KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 22.11.2022

COM(2022) 900 final

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY I EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO

w sprawie ogólnej oceny projektów planów budżetowych na 2023 r.

I.Wprowadzenie 

Koordynacja krajowych polityk budżetowych jest ważnym elementem ram zarządzania gospodarczego w unii gospodarczej i walutowej 1 . Aby umożliwić tę koordynację, państwa członkowskie strefy euro przedkładają Komisji i Eurogrupie, do połowy października, projekty planów budżetowych na nadchodzący rok. W planach tych zawarte są streszczenia projektów budżetów, które rządy zamierzają przedłożyć parlamentom narodowym. Komisja wydaje opinię na temat każdego planu, oceniając go pod kątem zgodności z zobowiązaniami danego państwa członkowskiego w ramach paktu stabilności i wzrostu. Komisja w swoich opiniach przedstawia wskazówki w dziedzinie polityki skierowane do rządów krajowych i informacje dla parlamentów krajowych, aby pomóc im w przyjęciu budżetów zgodnych z regułami fiskalnymi UE i zaleceniami Rady. Chorwacja, która 1 stycznia 2023 r. stanie się państwem członkowskim strefy euro, postanowiła dobrowolnie przedłożyć swój projekt planu budżetowego na 2023 r. Komisja uwzględniła zatem plan Chorwacji w niniejszym komunikacie i wydała opinię na temat tego planu. Ustępujące rządy Włoch i Łotwy przedłożyły projekty planów budżetowych przy założeniu niezmiennego kursu polityki; w związku z tym przedstawione w niniejszym komunikacie dane liczbowe dotyczące budżetu na 2023 r. tych dwóch państw nie reprezentują celów polityki. Komisja dokonuje również ogólnej oceny sytuacji budżetowej i perspektyw budżetowych w odniesieniu do całej strefy euro.

Ocena Komisji opiera się na zaleceniach fiskalnych przyjętych przez Radę 12 lipca 2022 r. Zwiększona niepewność oraz znaczne ryzyko pogorszenia perspektyw gospodarczych w kontekście wojny w Europie, bezprecedensowe podwyżki cen energii oraz utrzymujące się zakłócenia w łańcuchu dostaw uzasadniają przedłużenie do końca 2023 r. ogólnej klauzuli wyjścia paktu stabilności i wzrostu, którą Komisja i Rada uruchomiły w marcu 2020 r. 2 W tej sytuacji zalecenia fiskalne Rady sformułowano w ujęciu jakościowym w oparciu o wskaźniki ilościowe, uwzględniając istotne różnice między państwami członkowskimi w zależności od stojących przed nimi wyzwań związanych z długiem publicznym.

Zalecenia Rady na 2023 r. koncentrują się na ogólnym kierunku i strukturze kursu polityki fiskalnej, w tym na wydatkach finansowanych z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) i innych funduszy UE. Kurs polityki fiskalnej nie uwzględnia tymczasowych działań nadzwyczajnych związanych z COVID-19. Zgodnie z zaleceniem Rady państwa członkowskie o wysokim zadłużeniu (Belgia, Grecja, Hiszpania, Francja, Włochy i Portugalia) powinny zapewnić ostrożną politykę fiskalną, w szczególności przez ograniczenie wzrostu bieżących wydatków pierwotnych finansowanych z zasobów krajowych do poziomu poniżej średniookresowego wzrostu produktu potencjalnego. Państwom członkowskim o niskim lub średnim zadłużeniu zalecono zapewnienie, aby wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych z zasobów krajowych był zgodny z ogólnie neutralnym kursem polityki. W obu przypadkach w zaleceniach wezwano do uwzględnienia dalszego tymczasowego i ukierunkowanego wsparcia dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw najbardziej narażonych na podwyżki cen energii oraz dla osób uciekających z Ukrainy. Wszystkie państwa członkowskie powinny zapewnić gotowość do dostosowania wydatków bieżących do zmieniającej się sytuacji. Państwom członkowskim zalecono również rozwijanie inwestycji publicznych na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji oraz na rzecz bezpieczeństwa energetycznego, uwzględniając inicjatywę REPowerEU, m.in. przez wykorzystanie RRF oraz innych funduszy unijnych.

W okresie po 2023 r. wszystkim państwom członkowskim zalecono prowadzenie polityki fiskalnej mającej na celu osiągnięcie ostrożnej sytuacji fiskalnej w średnim terminie. Państwom członkowskim o wysokim zadłużeniu zalecono również zapewnienie wiarygodnej i stopniowej redukcji długu oraz stabilności fiskalnej w średnim okresie za pomocą stopniowej konsolidacji, inwestycji i reform.

Cel niniejszego komunikatu jest dwojaki. Po pierwsze, przedstawia on ogólny obraz polityki budżetowej na poziomie strefy euro, oparty na przekrojowej ocenie projektów planów budżetowych na 2023 r. poszczególnych państw. Po drugie, w komunikacie przedstawiono przegląd projektów planów budżetowych na poziomie państw członkowskich oraz wyjaśniono podejście stosowane przez Komisję przy ich ocenie, ze szczególnym uwzględnieniem środków budżetowych mających złagodzić skutki wysokich cen energii, wprowadzonych lub w wiarygodny sposób zapowiedzianych przez rządy, oraz z uwzględnieniem jakości środków dotyczących energii.

Tabela 1: Streszczenie oceny spójności projektów planów budżetowych na 2023 r. z zaleceniami Rady

II. Główne ustalenia dotyczące strefy euro

Prognoza gospodarcza

W 2022 r. w dalszym ciągu notowano silne ożywienie gospodarki strefy euro po pandemii, ale w 2023 r. ma nastąpić gwałtowne zahamowanie działalności gospodarczej w sytuacji wysokiej inflacji. W ujęciu kwartalnym realny PKB strefy euro osiągnął poziom sprzed pandemii (ostatni kwartał 2019 r.) już w trzecim kwartale 2021 r. dzięki lepszej sytuacji zdrowotnej i skutecznym środkom wsparcia z zakresu polityki na poziomie krajowym i unijnym. Aż do trzeciego kwartału 2022 r. działalność gospodarcza pozostała odporna, pomimo znacznych przeszkód. Skutki rosyjskiej wojny napastniczej przeciwko Ukrainie, w tym przerwanie przez Rosję dostaw gazu do Europy, dołożyły się do istniejących już wcześniej wąskich gardeł i zakłóceń w globalnych łańcuchach dostaw. Gwałtowne podwyżki cen energii doprowadziły do wzrostu inflacji HICP strefy euro do wyjątkowo wysokich poziomów (10,6 % w październiku 2022 r.) oraz do zwiększenia różnic w poziomie inflacji między państwami członkowskimi ze względu na różne krajowe koszyki energetyczne i niejednolite środki z zakresu polityki fiskalnej. Pomimo wysokiej inflacji spożycie prywatne nadal rosło w pierwszych trzech kwartałach 2022 r. dzięki ponownemu otwarciu wszystkich usług wymagających bezpośredniego kontaktu, skumulowanemu popytowi związanemu z rekordowo wysokimi oszczędnościami zgromadzonymi w latach 2020 i 2021 oraz rządowemu wsparciu mającemu na celu złagodzenie skutków wysokich cen energii. Niemniej jednak wstrząs wywołany wysokimi cenami energii znacząco wpływa na warunki handlowe gospodarki strefy euro, a co za tym idzie – na realny dochód do dyspozycji gospodarstw domowych i realne zyski przedsiębiorstw. Według prognoz sytuacja ta przełoży się na niższe spożycie prywatne i mniejsze nakłady na inwestycje w nadchodzących kwartałach. Spowolnienie tempa inwestycji już się rozpoczęło z powodu dużej niepewności i mniej korzystnych warunków finansowania, podczas gdy ożywienie turystyki zagranicznej sprzyja eksportowi. Z dostępnych wskaźników wynika, że następuje utrata dynamiki wzrostu, a prognoza Komisji z jesieni 2022 r. przewiduje recesję techniczną charakteryzującą się ujemnym wzrostem realnego PKB w ostatnim kwartale 2022 r. i pierwszym kwartale 2023 r. W 2022 r. w ujęciu całorocznym gospodarka strefy euro ma odnotować wzrost o 3,2 %, po 5,3 % w 2021 r. na skutek efektu z odbicia. W rezultacie oczekuje się, że w 2022 r. roczny poziom realnego PKB będzie o 2 punkty procentowe wyższy od poziomu sprzed pandemii w 2019 r.

Prognozy makroekonomiczne stanowiące podstawę projektów planów budżetowych są zbieżne z prognozą Komisji z jesieni 2022 r., jeżeli chodzi o rok 2022, ale różnią się znacząco w odniesieniu do 2023 r. Zawarte w projektach planów budżetowych prognozy dotyczące wzrostu realnego PKB strefy euro na poziomie 3,4 % w 2022 r. są tylko nieco bardziej korzystne niż prognoza Komisji z jesieni 2022 r. (wykres 2.1 i załącznik, tabela IV.1). Na rok 2023 r. w prognozie Komisji przewiduje się zasadniczo stagnację gospodarki strefy euro przy wzroście o zaledwie 0,3 %, natomiast w projektach planów budżetowych prognozuje się wciąż stabilny wzrost działalności gospodarczej, choć w znacznie mniejszym tempie (1,6 %) niż w 2022 r. Programy stabilności na 2022 r. były jeszcze bardziej optymistyczne i przewidywały wzrost gospodarczy na poziomie 2,6 % w 2023 r.

Istnieje ryzyko pogorszenia wzrostu gospodarczego w 2023 r. ze względu na wysoką presję inflacyjną, ograniczenia dostaw energii oraz utrudnione warunki finansowania. Napięcia geopolityczne, a w szczególności rosyjska wojna napastnicza przeciwko Ukrainie, oznaczają dużą niepewność dla gospodarki strefy euro. Dostawy gazu powinny być wystarczające na nadchodzącą zimę, ale trwałe bezpieczeństwo energetyczne i przyspieszenie zielonej transformacji wymagać będzie dalszych inwestycji. Inflacja może się umocnić i wywierać negatywny wpływ na odbudowę, a rosnące koszty finansowania zewnętrznego mogą pogłębić już wcześniej występujące podatności na ryzyko finansowe w sektorze przedsiębiorstw, niosąc potencjalne skutki dla wzrostu. Ponadto możliwe niespójności między celami polityki fiskalnej a pieniężnej mogą mieć niekorzystne konsekwencje ekonomiczne. Poważne są też czynniki ryzyka związane z globalną gospodarką.

Perspektywy fiskalne

W projektach planów budżetowych prognozuje się dalszy spadek deficytu strefy euro w 2023 r., natomiast w prognozie Komisji przewiduje się niewielki wzrost deficytu (wykres 2.2 i załącznik, tabela IV.2) Po spadku deficytu strefy euro z 7 % PKB w 2020 r. do 5,1 % PKB w 2021 r. przewiduje się dalszy jego spadek w 2022 r. zarówno według projektów planów budżetowych (do 3,9 % PKB), jak i prognozy Komisji (do 3,5 % PKB). Deficyt strefy euro w 2022 r. pozostanie jednak na poziomie znacznie przewyższającym poziom z 2019 r. przed pandemią (0,6 % PKB) również ze względu na dodatkowe, niemające tymczasowego charakteru, wydatki bieżące przyjęte po pandemii. Na 2023 r. projekty planów budżetowych przewidują dalszą redukcję deficytu w strefie euro o 0,7 punktu procentowego PKB – do 3,2 %. Prognoza ta jest jednak bardziej korzystna od prognozy Komisji, w której przewiduje się wzrost deficytu w przyszłym roku o 0,2 punktu procentowego PKB – do 3,7 %. Ten niewielki wzrost napędzany jest automatycznymi stabilizatorami fiskalnymi w obliczu oczekiwanego spowolnienia gospodarczego, wyższych wydatków z tytułu odsetek i niedoborów dochodów z powodu struktury wzrostu gospodarczego przynoszącej mniejsze dochody podatkowe 3 . Przewiduje się, że te czynniki zwiększające deficyt zrównoważą z nadwyżką niższe koszty budżetowe netto środków związanych z energią – pod warunkiem, że potwierdzone zostanie zniesienie części środków związanych z energią w 2023 r. (od 1,3 % PKB w 2022 r. do 0,9 % w 2023 r.) – oraz pełnego zniesienia tymczasowych środków nadzwyczajnych związanych z COVID-19 (szacowanych na 0,9 % PKB w 2022 r. – załącznik, tabela IV.4). Większość państw członkowskich strefy euro planuje niższy deficyt w 2023 r. w porównaniu z 2022 r. Spadki o ponad 1 punkt procentowy PKB planowane są w Grecji (o 2,1 punktu procentowego do 2,1 %), Niemczech (o 1,6 punktu procentowego do 2 %) i Hiszpanii (o 1,1 punktu procentowego do 3,9 %). Wyższe przewidywane wartości w prognozie Komisji wynikają także z ram czasowych, jako że niektóre projekty planów budżetowych sporządzono na długo przed publikacją prognozy Komisji z jesieni 2022 r. Dziesięć państw członkowskich strefy euro przewiduje deficyt powyżej 3 % PKB w 2023 r., w tym cztery państwa członkowskie o wysokim zadłużeniu (Belgia, Hiszpania, Francja i Włochy).

Zarówno projekty planów budżetowych, jak i prognoza Komisji wskazują na spadek relacji długu do PKB w 2022 r. i 2023 r. (wykres 2.3 i załącznik, tabela IV.3). W projektach planów budżetowych przewiduje się, że wskaźnik zadłużenia  4 osiągnie 94 % PKB w 2022 r. (spadek z 97 % w 2021 r.) i będzie dalej spadać w 2023 r. do około 92 % 5 . Prognoza ta jest zasadniczo identyczna z zawartą w prognozie Komisji z jesieni 2022 r. Deficyt pierwotny w dalszym ciągu wpływać będzie na dynamikę zadłużenia w strefie euro w 2023 r. (wykres 2.4).

Z powodu wysokiej inflacji różnica między stopą oprocentowania a stopą wzrostu ma pozostać korzystna w 2023 r., co sprzyjać będzie zmniejszaniu zadłużenia. Nieoczekiwanie wysoka inflacja (mierzona deflatorem PKB) powoduje, że zwiększa się mianownik relacji długu do PKB, natomiast wysokie stopy oprocentowania wpływają na licznik za pośrednictwem wyższych wydatków z tytułu odsetek, ale dzieje się to jedynie stopniowo ze względu na dość długie terminy zapadalności długów publicznych w strefie euro.  6 Ten zmniejszający zadłużenie „efekt kuli śnieżnej” 7  jest szczególnie zauważalny w państwach członkowskich o wysokim zadłużeniu. Na 2023 r. prognozuje się znaczne spadki relacji długu do PKB w Grecji, Portugalii, na Cyprze i w Irlandii, a więc państwach, w których oczekuje się też nadwyżek pierwotnych. Przewiduje się, że w 2023 r. sześć państw członkowskich w dalszym ciągu notować będzie wskaźnik zadłużenia powyżej 100 % PKB (Belgia, Grecja, Hiszpania, Francja, Włochy i Portugalia), ale dalszy wzrost tego wskaźnika prognozowany jest tylko w przypadku Belgii.

