(1)

W dniu 29 marca 2017 r. Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (zwane dalej „Zjednoczonym Królestwem”) notyfikowało Radzie Europejskiej na podstawie art. 50 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) swój zamiar wystąpienia z Unii i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej.

(2)

W dniu 30 stycznia 2020 r. Rada przyjęła decyzję (UE) 2020/135 w sprawie zawarcia Umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (1) (zwanej dalej „umową o wystąpieniu”). Umowa o wystąpieniu weszła w życie w dniu 1 lutego 2020 r.

(3)

W dniu 25 lutego 2020 r. Rada przyjęła decyzję (UE, Euratom) 2020/266 (2) upoważniającą Komisję do podjęcia negocjacji ze Zjednoczonym Królestwem dotyczących nowej umowy o partnerstwie. Negocjacje te prowadzono w świetle wytycznych negocjacyjnych z dnia 25 lutego 2020 r.

(4)

Rezultatem negocjacji są: Umowa o handlu i współpracy między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej, z jednej strony, a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, z drugiej strony (zwana dalej „umową o handlu i współpracy”), Umowa między Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie procedur bezpieczeństwa na potrzeby wymiany i ochrony informacji niejawnych (zwana dalej „umową o bezpieczeństwie informacji”) oraz Umowa między rządem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej a Europejską Wspólnotą Energii Atomowej o współpracy w zakresie bezpiecznego i pokojowego wykorzystania energii jądrowej (zwana dalej „umową o energii jądrowej”).

(5)

Umowa o handlu i współpracy ustanawia podstawę szerokiego zakresu stosunków między Unią a Zjednoczonym Królestwem, obejmującą wzajemne prawa i obowiązki, wspólne działania i specjalne procedury. Umowa o bezpieczeństwie informacji jest umową uzupełniającą umowę o handlu i współpracy, nierozerwalnie z nią powiązaną, w szczególności w odniesieniu do dni rozpoczęcia stosowania oraz zakończenia obowiązywania. Decyzja w sprawie podpisania umowy o handlu i współpracy oraz umowy o bezpieczeństwie informacji (zwanych dalej „umowami”) powinna zatem opierać się na podstawie prawnej przewidującej ustanowienie stowarzyszenia, która umożliwi Unii podejmowanie zobowiązań we wszystkich obszarach objętych Traktatami.

(6)

W związku z wyjątkowym i jedynym w swoim rodzaju charakterem umowy o handlu i współpracy, która jest kompleksową umową z państwem występującym z Unii, Rada niniejszym postanawia skorzystać z możliwości wykonania przez Unię jej kompetencji zewnętrznej wobec Zjednoczonego Królestwa.

(7)

Należy określić zasady reprezentowania Unii w Radzie Partnerstwa i komitetach ustanowionych umową o handlu i współpracy. Jak przewidziano w art. 17 ust. 1 TUE, Komisja ma reprezentować Unię oraz przedstawiać jej stanowiska określone przez Radę zgodnie z Traktatami. Rada ma pełnić swoje funkcje określania polityki i koordynacji, jak przewidziano w art. 16 ust. 1 TUE, poprzez ustalanie stanowisk, jakie mają zostać zajęte w imieniu Unii w ramach Rady Partnerstwa oraz komitetów ustanowionych umową o handlu i współpracy. Ponadto, w przypadku gdy Rada Partnerstwa lub komitety ustanowione umową o handlu i współpracy zostaną wezwane do przyjęcia aktów mających skutki prawne, stanowiska, jakie mają zostać zajęte w imieniu Unii w ramach tych organów, mają być ustalane zgodnie z procedurą określoną w art. 218 ust. 9 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE).

(8)

Każde państwo członkowskie powinno mieć możliwość wysłania jednego przedstawiciela, aby towarzyszył przedstawicielowi Komisji, jako część delegacji Unii, podczas posiedzeń Rady Partnerstwa oraz innych wspólnych organów ustanowionych na mocy umowy o handlu i współpracy.

(9)

Aby umożliwić Unii podejmowanie szybkich i skutecznych działań w celu ochrony jej interesów zgodnie z umową o handlu i współpracy oraz do czasu przyjęcia i wejścia w życie w Unii szczególnego aktu ustawodawczego regulującego przyjmowanie środków zaradczych w ramach umowy o handlu i współpracy, Komisja powinna być upoważniona do zastosowania środków zaradczych, takich jak zawieszenie zobowiązań wynikających z umowy o handlu i współpracy lub jakiejkolwiek umowy uzupełniającej, w przypadkach naruszeń określonych postanowień umowy o handlu i współpracy lub w przypadkach niespełnienia określonych warunków, w szczególności w odniesieniu do handlu towarami, równych warunków działania, transportu drogowego, transportu lotniczego, rybołówstwa i programów unijnych, jak określono w umowie o handlu i współpracy, a także do zastosowania środków zaradczych, środków równoważących i środków przeciwdziałania. Komisja powinna w odpowiednim terminie w pełni poinformować Radę o swoim zamiarze przyjęcia takich środków z myślą o umożliwieniu rzeczowej wymiany poglądów w Radzie. Komisja powinna uwzględnić wyrażone poglądy w jak największym zakresie. O przyjęcie takich środków może zwrócić się do Komisji jedno państwo członkowskie lub większa ich liczba. Jeżeli Komisja nie rozpatrzy pozytywnie takiego wniosku, powinna w odpowiednim terminie poinformować Radę o powodach swojej decyzji.

