15.6.2013

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

L 163/1

---

VERORDENING (EU) Nr. 543/2013 VAN DE COMMISSIE

van 14 juni 2013

betreffende de toezending en publicatie van gegevens inzake de elektriciteitsmarkten en houdende wijziging van bijlage I bij Verordening (EG) nr. 714/2009 van het Europees Parlement en de Raad

(Voor de EER relevante tekst)

DE EUROPESE COMMISSIE,

Gezien het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie,

Gezien Verordening (EG) nr. 714/2009 van het Europees Parlement en de Raad van 13 juli 2009 betreffende de voorwaarden voor toegang tot het net voor grensoverschrijdende handel in elektriciteit en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 1228/2003 (1), en met name artikel 18, lid 5,

Overwegende hetgeen volgt:

(1)

Bij Verordening (EG) nr. 714/2009, en met name artikel 15 daarvan, alsook punt 5 van de richtsnoeren voor congestiebeheer en toewijzing van beschikbare overdrachtcapaciteit van interconnecties tussen nationale systemen, als opgenomen in bijlage I bij die verordening, zijn er eisen vastgesteld voor de transmissiesysteembeheerders („TSB’s”) om gegevens te publiceren over de beschikbaarheid van netwerken, capaciteit van grensoverschrijdende interconnecties en uitval van productie, belasting en netwerken.

(2)

Krachtens artikel 4, lid 4, van Verordening (EU) nr. 1227/2011 van het Europees Parlement en de Raad van 25 oktober 2011 betreffende de integriteit en transparantie van de groothandelsmarkt voor energie (2) houdt de openbaarmaking van voorwetenschap overeenkomstig Verordening (EG) nr. 714/2009 of op grond van die verordening vastgestelde richtsnoeren gelijktijdige, volledige en daadwerkelijke openbaarmaking in.

(3)

De beschikbaarheid van dergelijke gegevens is essentieel om het voor marktdeelnemers mogelijk te maken efficiënte productie-, verbruiks- en transactiebeslissingen te nemen. Een diepere marktintegratie en de snelle ontwikkeling van fluctuerende bronnen van hernieuwbare energie, zoals wind- en zonne-energie, vergen de openbaarmaking van volledige, tijdig beschikbare, kwalitatief hoogstaande en gemakkelijk verwerkbare informatie in verband met fundamentele parameters van vraag en aanbod.

(4)

De tijdige beschikbaarheid van volledige pakketten van gegevens inzake dergelijke fundamentele parameters moet ook de energievoorzieningszekerheid verbeteren. Zij moet het voor marktdeelnemers mogelijk maken vraag en aanbod goed met elkaar in evenwicht te houden en zo het risico van stroomonderbrekingen te verminderen. Op die manier moeten de TSB’s hun netwerken beter kunnen beheren en ze op een meer voorspelbare en veilige manier kunnen exploiteren.

(5)

De huidige transparantiecriteria voldoen niet volledig aan deze criteria. Bovendien is de relevante marktinformatie ongelijk gespreid over de marktdeelnemers aangezien grote gevestigde spelers exclusieve toegang hebben tot informatie afkomstig van hun eigen installaties zodat nieuwe marktdeelnemers of spelers zonder eigen installaties benadeeld zijn.

(6)	Marktdeelnemers moeten tijdig worden geïnformeerd over het verwachte verbruik. Deze informatie moet regelmatig worden geactualiseerd en moet worden verstrekt voor verschillende tijdsperioden. Ook het feitelijke resultaat van het verwachte verbruik moet kort na realtime ter beschikking komen.

(7)

De geplande en niet-geplande onbeschikbaarheid van productie- en verbruikseenheden is voor de marktdeelnemers een van de belangrijkste op vraag en aanbod betrekking hebbende gegevenselementen. Marktdeelnemers en TSB’s moeten gedetailleerde informatie ontvangen over waar, wanneer en waarom eenheden niet beschikbaar (zullen) zijn om elektriciteit te produceren of te verbruiken, alsmede over het tijdstip dat zij naar verwachting opnieuw in bedrijf komen. Dit zal het voor TSB’s ook gemakkelijker maken om de reserves opnieuw toe te wijzen en zo het risico van stroomonderbrekingen te verkleinen.

(8)

Marktdeelnemers en TSB’s moeten ook gedetailleerde informatie ontvangen over de totale geïnstalleerde productiecapaciteit, ramingen over de totale geprogrammeerde productiecapaciteit, inclusief specifieke gegevens in verband met intermitterende opwekking en data op eenheidsniveau over de feitelijke opwekking in grotere productiefaciliteiten.

(9)

Om stroom te kunnen leverende van waar hij beschikbaar is naar waar hij het meest nodig is, en de desbetreffende handelsportefeuilles dienovereenkomstig te kunnen aanpassen, moet de markt over informatie beschikken over de geplande en niet-geplande onbeschikbaarheid van bestaande grensoverschrijdende transmissie-infrastructuur en over plannen inzake infrastructurele ontwikkeling. De TSB’s moeten ook geregeld geactualiseerde gegevens verstrekken over geplande en aangeboden grensoverschrijdende overdrachtcapaciteit op verschillende termijnen, alsook over de toewijzing en het gebruik van capaciteit.

(10)

Ten gevolge van de ontwikkeling van ver van de verbruikscentra gelegen bronnen van intermittente energie treedt er in de transmissie-infrastructuur in grote delen van Europa steeds vaker congestie op. Om die congestie te verlichten zijn de TSB’s steeds meer tussengekomen in de werking van de markt, meer bepaald door de marktdeelnemers op te dragen hun productie- of handelsverbintenissen aan te passen. Om het voor de markt mogelijk te maken te begrijpen waar en wanneer congestiebeheersmaatregelen noodzakelijk zijn geworden, moeten de TSB’s tijdige, gedetailleerde en met redenen omklede informatie verstrekken over hun acties.

(11)

Zelfs na zorgvuldige planning kunnen leveranciers en handelaars zich in onbalans bevinden en worden blootgesteld aan de balancerings- en vereffeningsregelingen van de TSB’s. Om de risico’s van onbalans op een optimale wijze te kunnen verminderen, moeten de marktdeelnemers beschikken over nauwkeurige, duidelijke en tijdige informatie over de balanceringsmarkten. De TSB’s moeten dergelijke informatie over de grenzen heen verstrekken in een vergelijkbaar formaat, met inbegrip van nadere gegevens over voor balanceringsdoeleinden gecontracteerde reserves, de desbetreffende tarieven en de geactiveerde.