Prognozy dotyczące zadłużenia na nadchodzące lata są obarczone dużą niepewnością. Symulacje stochastyczne, w których zastosowano szeroki zakres wstrząsów makroekonomicznych w ramach scenariusza centralnego, sugerują, że relacja długu do PKB w strefie euro wyniesie prawdopodobnie od 87 % do 98 % PKB w 2023 r. oraz między 80 % a 102 % PKB w 2027 r. (załącznik III). Z jednej strony szereg czynników wywiera niekorzystny wpływ na stabilność fiskalną. W szczególności przewiduje się, że środowisko wysokiej inflacji negatywnie wpłynie na długoterminową dynamikę długu publicznego. W krótkiej perspektywie prognozuje się spadek relacji długu do PKB z powodu wyższego wzrostu nominalnego PKB. W dłuższej perspektywie jednak wzrost stóp oprocentowania ostatecznie wpłynie na dynamikę długu. W sytuacji niepewnych perspektyw wzrostu stwarza to ryzyko pogorszenia długoterminowej dynamiki długu, co pokazuje, jak ważne jest wdrażanie reform i inwestycji mających na celu ponowne uwolnienie potencjału wzrostu gospodarczego oraz prowadzenie odpowiedzialnej polityki fiskalnej. Dodatkowo zobowiązania warunkowe wynikające z udzielenia gwarancji publicznych, w tym przyznanych w kontekście pandemii COVID-19, mogą – w przypadku ich uruchomienia – negatywnie wpłynąć na dług publiczny i deficyt publiczny 8 . Ogółem stosowanie pożyczek gwarantowanych w państwach członkowskich jest zróżnicowane i w niektórych państwach już przed wybuchem pandemii udzielono pożyczek objętych gwarancjami państwowymi na znaczne kwoty (ramka 1). Z drugiej strony istnieje kilka czynników ograniczających zagrożenia dla stabilności finansów publicznych. Czynniki te obejmują wydłużenie okresów zapadalności długu publicznego w ostatnich latach (zob. przypis6), stabilne źródła finansowania oraz inicjatywy UE, takie jak europejski instrument tymczasowego wsparcia w celu zmniejszenia zagrożeń związanych z bezrobociem w sytuacji nadzwyczajnej (SURE) oraz, co ważniejsze, NextGenerationEU i Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF), z których finansowane są inwestycje i reformy pobudzające wzrost gospodarczy. Ponadto w większości państw strefy euro 9 duża część długu sektora instytucji rządowych i samorządowych, wynosząca od 10 % do 35 %, znajduje się w posiadaniu Europejskiego Systemu Banków Centralnych.

Działania fiskalne w odpowiedzi na skutki gospodarcze agresji militarnej Rosji na Ukrainę

Państwa członkowskie zastosowały znaczne środki polityki fiskalnej w odpowiedzi na rosyjską inwazję na Ukrainę i wynikający z tego kryzys energetyczny w 2022 r. Państwa członkowskie wykorzystały różne środki z zakresu polityki, aby złagodzić bezpośrednie skutki gospodarcze i społeczne gwałtownie rosnących cen energii dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. W tym kontekście głównym celem polityki jest ochrona gospodarstw domowych o niskich dochodach oraz sektorów energochłonnych przed tą nagłą zmiennością cen. W prognozie Komisji oszacowano, że w strefie euro koszty budżetowe netto nowych działań dyskrecjonalnych mających złagodzić krótkoterminowe skutki gospodarcze i społeczne wysokich cen energii wyniosą 1,3 % PKB (załącznik, tabela IV.5). Zapowiedziano, że środki te mają charakter tymczasowy. Niemniej jednak, choć około jednej trzeciej tych środków (0,4 % PKB w strefie euro) stanowią środki ukierunkowane (szczegółowe wyjaśnienie, jak definiuje się te środki, zob. sekcja III, rozdział „Ocena środków wsparcia dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw najbardziej narażonych na wzrost cen energii”) na gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa najbardziej narażone na wzrost cen energii, to dwóch trzecich środków (0,9 % PKB w strefie euro, po skorygowaniu o dochody z nieoczekiwanych zysków przedsiębiorstw energetycznych) nie uznaje się za środki dobrze ukierunkowane. W 2022 r. koszty budżetowe udzielenia schronienia i integracji osób uciekających z Ukrainy przed rosyjską wojną napastniczą szacuje się na 0,1 % PKB w strefie euro ogółem, przy czym poziom ten jest różny w poszczególnych państwach członkowskich.

Prognozowane stopniowe zniesienie środków związanych z energią w 2023 r. opiera się na środkach zapowiedzianych w projektach planów budżetowych i jest uwarunkowane niepewnością co do rozwoju cen energii, natomiast koszty budżetowe zapewnienia schronienia uchodźcom z Ukrainy w dalszym ciągu powinny być raczej ograniczone. Według prognozy Komisji w 2023 r. koszty budżetowe netto środków związanych z energią powinny zmniejszyć się do 0,9 % PKB w strefie euro, ponieważ niektóre państwa członkowskie przyjęły (lub zapowiedziały) środki tylko na kilka miesięcy nadchodzącego roku lub nie ogłosiły żadnych środków. W związku z tym przedłużenie lub przyjęcie nowych środków związanych z energią prawdopodobnie zwiększyłoby koszty budżetowe netto tych środków w 2023 r. – pomimo dodatkowych podatków nałożonych na nieoczekiwane zyski przedsiębiorstw energetycznych – o dodatkowe 1 % PKB w strefie euro, a więc do poziomu blisko 2 % PKB w 2023 r. (więcej szczegółów zob. sekcja III, rozdział „Ocena środków wsparcia dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw najbardziej narażonych na wzrost cen energii”). Szacuje się, że w strefie euro koszty budżetowe udzielenia schronienia i integracji osób uciekających z Ukrainy przed rosyjską wojną napastniczą pozostaną na poziomie 0,1 % PKB.

Ocena kursu polityki fiskalnej strefy euro 10

Kurs polityki fiskalnej strefy euro w 2022 r. jest, jak do tej pory, bardzo ekspansywny. Z prognozy Komisji z jesieni 2022 r. wynika, że kurs polityki fiskalnej strefy euro w 2022 r. w dalszym ciągu jest ekspansywny, na poziomie około 2¼ % PKB, po wcześniejszych okresach ekspansji notowanych w latach 2021 (1¼ % PKB) i 2020 (¼ % PKB) (wykres 2.5). Kurs polityki fiskalnej obejmuje impuls wynikający zarówno z budżetów krajowych, jak i budżetu UE, ale nie uwzględnia tymczasowych działań nadzwyczajnych związanych z COVID-19 11 . Wszystkie środki związane z energią są uwzględnione w kursie polityki fiskalnej. Zgodnie z zaleceniem Rady z 12 lipca 2022 r. w niniejszym komunikacie w ocenie uwzględniono tymczasowe i ukierunkowane wsparcie dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw najbardziej narażonych na podwyżki cen energii oraz dla osób uciekających z Ukrainy.

Ogółem w 2022 r. rozwój bieżących wydatków pierwotnych netto wydaje się być mocno ekspansywny. Oczekuje się, że bieżące wydatki pierwotne netto finansowane z zasobów krajowych wniosą znaczny wkład w ekspansywny kurs w 2022 r. – na poziomie 2 punktów procentowych PKB. Około dwie trzecie tego ekspansywnego wkładu wiąże się ze środkami zastosowanymi przez rządy w celu złagodzenia wpływu wysokich cen energii na gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa. Środki te wydają się być w dużym stopniu szeroko zakrojone, a nie ukierunkowane na grupy szczególnie narażone. Pozostała jedna trzecia wiąże się ze wzrostem powiązanych bieżących wydatków netto, zwłaszcza transferów socjalnych, w tempie przewyższającym stopę średniookresowego wzrostu potencjalnego. Ten ekspansywny trend przyczynia się do wspierania popytu krajowego, a jednocześnie zwiększa presję inflacyjną i wpływa na sytuację fiskalną szeregu państw członkowskich, w tym państw o wysokim zadłużeniu. Oczekuje się, że w 2022 r. dalszy wkład w ekspansywny kurs (około ¼ punktu procentowego PKB) pochodzić będzie z inwestycji finansowanych z zasobów krajowych oraz wydatków pokrywanych z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności i innych funduszy UE.

Po trzech latach ekspansji fiskalnej obecnie prognozuje się na 2023 r. zasadniczo neutralny kurs polityki fiskalnej, uzależniony od planowanego zniesienia środków związanych z energią. Prognoza Komisji, która uwzględnia informacje zawarte w projektach planów budżetowych, wskazuje, że kurs polityki fiskalnej strefy euro stanie się zasadniczo neutralny w 2023 r. Kurs ten należy postrzegać w kontekście skumulowanej ekspansji fiskalnej wynoszącej 3¾ % PKB w okresie po pandemii 2020–2022. Ponadto ten neutralny kurs polityki fiskalnej zakłada ograniczenie środków związanych z energią w porównaniu z 2022 r., co obarczone jest niepewnością (więcej szczegółów zob. sekcja III, rozdział „Ocena środków wsparcia dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw najbardziej narażonych na wzrost cen energii”).

Przewiduje się dalszy wzrost inwestycji finansowanych z zasobów krajowych i wydatków finansowanych z dotacji RRF i innych funduszy UE w 2023 r. Dodatkowe zwiększenie wydatków pobudzających wzrost gospodarczy (o około ¼ % PKB) przyczyni się do ograniczenia zależności od importu energii z paliw kopalnych, zwłaszcza z Rosji. Ponadto, spodziewane wsparcie fiskalne na cele finansowania inwestycji publicznych i prywatnych, a także reformy zwiększające wydajność będą miały pozytywny wpływ na wzrost potencjalny, a tym samym na stabilność finansów publicznych w średnim okresie.

Bieżące wydatki pierwotne netto będą mieć nieco restrykcyjny wpływ w 2023 r. Niższy szacowany wkład netto środków związanych z energią w strefie euro w dużej mierze wyjaśnia ten restrykcyjny wkład wynoszący około ½ punktu procentowego PKB. Ocena ta może jednak ulec zmianie, jeżeli istniejące środki zostaną przedłużone lub zastosowane zostanie dalsze wsparcie w sytuacji utrzymujących się wysokich cen energii.

Prognozowany kurs polityki fiskalnej strefy euro, jak również leżące u jego podstaw tendencje w zakresie bieżących wydatków pierwotnych netto i inwestycji wydają się być zgodne z zaleceniem fiskalnym na 2023 r. Ogólnie rzecz biorąc, zgodnie z obecnymi przewidywaniami planowana na 2023 r. polityka fiskalna nie powinna przyczynić się do presji inflacyjnych po stronie popytu, lecz wzmocnić stronę podaży gospodarki strefy euro, uzupełniając trwającą normalizację polityki pieniężnej EBC.

Kurs polityki pieniężnej

Normalizacja polityki pieniężnej oznacza szybki wzrost stóp procentowych w sytuacji bezprecedensowo wysokiej inflacji. Rekordowo wysoka inflacja, która w październiku 2022 r. w strefie euro wyniosła 10,7 %, wywołała szybki wzrost stóp procentowych, które od lipca wzrosły o 2 punkty procentowe. Normalizacja stóp procentowych rozpoczęła się wkrótce po zakończeniu zakupów aktywów netto przez Eurosystem na początku lipca. W przyszłości przewiduje się dalszy wzrost stóp procentowych (wykres 2.6). Jednocześnie zapadające papiery wartościowe nabyte w ramach nadzwyczajnego programu zakupów w czasie pandemii powinny być nadal reinwestowane do końca 2024 r., natomiast na grudniowym posiedzeniu EBC powinny zostać ogłoszone zasady regulujące rozwój programu zakupu aktywów. Na posiedzeniu w październiku EBC postanowił również zapewnić bankom zachęty do wczesnej spłaty finansowania otrzymanego w ramach programu warunkowych długoterminowych operacji refinansujących, tak aby odprowadzić nadwyżki płynności z systemu finansowego.

Choć inflacja oznacza tymczasowe niskie stopy realne, nominalne warunki finansowe znacznie się pogorszyły. Warunki finansowania rynkowego pogorszyły się, podobnie jak standardy kredytowe banków strefy euro. Złożony wskaźnik kosztów finansowania 12 od końca ubiegłego roku wykazuje silną tendencję wzrostową w przypadku gospodarstw domowych oraz – szczególnie – przedsiębiorstw niefinansowych. Normalizacja polityki pieniężnej następuje wraz ze wzrostem rentowności obligacji skarbowych oraz większymi różnicami między stopami oprocentowania płaconymi przez mniej zadłużone i bardziej zadłużone państwa członkowskie strefy euro. Chociaż wysoka inflacja oznacza, że bardziej krótkoterminowe stopy realne są obecnie ujemne, oczekuje się, że rzeczywiste warunki finansowe w przyszłości będą utrudnione ze względu na spadek inflacji i stopniowe przechodzenie wyższych stóp procentowych do komercyjnego oprocentowania kredytów i pożyczek.

W kontekście wysokiej i utrzymującej się inflacji ważne jest zachowanie spójnej kombinacji polityki pieniężnej i fiskalnej. W latach 2020–2021 bardzo akomodacyjna polityka pieniężna przyczyniła się do zwiększenia przestrzeni fiskalnej państw członkowskich, którą wykorzystano, aby przeciwdziałać negatywnym skutkom pandemii COVID-19. Z drugiej strony polityka fiskalna przyczyniła się do sprawnej transmisji polityki pieniężnej przez przedłużenie gwarancji na kredyty bankowe. Trwająca normalizacja polityki pieniężnej ogranicza obecnie przestrzeń fiskalną w kontekście wysokiej i utrzymującej się inflacji. Taka sytuacja wymaga rozważnego stosowania środków polityki fiskalnej, które powinny być ukierunkowane na gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa znajdujące się w trudnej sytuacji, przy jednoczesnym zachowaniu sygnału cenowego i unikaniu pobudzania dynamiki inflacji.

III. Ocena projektów planów budżetowych

Ocena kursu polityki fiskalnej państw członkowskich

Kurs polityki fiskalnej w 2022 r.

W 2022 r. prognozuje się ekspansywny kurs polityki fiskalnej w prawie wszystkich państwach członkowskich strefy euro, w tym w państwach członkowskich o wysokim zadłużeniu, którym Rada zaleciła prowadzenie ostrożnej polityki fiskalnej (wykres 3.1). Estonia jest jedynym państwem, w którym na podstawie prognozy Komisji z jesieni 2022 r. szacuje się, że kurs polityki fiskalnej w tym roku jest restrykcyjny, natomiast Finlandia i Irlandia wykazują zasadniczo neutralny kurs. W przypadku Estonii wyjątkowy – i częściowo nieoczekiwany – wzrost deflatora PKB prognozowany na 2022 r. (14,3 %) jest jedną z przyczyn restrykcyjnego wyniku, ponieważ niektóre wydatki publiczne (np. transfery socjalne lub wynagrodzenia w sektorze publicznym) mogą odzwierciedlać inflację z rocznym opóźnieniem. Znaczne wzrosty deflatora PKB (powyżej 10 %) prognozowane są także w przypadku Litwy (16,5 %) i Łotwy (11,0 %), podczas gdy przewidywana inflacja deflatora PKB dla całej strefy euro wynosi 4,6 %. W dniu 18 czerwca 2021 r. Rada zaleciła wspierający kurs polityki fiskalnej na 2022 r. tylko państwom członkowskim o niskim lub średnim zadłużeniu. Wszystkie państwa członkowskie o wysokim zadłużeniu, którym zalecono prowadzenie ostrożnej polityki fiskalnej i utrzymanie inwestycji finansowanych z zasobów krajowych, wykazują w tym roku bardzo ekspansywny kurs, którego głównym czynnikiem napędzającym w większości przypadków są bieżące wydatki pierwotne netto 13 . Wiosną 2023 r. Komisja oceni, na podstawie wyników budżetu za 2022 r., zgodność z zaleceniami fiskalnymi skierowanymi do poszczególnych państw członkowskich przez Radę.

