Politiële en justitiële samenwerking in strafzaken

Binnen het gebied van vrijheid, veiligheid en recht heeft de politiële en justitiële samenwerking in strafzaken als doel een hoog veiligheidsniveau voor de burgers van de Europese Unie (EU) te verzekeren door misdaad, racisme en vreemdelingenhaat te voorkomen en te bestrijden. Deze samenwerking wordt behandeld in titel V van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (de hoofdstukken I, IV en V).

Politiële en justitiële samenwerking in strafzaken in de EU neemt drie vormen aan:

• samenwerking tussen de nationale politiediensten;
• samenwerking tussen de nationale overheidsdiensten (in het bijzonder de douanediensten);
• samenwerking tussen de nationale rechterlijke instanties.

De samenwerking wordt uitgevoerd met hulp van EU-agentschappen zoals het Agentschap van de Europese Unie voor justitiële samenwerking in strafzaken (Eurojust), het Agentschap van de Europese Unie voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving (Europol) en het Europees justitieel netwerk.
Justitiële samenwerking gebeurt vooral via een mechanisme genaamd “wederzijdse erkenning van vonnissen en rechterlijke beslissingen” (bijvoorbeeld op het gebied van opsluiting en overbrenging van gevangenen, het Europees aanhoudingsbevel, het Europees onderzoeksbevel, confiscatie en bevriezing van activa en financiële sancties).

In juni 2022 heeft de Raad van de Europese Unie een aanbeveling inzake operationele politiële samenwerking aangenomen. Deze bevat een reeks normen voor operationele samenwerking tussen politiefunctionarissen die actief zijn in een andere EU-lidstaat of deelnemen aan gezamenlijke operaties. Het gaat onder meer om:

• een reeks beginselen voor grensoverschrijdende achtervolgingen en observatie;
• een lijst van strafbare feiten waarvoor grensoverschrijdende achtervolging en observatie moet worden toegestaan;
• een kader voor gezamenlijke operaties;
• de invoering van een ondersteuningsplatform voor gezamenlijke patrouilles en andere gezamenlijke operaties, en de waarborging van effectieve toegang tot informatie en communicatie via beveiligde kanalen;
• gezamenlijke opleiding en bij- en nascholing met het oog op het opzetten van een Europese politiecultuur.

ZIE OOK

• De ruimte van vrijheid, veiligheid en recht
• Raad van de Europese Unie
• Nauwere samenwerking
• Eurojust
• Europees aanhoudingsbevel
• Europees justitieel netwerk in strafzaken (EJN)
• Europol (Agentschap van de Europese Unie voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving)
• Drugsbeleid van de EU
• Fraudebestrijding
• EU-justitiebeleid
• Lidstaten
• Witwassen van geld
• Aanbeveling
• Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (samenvatting)
• Snellere, efficiëntere grensoverschrijdende EU-strafonderzoeken (samenvatting)
• Bevriezing en confiscatie van vermogensbestanddelen (samenvatting)
• Bevriezing en confiscatie van opbrengsten van misdrijven (samenvatting)