(12)

De TSB’s zijn vaak de voornaamste bron van relevante fundamentele informatie. Zij worden ook gebruikt om voor systeemexploitatiedoeleinden grote hoeveelheden informatie te verzamelen en te evalueren. Teneinde een algemeen overzicht te leveren van relevante informatie in de gehele Unie moeten de TSB’s de inzameling, verificatie en verwerking van data vergemakkelijken en moet het Europees netwerk van transmissiesysteembeheerders voor elektriciteit („ENTSB-elektriciteit”) de gegevens ter beschikking stellen van het publiek via een centraal platform voor informatietransparantie. Om zo goed mogelijk gebruik te kunnen maken van de bestaande bronnen van transparantie moet het ENTSB-elektriciteit in staat zijn voor publicatie bestemde informatie te ontvangen via derden zoals elektriciteitsbeurzen en transparantieplatforms.

(13)	Bijlage I bij Verordening (EG) nr. 714/2009 moet derhalve dienovereenkomstig worden gewijzigd.

(14)	Deze verordening is vastgesteld op de basis van Verordening (EG) nr. 714/2009 die zij aanvult en waarvan zij een integrerend onderdeel is. Verwijzingen naar Verordening (EG) nr. 714/2009 in andere wetsbesluiten worden begrepen als eveneens verwijzend naar deze verordening.

(15)	De in deze verordening vervatte maatregelen zijn in overeenstemming met het advies van het bij artikel 23, lid 1, van Verordening (EG) nr. 714/2009 ingestelde comité,

HEEFT DE VOLGENDE VERORDENING VASTGESTELD:

Artikel 1

Onderwerp

Bij deze verordening wordt de ter beschikking van de marktdeelnemers te stellen gemeenschappelijke minimumverzameling van gegevens vastgesteld met betrekking tot de opwekking, het transport en het verbruik van elektriciteit. Deze verordening voorziet ook in de centrale inzameling en publicatie van bedoelde gegevens.

Artikel 2

Definities

Voor de toepassing van deze verordening gelden de definities van artikel 2 van Verordening (EG) nr. 714/2009. Daar bovenop gelden de volgende definities:

1.   „balanceringsreserves”: alle bronnen, vooraf of in realtime aangekocht, of aangekocht overeenkomstig wettelijke verplichtingen, die voor een TSB voor balanceringsdoeleinden beschikbaar zijn;

2.   „balanceringstijdseenheid”: de tijdsperiode waarvoor het tarief voor balanceringsreserves is vastgesteld;

3.   „biedzone”: het grootste geografische gebied waarin marktdeelnemers in staat zijn energie uit te wisselen zonder capaciteitstoewijzing;

4.   „capaciteitstoewijzing”: de toewijzing van zoneoverschrijdende capaciteit;

5.   „verbruikseenheid”: een faciliteit die voor eigen gebruik elektriciteit ontvangt, met uitzondering van TSB’s en distributiesysteembeheerders („DSB’s”);

6.   „regelzone”: een samenhangend deel van het geïnterconnecteerde systeem, geëxploiteerd door één systeembeheerder en omvattend onderling gekoppelde fysieke belastingen en/of productie-eenheden als die er zijn;

7.   „gecoördineerde nettransmissiecapaciteit’: een capaciteitsberekeningsmethode gebaseerd op het beginsel van voorafgaande beoordeling en omschrijving van een maximale uitwisseling van energie tussen aanpalende biedzones;

8.   „kritisch netwerkelement”: een netwerkelement, binnen een biedzone, dan wel tussen biedzones, waarbij in het capaciteitsberekeningsproces rekening wordt gehouden om de hoeveelheid elektriciteit die kan worden uitgewisseld, te beperken;

9.   „regelzoneoverschrijdende balancering”: een balanceringsregeling waarbij een TSB biedingen voor activering kan krijgen komende van regelzones van andere TSB’s. Dit omvat geen redispatching of de levering van energie voor noodsituaties;

10.   „zoneoverschrijdende capaciteit”: het vermogen van het geïnterconnecteerde systeem om de overdracht van energie tussen biedzones mogelijk te maken;

11.   „munt”: de euro wanneer ten minste één deel van de desbetreffende biedzone(s) deel is van een land waarin de euro een wettig betaalmiddel is. In elk ander geval wordt de plaatselijke valuta bedoeld;

12.   „cut-off-tijdstip”: het tijdstip waarop TSB’s alle in evenwicht gebrachte nominaties moeten bevestigen op de markt. Het cut-off-tijdstip heeft niet alleen betrekking op de dag- of intra-day-markten, maar ook op de verschillende markten voor onbalansaanpassingen en reservetoewijzingen;

13.   „compensatiehandel”: een zoneoverschrijdende transactie die door systeembeheerders tussen twee biedzones is opgestart om fysieke congestie te verlichten;

14.   „gegevensleverancier”: de entiteit die de gegevens verzendt naar het centrale platform voor informatietransparantie;

15.   „expliciete toewijzing”: de toewijzing uitsluitend van zoneoverschrijdende capaciteit, zonder fysieke overdracht van energie;

16.   „stroomgebaseerde parameters”: de beschikbare marges aan kritische netwerkelementen met de daarmee verband houdende vermogensoverdrachtverdelingsfactor;

17.   „opwekkingseenheid”: één opwekker van elektriciteit, behorend tot een productie-eenheid;

18.   „impliciete toewijzing”: een congestiebeheersmethode waarbij tegelijk energie en zoneoverschrijdende capaciteit wordt verkregen;

19.   „markttijdseenheid”: de periode waarvoor de marktprijs is vastgesteld of de kortst mogelijke gemeenschappelijke tijdsperiode voor twee biedzones, wanneer de markttijdseenheden daarvan onderling verschillen;

20.   „aangeboden capaciteit”: de door de transmissiecapaciteitstoewijzer op de markt aangeboden zoneoverschrijdende capaciteit;

21.   „gepland”: een gebeurtenis die voorafgaandelijk bekend is bij de primaire bezitter van de gegevens;

22.   „vermogensoverdrachtverdelingsfactor”: een representatie van de fysieke stroom in een kritisch netwerkelement, geïnduceerd door de variatie van de nettopositie van een biedzone;

23.   „primaire bezitter van de gegevens”: de entiteit die de gegevens voortbrengt;