W większości państw członkowskich nakłady inwestycyjne były wspierane zarówno z zasobów krajowych jak i finansowania unijnego. W zaleceniach Rady z 18 czerwca 2021 r. wezwano wszystkie państwa członkowskie do utrzymania inwestycji finansowanych z zasobów krajowych w 2022 r. oraz do wykorzystania Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności do wspierania odbudowy. Przewiduje się, że inwestycje finansowane z zasobów krajowych zostały utrzymane w większości państw członkowskich strefy euro. Wyjątkiem są Włochy, Łotwa, Chorwacja, Litwa i Estonia, w których spodziewany jest spadek o ponad 0,1 punktu procentowego PKB w tym komponencie kursu polityki fiskalnej w 2022 r. W przypadku tych państw członkowskich planowane jest jednak zwiększenie absorpcji dotacji w ramach RRF. Szacuje się, że w tym roku wydatki finansowane z dotacji w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności i innych funduszy UE wzrosły lub utrzymały się na stabilnym poziomie we wszystkich państwach strefy euro, z wyjątkiem Portugalii, Malty i Cypru ze względu na niższe wydatki związane z innymi funduszami UE (wykres 3.1).

W 2022 r. środki związane z energią są głównym choć nie jedynym czynnikiem napędzającym ekspansywną dynamikę bieżących wydatków pierwotnych netto w większości państw członkowskich (wykres 3.2). Przewiduje się, że w większości państw członkowskich strefy euro wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych z zasobów krajowych (po skorygowaniu o działania dyskrecjonalne po stronie dochodów) przekroczy stopę średniookresowego wzrostu potencjalnego. Tylko w Finlandii, Irlandii i Estonii wpływ ten miałby być (nieco) restrykcyjny. W 2022 r. wszystkie rządy strefy euro zastosowały środki mające złagodzić skutki wysokich cen energii. W większości przypadków jednak środki te nie zostały ukierunkowane na gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa najbardziej narażone na wzrost cen energii. Ponadto większość państw członkowskich o wysokim zadłużeniu oraz kilka państw o niskim lub średnim zadłużeniu zwiększyło bieżące wydatki netto niezwiązane ze środkami dotyczącymi energii w 2022 r. (zob. ciemnoniebieski słupek na wykresie 3.2), przede wszystkim z powodu znacznego zwiększenia powiązanych transferów socjalnych oraz – w Belgii i Włoszech – wynagrodzeń w sektorze publicznym. W rezultacie nawet po uwzględnieniu ukierunkowanych środków związanych z energią oraz wsparcia dla osób uciekających z Ukrainy wpływ tego komponentu pozostałby znacząco ekspansywny (ponad 0,5 punktu procentowego PKB) we wszystkich państwach członkowskich o wysokim zadłużeniu oraz w kilku państwach o niskim/średnim zadłużeniu, jak pokazano na wykresie 3.2.

Kurs polityki fiskalnej w 2023 r.

Na 2023 r. prognozuje się różny kurs polityki fiskalnej w poszczególnych państwach członkowskich (wykres 3.3). Na podstawie prognozy Komisji z jesieni 2022 r., w której uwzględniono informacje przedstawione w projektach planów budżetowych, przewiduje się, że kurs polityki fiskalnej w 2023 r. będzie (nieco) ekspansywny w połowie państw członkowskich strefy euro i zasadniczo neutralny lub restrykcyjny w drugiej połowie. Jest to w dużej mierze uzasadnione faktem, że niektóre rządy już zapowiedziały środki związane z energią na cały 2023 r., podczas gdy inne uwzględniły w swoich planach budżetowych takie środki tylko na pierwsze miesiące 2023 r. lub w ogóle takich środków nie przewidziały. Wynikający z tego zasadniczo neutralny kurs polityki fiskalnej dla całej strefy euro w 2023 r. jest więc obarczony niepewnością i może ostatecznie okazać się bardziej ekspansywny niż obecnie prognozowany.

Prognozowane zmniejszenie środków związanych z energią kształtuje planowane zmiany w bieżących wydatkach pierwotnych netto w 2023 r., natomiast pozostałe wydatki bieżące w dalszym ciągu rosną w około połowie państw (wykres 3.4). Wśród państw członkowskich o wysokim zadłużeniu w 2023 r. prognozowane zmniejszenie środków związanych z energią powoduje restrykcyjny wpływ bieżących wydatków pierwotnych netto w Hiszpanii, Włoszech i Grecji, a zasadniczo neutralny wpływ tego komponentu w Portugalii. Zmniejszenie tych środków nie zmienia natomiast przewidywanego ogólnie ekspansywnego wpływu bieżących wydatków pierwotnych netto w Belgii. Biorąc pod uwagę tylko ukierunkowane środki związane z energią oraz wsparcie dla osób uciekających z Ukrainy, bieżące wydatki pierwotne netto wzrosłyby powyżej poziomu średniookresowego wzrostu produktu potencjalnego, powodując ekspansywny wpływ na kurs polityki fiskalnej zarówno w Belgii, jak i Portugalii (wykres 3.4). Według prognoz bieżące wydatki pierwotne netto z wyłączeniem środków związanych z energią mają wzrastać w tempie przewyższającym średniookresowy wzrost potencjalny we wszystkich państwach członkowskich o wysokim zadłużeniu z wyjątkiem Francji (zob. ciemnoniebieski słupek na wykresie 3.4), głównie ze względu na znaczne zwiększenie powiązanych transferów socjalnych. Wśród państw o niskim lub średnim zadłużeniu tylko w Finlandii i Niderlandach prognozuje się zasadniczo neutralny wpływ bieżących wydatków pierwotnych netto na kurs polityki fiskalnej. Biorąc pod uwagę ukierunkowane środki związane z energią oraz wsparcie dla osób uciekających z Ukrainy, wpływ ten pozostałby zasadniczo neutralny tylko w Finlandii. W przypadku Słowacji, Litwy, Luksemburga, Estonii i Austrii przewiduje się znaczny ekspansywny wpływ (ponad 0,5 punktu procentowego PKB) bieżących wydatków pierwotnych netto w 2023 r. Sytuacja ta może jeszcze bardziej nasilać presję inflacyjną w tych państwach. W Niemczech ekspansywny wpływ tego komponentu ma być zgodnie z przewidywaniami mniejszy (¼ punktu procentowego PKB). Restrykcyjny wpływ bieżących wydatków pierwotnych netto na kurs polityki fiskalnej prognozuje się na Malcie, w Irlandii i na Łotwie, a także – choć w mniejszym stopniu – w Chorwacji i na Cyprze. Wydaje się to być uzasadnione rozwojem sytuacji gospodarczej, zwłaszcza wysoką inflacją.

W 2023 r. inwestycje finansowane z zasobów krajowych, jak również za pośrednictwem RRF lub innych funduszy UE mają zgodnie z przewidywaniami utrzymać się na stabilnym poziomie lub wzrosnąć w większości państw członkowskich strefy euro. Na podstawie prognozy Komisji z jesieni 2022 r. przewiduje się, że wpływ inwestycji finansowanych z zasobów krajowych będzie neutralny lub dodatni we wszystkich państwach członkowskich strefy euro z wyjątkiem Cypru, Malty i Łotwy (wykres 3.3) 14 . Jednocześnie jednak absorpcja dotacji RRF i innych funduszy UE pomaga utrzymać lub zwiększyć inwestycje publiczne w ujęciu łącznym także i na Cyprze, Malcie i Łotwie w 2023 r. W porównaniu z poziomami z 2019 r. sprzed pandemii, w 2023 r. we wszystkich państwach członkowskich strefy euro, z wyjątkiem Chorwacji i Łotwy, spodziewane jest utrzymanie lub zwiększenie inwestycji finansowanych z zasobów krajowych (wykres 3.6).

Ogólny rozwój sytuacji w zakresie inwestycji publicznych

Prognozuje się dalszy wzrost inwestycji publicznych w strefie euro. W odróżnieniu od wcześniejszych wstrząsów gospodarczych podczas pandemii COVID-19 i obecnego kryzysu energetycznego inwestycje publiczne utrzymują się na stabilnym poziomie. Relacja inwestycji publicznych do PKB w strefie euro wzrosła z 2,8 % w 2019 r. do 3 % w 2020 i 2021 r. Według prognoz w 2022 r. zwiększy się jeszcze do 3,1 %, a w 2023 r. – do 3,2 % (wykres 3.5) 15 .

Przewiduje się, że w 2023 r. inwestycje publiczne wzrosną w większości państw członkowskich strefy euro (wykres 3.6). W zaleceniu Rady z 12 lipca 2022 r. wezwano wszystkie państwa członkowskie do „rozwijania inwestycji publicznych na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji oraz na rzecz bezpieczeństwa energetycznego, uwzględniając inicjatywę REPowerEU, m.in. poprzez wykorzystanie Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz innych funduszy unijnych”. Ocena Komisji opiera się na zmianach łącznych nakładów brutto na środki trwałe przy jednoczesnym uwzględnieniu projektów mających na celu osiągnięcie zielonej i cyfrowej transformacji oraz zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego. W 2023 r. łączne inwestycje publiczne

mają wzrosnąć o ponad 0,1 punktu procentowego PKB w porównaniu z poziomem z 2022 r. w 12 państwach członkowskich strefy euro (Cypr, Hiszpania, Portugalia, Włochy, Litwa, Niderlandy, Luksemburg, Słowacja, Chorwacja, Łotwa, Estonia i Słowenia), zaś w siedmiu innych państwach członkowskich mają się utrzymać na zasadniczo stabilnym poziomie (Irlandia, Niemcy, Belgia, Austria, Francja, Malta i Finlandia). Spadek inwestycji publicznych w 2023 r. przewiduje się tylko w Grecji z powodu niższego poziomu inwestycji finansowanych ze środków UE, ale ich poziom wciąż przekraczać będzie 4 % PKB po znacznym wzroście prognozowanym na 2022 r.

Znaczna część wzrostu inwestycji publicznych w latach 2019–2023 wiąże się ze wsparciem z finansowania unijnego. Z dotacji RRF finansowane będą projekty inwestycyjne i reformy zwiększające wydajność bez powodowania wyższych deficytów i długu w budżetach państw 16 . Inwestycje publiczne finansowane z RRF pokryją część znacznych potrzeb w zakresie inwestycji związanych z zieloną i cyfrową transformacją oraz wzmocnieniem bezpieczeństwa energetycznego. W niektórych państwach członkowskich z dotacji RRF wspierane są także inwestycje gospodarstw domowych i przedsiębiorstw na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji, takie jak cyfryzacja administracji publicznej, cyfryzacja szkół i MŚP lub projekty związane z umiejętnościami cyfrowymi, cyberbezpieczeństwem i łącznością 5G.

Wiele państw członkowskich strefy euro planuje inwestycje mające na celu wsparcie zielonej transformacji oraz zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego i efektywności energetycznej w 2023 r. Szereg projektów planów budżetowych zawiera projekty związane z poprawą efektywności energetycznej budynków (Belgia, Chorwacja, Estonia, Francja, Grecja, Litwa i Hiszpania). Inne obszary inwestycji obejmują mobilność zgodną z zasadami zrównoważonego rozwoju, zwłaszcza sieć kolejową (Belgia, Estonia, Włochy i Słowenia); dekarbonizację sektorów energochłonnych (Austria i Portugalia); wodór (Włochy i Niderlandy); wsparcie dla gospodarstw domowych w przechodzeniu na bardziej zrównoważone systemy energetyczne (Austria); panele słoneczne (Grecja i Hiszpania).

Projekty planów budżetowych obejmują także inwestycje publiczne wspierające transformację cyfrową. Projekty skupiające się na cyfryzacji administracji publicznej planowane są w kilku państwach członkowskich (Belgia, Chorwacja, Cypr, Francja i Włochy). Ważnymi obszarami inwestycji w 2023 r. są też: cyfryzacja szkół (Irlandia i Portugalia) oraz MŚP (Grecja, Francja i Słowenia). Planowane projekty dotyczą także szkolenia i poprawy umiejętności cyfrowych uczniów (Francja i Niderlandy); cyberbezpieczeństwa i łączności 5G (Hiszpania); infrastruktury gigabitowej (Słowenia); a także cyfrowej diagnostyki i sprzętu w szpitalach (Chorwacja).

Ocena środków łagodzących skutki wysokich cen energii dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw

Na prognozy fiskalne wpływ ma szereg środków budżetowych mających złagodzić skutki wysokich cen energii dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Służby Komisji szacują koszty budżetowe netto tych środków na 1,3 % PKB w 2022 r. i 0,9 % PKB w 2023 r. w strefie euro ogółem (załącznik, tabela IV.5). Do celów niniejszych szacunków „środki dotyczące energii” definiuje się jako: 1) środki, które mają bezpośredni wpływ na koszt krańcowy zużycia energii dla gospodarstw domowych lub przedsiębiorstw („środki cenowe”); 2a) środki zapewniające tymczasowe wsparcie dochodu dla gospodarstw domowych (nie są tu więc uwzględniane stałe podwyżki wynagrodzeń, emerytur czy świadczeń społecznych, ponieważ nie oczekuje się, że zostaną wycofane, jeśli ceny energii ponownie spadną); 2b) środki zapewniające kompensatę dla przedsiębiorstw (inne niż środki cenowe) w sektorach energochłonnych (obie te kategorie to „środki dotyczące dochodów”); 3) dochody z (nowych podatków lub opłat od) nieoczekiwanych zysków przedsiębiorstw energetycznych 17 . 

Większość przyjętych środków nie jest wystarczająco ukierunkowanych na najbardziej narażone gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa. Środki ukierunkowane to takie, z których korzyści czerpią tylko najbardziej narażone warstwy populacji; wymagają one zastosowania pewnego kryterium dochodowego i są przyznawane wybiórczo na podstawie dochodu lub określonych potrzeb społecznych. Typowe przykłady takich środków to: dodatki do minimalnego wsparcia dochodu lub niższych emerytur, ryczałtowe rabaty odliczane od rachunków za energię dla gospodarstw domowych o niskich dochodach lub obniżona cena za kWh energii dla gospodarstw domowych o niskich dochodach. Z drugiej strony środki nieukierunkowane to szeroko zakrojone środki, które mają zastosowanie do większości populacji bez (większego) zróżnicowania w zależności dochodu czy określonych potrzeb. Na 2023 r. około 90 % wpływu na budżet wiąże się ze środkami, które nie są ukierunkowane.

Większość przyjętych środków zakłóca sygnał cenowy i ogranicza zachęty do zmniejszania zużycia energii i zwiększania efektywności energetycznej. Środki dotyczące dochodów, zdefiniowane powyżej, zapewniają tymczasowe wsparcie dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw w postaci transferów lub subsydiów, nie wpływając przy tym na koszt krańcowy zużycia energii. Środki cenowe mają wpływ na koszt krańcowy zużycia energii, a zatem ograniczają zachęty do zmniejszania zużycia energii i zwiększania efektywności energetycznej. Na 2023 r. około dwóch trzecich wpływu na budżet wiąże się ze środkami, które zakłócają sygnał cenowy.