(10)

Aby umożliwić Unii reakcję w odpowiednim terminie, w przypadku gdy określone warunki przestaną być spełniane, Komisja powinna być upoważniona do podejmowania niektórych decyzji dotyczących zawieszenia korzyści przyznanych Zjednoczonemu Królestwu na podstawie załącznika dotyczącego produktów ekologicznych oraz załącznika dotyczącego produktów leczniczych. Komisja powinna w odpowiednim terminie w pełni poinformować Radę o swoim zamiarze przyjęcia takich środków z myślą o umożliwieniu rzeczowej wymiany poglądów w Radzie. Komisja powinna uwzględnić wyrażone poglądy w jak największym zakresie. O przyjęcie takich środków może zwrócić się do Komisji jedno państwo członkowskie lub większa ich liczba. Jeżeli Komisja nie rozpatrzy pozytywnie takiego wniosku, powinna w odpowiednim terminie poinformować Radę o powodach swojej decyzji.

(11)

W każdym przypadku, gdy od Unii wymagane jest działanie w celu zapewnienia przestrzegania umów, takie działanie ma być podjęte zgodnie z Traktatami, przy jednoczesnym poszanowaniu granic kompetencji powierzonych każdej instytucji Unii. Do obowiązków Komisji należy zatem przekazywanie Zjednoczonemu Królestwu informacji lub powiadomień wymaganych w umowach, z wyjątkiem przypadków, w których umowy wskazują inne określone instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii, a także konsultowanie się ze Zjednoczonym Królestwem w określonych kwestiach. Do obowiązków Komisji należy również reprezentowanie Unii przed trybunałem arbitrażowym w przypadku przekazania sporu do arbitrażu zgodnie z umową o handlu i współpracy. Zgodnie z obowiązkiem lojalnej współpracy, o którym mowa w art. 4 ust. 3 TUE, Komisja ma się uprzednio skonsultować z Radą, na przykład poprzez przekazanie jej głównych twierdzeń Unii, jakie zamierza przedstawić trybunałowi arbitrażowemu, oraz poprzez uwzględnienie uwag Rady w jak największym zakresie.

(12)

Umowa o handlu i współpracy nie wyklucza możliwości zawierania przez państwa członkowskie dwustronnych porozumień lub umów ze Zjednoczonym Królestwem dotyczących szczegółowych kwestii objętych umową o handlu i współpracy w obszarach transportu lotniczego, współpracy administracyjnej w zakresie ceł i VAT oraz zabezpieczenia społecznego, z zastrzeżeniem określonych warunków.

(13)

Należy zatem ustanowić ramy obowiązujące państwa członkowskie, w przypadku gdy postanowią one zawrzeć dwustronne porozumienia lub umowy ze Zjednoczonym Królestwem w obszarach transportu lotniczego, współpracy administracyjnej w zakresie ceł i VAT oraz zabezpieczenia społecznego, w tym warunki i procedury negocjowania i zawierania takich dwustronnych porozumień lub umów przez państwa członkowskie, tak aby zapewnić ich zgodność z celem umowy o handlu i współpracy oraz z prawem Unii, a także aby uwzględnić kwestie rynku wewnętrznego i szersze interesy Unii. Ponadto państwa członkowskie, które zamierzają negocjować i zawierać ze Zjednoczonym Królestwem umowy dwustronne w obszarach, które nie są objęte umową o handlu i współpracy, powinny – w pełni przestrzegając zasady lojalnej współpracy – informować Komisję o swoich zamiarach oraz o postępach negocjacji.