24.   „productie-eenheid”: een faciliteit voor de opwekking van elektriciteit, bestaande uit één enkele opwekkingseenheid of uit een samenstel van opwekkingseenheden;

25.   „profiel”: een geografische grens tussen een biedzone en verschillende naburige biedzones;

26.   „redispatching”: een maatregel die door één of meerdere systeembeheerders wordt geactiveerd door een wijziging van het opwekkings- en/of belastingspatroon teneinde de fysieke stromen in het transmissiesysteem te veranderen en fysieke congestie te verlichten;

27.   „totale belasting”, inclusief verliezen, maar zonder voor energieopslag gebruikte elektriciteit: een belasting die gelijk is aan de opwekking en alle invoer, verminderd met alle uitvoer en met de voor energieopslag gebruikte elektriciteit;

28.   „transmissiecapaciteitstoewijzer”: de entiteit die door TSB’s is gemachtigd om de toewijzing van zoneoverschrijdende capaciteit te beheren;

29.   „verticale last”: de totale hoeveelheid elektriciteit die uit het transmissienet stroomt naar de distributienetten, naar rechtstreeks verbonden eindgebruikers of naar het stroomverbruikende gedeelte van de opwekking;

30.   „year-ahead-prognosemarge”: het verschil tussen de jaarlijkse prognose van de beschikbare opwekkingscapaciteit en de jaarlijkse prognose van de maximale totale belasting, rekening houdend met de prognose van de totale opwekkingscapaciteit, de prognose van de beschikbaarheid van de opwekking en de prognose van de voor systeemdiensten gecontracteerde reserves;

31.   „tijd”: de lokale tijd in Brussel.

Artikel 3

Oprichting van een centraal platform voor informatietransparantie

1.   Binnen het Europees netwerk van transmissiesysteembeheerders voor elektriciteit („ENTSB-elektriciteit”) wordt een centraal platform voor informatietransparantie opgericht en op een efficiënte en kosteneffectieve manier geëxploiteerd. Het ENTSB-elektriciteit publiceert op het centraal platform voor informatietransparantie alle gegevens die de TSB’s overeenkomstig deze verordening aan het ENTSB-elektriciteit moeten verstrekken.

Het centraal platform voor informatietransparantie is kosteloos via het internet toegankelijk voor het publiek en is minimaal in het Engels beschikbaar.

De desbetreffende gegevens zijn up-to-date, gemakkelijk toegankelijk, downloadbaar en beschikbaar voor ten minste vijf jaar. Actualiseringen van gegevens worden gedateerd, gearchiveerd en beschikbaar gesteld voor het publiek.

2.   Vier maanden na de inwerkingtreding van deze verordening dient het ENTSB-elektriciteit bij het Agentschap voor de samenwerking tussen energieregulators („het Agentschap”) een voorstel in betreffende de exploitatie van het centraal platform voor informatietransparantie en de daarmee verband houdende kosten. Binnen een termijn van drie maanden na de datum van indiening van dit voorstel brengt het Agentschap zijn advies uit.

3.   Het ENTSB-elektriciteit zorgt ervoor dat het centraal platform voor informatietransparantie 18 maanden na de inwerkingtreding van deze verordening operationeel is.

Artikel 4

Toezending en bekendmaking van gegevens

1.   De primaire bezitters van de gegevens zenden de TSB’s hun gegevens toe overeenkomstig de artikelen 6 tot en met 17. Zij waken erover dat de door hen aan de TSB’s of, wanneer bedoeld overeenkomstig lid 2, aan de gegevensleveranciers toegezonden gegevens volledig en van de vereiste kwaliteit zijn en worden verstrekt op een manier die het voor de TSB’s of gegevensleveranciers mogelijk maakt om de gegevens te verwerken en op een tijdige wijze aan het ENTSB-elektriciteit te bezorgen opdat het ENTSB-elektriciteit aan zijn verplichtingen krachtens deze verordening, wat de timing voor de publicatie van informatie betreft, kan voldoen.

De TSB’s en wanneer relevant de gegevensleveranciers verwerken de ontvangen gegevens en bezorgen ze onverwijld met het oog op publicatie aan het ENTSB-elektriciteit.

2.   De primaire bezitters van de gegevens kunnen hun verplichting overeenkomstig lid 1 nakomen door hun gegevens rechtstreeks in te dienen bij het centraal platform voor informatietransparantie op voorwaarde dat zij een derde partij gebruiken die namens hen als gegevensleverancier optreedt. Voor deze manier om gegevens toe te zenden, moet voorafgaandelijk toestemming worden verleend door de TSB van de regelzone waarin de primaire bezitter actief is. Bij het verlenen van zijn toestemming evalueert de TSB of de gegevensleverancier voldoet aan de eisen van artikel 5, eerste alinea, onder b) en c).

3.   Tenzij anderszins aangegeven, worden voor de doeleinden van de artikelen 6 tot en met 17 de TSB’s beschouwd als de primaire bezitters van de gegevens.

4.   In het geval een biedzone bestaat uit verscheidene regelzones in verschillende lidstaten, publiceert het ENTSB-elektriciteit de in lid 1 bedoelde gegevens afzonderlijk voor de betrokken lidstaten.

5.   Onverlet de verplichtingen van de TSB’s en van het ENTSB-elektriciteit, als neergelegd in lid 1 en in artikel 3, kunnen de gegevens ook worden gepubliceerd op de websites van de TSB’s of van andere partijen.

6.   De nationale regulerende instanties waken erover dat de primaire bezitters van de gegevens, de TSB’s en de gegevensleveranciers hun verplichtingen uit hoofde van deze verordening in acht nemen.

Artikel 5

Procedurele handleiding

Het ENTSB-elektriciteit stelt een handleiding op met daarin gespecificeerd:

a)	nadere gegevens over en formaat voor het toezenden van de in artikel 4, lid 1, bedoelde informatie;

b)	gestandaardiseerde manieren van en formaten voor gegevensmededeling en -uitwisseling tussen primaire bezitters van gegevens, TSB’s, gegevensleveranciers en het ENTSB-elektriciteit;

c)	technische en operationele criteria waaraan de gegevensleveranciers moeten voldoen wanneer zij aan het centraal platform voor informatietransparantie gegevens toezenden;

d)	een geschikte indeling van de productietypen als bedoeld in artikel 14, lid 1, artikel 15, lid 1, en artikel 16, lid 1.