Jeżeli ceny energii pozostaną wysokie w 2023 r. ostateczne koszty budżetowe prawdopodobnie przekroczą szacunki oparte na obecnie zapowiedzianych środkach. Koszty te w poszczególnych państwach członkowskich są różne i odzwierciedlają specyficzne dla każdego państwa czynniki, takie jak struktura krajowych pakietów politycznych oraz koszyk energetyczny. Co ważne, niektóre państwa członkowskie nie zapowiedziały jeszcze w swoich projektach planów budżetowych, jakie środki dotyczące energii planują zastosować w 2023 r. Aby oszacować koszty budżetowe środków dotyczących energii w 2023 r. służby Komisji wzięły pod uwagę, kiedy zapowiedziane lub przyjęte przez rządy środki wejdą w życie i jaka jest ich zapowiedziana data wygaśnięcia. W kilku państwach członkowskich środki dotyczące energii mają planowo wygasnąć w ciągu 2023 r. (w niektórych już z końcem pierwszego kwartału) 18 . Jeśli jednak ceny energii pozostaną wysokie, państwa członkowskie mogą zdecydować, że przedłużą obowiązujące środki lub wprowadzą nowe. W rezultacie koszty budżetowe środków dotyczących energii w 2023 r. dla strefy euro jako całości i dla szeregu państw członkowskich mogą być niedoszacowane.

Służby Komisji oszacowały potencjalne dodatkowe koszty budżetowe środków dotyczących energii w przypadku, gdyby obecne środki zostały przedłużone na cały rok 2023. Z konieczności jest to wysoce stylizowane ćwiczenie, w którym wykorzystano prognozę z jesieni jako punkt wyjścia i nie uwzględniono wpływu możliwego przedłużenia środków dotyczących energii na działalność gospodarczą i inflację. Z szacunków tych wynika, że gdyby środki dotyczące energii utrzymano przez cały rok 2023, wówczas ich koszty mogłyby wzrosnąć o dodatkowy 1 % PKB w strefie euro, sięgając blisko 2 % PKB w 2023 r., a więc znacznie powyżej poziomu z 2022 r. (wykres 3.7) 19 . W poszczególnych państwach członkowskich sytuacja ta jest różna w zależności od specyfiki środków, o których obecnie wiadomo (obowiązujących, przyjętych, zapowiedzianych), w tym ich hojności i wyznaczonych dat wygaśnięcia. Szacunki te pokazują, jak środki dotyczące energii mogą wpłynąć na sytuację fiskalną, oraz zwracają uwagę na to, jak ważne jest, by państwa członkowskie przyjmowały środki wykonalne z punktu widzenia budżetu, ukierunkowane na najbardziej narażone podmioty i zachęcające do ograniczania zużycia energii.

Ocena Komisji dotycząca projektów planów budżetowych na 2023 r.

Większość państw członkowskich strefy euro przedłożyła projekty planów budżetowych do 15 października, zgodnie z art. 6 rozporządzenia (UE) nr 473/2013 20 . Ustępujące rządy Włoch i Łotwy przedłożyły projekty planów budżetowych przy założeniu niezmiennego kursu polityki w związku z cyklem politycznym (wybory odpowiednio 25 września i 1 października br.). Dlatego też w tych dwóch projektach planów budżetowych dane dotyczące deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych na 2023 r. oraz innych zmiennych fiskalnych nie odzwierciedlają celów polityki. W przypadku Włoch Komisja nie publikuje opinii w sprawie projektu planu budżetowego na 2023 r., który został przedłożony 10 października przez odchodzący rząd i zakłada kontynuację dotychczasowej polityki. Zamiast tego Komisja opublikuje w odpowiednim czasie opinię w sprawie zaktualizowanego projektu planu budżetowego na 2023 r., który ma zostać wkrótce przedłożony przez nowy rząd. Łotwa proszona jest o jak najszybsze przedłożenie Komisji i Eurogrupie zaktualizowanego projektu planu budżetowego, najpóźniej na jeden miesiąc przed planowanym przyjęciem projektu ustawy budżetowej przez parlament narodowy. 

Komisja po raz pierwszy oceniła projekt planu budżetowego Chorwacji. W związku z tym, że Chorwacja przystąpi do strefy euro w ciągu kilku tygodni, tj. 1 stycznia 2023 r., Komisja z zadowoleniem przyjmuje decyzję tego kraju o przekazaniu projektu planu budżetowego, tak jakby był już członkiem strefy euro.

Komisja oceniła spójność projektów planów budżetowych na 2023 r. z zaleceniami Rady z 12 lipca 2022 r. Rada zaleciła, by polityka fiskalna państw członkowskich uwzględniała stałe tymczasowe i ukierunkowane wsparcie dla gospodarstw domowych najbardziej narażonych na podwyżki cen energii oraz dla osób uciekających z Ukrainy. Ponadto Rada zaleciła państwom członkowskim rozwijanie inwestycji publicznych na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji oraz na rzecz bezpieczeństwa energetycznego, uwzględniając inicjatywę REPowerEU, m.in. przez wykorzystanie RRF oraz innych funduszy unijnych. Państwa członkowskie powinny być również gotowe do dostosowania wydatków bieżących do zmieniającej się sytuacji. Ponadto w zaleceniach Rady wprowadzono rozróżnienie między poszczególnymi państwami członkowskimi na podstawie ich przestrzeni fiskalnej, którą ilustrują ich poziomy zadłużenia:

·Państwom członkowskim o wysokim zadłużeniu zalecono prowadzenie ostrożnej polityki fiskalnej, zwłaszcza przez ograniczenie wzrostu bieżących wydatków pierwotnych finansowanych z zasobów krajowych do poziomu poniżej średniookresowego wzrostu produktu potencjalnego. W okresie po 2023 r. państwom członkowskim o wysokim zadłużeniu zalecono prowadzenie polityki fiskalnej mającej na celu osiągnięcie ostrożnej sytuacji fiskalnej w średnim okresie oraz zapewnienie wiarygodnej i stopniowej redukcji długu oraz stabilności fiskalnej w średnim okresie poprzez stopniową konsolidację, inwestycje i reformy. 

·Państwa członkowskie o niskim i średnim zadłużeniu powinny zapewnić, aby w 2023 r. wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych z zasobów krajowych był zgodny z ogólnie neutralnym kursem polityki. W okresie po 2023 r. powinny prowadzić politykę fiskalną mającą na celu osiągnięcie ostrożnej sytuacji fiskalnej w średnim terminie.

Poniżej przedstawiono streszczenie opinii Komisji 21 . Opinie opierają się na prognozie Komisji z jesieni 2022 r., w tym na informacjach zawartych w projektach planów budżetowych.

Państwa członkowskie o wysokim zadłużeniu (Belgia, Francja, Grecja, Portugalia i Hiszpania)

·Prognozuje się, że we Francji, Grecji i Hiszpanii wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych z zasobów krajowych wyniesie poniżej średniookresowego wzrostu produktu potencjalnego, biorąc pod uwagę tymczasowe i ukierunkowane wsparcie dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw najbardziej narażonych na podwyżki cen energii oraz dla osób uciekających z Ukrainy, zgodnie z zaleceniem Rady. W Belgii jednak wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych z zasobów krajowych przekroczy wzrost potencjalny, przy uwzględnieniu tymczasowego i ukierunkowanego wsparcia dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw najbardziej narażonych na podwyżki cen energii oraz dla osób uciekających z Ukrainy. W przypadku Portugalii prognozuje się, że wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych z zasobów krajowych będzie zbliżony do średniookresowego wzrostu produktu potencjalnego, przy założeniu planowanego ograniczenia środków wprowadzonych w odpowiedzi na wysokie ceny energii, w tym tymczasowego i ukierunkowanego wsparcia dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. 

·Wszystkie państwa członkowskie planują finansowanie inwestycji publicznych na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji oraz bezpieczeństwa energetycznego, m.in. przez wykorzystanie RRF i innych funduszy UE, zgodnie z zaleceniem Rady. We wszystkich państwach członkowskich z wyjątkiem Francji i Grecji całkowite inwestycje publiczne wyrażone jako odsetek PKB wzrosną lub utrzymają się na stabilnym poziomie w 2023 r. w stosunku do 2022 r. Belgia, Francja, Grecja, Portugalia i Hiszpania planują utrzymać inwestycje finansowane z zasobów krajowych i prognozuje się, że w okresie od 2022 r. do 2023 r. inwestycje te wzrosną lub pozostaną na stabilnym poziomie. Wpływ wydatków finansowanych z dotacji w ramach RRF i funduszy UE na ogólny kurs polityki fiskalnej ma charakter ekspansywny lub neutralny we wszystkich państwach członkowskich, z wyjątkiem Francji i Grecji.

·Ogólnie rzecz biorąc, Komisja jest zdania, że projekty planów budżetowych Francji, Grecji i Hiszpanii są zgodne z wytycznymi fiskalnymi zawartymi w zaleceniu Rady z 12 lipca 2022 r., natomiast projekt planu budżetowego Belgii jest częściowo zgodny z tym zaleceniem, a w przypadku Portugalii istnieje ryzyko, że jej projekt planu budżetowego jest tylko częściowo zgodny z tym zaleceniem.

Państwa członkowskie o niskim/średnim zadłużeniu (Austria, Chorwacja, Cypr, Estonia, Finlandia, Niemcy, Irlandia, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Malta, Niderlandy, Słowenia i Słowacja)

·Ogólny kurs polityki fiskalnej w 2023 r. w poszczególnych państwach członkowskich jest różny:

orestrykcyjny (między +0,5 % a +2,3 % PKB)  22 : na Łotwie, w Irlandii, na Cyprze i Malcie,

ozasadniczo neutralny (od -0,1 % do -0,2 % PKB): w Chorwacji, Austrii i Finlandii,

oekspansywny (od -0,4 % do -2,6 % PKB): na Litwie, w Niemczech, Estonii, Luksemburgu, Niderlandach, Słowenii i na Słowacji.

·Wpływ wydatków bieżących finansowanych z zasobów krajowych (po skorygowaniu o nowe działania po stronie dochodów) na ogólny kurs polityki fiskalnej w 2023 r. w poszczególnych państwach członkowskich również jest różny:

orestrykcyjny (od +0,4 do +1,7 punktu procentowego): w Chorwacji, na Łotwie, w Irlandii, na Cyprze i Malcie,

ozasadniczo neutralny (około zero punktów procentowych): w Finlandii i Niderlandach,

oekspansywny (od -0,3 do -1,7 punktu procentowego): w Austrii, na Litwie, w Niemczech, Estonii, Luksemburgu, Słowenii i na Słowacji. We wszystkich przypadkach nie wynika to z tymczasowego i ukierunkowanego wsparcia dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw najbardziej narażonych na wzrost cen energii oraz dla osób uciekających z Ukrainy 23 .

·Wszystkie państwa członkowskie planują finansowanie inwestycji publicznych na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji oraz bezpieczeństwa energetycznego, m.in. przez wykorzystanie RRF i innych funduszy UE, zgodnie z zaleceniem Rady. We wszystkich państwach członkowskich o niskim i średnim zadłużeniu całkowite inwestycje publiczne wyrażone jako odsetek PKB wzrosną lub utrzymają się na stabilnym poziomie w 2023 r. w stosunku do 2022 r. Wszystkie państwa członkowskie planują utrzymać inwestycje finansowane z zasobów krajowych, z wyjątkiem Cypru, Łotwy i Malty, w przypadku których w 2023 r. prognozuje się spadek takich inwestycji w stosunku do 2022 r. Wpływ wydatków finansowanych z dotacji w ramach RRF i funduszy UE na ogólny kurs polityki fiskalnej ma charakter ekspansywny lub neutralny we wszystkich państwach członkowskich, z wyjątkiem Niemiec.

·Ogólnie rzecz biorąc, Komisja jest zdania, że projekty planów budżetowych Chorwacji, Cypru, Finlandii, Irlandii, Łotwy i Malty są zgodne z wytycznymi fiskalnymi zawartymi w zaleceniu Rady z 12 lipca 2022 r. Projekty planów budżetowych Austrii, Litwy, Niemiec, Estonii, Luksemburga, Niderlandów, Słowenii i Słowacji są częściowo zgodne z zaleceniem.

W ramach nadzwyczajnych działań politycznych w obliczu wyjątkowego wzrostu cen energii państwa członkowskie szybko wdrożyły środki dotyczące energii. Przedłużenie istniejących lub wprowadzenie nowych środków wsparcia w odpowiedzi na wysokie ceny energii przyczyniłoby się jednak do większego wzrostu wydatków bieżących netto finansowanych z zasobów krajowych oraz do wzrostu prognozowanego deficytu i długu publicznego w 2023 r. W związku z tym ważne jest, aby państwa członkowskie lepiej ukierunkowały takie środki na najbardziej narażone gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, utrzymały zachęty do ograniczania zapotrzebowania na energię i wycofywały środki w miarę zmniejszania się presji cenowej.

Komisja wzywa Belgię, Portugalię, Austrię, Litwę, Niemcy, Estonię, Luksemburg, Niderlandy, Słowenię i Słowację do wprowadzenia niezbędnych środków w ramach krajowego procesu budżetowego w celu zapewnienia spójności budżetu na 2023 r. z zaleceniami przyjętymi przez Radę 12 lipca 2022 r.

Zasadniczo projekty planów budżetowych obejmują środki, które zmierzają do wzmocnienia jakości i struktury finansów publicznych oraz przyczynienia się do trwałego ożywienia gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu. Do środków tych należą pobudzające wzrost gospodarczy inwestycje, w szczególności inwestycje wspierające zieloną i cyfrową transformację oraz bezpieczeństwo energetyczne. Postępy w realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów zostaną opisane szczegółowo w sprawozdaniach krajowych z 2023 r. oraz ocenione w ramach zaleceń dla poszczególnych krajów, które Komisja zaproponuje wiosną 2023 r.

ZAŁĄCZNIK I: Ocena projektów planów budżetowych poszczególnych krajów z 2022 r.

Na podstawie prognozy Komisji, z uwzględnieniem informacji zawartych w projekcie planu budżetowego, szacuje się, że w 2023 r. ogólny kurs polityki fiskalnej Austrii będzie zasadniczo neutralny. Obejmuje to ekspansywny wpływ wydatków bieżących finansowanych ze środków krajowych na ogólny kurs polityki fiskalnej. Ten ekspansywny wpływ nie wynika z tymczasowego i ukierunkowanego wsparcia dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw najbardziej narażonych na wzrost cen energii ani kosztów pomocy dla osób uciekających z Ukrainy. Ogólnie rzecz biorąc, wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych ze środków krajowych nie jest zgodny z zaleceniem Rady. Austria planuje sfinansować dodatkowe inwestycje za pośrednictwem RRF i innych funduszy UE, utrzymując przy tym inwestycje finansowane ze środków krajowych. Planuje finansowanie inwestycji publicznych na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji oraz na rzecz bezpieczeństwa energetycznego. Ogólnie rzecz biorąc, Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Austrii jest częściowo zgodny z wytycznymi fiskalnymi zawartymi w zaleceniu Rady z 12 lipca 2022 r. Komisja wzywa Austrię do wdrożenia niezbędnych środków w ramach krajowej procedury budżetowej, aby zapewnić zgodność budżetu na 2023 r. z zaleceniem przyjętym przez Radę 12 lipca 2022 r. W ramach nadzwyczajnych działań politycznych w obliczu wyjątkowego wzrostu cen energii Austria szybko wdrożyła środki dotyczące energii. Przedłużenie istniejących lub wprowadzenie nowych środków wsparcia w odpowiedzi na wysokie ceny energii przyczyniłoby się jednak do większego wzrostu wydatków bieżących netto finansowanych ze środków krajowych oraz do wzrostu prognozowanego deficytu i długu publicznego w 2023 r. W związku z tym ważne jest, aby państwa członkowskie lepiej ukierunkowały takie środki na najbardziej narażone gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, utrzymały zachęty do ograniczania zapotrzebowania na energię i wycofywały środki w miarę zmniejszania się presji cenowej. Komisja jest również zdania, że Austria osiągnęła pewne postępy w odniesieniu do części strukturalnej rekomendacji fiskalnych sformułowanych przez Radę w zaleceniu z 12 lipca 2022 r. w ramach europejskiego semestru, i w związku z tym wzywa austriackie władze do przyśpieszenia postępów. Postępy w realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów zostaną opisane szczegółowo w sprawozdaniach krajowych z 2023 r. oraz ocenione w ramach zaleceń dla poszczególnych krajów, które Komisja zaproponuje wiosną 2023 r.

