przez beneficjenta. Na tej podstawie nie można uważać, że pomoc ułatwia rozwój jakiegokolwiek działania gospodarczego zgodnie z postanowieniami art. 87, ust. 3 lit. c) Traktatu WE bez wywierania niekorzystnego wpływu na warunki wymiany handlowej w sposób sprzeczny ze wspólnym interesem, wobec czego pomoc ta jest niezgodna ze wspólnym rynkiem,