Het ENTSB-elektriciteit stelt die handleiding op na een open en transparante raadpleging van de belanghebbenden.

Het ENTSB-elektriciteit stelt de handleiding beschikbaar voor het publiek.

Het ENTSB-elektriciteit actualiseert de handleiding telkens wanneer dat nodig is. Alvorens de handleiding te publiceren of te actualiseren dient het ENTSB-elektriciteit ter advies een ontwerp in bij het Agentschap, dat zijn advies binnen een termijn van twee maanden uitbrengt. Het ontwerp van de eerste versie wordt bij het Agentschap ingediend binnen een termijn van vier maanden na de inwerkingtreding van deze verordening.

Artikel 6

Informatie betreffende de totale belasting

1.   Voor hun regelzones berekenen de TSB’s voor elke biedzone de volgende gegevens en zenden zij de desbetreffende resultaten toe aan het ENTSB-elektriciteit:

a)	de totale belasting per markttijdseenheid;

b)	een day-ahead-prognose van de totale belasting per markttijdseenheid;

c)	een week-ahead-prognose van de totale belasting voor elke dag van de volgende week, omvattend voor elke dag een maximum- en minimumwaarde voor de belasting;

d)	een month-ahead-prognose van de totale belasting voor elke week van de volgende maand, omvattend voor een gegeven week een maximum- en minimumwaarde voor de belasting;

e)	een year-ahead-prognose van de totale belasting voor elke week van het volgende jaar, omvattend voor een gegeven week een maximum- en minimumwaarde voor de belasting.

2.   De informatie waarnaar wordt verwezen

a)	in punt a) van lid 1, wordt uiterlijk één uur na de bedrijfsperiode gepubliceerd;

b)	in punt b) van lid 1, wordt uiterlijk twee uur vóór de gate closure van de day-ahead-markt in de biedzone gepubliceerd en wordt geactualiseerd wanneer er significante wijzigingen zijn;

c)	in punt c) van lid 1, wordt elke vrijdag gepubliceerd, uiterlijk twee uur vóór de gate closure van de day-ahead-markt in de biedzone, en wordt geactualiseerd wanneer er significante wijzigingen zijn;

d)	in punt d) van lid 1, wordt uiterlijk één week vóór de maand van levering gepubliceerd en wordt geactualiseerd wanneer er significante wijzigingen zijn;

e)	in punt e) van lid 1, wordt uiterlijk op de 15e kalenderdag van de maand vóór het jaar waarop de gegevens betrekking hebben gepubliceerd.

3.   De opwekkingseenheden die actief zijn binnen een regelzone van een TSB, verstrekken die TSB alle relevante informatie die vereist is om de in punt a) van lid 1, bedoelde gegevens te kunnen berekenen.

De opwekkingseenheden worden beschouwd als de primaire bezitters van de informatie die zij toezenden.

4.   De distributiesysteembeheerders („DSB’s”) die actief zijn binnen de regelzone van een TSB, verstrekken die TSB alle relevante informatie die vereist is om de in de punten b) tot en met e) van lid 1, bedoelde gegevens te berekenen.

De DSB’s worden beschouwd als de primaire bezitters van de informatie die zij toezenden.

Artikel 7

Informatie met betrekking tot de onbeschikbaarheid van verbruikseenheden

1.   Voor hun regelzones zenden de TSB’s het ENTSB-elektriciteit de volgende informatie toe:

a)

de geplande onbeschikbaarheid van 100 MW of meer van een verbruikseenheid, inclusief wijzigingen van 100 MW of meer in de geplande onbeschikbaarheid van verbruikseenheden die ten minste één markttijdseenheid duurt, met daarbij gespecificeerd: — de biedzone, — de beschikbare capaciteit per markttijdseenheid gedurende de gebeurtenis, — de reden voor de onbeschikbaarheid, — de geraamde begin- en einddatum (dag, uur) van de wijziging qua beschikbaarheid;

b)

wijzigingen in de feitelijke beschikbaarheid van een verbruikseenheid met een opgesteld vermogen van 100 MW of meer, met daarbij gespecificeerd: — de biedzone, — de beschikbare capaciteit per markttijdseenheid gedurende de gebeurtenis, — de reden voor de onbeschikbaarheid, — de geraamde begin- en einddatum (dag, uur) van de wijziging qua beschikbaarheid.

2.   De in punt a) van lid 1 bedoelde informatie wordt in geaggregeerde vorm per biedzone gepubliceerd, met daarbij zo snel mogelijk, maar niet later dan één uur nadat het besluit met betrekking tot de geplande onbeschikbaarheid is genomen, opgave van de som van de onbeschikbare verbruikscapaciteit per markttijdseenheid gedurende een gegeven periode.

De in punt b) van lid 1 bedoelde informatie wordt in geaggregeerde vorm per biedzone gepubliceerd, met daarbij zo snel mogelijk, maar niet later dan één uur na de wijziging in de feitelijke beschikbaarheid, opgave van de som van de onbeschikbare verbruikscapaciteit per markttijdseenheid gedurende een gegeven periode.

3.   Verbruikseenheden die gelegen zijn in een regelzone van een TSB berekenen de in lid 1 bedoelde gegevens en zenden die toe aan de TSB in kwestie.

De verbruikseenheden worden beschouwd als de primaire bezitters van de gegevens die zij toezenden.

Artikel 8

Year-ahead-prognosemarge

1.   Voor hun regelzones berekenen de TSB’s voor elke biedzone de year-ahead-prognosemarge per lokale markttijdseenheid en zenden zij de desbetreffende resultaten toe aan het ENTSB-elektriciteit.

Deze informatie wordt gepubliceerd één week vóór de jaarlijkse capaciteitstoewijzing, maar niet later dan de 15e kalenderdag van de maand vóór het jaar waarop de gegevens betrekking hebben.

2.   De opwekkingseenheden en DSB’s die binnen een regelzone van een TSB actief zijn, verstrekken die TSB alle relevante informatie die vereist is om de in lid 1 bedoelde gegevens te kunnen berekenen.

De opwekkingseenheden en DSB’s worden beschouwd als de primaire bezitters van de gegevens die zij toezenden.