Na podstawie prognozy Komisji, z uwzględnieniem informacji zawartych w projekcie planu budżetowego Belgii, szacuje się, że w 2023 r. wzrost wydatków bieżących finansowanych ze środków krajowych nie będzie niższy od średniookresowego wzrostu produktu potencjalnego. Nie wynika to z tymczasowego i ukierunkowanego wsparcia dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw najbardziej narażonych na wzrost cen energii oraz dla osób uciekających z Ukrainy. Wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych ze środków krajowych nie jest zatem zgodny z zaleceniem Rady. Belgia planuje sfinansować dodatkowe inwestycje ze środków RRF i innych funduszy UE, utrzymując przy tym inwestycje finansowane ze środków krajowych. Planuje finansowanie inwestycji publicznych na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji oraz na rzecz bezpieczeństwa energetycznego. Ogólnie rzecz biorąc, Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Belgii jest częściowo zgodny z wytycznymi fiskalnymi zawartymi w zaleceniu Rady z 12 lipca 2022 r. Komisja wzywa Belgię do wdrożenia niezbędnych środków w ramach krajowej procedury budżetowej, aby zapewnić zgodność budżetu na 2023 r. z zaleceniem przyjętym przez Radę 12 lipca 2022 r. W ramach nadzwyczajnych działań politycznych w obliczu wyjątkowego wzrostu cen energii Belgia szybko wdrożyła środki dotyczące energii. Przedłużenie istniejących lub wprowadzenie nowych środków wsparcia w odpowiedzi na wysokie ceny energii przyczyniłoby się jednak do większego wzrostu wydatków bieżących netto finansowanych ze środków krajowych oraz do wzrostu prognozowanego deficytu i długu publicznego w 2023 r. W związku z tym ważne jest, aby państwa członkowskie lepiej ukierunkowały takie środki na najbardziej narażone gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, utrzymały zachęty do ograniczania zapotrzebowania na energię i wycofywały środki w miarę zmniejszania się presji cenowej. Komisja jest również zdania, że Belgia osiągnęła ograniczone postępy w odniesieniu do części strukturalnej rekomendacji fiskalnych sformułowanych przez Radę w zaleceniu z 12 lipca 2022 r. w ramach europejskiego semestru, i w związku z tym wzywa belgijskie władze do przyśpieszenia postępów. Postępy w realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów zostaną opisane szczegółowo w sprawozdaniach krajowych z 2023 r. oraz ocenione w ramach zaleceń dla poszczególnych krajów, które Komisja zaproponuje wiosną 2023 r.

Na podstawie prognozy Komisji, z uwzględnieniem informacji zawartych w projekcie planu budżetowego, szacuje się, że w 2023 r. ogólny kurs polityki fiskalnej Chorwacji będzie zasadniczo neutralny. Obejmuje to restrykcyjny wpływ wydatków bieżących finansowanych ze środków krajowych na ogólny kurs polityki fiskalnej. Ogółem, biorąc pod uwagę zmieniającą się sytuację, w szczególności ekspansywny kurs polityki fiskalnej w 2022 r. oraz wysoką presję inflacyjną, wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych ze środków krajowych jest zgodny z zaleceniem Rady. Chorwacja planuje sfinansować dodatkowe inwestycje ze środków RRF i innych funduszy UE, utrzymując przy tym inwestycje finansowane ze środków krajowych. Planuje sfinansować inwestycje publiczne oraz dotacje na inwestycje na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji oraz na rzecz bezpieczeństwa energetycznego. Ogólnie rzecz biorąc, Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Chorwacji jest zgodny z wytycznymi fiskalnymi zawartymi w zaleceniu Rady z 12 lipca 2022 r. W ramach nadzwyczajnych działań politycznych w obliczu wyjątkowego wzrostu cen energii Chorwacja szybko wdrożyła środki dotyczące energii. Przedłużenie istniejących lub wprowadzenie nowych środków wsparcia w odpowiedzi na wysokie ceny energii przyczyniłoby się jednak do większego wzrostu wydatków bieżących netto finansowanych ze środków krajowych oraz do wzrostu prognozowanego deficytu i długu publicznego w 2023 r. W związku z tym ważne jest, aby państwa członkowskie lepiej ukierunkowały takie środki na najbardziej narażone gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, utrzymały zachęty do ograniczania zapotrzebowania na energię i wycofywały środki w miarę zmniejszania się presji cenowej. Postępy w realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów zostaną opisane szczegółowo w sprawozdaniach krajowych z 2023 r. oraz ocenione w ramach zaleceń dla poszczególnych krajów, które Komisja zaproponuje wiosną 2023 r.

Na podstawie prognozy Komisji, z uwzględnieniem informacji zawartych w projekcie planu budżetowego, szacuje się, że w 2023 r. ogólny kurs polityki fiskalnej Cypru będzie restrykcyjny. Obejmuje to restrykcyjny wpływ wydatków bieżących finansowanych ze środków krajowych na ogólny kurs polityki fiskalnej. Ogółem, biorąc pod uwagę zmieniającą się sytuację, w szczególności ekspansywny kurs polityki fiskalnej w 2022 r. oraz wysoką presję inflacyjną, wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych ze środków krajowych jest zgodny z zaleceniem Rady. Cypr planuje sfinansować dodatkowe inwestycje ze środków RRF i innych funduszy UE, nie utrzymując przy tym inwestycji finansowanych ze środków krajowych. Planuje finansowanie inwestycji publicznych na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji oraz na rzecz bezpieczeństwa energetycznego. Ogólnie rzecz biorąc, Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Cypru jest zgodny z wytycznymi fiskalnymi zawartymi w zaleceniu Rady z 12 lipca 2022 r. Postępy w realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów zostaną opisane szczegółowo w sprawozdaniach krajowych z 2023 r. oraz ocenione w ramach zaleceń dla poszczególnych krajów, które Komisja zaproponuje wiosną 2023 r.

Na podstawie prognozy Komisji, z uwzględnieniem informacji zawartych w projekcie planu budżetowego, szacuje się, że w 2023 r. ogólny kurs polityki fiskalnej Estonii będzie ekspansywny. Obejmuje to ekspansywny wpływ wydatków bieżących finansowanych ze środków krajowych na ogólny kurs polityki fiskalnej. Ten ekspansywny wpływ nie wynika z tymczasowego i ukierunkowanego wsparcia dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw najbardziej narażonych na wzrost cen energii ani kosztów pomocy dla osób uciekających z Ukrainy. Ogólnie rzecz biorąc, wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych ze środków krajowych nie jest zgodny z zaleceniem Rady. Estonia planuje sfinansować dodatkowe inwestycje ze środków RRF i innych funduszy UE oraz planuje utrzymać inwestycje finansowane ze środków krajowych. Planuje finansowanie inwestycji publicznych na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji oraz na rzecz bezpieczeństwa energetycznego. Ogólnie rzecz biorąc, Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Estonii jest częściowo zgodny z wytycznymi fiskalnymi zawartymi w zaleceniu Rady z 12 lipca 2022 r. Komisja wzywa Estonię do wdrożenia niezbędnych środków w ramach krajowej procedury budżetowej, aby zapewnić zgodność budżetu na 2023 r. z zaleceniem przyjętym przez Radę 12 lipca 2022 r. W ramach nadzwyczajnych działań politycznych w obliczu wyjątkowego wzrostu cen energii Estonia szybko wdrożyła środki dotyczące energii. Przedłużenie istniejących lub wprowadzenie nowych środków wsparcia w odpowiedzi na wysokie ceny energii przyczyniłoby się jednak do większego wzrostu wydatków bieżących netto finansowanych ze środków krajowych oraz do wzrostu prognozowanego deficytu i długu publicznego w 2023 r. W związku z tym ważne jest, aby państwa członkowskie lepiej ukierunkowały takie środki na najbardziej narażone gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, utrzymały zachęty do ograniczania zapotrzebowania na energię i wycofywały środki w miarę zmniejszania się presji cenowej. Postępy w realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów zostaną opisane szczegółowo w sprawozdaniach krajowych z 2023 r. oraz ocenione w ramach zaleceń dla poszczególnych krajów, które Komisja zaproponuje wiosną 2023 r.

Na podstawie prognozy Komisji, z uwzględnieniem informacji zawartych w projekcie planu budżetowego, szacuje się, że w 2023 r. ogólny kurs polityki fiskalnej Finlandii będzie zasadniczo neutralny. Obejmuje to równie neutralny wpływ wydatków bieżących finansowanych ze środków krajowych na ogólny kurs polityki fiskalnej. Ogólnie rzecz biorąc, wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych ze środków krajowych jest zgodny z zaleceniem Rady. Finlandia planuje sfinansować dodatkowe inwestycje ze środków RRF i innych funduszy UE, utrzymując przy tym inwestycje finansowane ze środków krajowych. Kraj ten planuje finansowanie inwestycji publicznych na rzecz zielonej transformacji oraz bezpieczeństwa energetycznego. Ogólnie rzecz biorąc, Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Finlandii jest zgodny z wytycznymi fiskalnymi zawartymi w zaleceniu Rady z 12 lipca 2022 r. W ramach nadzwyczajnych działań politycznych w obliczu wyjątkowego wzrostu cen energii Finlandia szybko wdrożyła środki dotyczące energii. Przedłużenie istniejących lub wprowadzenie nowych środków wsparcia w odpowiedzi na wysokie ceny energii przyczyniłoby się jednak do większego wzrostu wydatków bieżących netto finansowanych ze środków krajowych oraz do wzrostu prognozowanego deficytu i długu publicznego w 2023 r. W związku z tym ważne jest, aby państwa członkowskie lepiej ukierunkowały takie środki na najbardziej narażone gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, utrzymały zachęty do ograniczania zapotrzebowania na energię i wycofywały środki w miarę zmniejszania się presji cenowej. Komisja jest również zdania, że Finlandia nie osiągnęła jeszcze postępów w odniesieniu do części strukturalnej rekomendacji fiskalnych sformułowanych przez Radę w zaleceniu z 12 lipca 2022 r. w ramach europejskiego semestru, i w związku z tym wzywa fińskie władze do przyśpieszenia postępów. Postępy w realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów zostaną opisane szczegółowo w sprawozdaniach krajowych z 2023 r. oraz ocenione w ramach zaleceń dla poszczególnych krajów, które Komisja zaproponuje wiosną 2023 r.

Na podstawie prognozy Komisji, z uwzględnieniem informacji zawartych w projekcie planu budżetowego Francji, szacuje się, że w 2023 r. wzrost wydatków bieżących finansowanych ze środków krajowych będzie niższy od średniookresowego wzrostu produktu potencjalnego. Wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych ze środków krajowych jest zatem zgodny z zaleceniem Rady. Francja planuje sfinansować dodatkowe inwestycje ze środków Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz innych funduszy UE, zachowując przy tym inwestycje finansowane ze środków krajowych. Planuje finansowanie inwestycji publicznych na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji oraz na rzecz bezpieczeństwa energetycznego. Ogólnie rzecz biorąc, Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Francji jest zgodny z wytycznymi fiskalnymi zawartymi w zaleceniu Rady z 12 lipca 2022 r. W ramach nadzwyczajnych działań politycznych w obliczu wyjątkowego wzrostu cen energii Francja szybko wdrożyła środki dotyczące energii. Przedłużenie istniejących lub wprowadzenie nowych środków wsparcia w odpowiedzi na wysokie ceny energii przyczyniłoby się jednak do większego wzrostu wydatków bieżących netto finansowanych ze środków krajowych oraz do wzrostu prognozowanego deficytu i długu publicznego w 2023 r. W związku z tym ważne jest, aby państwa członkowskie lepiej ukierunkowały takie środki na najbardziej narażone gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, utrzymały zachęty do ograniczania zapotrzebowania na energię i wycofywały środki w miarę zmniejszania się presji cenowej. Komisja jest również zdania, że Francja nie osiągnęła jeszcze postępów w odniesieniu do części strukturalnej rekomendacji fiskalnych sformułowanych przez Radę w zaleceniu z 12 lipca 2022 r. w ramach europejskiego semestru, i w związku z tym wzywa francuskie władze do przyśpieszenia postępów. Postępy w realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów zostaną opisane szczegółowo w sprawozdaniach krajowych z 2023 r. oraz ocenione w ramach zaleceń dla poszczególnych krajów, które Komisja zaproponuje wiosną 2023 r.

Na podstawie prognozy Komisji, z uwzględnieniem informacji zawartych w projekcie planu budżetowego, szacuje się, że w 2023 r. w sytuacji wysokiej inflacji ogólny kurs polityki fiskalnej Niemiec będzie ekspansywny. Obejmuje to ekspansywny wpływ wydatków bieżących finansowanych ze środków krajowych na ogólny kurs polityki fiskalnej. Ten ekspansywny wpływ nie wynika z tymczasowego i ukierunkowanego wsparcia dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw najbardziej narażonych na wzrost cen energii ani kosztów pomocy dla osób uciekających z Ukrainy. Ogólnie rzecz biorąc, wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych ze środków krajowych nie jest zgodny z zaleceniem Rady. Niemcy planują sfinansować dodatkowe inwestycje ze środków RRF i innych funduszy UE, utrzymując przy tym inwestycje finansowane ze środków krajowych. Planują sfinansować dotacje na inwestycje oraz szereg innych środków, m.in. zachęty podatkowe na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji oraz bezpieczeństwa energetycznego. Ogólnie rzecz biorąc, Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Niemiec jest częściowo zgodny z wytycznymi fiskalnymi zawartymi w zaleceniu Rady z 12 lipca 2022 r. Komisja wzywa Niemcy do wdrożenia niezbędnych środków w ramach krajowej procedury budżetowej, aby zapewnić zgodność budżetu na 2023 r. z zaleceniem przyjętym przez Radę 12 lipca 2022 r. W ramach nadzwyczajnych działań politycznych w obliczu wyjątkowego wzrostu cen energii Niemcy szybko wdrożyły środki dotyczące energii. Przedłużenie istniejących lub wprowadzenie nowych środków wsparcia w odpowiedzi na wysokie ceny energii przyczyniłoby się jednak do większego wzrostu wydatków bieżących netto finansowanych ze środków krajowych oraz do wzrostu prognozowanego deficytu i długu publicznego w 2023 r. W związku z tym ważne jest, aby państwa członkowskie lepiej ukierunkowały takie środki na najbardziej narażone gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, utrzymały zachęty do ograniczania zapotrzebowania na energię i wycofywały środki w miarę zmniejszania się presji cenowej. Komisja jest również zdania, że Niemcy osiągnęły ograniczone postępy w odniesieniu do części strukturalnej rekomendacji fiskalnych sformułowanych przez Radę w zaleceniu z 12 lipca 2022 r. w ramach europejskiego semestru, i w związku z tym wzywa niemieckie władze do przyśpieszenia postępów. Postępy w realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów zostaną opisane szczegółowo w sprawozdaniach krajowych z 2023 r. oraz ocenione w ramach zaleceń dla poszczególnych krajów, które Komisja zaproponuje wiosną 2023 r.