(14)

Przypomina się, że zgodnie z art. FINPROV.1 ust. 3 umowy o handlu i współpracy oraz zgodnie z deklaracją Unii Europejskiej i Komisji Europejskiej w sprawie zakresu terytorialnego przyszłych umów, zamieszczoną w protokole posiedzenia Rady Europejskiej z dnia 25 listopada 2018 r., umowa o handlu i współpracy nie ma zastosowania do Gibraltaru ani nie wywołuje jakichkolwiek skutków na tym terytorium. Jak przewidziano w tej deklaracji, „[n]ie wyklucza to [...] możliwości posiadania odrębnych umów między Unią a Zjednoczonym Królestwem w odniesieniu do Gibraltaru” oraz „[b]ez uszczerbku dla kompetencji Unii i w pełnym poszanowaniu integralności terytorialnej jej państw członkowskich, jak gwarantuje art. 4 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej, te odrębne umowy będą wymagały uprzedniej zgody Królestwa Hiszpanii”.

(15)

Wykonywanie kompetencji Unii poprzez umowę o handlu i współpracy pozostaje bez uszczerbku dla odpowiednich kompetencji Unii i państw członkowskich w odniesieniu do wszelkich trwających lub przyszłych negocjacji dotyczących umów międzynarodowych z jakimkolwiek innym państwem trzecim, podpisywania lub zawierania takich umów, lub w odniesieniu do wszelkich przyszłych negocjacji dotyczących jakichkolwiek umów uzupełniających, o których mowa w art. COMPROV.2 [Umowy uzupełniające] umowy o handlu i współpracy, podpisywania lub zawierania takich umów.

(16)

Jako państwo występujące z Unii, Zjednoczone Królestwo znajduje się w odmiennej i wyjątkowej sytuacji w stosunku do Unii w porównaniu z innymi państwami trzecimi, z którymi Unia wynegocjowała i zawarła umowy. Na mocy umowy o wystąpieniu prawo Unii ma zastosowanie do Zjednoczonego Królestwa i w Zjednoczonym Królestwie w okresie przejściowym, a w dniu zakończenia tego okresu podstawa współpracy z państwami członkowskimi Unii jest w związku z tym na bardzo wysokim poziomie, w szczególności w obszarach rynku wewnętrznego, wspólnej polityki rybołówstwa oraz przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Okres przejściowy zakończy się w dniu 31 grudnia 2020 r., a po tym dniu zawarte w umowie o wystąpieniu postanowienia dotyczące innych kwestii związanych z wystąpieniem zapewnią sprawne zamknięcie takiej współpracy w szeregu obszarów. Jeżeli umowy nie wejdą w życie od dnia 1 stycznia 2021 r., poziom współpracy między Unią a Zjednoczonym Królestwem obniży się do poziomu, który nie jest pożądany ani nie jest w interesie Unii, powodując zakłócenia w stosunkach między Unią a Zjednoczonym Królestwem. Zakłócenia takie można ograniczyć przez tymczasowe stosowanie umów.

(17)

W związku z tym, zważywszy na wyjątkową sytuację Zjednoczonego Królestwa w stosunku do Unii, pilny charakter sytuacji ze względu na to, że okres przejściowy zakończy się w dniu 31 grudnia 2020 r., a także na potrzebę zapewnienia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie wystarczającej ilości czasu na odpowiednie zbadanie planowanej decyzji o zawarciu umów oraz tekstów umów, należy tymczasowo stosować umowy do czasu zakończenia procedur niezbędnych do ich wejścia w życie.

(18)

Z powodu bardzo późnego zakończenia negocjacji umów, które nastąpiło zaledwie siedem dni przed zakończeniem okresu przejściowego, nie było możliwe przeprowadzenie ostatecznej weryfikacji prawno-językowej tekstów umów przed ich podpisaniem. Dlatego też natychmiast po podpisaniu umów Strony powinny przystąpić do ostatecznej weryfikacji prawno-językowej tekstów umów we wszystkich 24 autentycznych wersjach językowych. Ta weryfikacja prawno-językowa powinna zostać ukończona w należytym czasie. Następnie Strony powinny, w drodze wymiany not dyplomatycznych, uznać te zweryfikowane teksty umów we wszystkich tych językach za autentyczne i ostateczne. Te zweryfikowane teksty powinny zastąpić ab initio podpisane wersje umów.

(19)

Należy podpisać umowy oraz zatwierdzić dołączone deklaracje oraz powiadomienie w imieniu Unii.

(20)

Podpisanie umowy o handlu i współpracy w odniesieniu do kwestii wchodzących w zakres stosowania Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (zwanego dalej „Traktatem Euratom”) podlega odrębnej procedurze,

a)

planowana umowa jest zgodna z funkcjonowaniem umowy o handlu i współpracy lub rynku wewnętrznego oraz nie zakłóca tego funkcjonowania;

b)

planowana umowa jest zgodna z prawem Unii oraz nie zagraża osiągnięciu celu działań zewnętrznych Unii w danym obszarze lub w nie szkodzi interesom Unii w inny sposób;

c)

planowana umowa jest zgodna z zasadą niedyskryminacji ze względu na obywatelstwo lub przynależność państwową zapisaną w TFUE.