Artikel 9

Transmissie-infrastructuur

1.   De TSB’s verzamelen informatie inzake toekomstige wijzigingen van netwerkelementen en interconnectorprojecten, inclusief inzake uitbreiding of ontmanteling van hun transmissienetten in de komende drie jaar, en zij zenden die informatie toe aan het ENTSB-elektriciteit. Dergelijke informatie wordt alleen verstrekt voor maatregelen die naar verwachting een effect zullen hebben van minimaal 100 MW op de zoneoverschrijdende capaciteit tussen biedzones of op profielen gedurende ten minste één markttijdseenheid. Bedoelde informatie omvat:

a)	een identificatie van de betrokken installaties;

b)	de locatie;

c)	het type van de betrokken installaties;

d)	het effect op de interconnectiecapaciteit per richting tussen de biedzones;

e)	de geraamde datum van voltooiing.

Deze informatie wordt gepubliceerd één week vóór de jaarlijkse capaciteitstoewijzing, maar niet later dan de 15e kalenderdag van de maand vóór het jaar waarop deze toewijzing betrekking heeft. De informatie wordt geactualiseerd met de relevante wijzigingen vóór het einde van maart, het einde van juni en het einde van september van het jaar waarop de toewijzing betrekking heeft.

Artikel 10

Informatie met betrekking tot de onbeschikbaarheid van transmissie-infrastructuur

1.   Voor hun regelzones berekenen de TSB’s de volgende elementen en zenden zij de desbetreffende resultaten toe aan het ENTSB-elektriciteit:

a)

de geplande onbeschikbaarheid, inclusief wijzigingen in de geplande onbeschikbaarheid van interconnecties en in het transmissienet waardoor de zoneoverschrijdende capaciteit tussen biedzones met minimaal 100 MW gedurende minimaal één markttijdseenheid achteruitgaat, met daarbij: — een identificatie van de betrokken installaties, — de locatie, — het type van de betrokken installaties, — het geraamde effect op de zoneoverschrijdende capaciteit per richting tussen de biedzones, — de redenen voor de onbeschikbaarheid, — de geraamde begin- en einddatum (dag, uur) van de wijziging qua beschikbaarheid;

b)

wijzigingen in de feitelijke beschikbaarheid van interconnecties en in het transmissienet waardoor de zoneoverschrijdende capaciteit tussen biedzones met minimaal 100 MW gedurende minimaal één markttijdseenheid achteruitgaat, met daarbij: — een identificatie van de betrokken installaties, — de locatie, — het type van de betrokken installaties, — het geraamde effect op de zoneoverschrijdende capaciteit per richting tussen de biedzones, — de redenen voor de onbeschikbaarheid, — de begin- en geraamde einddatum (dag, uur) van de wijziging qua beschikbaarheid;

c)

wijzigingen in de feitelijke beschikbaarheid van off-shore-netwerkinfrastructuur die de windenergie-feed-in met minimaal 100 MW verminderen gedurende minimaal één markttijdseenheid, met daarbij: — een identificatie van de betrokken installaties, — de locatie, — het type van de betrokken installaties, — de aan de installatie gekoppelde geïnstalleerde windvermogen-opwekkingscapaciteit (in MW), — het in het net ingevoerde windvermogen (in MW) op het tijdstip van de wijziging qua beschikbaarheid, — de redenen voor de onbeschikbaarheid, — de begin- en geraamde einddatum (dag, uur) van de wijziging qua beschikbaarheid.

2.   De in punt a) van lid 1 gespecificeerde informatie wordt zo snel mogelijk, maar niet later dan één uur nadat de beslissing met betrekking tot de geplande onbeschikbaarheid gemaakt is, gepubliceerd.

3.   De in de punten b) en c) van lid 1 gespecificeerde informatie wordt zo snel mogelijk, maar niet later dan één uur na de wijziging in de feitelijke beschikbaarheid, gepubliceerd.

4.   Voor de in de punten a) en b) van lid 1 bedoelde informatie mogen de TSB’s ervoor kiezen de betrokken installatie niet te identificeren en de betrokken locatie niet te specificeren wanneer de desbetreffende informatie in die lidstaat is geïdentificeerd als gevoelige informatie in verband met de bescherming van kritieke infrastructuur als gedefinieerd in punt d) van artikel 2 van Richtlijn 2008/114/EG van de Raad (3). Dit laat hun andere verplichtingen overeenkomstig lid 1 van dit artikel onverlet.

Artikel 11

Informatie met betrekking tot de raming en het aanbod van zoneoverschrijdende capaciteit

1.   Voor hun regelzones berekenen de TSB’s of, wanneer van toepassing, de transmissiecapaciteitstoewijzers voldoende tijdig vóór het toewijzingsproces de volgende informatie en zenden zij de desbetreffende resultaten toe aan het ENTSB-elektriciteit:

a)	de voorspelde en aangeboden capaciteit (MW) per richting tussen biedzones in het geval van op nettotransportcapaciteit gebaseerde capaciteitstoewijzing; of

b)	de relevante stroomgebaseerde parameters in het geval van stroomgebaseerde capaciteitstoewijzing.

De TSB’s of, wanneer van toepassing, de transmissiecapaciteitstoewijzers worden beschouwd als de primaire bezitters van de informatie die zij berekenen en toezenden.

2.   De in lid 1, onder a), bedoelde informatie wordt gepubliceerd overeenkomstig het bepaalde in de bijlage.

3.   Wat gelijkstroomverbindingen betreft, verstrekken de TSB’s het ENTSB-elektriciteit uiterlijk één uur nadat de desbetreffende gegevens bekend zijn de informatie over alle beperkingen die gelden voor het gebruik van beschikbare grensoverschrijdende capaciteit, inclusief door de toepassing van ramping-beperkingen of intra-day-overdrachtslimieten.

De beheerders van gelijkstroomverbindingen worden beschouwd als de primaire bezitters van de door hen verstrekte geactualiseerde informatie.

4.   De TSB’s of, wanneer van toepassing, de transmissiecapaciteitstoewijzers zenden het ENTSB-elektriciteit jaarlijks een verslag toe met daarin de volgende elementen:

a)	de voornaamste kritische netwerkelementen die de aangeboden capaciteit beperken;

b)	de regelzone(s) waartoe de kritische netwerkelementen behoren;

c)	de mate waarin een ontlasting van de kritische netwerkelementen de aangeboden capaciteit kan vergroten;

d)	alle mogelijke maatregelen die ten uitvoer kunnen worden gelegd om de aangeboden capaciteit te vergroten, tezamen met hun geraamde kosten.