Na podstawie prognozy Komisji, z uwzględnieniem informacji zawartych w projekcie planu budżetowego Grecji, szacuje się, że w 2023 r. wzrost wydatków bieżących finansowanych ze środków krajowych będzie niższy od średniookresowego wzrostu produktu potencjalnego. Wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych ze środków krajowych jest zatem zgodny z zaleceniem Rady. Grecja planuje sfinansować dodatkowe inwestycje ze środków RRF i innych funduszy UE oraz planuje utrzymać inwestycje finansowane ze środków krajowych. Planuje finansowanie inwestycji publicznych na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji. Ogólnie rzecz biorąc, Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Grecji jest zgodny z wytycznymi fiskalnymi zawartymi w zaleceniu Rady z 12 lipca 2022 r. W ramach nadzwyczajnych działań politycznych w obliczu wyjątkowego wzrostu cen energii Grecja szybko wdrożyła środki dotyczące energii. Wprowadzenie nowych środków wsparcia w odpowiedzi na wysokie ceny energii przyczyniłoby się jednak do większego wzrostu wydatków bieżących netto finansowanych ze środków krajowych oraz do wzrostu prognozowanego deficytu i długu publicznego w 2023 r. W związku z tym ważne jest, aby państwa członkowskie lepiej ukierunkowały takie środki na najbardziej narażone gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, utrzymały zachęty do ograniczania zapotrzebowania na energię i wycofywały środki w miarę zmniejszania się presji cenowej. Komisja jest również zdania, że Grecja osiągnęła pewne postępy w odniesieniu do części strukturalnej rekomendacji fiskalnych sformułowanych przez Radę w zaleceniu z 12 lipca 2022 r. w ramach europejskiego semestru, i w związku z tym wzywa greckie władze do przyśpieszenia postępów. Postępy w realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów zostaną opisane szczegółowo w sprawozdaniach krajowych z 2023 r. oraz ocenione w ramach zaleceń dla poszczególnych krajów, które Komisja zaproponuje wiosną 2023 r.

Na podstawie prognozy Komisji, z uwzględnieniem informacji zawartych w projekcie planu budżetowego, szacuje się, że w 2023 r. ogólny kurs polityki fiskalnej Irlandii będzie restrykcyjny. Obejmuje to restrykcyjny wpływ wydatków bieżących finansowanych ze środków krajowych na ogólny kurs polityki fiskalnej. Ogółem, biorąc pod uwagę zmieniającą się sytuację, w szczególności ekspansywny kurs polityki fiskalnej w 2022 r. oraz wysoką presję inflacyjną, wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych ze środków krajowych jest zgodny z zaleceniem Rady. Irlandia planuje sfinansować dodatkowe inwestycje ze środków RRF i innych funduszy UE, utrzymując przy tym inwestycje finansowane ze środków krajowych. Planuje finansowanie inwestycji publicznych na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji oraz na rzecz bezpieczeństwa energetycznego. Ogólnie rzecz biorąc, Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Irlandii jest zgodny z wytycznymi fiskalnymi zawartymi w zaleceniu Rady z 12 lipca 2022 r. W ramach nadzwyczajnych działań politycznych w obliczu wyjątkowego wzrostu cen energii Irlandia szybko wdrożyła środki dotyczące energii. Przedłużenie istniejących lub wprowadzenie nowych środków wsparcia w odpowiedzi na wysokie ceny energii przyczyniłoby się jednak do większego wzrostu wydatków bieżących netto finansowanych ze środków krajowych oraz do wzrostu prognozowanego deficytu i długu publicznego w 2023 r. W związku z tym ważne jest, aby państwa członkowskie lepiej ukierunkowały takie środki na najbardziej narażone gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, utrzymały zachęty do ograniczania zapotrzebowania na energię i wycofywały środki w miarę zmniejszania się presji cenowej. Komisja jest również zdania, że Irlandia nie osiągnęła jeszcze postępów w odniesieniu do części strukturalnej rekomendacji fiskalnych sformułowanych przez Radę w zaleceniu z 12 lipca 2022 r. w ramach europejskiego semestru, i w związku z tym wzywa irlandzkie władze do przyśpieszenia postępów. Postępy w realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów zostaną opisane szczegółowo w sprawozdaniach krajowych z 2023 r. oraz ocenione w ramach zaleceń dla poszczególnych krajów, które Komisja zaproponuje wiosną 2023 r.

Na podstawie prognozy Komisji, z uwzględnieniem informacji zawartych w projekcie planu budżetowego, szacuje się, że w 2023 r. ogólny kurs polityki fiskalnej Łotwy będzie restrykcyjny. Obejmuje to restrykcyjny wpływ wydatków bieżących finansowanych ze środków krajowych na ogólny kurs polityki fiskalnej. Ogółem, biorąc pod uwagę zmieniającą się sytuację, w szczególności ekspansywny kurs polityki fiskalnej w 2022 r. oraz wysoką presję inflacyjną, wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych ze środków krajowych jest zgodny z zaleceniem Rady. Łotwa planuje sfinansować dodatkowe inwestycje ze środków RRF i innych funduszy UE, nie utrzymując przy tym inwestycji finansowanych ze środków krajowych. Planuje finansowanie inwestycji publicznych na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji. Ogólnie rzecz biorąc, Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Łotwy, oparty na założeniu kontynuacji dotychczasowej polityki, jest zgodny z wytycznymi fiskalnymi zawartymi w zaleceniu Rady z 12 lipca 2022 r. W ramach nadzwyczajnych działań politycznych w obliczu wyjątkowego wzrostu cen energii Łotwa szybko wdrożyła środki dotyczące energii. Przedłużenie istniejących lub wprowadzenie nowych środków wsparcia w odpowiedzi na wysokie ceny energii przyczyniłoby się jednak do większego wzrostu wydatków bieżących netto finansowanych ze środków krajowych oraz do wzrostu prognozowanego deficytu i długu publicznego w 2023 r. W związku z tym ważne jest, aby państwa członkowskie lepiej ukierunkowały takie środki na najbardziej narażone gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, utrzymały zachęty do ograniczania zapotrzebowania na energię i wycofywały środki w miarę zmniejszania się presji cenowej. Komisja jest również zdania, że Łotwa osiągnęła ograniczone postępy w odniesieniu do części strukturalnej rekomendacji fiskalnych sformułowanych przez Radę w zaleceniu z 12 lipca 2022 r. w ramach europejskiego semestru, i w związku z tym wzywa łotewskie władze do przyśpieszenia postępów. Postępy w realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów zostaną opisane szczegółowo w sprawozdaniach krajowych z 2023 r. oraz ocenione w ramach zaleceń dla poszczególnych krajów, które Komisja zaproponuje wiosną 2023 r. Z chwilą objęcia władzy przez nowy rząd oraz co do zasady przynajmniej na miesiąc przed planowanym terminem przyjęcia projektu ustawy budżetowej przez parlament narodowy władze Łotwy proszone są o przedłożenie Komisji i Eurogrupie zaktualizowanego projektu planu budżetowego. 

Na podstawie prognozy Komisji, z uwzględnieniem informacji zawartych w projekcie planu budżetowego, szacuje się, że w 2023 r. w sytuacji wysokiej inflacji ogólny kurs polityki fiskalnej Litwy będzie ekspansywny. Obejmuje to ekspansywny wpływ wydatków bieżących finansowanych ze środków krajowych na ogólny kurs polityki fiskalnej. Ten ekspansywny wpływ nie wynika z tymczasowego i ukierunkowanego wsparcia dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw najbardziej narażonych na wzrost cen energii ani kosztów pomocy dla osób uciekających z Ukrainy. Ogólnie rzecz biorąc, wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych ze środków krajowych nie jest zgodny z zaleceniem Rady. Litwa planuje sfinansować dodatkowe inwestycje ze środków RRF i innych funduszy UE, utrzymując przy tym inwestycje finansowane ze środków krajowych. Planuje finansowanie inwestycji publicznych na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji oraz na rzecz bezpieczeństwa energetycznego. Ogólnie rzecz biorąc, Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Litwy jest częściowo zgodny z wytycznymi fiskalnymi zawartymi w zaleceniu Rady z 12 lipca 2022 r. Komisja wzywa Litwę do wdrożenia niezbędnych środków w ramach krajowej procedury budżetowej, aby zapewnić zgodność budżetu na 2023 r. z zaleceniem przyjętym przez Radę 12 lipca 2022 r. W ramach nadzwyczajnych działań politycznych w obliczu wyjątkowego wzrostu cen energii Litwa szybko wdrożyła środki dotyczące energii. Przedłużenie istniejących lub wprowadzenie nowych środków wsparcia w odpowiedzi na wysokie ceny energii przyczyniłoby się jednak do większego wzrostu wydatków bieżących netto finansowanych ze środków krajowych oraz do wzrostu prognozowanego deficytu i długu publicznego w 2023 r. W związku z tym ważne jest, aby państwa członkowskie lepiej ukierunkowały takie środki na najbardziej narażone gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, utrzymały zachęty do ograniczania zapotrzebowania na energię i wycofywały środki w miarę zmniejszania się presji cenowej. Komisja jest również zdania, że Litwa osiągnęła pewne postępy w odniesieniu do części strukturalnej rekomendacji fiskalnych sformułowanych przez Radę w zaleceniu z 12 lipca 2022 r. w ramach europejskiego semestru, i w związku z tym wzywa litewskie władze do przyśpieszenia postępów. Postępy w realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów zostaną opisane szczegółowo w sprawozdaniach krajowych z 2023 r. oraz ocenione w ramach zaleceń dla poszczególnych krajów, które Komisja zaproponuje wiosną 2023 r.

Na podstawie prognozy Komisji, z uwzględnieniem informacji zawartych w projekcie planu budżetowego, szacuje się, że w 2023 r. w sytuacji wysokiej inflacji ogólny kurs polityki fiskalnej Luksemburga będzie ekspansywny. Obejmuje to ekspansywny wpływ wydatków bieżących finansowanych ze środków krajowych na ogólny kurs polityki fiskalnej. Ten ekspansywny wpływ nie wynika z tymczasowego i ukierunkowanego wsparcia dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw najbardziej narażonych na wzrost cen energii ani kosztów pomocy dla osób uciekających z Ukrainy. Ogólnie rzecz biorąc, wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych ze środków krajowych nie jest zgodny z zaleceniem Rady. Luksemburg planuje sfinansować dodatkowe inwestycje ze środków RRF i innych funduszy UE, utrzymując przy tym inwestycje finansowane ze środków krajowych. Planuje finansowanie inwestycji publicznych na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji. Ogólnie rzecz biorąc, Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Luksemburga jest częściowo zgodny z wytycznymi fiskalnymi zawartymi w zaleceniu Rady z 12 lipca 2022 r. Komisja wzywa Luksemburg do wdrożenia niezbędnych środków w ramach krajowej procedury budżetowej, aby zapewnić zgodność budżetu na 2023 r. z zaleceniem przyjętym przez Radę 12 lipca 2022 r. W ramach nadzwyczajnych działań politycznych w obliczu wyjątkowego wzrostu cen energii Luksemburg szybko wdrożył środki dotyczące energii. Przedłużenie istniejących lub wprowadzenie nowych środków wsparcia w odpowiedzi na wysokie ceny energii przyczyniłoby się jednak do większego wzrostu wydatków bieżących netto finansowanych ze środków krajowych oraz do wzrostu prognozowanego deficytu i długu publicznego w 2023 r. W związku z tym ważne jest, aby państwa członkowskie lepiej ukierunkowały takie środki na najbardziej narażone gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, utrzymały zachęty do ograniczania zapotrzebowania na energię i wycofywały środki w miarę zmniejszania się presji cenowej. Komisja jest również zdania, że Luksemburg osiągnął ograniczone postępy w odniesieniu do części strukturalnej rekomendacji fiskalnych sformułowanych przez Radę w zaleceniu z 12 lipca 2022 r. w ramach europejskiego semestru, i w związku z tym wzywa luksemburskie władze do przyśpieszenia postępów. Postępy w realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów zostaną opisane szczegółowo w sprawozdaniach krajowych z 2023 r. oraz ocenione w ramach zaleceń dla poszczególnych krajów, które Komisja zaproponuje wiosną 2023 r.

Na podstawie prognozy Komisji, z uwzględnieniem informacji zawartych w projekcie planu budżetowego, szacuje się, że w 2023 r. ogólny kurs polityki fiskalnej Malty będzie restrykcyjny. Obejmuje to restrykcyjny wpływ wydatków bieżących finansowanych ze środków krajowych na ogólny kurs polityki fiskalnej. Ogółem, biorąc pod uwagę zmieniającą się sytuację, w szczególności ekspansywny kurs polityki fiskalnej w 2022 r. oraz wysoką presję inflacyjną, wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych ze środków krajowych jest zgodny z zaleceniem Rady. Malta planuje sfinansować dodatkowe inwestycje ze środków Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz innych funduszy UE, nie utrzymując przy tym inwestycji finansowanych ze środków krajowych. Planuje finansowanie inwestycji publicznych na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji oraz na rzecz bezpieczeństwa energetycznego. Ogólnie rzecz biorąc, Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Malty jest zgodny z wytycznymi fiskalnymi zawartymi w zaleceniu Rady z 12 lipca 2022 r. W ramach nadzwyczajnych działań politycznych w obliczu wyjątkowego wzrostu cen energii Malta szybko wdrożyła środki dotyczące energii. Przedłużenie istniejących lub wprowadzenie nowych środków wsparcia w odpowiedzi na wysokie ceny energii przyczyniłoby się jednak do większego wzrostu wydatków bieżących netto finansowanych ze środków krajowych oraz do wzrostu prognozowanego deficytu i długu publicznego w 2023 r. W związku z tym ważne jest, aby państwa członkowskie lepiej ukierunkowały takie środki na najbardziej narażone gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, utrzymały zachęty do ograniczania zapotrzebowania na energię i wycofywały środki w miarę zmniejszania się presji cenowej. Postępy w realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów zostaną opisane szczegółowo w sprawozdaniach krajowych z 2023 r. oraz ocenione w ramach zaleceń dla poszczególnych krajów, które Komisja zaproponuje wiosną 2023 r.

Na podstawie prognozy Komisji, z uwzględnieniem informacji zawartych w projekcie planu budżetowego, szacuje się, że w 2023 r. w sytuacji wysokiej inflacji ogólny kurs polityki fiskalnej Niderlandów będzie ekspansywny. Ten ekspansywny kurs polityki fiskalnej nie wynika z tymczasowego i ukierunkowanego wsparcia dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw najbardziej narażonych na wzrost cen energii ani kosztów pomocy dla osób uciekających z Ukrainy. Ogólnie rzecz biorąc, ekspansywny kurs polityki fiskalnej nie jest zgodny z zaleceniem Rady. Niderlandy planują sfinansować dodatkowe inwestycje ze środków RRF i innych funduszy UE oraz utrzymać inwestycje finansowane ze środków krajowych. Planują finansować inwestycje na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji, m.in. za pośrednictwem specjalnych funduszy. Ogólnie rzecz biorąc, Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Niderlandów jest częściowo zgodny z wytycznymi fiskalnymi zawartymi w zaleceniu Rady z 12 lipca 2022 r. Komisja wzywa Niderlandy do wdrożenia niezbędnych środków w ramach krajowej procedury budżetowej, aby zapewnić zgodność budżetu na 2023 r. z zaleceniem przyjętym przez Radę 12 lipca 2022 r. W ramach nadzwyczajnych działań politycznych w obliczu wyjątkowego wzrostu cen energii Niderlandy szybko wdrożyły środki dotyczące energii. Przedłużenie istniejących lub wprowadzenie nowych środków wsparcia w odpowiedzi na wysokie ceny energii przyczyniłoby się jednak do większego wzrostu wydatków bieżących netto finansowanych ze środków krajowych oraz do wzrostu prognozowanego deficytu i długu publicznego w 2023 r. W związku z tym ważne jest, aby państwa członkowskie lepiej ukierunkowały takie środki na najbardziej narażone gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, utrzymały zachęty do ograniczania zapotrzebowania na energię i wycofywały środki w miarę zmniejszania się presji cenowej. Komisja jest również zdania, że Niderlandy osiągnęły ograniczone postępy w odniesieniu do części strukturalnej rekomendacji fiskalnych sformułowanych przez Radę w zaleceniu z 12 lipca 2022 r. w ramach europejskiego semestru, i w związku z tym wzywa niderlandzkie władze do przyśpieszenia postępów. Postępy w realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów zostaną opisane szczegółowo w sprawozdaniach krajowych z 2023 r. oraz ocenione w ramach zaleceń dla poszczególnych krajów, które Komisja zaproponuje wiosną 2023 r.

