Stemming met gekwalificeerde meerderheid en de gewone wetgevingsprocedure

 

SAMENVATTING VAN:

Artikel 294 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie over de procedures voor de aanneming van rechtshandelingen en andere regelgeving

WAT IS HET DOEL VAN HET ARTIKEL?

• Artikel 294 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) bevat de regels over het besluitvormingsproces van de Europese Unie (EU). Het Verdrag van Lissabon, dat op 1 december 2009 in werking trad, had tot doel het besluitvormingsproces van de EU te moderniseren en te verbeteren; het aantal leden van de EU was in het voorafgaande decennium gegroeid van 15 naar 27 lidstaten.
• Het verdrag breidt stemming met gekwalificeerde meerderheiduit in de Raad van de Europese Unie en op de gebieden waarop het Europees Parlement op gelijke voet handelt met de Raad met betrekking tot het aannemen van wetgevingsbesluiten (verordeningen, richtlijnen en besluiten) op voorstel van de Europese Commissie (gewone wetgevingsprocedure).

KERNPUNTEN

Nieuwe beleidsterreinen onderworpen aan stemming met gekwalificeerde meerderheid

Stemming met gekwalificeerde meerderheid is momenteel de gebruikelijkste vorm van stemmen in de Raad en wordt gebruikt voor de meeste beslissingen. Sinds het Verdrag van Lissabon is stemming met unanimiteit op een aantal nieuwe gebieden vervangen door stemming met gekwalificeerde meerderheid:

• maatregelen met betrekking tot controles aan de buitengrenzen, asiel en immigratie;
• justitiële samenwerking in burgerlijke zaken en harmonisatie van het strafrecht bij het definiëren van bijvoorbeeld strafbare feiten en sancties voor bijzonder ernstige vormen van criminaliteit (bijv. terrorisme, mensenhandel, de seksuele uitbuiting van vrouwen en kinderen, drugshandel en het witwassen van geld);
• politiesamenwerking;
• het invoeren van Europese intellectuele-eigendomsrechten om te zorgen voor eenvormige bescherming van intellectuele-eigendomsrechten in de hele EU;
• de Europese onderzoeksruimte en het ruimtevaartbeleid van de EU;
• energie;
• humanitaire hulp;
• maatregelen om sport en cultuur te bevorderen;
• bepaalde aspecten van het handelsbeleid van de EU (met name op het gebied van culturele en audiovisuele, sociale, onderwijs- en gezondheidsdiensten, en het aannemen van interne regels).

Unanimiteit blijft evenwel de algemene regel voor gevoelige domeinen zoals:

• het aannemen van het meerjarig financieel kader van de EU;
• belastingharmonisatie (directe belastingen);
• sociale zekerheid en sociale bescherming;
• grensoverschrijdende aspecten van familierecht;
• het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid.

Daarnaast moeten de toetreding van nieuwe landen tot de EU en herzieningen van de verdragen worden goedgekeurd door alle lidstaten.

Breder gebruik van de gewone wetgevingsprocedure

Door het Verdrag van Lissabon worden veertig nieuwe rechtsgrondslagen (beleidsterreinen die een grond hebben in verdragsbepalingen), in het bijzonder op het gebied van justitie, vrijheid en veiligheid, en landbouw, toegevoegd aan het toepassingsgebied van de gewone wetgevingsprocedure, vroeger bekend als de medebeslissingsprocedure. Die procedure is nu van toepassing op de meeste onderwerpen waarover de Raad beslist met gekwalificeerde meerderheid van stemmen.

Wijzigingen

Het toepassingsgebied van stemming met gekwalificeerde meerderheid heeft een aantal wijzigingen ondergaan, in het bijzonder op het gebied van justitiële samenwerking in strafzaken (artikel 82 en 83 VWEU) en de sociale bescherming van migrerende werknemers (artikel 48 VWEU).

Op die gebieden heeft het Verdrag van Lissabon vertragende clausules geïntroduceerd, waarmee kan worden afgeweken van de gewone wetgevingsprocedure als een lidstaat oordeelt dat de fundamentele beginselen van zijn socialezekerheidsstelsel of strafrechtsysteem worden bedreigd door wetgeving die in behandeling is.

Het Verdrag van Lissabon heeft ook overbruggingsclausules geïntroduceerd om “over te gaan” van een stemming met unanimiteit naar een stemming met gekwalificeerde meerderheid voor het aannemen van een wet op een bepaald gebied.

ACHTERGROND

Zie voor meer informatie:

• Wetgeving (website van de Europese Unie).
• Stemsysteem (Raad van de Europese Unie).

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie — Zesde deel — Institutionele en financiële bepalingen — Titel I — Institutionele bepalingen — Hoofdstuk 2 — Rechtshandelingen van de Unie, vaststellingsprocedures en overige bepalingen — Tweede afdeling — Vaststellingsprocedures en overige bepalingen — Artikel 294 (oud artikel 251 VEG) (PB C 202 van 7.6.2016, blz. 173-175)

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie — Derde Deel — Het beleid en intern optreden van de Unie — Titel IV — Het vrije verkeer van personen, diensten en kapitaal — Hoofdstuk 1 — De werknemers — Artikel 48 (oud artikel 42 VEG) (PB C 202 van 7.6.2016, blz. 67)

Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie — Derde deel — Het beleid en intern optreden van de Unie — Titel V — De ruimte van vrijheid, veiligheid en recht — Hoofdstuk 4 — Justitiële samenwerking in burgerlijke zaken — Artikel 82 (oud artikel 31 VEU) (PB C 202 van 7.6.2016, blz. 79-80)

Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie — Derde deel — Het beleid en intern optreden van de Unie — Titel V — De ruimte van vrijheid, veiligheid en recht — Hoofdstuk 4 — Justitiële samenwerking in burgerlijke zaken — Artikel 83 (oud artikel 31 VEU) (PB C 202 van 7.6.2016, blz. 80-81)

Laatste bijwerking 20.03.2024