Bij het opstellen van het verslag mogen de TSB’s ervoor kiezen de betrokken installatie niet te identificeren en de betrokken locatie niet te specificeren wanneer de desbetreffende informatie in die lidstaat is geïdentificeerd als gevoelige informatie in verband met de bescherming van kritieke infrastructuur als gedefinieerd in punt d) van artikel 2 van Richtlijn 2008/114/EG.

De TSB’s of, wanneer van toepassing, de transmissiecapaciteitstoewijzers worden beschouwd als de primaire bezitters van het door hen toegezonden verslag.

Artikel 12

Informatie met betrekking tot het gebruik van zoneoverschrijdende capaciteit

1.   Voor hun regelzones berekenen de TSB’s de volgende informatie en zenden zij die toe aan het ENTSB-elektriciteit:

a)

in het geval van expliciete toewijzingen, voor elke markttijdseenheid en per richting tussen biedzones: — de door de markt gevraagde capaciteit (MW), — de aan de markt toegewezen capaciteit (MW), — de prijs van de capaciteit (munt/MW), — de inkomsten van de veiling (in munt) per grens tussen biedzones;

b)	voor elke markttijdseenheid en per richting tussen biedzones, de totale genomineerde capaciteit;

c)	voorafgaand aan elke capaciteitstoewijzing, de totale reeds via voorafgaande toewijzingsprocedures toegewezen capaciteit per markttijdseenheid en per richting;

d)	voor elke markttijdseenheid, de day-ahead-prijzen in elke biedzone (munt/MWh);

e)	in het geval van impliciete toewijzingen, voor elke markttijdseenheid de nettoposities van elke biedzone (MW) en de congestie-inkomsten (in munt) per grens tussen biedzones;

f)	geprogrammeerde commerciële day-ahead-transacties in geaggregeerde vorm tussen biedzones per richting en markttijdseenheid;

g)	fysieke stromen tussen biedzones per markttijdseenheid;

h)	toegewezen zoneoverschrijdende capaciteit tussen biedzones in lidstaten en derde landen, per richting, per toegewezen product en per periode.

2.   De informatie die is bedoeld

a)	in de punten a) en e) van lid 1, wordt uiterlijk één uur na elke capaciteitstoewijzing gepubliceerd;

b)	in punt b) van lid 1, wordt uiterlijk één uur na elke nominatieronde gepubliceerd;

c)	in punt c) van lid 1, wordt gepubliceerd uiterlijk op het moment dat publicatie van de cijfers betreffende de aangeboden capaciteit vereist is overeenkomstig de bijlage;

d)	in punt d) van lid 1, wordt uiterlijk één uur na de gate closure van de markt gepubliceerd;

e)	in punt f) van lid 1, wordt elke dag gepubliceerd uiterlijk één uur na het laatste cut-off-tijdstip en wordt, wanneer van toepassing, geactualiseerd uiterlijk twee uur na elk intra-day-nominatieproces;

f)	in punt g) van lid 1, wordt gepubliceerd voor elke markttijdseenheid, zo dicht mogelijk bij realtime en uiterlijk één uur na de bedrijfsperiode;

g)	in punt h) van lid 1, wordt uiterlijk één uur na de toewijzing gepubliceerd.

3.   De transmissiecapaciteitstoewijzers of, wanneer van toepassing, de elektriciteitsbeurzen voorzien de TSB’s van alle relevante informatie die vereist is om de in lid 1 bedoelde gegevens te berekenen.

De transmissiecapaciteitstoewijzers worden beschouwd als de primaire bezitters van de door hen toegezonden informatie.

De elektriciteitsbeurzen worden beschouwd als de primaire bezitters van de door hen toegezonden informatie.

Artikel 13

Informatie met betrekking tot congestiebeheersmaatregelen

1.   Voor hun regelzones zenden de TSB’s het ENTSB-elektriciteit de volgende informatie toe:

a)

informatie met betrekking tot redispatching per markttijdseenheid, waarbij gespecificeerd: — de ondernomen actie (dat wil zeggen het verhogen of verminderen van de productie, het verhogen of verminderen van de belasting), — de identificatie, de locatie en het type van de netwerkelementen die betrokken zijn bij de actie, — de redenen voor de actie, — de capaciteit die het effect ondergaat van de ondernomen actie (MW);

b)	informatie met betrekking tot compensatiehandel per markttijdseenheid, waarbij gespecificeerd: — de ondernomen actie (dat wil zeggen toename of afname van zoneoverschrijdende transacties), — de betrokken biedzones, — de redenen voor de actie, — de wijziging qua zoneoverschrijdende transacties (MW).

c)	de kosten die in een bepaalde maand zijn gemaakt ten gevolge van de in de punten a) en b) bedoelde acties en van elke andere remediërende actie.

2.   De informatie die is bedoeld

a)	in de punten a) en b) van lid 1, wordt zo spoedig mogelijk gepubliceerd, uiterlijk één uur na de bedrijfsperiode, behalve in het geval van redenen die zo spoedig mogelijk worden gepubliceerd, uiterlijk één dag na de bedrijfsperiode;

b)	in punt c) van lid 1, wordt uiterlijk één maand na het verstrijken van de maand in kwestie gepubliceerd.

Artikel 14

Prognose van de opwekking

1.   Voor hun regelzones berekenen de TSB’s de volgende informatie en zenden zij de desbetreffende resultaten toe aan het ENTSB-elektriciteit:

a)	het totaal van de geïnstalleerde opwekkingscapaciteit (MW) voor alle bestaande productie-eenheden gelijk aan of groter dan 1 MW geïnstalleerde opwekkingscapaciteit, per productietype;

b)

informatie over de productie-eenheden (bestaand of gepland) met een geïnstalleerde capaciteit gelijk aan of groter dan 100 MW. Deze informatie bevat: — de naam van de eenheid, — de geïnstalleerde opwekkingscapaciteit (MW), — de locatie, — het spanningsniveau van de aansluiting, — de biedzone, — het productietype;

c)	een raming van de totale geplande opwekkingscapaciteit (MW) per biedzone, voor elke markttijdseenheid van de volgende dag;

d)	een prognose van de elektriciteitsproductie op basis van wind- en zonne-energie (MW) per biedzone, voor elke markttijdseenheid van de volgende dag.