Na podstawie prognozy Komisji, z uwzględnieniem informacji zawartych w projekcie planu budżetowego Portugalii, szacuje się, że w 2023 r. wzrost jej bieżących wydatków pierwotnych finansowanych z zasobów krajowych będzie zbliżony do średniookresowego wzrostu produktu potencjalnego, przy założeniu planowanego ograniczenia środków wprowadzonych w odpowiedzi na wysokie ceny energii, w tym tymczasowego i ukierunkowanego wsparcia dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Istnieje zatem ryzyko, że wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych ze środków krajowych nie jest zgodny z zaleceniem Rady. Portugalia planuje sfinansować dodatkowe inwestycje ze środków RRF i innych funduszy UE, utrzymując przy tym inwestycje finansowane ze środków krajowych. Planuje finansować inwestycje publiczne na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji oraz bezpieczeństwa energetycznego. Ogólnie rzecz biorąc, Komisja jest zdania, że istnieje ryzyko, że projekt planu budżetowego Portugalii jest tylko częściowo zgodny z wytycznymi fiskalnymi zawartymi w zaleceniu Rady z 12 lipca 2022 r. Komisja wzywa Portugalię do wdrożenia niezbędnych środków w ramach krajowej procedury budżetowej, aby zapewnić zgodność budżetu na 2023 r. z zaleceniem przyjętym przez Radę 12 lipca 2022 r. W ramach nadzwyczajnych działań politycznych w obliczu wyjątkowego wzrostu cen energii Portugalia szybko wdrożyła środki dotyczące energii. Przedłużenie istniejących lub wprowadzenie nowych środków wsparcia w odpowiedzi na wysokie ceny energii przyczyniłoby się jednak do większego wzrostu wydatków bieżących netto finansowanych ze środków krajowych oraz do wzrostu prognozowanego deficytu i długu publicznego w 2023 r. W związku z tym ważne jest, aby państwa członkowskie lepiej ukierunkowały takie środki na najbardziej narażone gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, utrzymały zachęty do ograniczania zapotrzebowania na energię i wycofywały środki w miarę zmniejszania się presji cenowej. Komisja jest również zdania, że Portugalia osiągnęła ograniczone postępy w odniesieniu do części strukturalnej rekomendacji fiskalnych sformułowanych przez Radę w zaleceniu z 12 lipca 2022 r. w ramach europejskiego semestru, i w związku z tym wzywa portugalskie władze do przyśpieszenia postępów. Postępy w realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów zostaną opisane szczegółowo w sprawozdaniach krajowych z 2023 r. oraz ocenione w ramach zaleceń dla poszczególnych krajów, które Komisja zaproponuje wiosną 2023 r.

Na podstawie prognozy Komisji, z uwzględnieniem informacji zawartych w projekcie planu budżetowego, szacuje się, że w 2023 r. w sytuacji wysokiej inflacji ogólny kurs polityki fiskalnej Słowacji będzie ekspansywny. Obejmuje to ekspansywny wpływ wydatków bieżących finansowanych ze środków krajowych na ogólny kurs polityki fiskalnej, odzwierciedlający również wspomniane wyżej znaczne środki budżetowe na wsparcie rządowe w celu złagodzenia wpływu wysokich cen energii, które to środki nie zostały wystarczająco precyzyjnie określone w projekcie planu budżetowego. Na tym etapie zatem nie można uznać, że ekspansywny kurs polityki fiskalnej wynika z tymczasowego i ukierunkowanego wsparcia dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw najbardziej narażonych na wzrost cen energii oraz kosztów pomocy dla osób uciekających z Ukrainy. Ogólnie rzecz biorąc, wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych ze środków krajowych nie jest zgodny z zaleceniem Rady. Słowacja planuje sfinansować dodatkowe inwestycje ze środków RRF i innych funduszy UE, utrzymując przy tym inwestycje finansowane ze środków krajowych. Planuje finansowanie inwestycji publicznych na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji oraz na rzecz bezpieczeństwa energetycznego. Ogólnie rzecz biorąc, Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Słowacji jest częściowo zgodny z wytycznymi fiskalnymi zawartymi w zaleceniu Rady z 12 lipca 2022 r. Komisja wzywa Słowację do wdrożenia niezbędnych środków w ramach krajowej procedury budżetowej, aby zapewnić zgodność budżetu na 2023 r. z zaleceniem przyjętym przez Radę 12 lipca 2022 r. W ramach nadzwyczajnych działań politycznych w obliczu wyjątkowego wzrostu cen energii Słowacja szybko wdrożyła środki dotyczące energii. Przedłużenie istniejących lub wprowadzenie nowych środków wsparcia w odpowiedzi na wysokie ceny energii przyczyniłoby się jednak do większego wzrostu wydatków bieżących netto finansowanych ze środków krajowych oraz do wzrostu prognozowanego deficytu i długu publicznego w 2023 r. W związku z tym ważne jest, aby państwa członkowskie lepiej ukierunkowały takie środki na najbardziej narażone gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, utrzymały zachęty do ograniczania zapotrzebowania na energię i wycofywały środki w miarę zmniejszania się presji cenowej. Komisja jest również zdania, że Słowacja nie osiągnęła jeszcze postępów w odniesieniu do części strukturalnej rekomendacji fiskalnych sformułowanych przez Radę w zaleceniu z 12 lipca 2022 r. w ramach europejskiego semestru, i w związku z tym wzywa słowackie władze do przyśpieszenia postępów. Postępy w realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów zostaną opisane szczegółowo w sprawozdaniach krajowych z 2023 r. oraz ocenione w ramach zaleceń dla poszczególnych krajów, które Komisja zaproponuje wiosną 2023 r.

a podstawie prognozy Komisji, z uwzględnieniem informacji zawartych w projekcie planu budżetowego, szacuje się, że w 2023 r. w sytuacji wysokiej inflacji ogólny kurs polityki fiskalnej Słowenii będzie ekspansywny. Obejmuje to ekspansywny wpływ wydatków bieżących finansowanych ze środków krajowych na ogólny kurs polityki fiskalnej. Ten ekspansywny wpływ odzwierciedla wyżej wspomniane znaczne zasoby budżetowe na wsparcie rządowe w celu złagodzenia wpływu wysokich cen energii na przedsiębiorstwa. Z uwagi na brak wystarczająco precyzyjnego określenia tych środków w projekcie planu budżetowego na tym etapie nie można uznać, że ekspansywny kurs polityki fiskalnej wynika z tymczasowego i ukierunkowanego wsparcia dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw najbardziej narażonych na wzrost cen energii oraz kosztów pomocy dla osób uciekających z Ukrainy. Ogólnie rzecz biorąc, wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych ze środków krajowych nie jest zgodny z zaleceniem Rady. Słowenia planuje sfinansować dodatkowe inwestycje ze środków RRF i innych funduszy UE, utrzymując przy tym inwestycje finansowane ze środków krajowych. Słowenia planuje finansowanie inwestycji publicznych na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji (m.in. przez wykorzystanie Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz innych funduszy unijnych). Ogólnie rzecz biorąc, Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Słowenii jest częściowo zgodny z wytycznymi fiskalnymi zawartymi w zaleceniu Rady z 12 lipca 2022 r. Komisja wzywa Słowenię do wdrożenia niezbędnych środków w ramach krajowej procedury budżetowej, aby zapewnić zgodność budżetu na 2023 r. z zaleceniem przyjętym przez Radę 12 lipca 2022 r. W ramach nadzwyczajnych działań politycznych w obliczu wyjątkowego wzrostu cen energii Słowenia szybko wdrożyła środki dotyczące energii. Przedłużenie istniejących lub wprowadzenie nowych środków wsparcia w odpowiedzi na wysokie ceny energii przyczyniłoby się jednak do większego wzrostu wydatków bieżących netto finansowanych ze środków krajowych oraz do wzrostu prognozowanego deficytu i długu publicznego w 2023 r. W związku z tym ważne jest, aby państwa członkowskie lepiej ukierunkowały takie środki na najbardziej narażone gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, utrzymały zachęty do ograniczania zapotrzebowania na energię i wycofywały środki w miarę zmniejszania się presji cenowej. Komisja jest również zdania, że Słowenia osiągnęła ograniczone postępy w odniesieniu do części strukturalnej rekomendacji fiskalnych sformułowanych przez Radę w zaleceniu z 12 lipca 2022 r. w ramach europejskiego semestru, i w związku z tym wzywa słoweńskie władze do przyśpieszenia postępów. Postępy w realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów zostaną opisane szczegółowo w sprawozdaniach krajowych z 2023 r. oraz ocenione w ramach zaleceń dla poszczególnych krajów, które Komisja zaproponuje wiosną 2023 r.

Na podstawie prognozy Komisji, z uwzględnieniem informacji zawartych w projekcie planu budżetowego Hiszpanii, szacuje się, że w 2023 r. wzrost wydatków bieżących finansowanych ze środków krajowych będzie niższy od średniookresowego wzrostu produktu potencjalnego. Wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych ze środków krajowych jest zatem zgodny z zaleceniem Rady. Hiszpania planuje sfinansować dodatkowe inwestycje ze środków RRF i innych funduszy UE, utrzymując przy tym inwestycje finansowane ze środków krajowych. Planuje finansowanie inwestycji publicznych na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji oraz na rzecz bezpieczeństwa energetycznego. Ogólnie rzecz biorąc, Komisja jest zdania, że projekt planu budżetowego Hiszpanii jest zgodny z wytycznymi fiskalnymi zawartymi w zaleceniu Rady z 12 lipca 2022 r. W ramach nadzwyczajnych działań politycznych w obliczu wyjątkowego wzrostu cen energii Hiszpania szybko wdrożyła środki dotyczące energii. Przedłużenie istniejących lub wprowadzenie nowych środków wsparcia w odpowiedzi na wysokie ceny energii przyczyniłoby się jednak do większego wzrostu wydatków bieżących netto finansowanych ze środków krajowych oraz do wzrostu prognozowanego deficytu i długu publicznego w 2023 r. W związku z tym ważne jest, aby państwa członkowskie lepiej ukierunkowały takie środki na najbardziej narażone gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, utrzymały zachęty do ograniczania zapotrzebowania na energię i wycofywały środki w miarę zmniejszania się presji cenowej. Postępy w realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów zostaną opisane szczegółowo w sprawozdaniach krajowych z 2023 r. oraz ocenione w ramach zaleceń dla poszczególnych krajów, które Komisja zaproponuje wiosną 2023 r.

ZAŁĄCZNIK II: Metodyka i założenia leżące u podstaw prognozy Komisji z jesieni 2022 r.

Zgodnie z art. 7 ust. 4 rozporządzenia (UE) nr 473/2013 „do ogólnej oceny załącza się metodologię (...) oraz założenia najbardziej aktualnych prognoz gospodarczych służb Komisji dla każdego z państw członkowskich, w tym szacunki wpływu zagregowanych działań budżetowych na wzrost gospodarczy”. Założenia leżące u podstaw prognozy Komisji z jesieni 2022 r., sporządzonej niezależnie przez służby Komisji, są objaśnione bezpośrednio w prognozie 24 .

Dane budżetowe za okres do 2021 r. opierają się na danych przekazanych Komisji przez państwa członkowskie przed 1 października 2022 r. i zatwierdzonych przez Eurostat 21 października 2022 r. Eurostat nie wprowadził żadnych zmian w danych przekazanych przez państwa członkowskie jesienią 2022 r. oraz nie ma do nich zastrzeżeń.

Na potrzeby prognozy środki mające na celu przywrócenie stabilności finansowej ujęto zgodnie z decyzją Eurostatu z 15 lipca 2009 r. 25 Zastrzyki kapitałowe (na których temat dostępne są wystarczająco szczegółowe informacje) uwzględniono w prognozie jako transakcje finansowe, tzn. jako zwiększające dług, ale nie zwiększające deficytu, chyba że dane państwo członkowskie zaklasyfikowało je w zgłoszeniu inaczej. Gwarancje państwowe obejmujące zobowiązania banków i depozyty bankowe nie są uwzględniane w wydatkach publicznych, chyba że na dzień sporządzenia prognozy Komisja dysponuje informacjami potwierdzającymi, że dana gwarancja została zrealizowana. Jednak pożyczki udzielone bankom przez rząd lub przez inne podmioty zaklasyfikowane do sektora instytucji rządowych i samorządowych powiększają zwykle dług tego sektora.

W odniesieniu do 2023 r. brane są pod uwagę budżety przyjęte przez parlamenty narodowe lub przedstawione tym parlamentom oraz wszelkie inne środki, w odniesieniu do których dostępne są wystarczająco szczegółowe dane. W prognozie z jesieni uwzględnia się wszystkie informacje zawarte w projektach planów budżetowych przedłożonych Komisji do połowy października. W odniesieniu do 2024 r. założenie niezmiennego kursu polityki, przyjęte na potrzeby prognoz, oznacza, że dokonuje się ekstrapolacji trendów w zakresie dochodów i wydatków oraz uwzględnia się środki, na temat których dostępne są wystarczająco szczegółowe dane.

Zagregowane na poziomie europejskim wartości liczbowe dotyczące długu sektora instytucji rządowych i samorządowych w latach objętych prognozą (2022–2024) publikuje się na zasadzie nieskonsolidowanej (tzn. w ujęciu nieskorygowanym o pożyczki międzyrządowe). Aby zapewnić spójność w ramach szeregów czasowych, dane historyczne publikuje się również na tej samej zasadzie. Prognozy długu sektora instytucji rządowych i samorządowych dla poszczególnych państw członkowskich dotyczące lat 2022–2024 obejmują wpływ gwarancji na rzecz Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej, bilateralnych pożyczek dla innych państw członkowskich oraz udziału w kapitale Europejskiego Mechanizmu Stabilności według planów na dzień stanowiący datę graniczną prognozy 26 .

ZAŁĄCZNIK III: Analiza zdolności obsługi zadłużenia i analiza wrażliwości

W niniejszym załączniku przedstawiono analizę wrażliwości zmian długu publicznego w związku z możliwymi wstrząsami makroekonomicznymi, zgodnie z wymogami art. 7 rozporządzenia (UE) nr 473/2013. Prognozy stochastyczne dotyczące poziomu długu wykorzystuje się do oceny wpływu na dynamikę długu publicznego, jakie może mieć ryzyko dla wzrostu nominalnego PKB, rozwoju sytuacji na rynkach finansowych oraz szoków fiskalnych oddziałujących na sytuację budżetową sektora instytucji rządowych i samorządowych ( 27 ).

Prognozy stochastyczne uwzględniają niepewność makroekonomiczną wiążącą się z dwoma „centralnymi” scenariuszami prognostycznymi dotyczącymi długu w latach 2023–2027: scenariuszem prognozy Komisji z jesieni 2022 r. oraz scenariuszem projektów planów budżetowych (DBP) na 2023 r. W obu przypadkach poza horyzontem prognozy przyjmuje się zwyczajowe założenie „braku zmian polityki fiskalnej” ( 28 ).

Warunki makroekonomiczne przyjęte w scenariuszu centralnym zostają poddane wpływowi wstrząsów, aby uzyskać rozkład możliwych ścieżek długu („stożek” na wykresach wachlarzowych pokazanych na wykresie III.1). „Stożek” obrazuje szeroki wachlarz możliwych warunków makroekonomicznych, które mogą wystąpić pod wpływem do 2000 symulowanych wstrząsów oddziałujących na wzrost gospodarczy, stopy procentowe i saldo pierwotne. Wielkość i korelacja tych wstrząsów odzwierciedlają historyczne dane dotyczące wahań odpowiednich zmiennych i powiązań między tymi zmiennymi ( 29 ). Obrazujące ten proces wykresy wachlarzowe zawierają zatem probabilistyczne informacje dotyczące dynamiki długu w strefie euro, z uwzględnieniem wystąpienia ewentualnych wstrząsów oddziałujących na wzrost gospodarczy, stopy procentowe i saldo pierwotne, których skala i korelacja odzwierciedlają dane historyczne.

Na każdym wykresie wachlarzowym prognozowana ścieżka długu w przypadku scenariusza centralnego przedstawiona jest linią przerywaną. Mediana wyników symulacji przedstawiona jest ciągłą czarną linią. Stożek obejmuje 80 % wszystkich możliwych ścieżek długu, nie pokazano natomiast ścieżek będących wynikiem 20 % najmniej prawdopodobnych wstrząsów. Zacieniowane różnymi kolorami obszary wewnątrz stożka reprezentują poszczególne części ogólnego rozkładu możliwych ścieżek długu.

Symulacje sugerują, z prawdopodobieństwem 80 %, że w 2023 r. wskaźnik zadłużenia w strefie euro będzie wynosił od 87 % do 98 % PKB zgodnie ze scenariuszem Komisji oraz scenariuszem projektów planów budżetowych. Istnieje 50 % prawdopodobieństwa, że do 2027 r. wskaźnik zadłużenia przekroczy poziom około 90 % PKB zgodnie ze scenariuszem Komisji oraz scenariuszem projektów planów budżetowych.

Prognozy te podlegają dodatkowemu ryzyku. Ponieważ wielkość i korelacja wstrząsów odzwierciedlają historyczne dane dotyczące kształtowania się odpowiednich zmiennych, metodyka nie uwzględnia niepewności w czasie rzeczywistym, w szczególności związanej z oceną luki produktowej. Niepewność ta sugeruje możliwość dodatkowego źródła ryzyka dla przyszłych ścieżek długu, którego niniejsza analiza nie odzwierciedla. Inne źródło niepewności dotyczy realizacji zobowiązań warunkowych, ponieważ wykresy wachlarzowe uwzględniają jedynie rodzaje ryzyka, jakie wystąpiły w wyniku pogorszenia salda pierwotnego w przeszłości.

Wykres III.1: Wykresy wachlarzowe prognoz stochastycznych dotyczących długu publicznego opierających się na scenariuszu prognostycznym Komisji i scenariuszu prognostycznym wynikającym z projektów planów budżetowych; strefa euro

ZAŁĄCZNIK IV: Tabele

Tabela IV.1: Wzrost realnego PKB (w %) zgodnie z programami stabilności (SP), projektami planów budżetowych (DBP) na 2023 r. oraz prognozą Komisji z jesieni 2022 r. (COM)

Uwaga: Francja nie przedłożyła programu stabilności na 2022 r., dlatego nie jest uwzględniona w zagregowanych danych SP2022 dla strefy euro.

Tabela IV.2: Saldo nominalne (w % PKB) zgodnie z programami stabilności (SP) na 2022 r., projektami planów budżetowych (DBP) na 2023 r. oraz prognozą Komisji z jesieni 2022 r. (COM)

Uwaga: Francja nie przedłożyła programu stabilności na 2022 r., dlatego nie jest uwzględniona w zagregowanych danych SP2022 dla strefy euro.

Tabela IV.3: Relacja długu do PKB (w % PKB) zgodnie z programami stabilności (SP) na 2022 r., projektami planów budżetowych (DBP) na 2023 r. oraz prognozą Komisji z jesieni 2022 r. (COM)

Uwaga: Francja nie przedłożyła programu stabilności na 2022 r., dlatego nie jest uwzględniona w zagregowanych danych SP2022 dla strefy euro.

Tabela IV.4: Tymczasowe działania nadzwyczajne związane z COVID-19 (wyrażone jako % PKB)

Źródło: Prognoza Komisji z jesieni 2022 r.

Tabela IV.5: Koszty budżetowe środków dotyczących energii w latach 2022–2023 (wyrażone jako % PKB)

Źródło: Prognoza Komisji z jesieni 2022 r.

(1)

Jak określono w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 473/2013 z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie wspólnych przepisów dotyczących monitorowania i oceny projektów planów budżetowych oraz zapewnienia korekty nadmiernego deficytu w państwach członkowskich należących do strefy euro (Dz.U. L 140 z 27.5.2013, s. 11).

(2)

 W komunikacie Komisji do Rady w sprawie uruchomienia ogólnej klauzuli korekcyjnej w ramach paktu stabilności i wzrostu, COM(2020) 123 final z 20.3.2020, Komisja przedstawiła swoją opinię, w myśl której, biorąc pod uwagę przewidywane poważne pogorszenie koniunktury gospodarczej w wyniku pandemii COVID-19, obecna sytuacja pozwala na uruchomienie klauzuli. W dniu 23 marca 2020 r. ministrowie finansów państw członkowskich zgodzili się z tą oceną Komisji. 23 maja 2022 r. Komisja przedłużyła aktywację ogólnej klauzuli wyjścia paktu stabilności i wzrostu do końca 2023 r.

(3)

Nadzwyczajne dochody (niedobory dochodów) szacuje się na podstawie zwiększenia (zmniejszenia) relacji dochodów do PKB, którego nie da się wyjaśnić działaniami dyskrecjonalnymi ani transferami z budżetu UE. W prognozie Komisji z jesieni 2022 r. przewiduje się nadzwyczajne dochody dla strefy euro w wysokości ¾ % PKB w 2021 r. oraz ½ % PKB w 2022 r. Na 2023 r. prognozuje się niedobory dochodów wynoszące około ¾ % PKB.

(4)

Dane dotyczące długu nie są skonsolidowane ze względu na pożyczki międzyrządowe.

(5)

 Państwa członkowskie, w których prognozuje się wzrost wskaźnika zadłużenia w 2023 r., to Belgia, Estonia, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Malta i Finlandia. Większość państw członkowskich o najwyższych wskaźnikach zadłużenia przed kryzysem przewiduje jego spadek w 2023 r.

(6)

Średni termin zapadalności w strefie euro wynosi obecnie 8,1 roku (dane za wrzesień 2022 r., źródło: Statystyka finansów sektora instytucji rządowych i samorządowych, EBC).

(7)

 Tak zwany „efekt kuli śnieżnej” opisuje wpływ wydatków z tytułu odsetek na roczną kumulację długu, a także wpływ wzrostu realnego PKB i inflacji (deflatora PKB) na wskaźnik zadłużenia.

(8)

Zobowiązania warunkowe miałyby wpływ na dług publiczny i deficyt publiczny tylko w przypadku ich uruchomienia, z wyjątkiem standaryzowanych gwarancji. W niektórych przypadkach rządy udzielały standaryzowanych gwarancji w odpowiedzi na kryzys związany z COVID-19 i szacowany wpływ takich gwarancji na deficyt jest od samego początku rejestrowany zgodnie z zasadami ESA 2010.

(9)

Dane za 2021 r., źródło: Statystyka finansów sektora instytucji rządowych i samorządowych, EBC.

(10)

Kurs polityki fiskalnej mierzy krótkoterminowy impuls dla gospodarki wynikający z uznaniowej polityki fiskalnej. Zgodnie z podejściem stosowanym od czasu wydania zaleceń Rady dotyczących programów stabilności z 2021 r. w niniejszym komunikacie ocenia się kurs polityki fiskalnej, analizując roczny wzrost wydatków pierwotnych netto w stosunku do 10-letniego wzrostu potencjalnego. Więcej szczegółowych informacji zob. ramka: Wskaźniki wykorzystane do oceny projektów planów budżetowych na 2023 r. w załączniku statystycznym.

(11)

Tymczasowe działania nadzwyczajne związane z COVID-19 obejmują głównie transfery konieczne do utrzymania płynności finansowej gospodarstw domowych i przedsiębiorstw, które ucierpiały w wyniku pandemii. Środki te wykluczono z kursu polityki fiskalnej, ponieważ uważa się, że ich bezpośredni wpływ na wzrost gospodarczy w czasie, gdy miały miejsce płatności, był ograniczony ze względu na ograniczenia działalności gospodarczej związane z pandemią (np. szeroko stosowany lockdown, ograniczenia związane z podróżą itp.). Rekordowo wysokie stopy oszczędności gospodarstw domowych w latach 2020 i 2021 oraz odporne spożycie prywatne w 2022 r. potwierdzają to założenie. Gdyby tymczasowych nadzwyczajnych działań związanych z COVID-19 nie wykluczono, kurs polityki fiskalnej strefy euro wydawałby się mocno ekspansywny w 2020 r. (na poziomie około 3,5 % PKB) i pozostałby podobnie ekspansywny w 2021 r. (na poziomie 1¼ %), natomiast w 2022 r. wydawałby się zasadniczo neutralny, a w 2023 r. restrykcyjny (na poziomie około 1 %).

(12)

Tj. złożony wskaźnik kosztów kredytu (CCCI) obliczany przez Komisję, który jest syntetyczną miarą kosztów finansowania zewnętrznego dla sektora przedsiębiorstw i gospodarstw domowych w strefie euro. CCCI przedsiębiorstw niefinansowych obejmuje koszty zarówno kredytów bankowych, jak i pożyczek na rynkach finansowych. CCCI gospodarstw domowych obejmuje koszty kredytów bankowych udzielanych na cele konsumpcyjne, mieszkaniowe i inne.

(13)

Rada zaleciła Włochom i Portugalii ograniczenie w 2022 r. wzrostu wydatków bieżących finansowanych z zasobów krajowych, natomiast Bułgarii, Chorwacji, Łotwie i Litwie zaleciła utrzymanie ich pod kontrolą. Przewidywano wówczas (wiosną 2021 r.), że te państwa członkowskie odnotują w 2022 r. znaczny wspierający wkład tych wydatków w kurs polityki fiskalnej (ponad 0,5 punktu procentowego PKB).

(14)

Należy jednak zauważyć, że relacja inwestycji publicznych do PKB na Łotwie znacznie przekracza średnią dla strefy euro.

(15)

Przedstawione dane liczbowe odnoszą się do nakładów brutto na środki trwałe, natomiast po uwzględnieniu amortyzacji środków trwałych, nakłady netto na środki trwałe sektora instytucji rządowych i samorządowych w strefie euro zwiększyłyby się z 0,1 % PKB w 2019 r. do 0,6 % w 2023 r. (wykres 3.5).

(16)

Wydatki finansowane z pożyczek w ramach RRF są uwzględniane w wydatkach finansowanych z zasobów krajowych.

(17)

Dochody z (podatków lub opłat od) nieoczekiwanych zysków stanowią specjalną kategorię, ponieważ nie są to środki wspierające, a raczej zapewniające źródło finansowania. Ten szczególny rodzaj dochodu jest uwzględniany w szacunkach ze względu na bardzo bezpośrednie powiązanie ze wzrostem cen energii oraz dlatego, że wiele państw członkowskich już stosuje lub rozważa zastosowanie tego źródła dochodu do finansowania środków wspierających.

(18)

Obecne prognozy kosztów budżetowych środków związanych z wysokimi cenami energii są w dużej mierze zależne od kilku dużych państw członkowskich, które już zapowiedziały znaczące całoroczne pakiety polityczne.

(19)

 W przypadku niektórych państw członkowskich w szacunkach założono również, że skutecznie wykorzystane zostaną środki budżetowe obecnie przewidziane przez niektóre rządy na sfinansowanie dodatkowych środków dotyczących energii w 2023 r., ale bez podania szczegółów. Wpływ na budżet tych środków został już uwzględniony w prognozach dotyczących deficytu i długu sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2023 r. stanowiących podstawę prognozy z jesieni, ale nie został uwzględniony w ogólnych kosztach budżetowych środków dotyczących energii w 2023 r.

(20)

Zgodnie z art. 6 ust. 3 lit. d) rozporządzenia 473/2013 Grecja, Irlandia i Niderlandy przedstawiły w swoich projektach planów budżetowych szacunki ilościowe dotyczące efektów dystrybucyjnych planowanych środków budżetowych. Malta przedstawiła analizę efektów dystrybucyjnych środków już wdrożonych w celu złagodzenia skutków wysokiej inflacji.

(21)

Do opinii dołączono załącznik statystyczny zawierający informacje niezbędne do oceny planów państw członkowskich.

(22)

Ujemna (dodatnia) wartość odpowiada nadwyżce (niedoborowi) wzrostu wydatków pierwotnych w porównaniu ze średniookresowym wzrostem potencjalnym, wskazując na ekspansywną (restrykcyjną) politykę fiskalną.

(23)

W przypadku Słowacji i Słowenii środki wsparcia dotyczące energii nie zostały wystarczająco precyzyjne określone w projektach planów budżetowych. Na tym etapie nie można zatem uznać, że ekspansywny kurs polityki fiskalnej tych państw wynika z tymczasowego i ukierunkowanego wsparcia dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw najbardziej narażonych na wzrost cen energii oraz dla osób uciekających z Ukrainy.

(24)

     Założenia metodyczne leżące u podstaw prognozy gospodarczej Komisji z jesieni 2022 r. są dostępne na stronie internetowej: https://economy-finance.ec.europa.eu/system/files/2022-11/ip187_en_0.pdf

(25)

     Dostępne na stronie internetowej: http://ec.europa.eu/eurostat/documents/1015035/2041337/FT-Eurostat-Decision-9-July-20093--final-.pdf .

(26)

     Zgodnie z decyzją Eurostatu z 27 stycznia 2011 r. w sprawie statystycznego ujmowania operacji podejmowanych przez Europejski Instrument Stabilności Finansowej (EFSF), dostępną na stronie internetowej: http://ec.europa.eu/eurostat/documents/2995521/5034386/2-27012011-AP-EN.PDF .

(27)

Zastosowaną tu metodykę stochastycznego prognozowania długu publicznego przedstawiono w monitorze Komisji Europejskiej na temat zdolności obsługi zadłużenia z 2019 r., załącznik A7, oraz w: K. Berti, „Stochastic public debt projections using the historical variance-covariance matrix approach for EU countries” (Prognozy stochastyczne długu publicznego państw Unii Europejskiej przy zastosowaniu macierzy historycznej wariancji–kowariancji), European Economy – Economic Papers, nr 480, 2013 r.

(28)

Prognoza Komisji z jesieni 2022 r. uwzględnia środki z zakresu polityki fiskalnej, które zostały przyjęte lub przynajmniej w wiarygodny sposób zapowiedziane, oraz informacje dostępne na dzień 31 października 2022 r. Po 2024 r. (ostatnim roku objętym prognozą) strukturalne saldo pierwotne jest modyfikowane jedynie przez prognozowane koszty (netto) starzenia się społeczeństwa.

(29)

Zakłada się, że wstrząsy będą przebiegać zgodnie ze wspólnym rozkładem normalnym.