2.   De informatie die is bedoeld

a)	in punt a) van lid 1, wordt jaarlijks gepubliceerd, uiterlijk één week voor het jaareinde;

b)	in punt b) van lid 1, wordt jaarlijks voor de drie volgende jaren gepubliceerd, uiterlijk één week vóór het begin van het eerste jaar waarop de gegevens betrekking hebben;

c)	in punt c) van lid 1, wordt gepubliceerd niet later dan 18.00 uur Brusselse tijd, één dag vóór de feitelijke levering plaatsvindt;

d)

in punt d) van lid 1, wordt gepubliceerd niet later dan 18.00 uur Brusselse tijd, één dag vóór de feitelijke levering plaatsvindt. De informatie wordt op gezette tijden geactualiseerd en gepubliceerd gedurende de intra-day-handel, met minimaal één update te publiceren op 8.00 uur Brusselse tijd op de dag van de feitelijke levering. De informatie wordt verstrekt voor alle biedzones, uitsluitend in lidstaten met meer dan 1 % feed-in van elektriciteit op basis van wind- en zonne-energie per jaar, of voor biedzones met meer dan 5 % feed-in van elektriciteit op basis van wind- en zonne-energie per jaar.

3.   Productie-eenheden die gelegen zijn in een regelzone van een TSB verstrekken die TSB alle relevante informatie die vereist is om de in lid 1 bedoelde gegevens te berekenen.

De productie-eenheden worden beschouwd als de primaire bezitters van de relevante informatie die zij toezenden.

Artikel 15

Informatie met betrekking tot de onbeschikbaarheid van opwekkings- en productie-eenheden

1.   Voor hun regelzones zenden de TSB’s het ENTSB-elektriciteit de volgende informatie toe:

a)

de geplande onbeschikbaarheid van 100 MW of meer van een opwekkingseenheid, inclusief wijzigingen van 100 MW of meer in de geplande onbeschikbaarheid van die opwekkingseenheid, die verwacht wordt te duren gedurende minimaal één markttijdseenheid tot drie jaar in de toekomst, met daarbij een specificatie van: — de naam van de productie-eenheid, — de naam van de opwekkingseenheid, — de locatie, — de biedzone, — de geïnstalleerde opwekkingscapaciteit (MW), — het productietype, — de beschikbare capaciteit gedurende de gebeurtenis, — de redenen voor de onbeschikbaarheid, — de begin- en geraamde einddatum (dag, uur) van de wijziging qua beschikbaarheid;

b)

wijzigingen van 100 MW of meer in de feitelijke beschikbaarheid van een opwekkingseenheid, die verwacht wordt te duren gedurende minimaal één markttijdseenheid, met daarbij een specificatie van: — de naam van de productie-eenheid, — de naam van de opwekkingseenheid, — de locatie, — de biedzone, — de geïnstalleerde opwekkingscapaciteit (MW), — het productietype, — de beschikbare capaciteit gedurende de gebeurtenis, — de redenen voor de onbeschikbaarheid, — de begin- en geraamde einddatum (dag, uur) van de wijziging qua beschikbaarheid;

c)

de geplande onbeschikbaarheid van een productie-eenheid van 200 MW of meer, inclusief wijzigingen van 100 MW of meer in de geplande onbeschikbaarheid van die productie-eenheid, maar niet gepubliceerd overeenkomstig punt a), die verwacht wordt te duren gedurende minimaal één markttijdseenheid tot drie jaar in de toekomst, met daarbij een specificatie van: — de naam van de productie-eenheid, — de locatie, — de biedzone, — de geïnstalleerde opwekkingscapaciteit (MW), — het productietype, — de beschikbare capaciteit gedurende de gebeurtenis, — de redenen voor de onbeschikbaarheid, — de begin- en geraamde einddatum (dag, uur) van de wijziging qua beschikbaarheid;

d)

wijzigingen van 100 MW of meer in de feitelijke beschikbaarheid van een productie-eenheid met een geïnstalleerde opwekkingscapaciteit van 200 MW of meer, maar niet gepubliceerd overeenkomstig punt b), die verwacht wordt te duren gedurende minimaal één markttijdseenheid, met daarbij een specificatie van: — de naam van de productie-eenheid, — de locatie, — de biedzone, — de geïnstalleerde opwekkingscapaciteit (MW), — het productietype, — de beschikbare capaciteit gedurende de gebeurtenis, — de redenen voor de onbeschikbaarheid, en — de begin- en geraamde einddatum (dag, uur) van de wijziging qua beschikbaarheid.

2.   De in de punten a) en c) van lid 1 bedoelde informatie wordt zo spoedig mogelijk gepubliceerd, uiterlijk één uur nadat de beslissing in verband met de geplande onbeschikbaarheid is genomen.

De in de punten b) en d) van lid 1 bedoelde informatie wordt zo spoedig mogelijk gepubliceerd, uiterlijk één uur na de wijziging in de feitelijke beschikbaarheid.

3.   Opwekkingseenheden die gelegen zijn in een regelzone van een TSB zenden die TSB de in lid 1 bedoelde informatie toe.

De opwekkingseenheden worden beschouwd als de primaire bezitters van de gegevens die zij toezenden.

Artikel 16

Feitelijke opwekking

1.   Voor hun regelzones berekenen de TSB’s de volgende informatie en zenden zij de desbetreffende resultaten toe aan het ENTSB-elektriciteit:

a)	de feitelijke opwekkingsoutput (MW) per markttijdseenheid en per opwekkingseenheid van 100 MW of meer geïnstalleerde opwekkingscapaciteit;

b)	de geaggregeerde opwekkingsoutput per markttijdseenheid en per productietype;

c)	de feitelijke of geraamde elektriciteitsproductie op basis van wind- en zonne-energie (MW) in elke biedzone per markttijdseenheid;

d)	het geaggregeerde wekelijkse vulniveau van alle waterreservoirs en hydro-opslagfaciliteiten (MWh) per biedzone, inclusief het cijfer voor dezelfde week van het voorafgaande jaar.

2.   De informatie die is bedoeld

a)	in punt a) van lid 1, wordt vijf dagen na de bedrijfsperiode gepubliceerd;

b)	in punt b) van lid 1, wordt uiterlijk één uur na de bedrijfsperiode gepubliceerd;

c)

in punt c) van lid 1, wordt uiterlijk één uur na de bedrijfsperiode gepubliceerd en wordt geactualiseerd op basis van gemeten waarden zodra die beschikbaar komen. De informatie wordt verstrekt voor alle biedzones, uitsluitend in lidstaten met meer dan 1 % feed-in van elektriciteit op basis van wind- en zonne-energie per jaar of voor biedzones met meer dan 5 % feed-in van elektriciteit op basis van wind- en zonne-energie per jaar;

d)

in punt d) van lid 1, wordt gepubliceerd op de derde werkdag volgende op de week waarop de informatie betrekking heeft. De informatie wordt verstrekt voor alle biedzones, uitsluitend in lidstaten met meer dan 10 % feed-in van dit opwekkingstype per jaar, of voor biedzones met meer dan 30 % feed-in van dit opwekkingstype per jaar.

3.   Opwekkings- en productie-eenheden die actief zijn binnen een regelzone van een TSB verstrekken die TSB alle relevante informatie om de in lid 1 bedoelde gegevens te kunnen berekenen.

De respectieve opwekkings- en productie-eenheden worden beschouwd als de primaire bezitters van de relevante informatie die zij toezenden.

Artikel 17

Balancering

1.   Voor hun regelzones zenden de TSB’s of, wanneer van toepassing, de beheerders van balanceringsmarkten, wanneer dergelijke markten bestaan, het ENTSB-elektriciteit de volgende informatie toe:

a)

regels voor de balancering, waaronder begrepen: — processen voor de aankoop van verschillende typen van balanceringsreserves en balanceringsenergie; — de methodologie voor de vergoeding van zowel de levering van de reserves als de geactiveerde energie ten behoeve van de balancering; — de methodologie voor de berekening van de onbalanstarieven; — wanneer van toepassing, een beschrijving van hoe grensoverschrijdende balancering tussen twee of meer regelzones wordt uitgevoerd en de voorwaarden voor productie en belasting om deel te nemen;

b)

de hoeveelheid door de TSB gecontracteerde balanceringsreserves (MW), met daarbij een specificatie van: — de reservebron (opwekking of last), — het reservetype (bv. Frequency Containment Reserve, Frequency Restoration Reserve, Replacement Reserve), — de tijdsperiode waarvoor de reserves gecontracteerd zijn (bv. uur, dag, week, maand, jaar, enz.);

c)	de door de TSB betaalde tarieven per type aangekochte balanceringsreserve en per aankoopperiode (munt/MW/periode);

d)	het aanvaarde geaggregeerde aanbod per balanceringstijdseenheid, afzonderlijk voor elk type van balanceringsreserve;

e)	de hoeveelheid geactiveerde balanceringsenergie (MW) per balanceringstijdseenheid en per reservetype;

f)	de door de TSB betaalde tarieven voor geactiveerde balanceringsenergie per balanceringstijdseenheid en per reservetype; die tariefinformatie wordt afzonderlijk verstrekt voor opregelen en afregelen;

g)	onbalanstarieven per balanceringstijdseenheid;

h)	het totale onbalansvolume per balanceringstijdseenheid;

i)

de maandelijkse financiële balans van het regelzone, met daarbij gespecificeerd: — de door de TSB gedane uitgaven voor de aankoop van reserves en de activering van balanceringsenergie, — het netto-inkomen voor de TSB na verrekening van de onbalansrekeningen met de programmaverantwoordelijke partijen;

j)

wanneer van toepassing, informatie betreffende regelzoneoverschrijdende balancering per balanceringstijdseenheid, met daarbij gespecificeerd: — de volumen uitgewisselde biedingen en proposities per aankooptijdseenheid, — maximum- en minimumprijzen van uitgewisselde biedingen en proposities per aankooptijdseenheid, — het volume geactiveerde balanceringsenergie in de betrokken regelzones.

De beheerders van balanceringsmarkten worden beschouwd als de primaire bezitters van de door hen toegezonden informatie.

2.   De informatie die is bedoeld

a)	in punt b) van lid 1, wordt zo snel mogelijk gepubliceerd, uiterlijk twee uur vóór het volgende aankoopproces plaatsvindt;

b)	in punt c) van lid 1, wordt zo snel mogelijk gepubliceerd, uiterlijk één uur nadat het aankoopproces beëindigd is;

c)	in punt d) van lid 1, wordt zo snel mogelijk gepubliceerd, uiterlijk één uur na de bedrijfsperiode;

d)	in punt e) van lid 1, wordt zo snel mogelijk, uiterlijk 30 minuten na de bedrijfsperiode gepubliceerd. In het geval de gegevens preliminair zijn, worden de cijfers geactualiseerd zodra de feitelijke gegevens beschikbaar komen;

e)	in punt f) van lid 1, wordt zo snel mogelijk gepubliceerd, uiterlijk één uur na de bedrijfsperiode;

f)	in punt g) van lid 1, wordt zo snel mogelijk gepubliceerd;

g)	in punt h) van lid 1, wordt zo snel mogelijk, uiterlijk 30 minuten na de bedrijfsperiode gepubliceerd. In het geval de gegevens preliminair zijn, worden de cijfers geactualiseerd zodra de feitelijke gegevens beschikbaar komen;

h)	in punt i) van lid 1, wordt uiterlijk drie maanden na de operationele maand gepubliceerd. In het geval de vereffening preliminair is, worden de cijfers geactualiseerd na de definitieve vereffening;

i)	in punt j) van lid 1, wordt uiterlijk één uur na de bedrijfsperiode gepubliceerd.

Artikel 18

Aansprakelijkheid

De aansprakelijkheid van de primaire bezitter van de gegevens, de gegevensleverancier en het ENTSB-elektriciteit in het kader van deze verordening wordt beperkt tot gevallen van grove nalatigheid en/of opzettelijke fout. In ieder geval is de primaire bezitter er niet toe gehouden de persoon die de gegevens gebruikt te compenseren voor winstderving, activiteitsverlies of enige andere indirecte incidentele, speciale of gevolgschade van enige aard die voortvloeit uit het niet nakomen van zijn verplichtingen in het kader van deze verordening.

Artikel 19

Wijziging van Verordening (EG) nr. 714/2009

De punten 5.5 tot en met 5.9 van bijlage I bij Verordening (EG) nr. 714/2009 worden geschrapt met ingang van 5 januari 2015.

Artikel 20

Deze verordening treedt in werking op de twintigste dag na die van de bekendmaking ervan in het Publicatieblad van de Europese Unie.

Artikel 4, lid 1, wordt van toepassing 18 maanden na de inwerkingtreding van deze verordening.

---

(1)  PB L 211 van 14.8.2009, blz. 15.

(2)  PB L 326 van 8.12.2011, blz. 1.

(3)  PB L 345 van 23.12.2008, blz. 75.

---

---