23.1.2018   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

L 17/50

(1)

Fis-27 ta' Lulju 2016, il-Kummissjoni adottat Rakkomandazzjoni dwar l-istat tad-dritt fil-Polonja (1), fejn esprimiet it-tħassib tagħha dwar is-sitwazzjoni tat-Tribunal Kostituzzjonali u fejn irrakkomandat kif jeħtieġ li dan jiġi indirizzat. Fil-21 ta' Diċembru 2016 u fis-26 ta' Lulju 2017, il-Kummissjoni adottat Rakkomandazzjonijiet kumplimentari dwar l-istat tad-dritt fil-Polonja (2).

(2)

Ir-Rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni ġew adottati taħt il-Qafas tal-Istat tad-Dritt (3). Il-Qafas tal-Istat tad-Dritt juri kif il-Kummissjoni se tirreaġixxi jekk jitfaċċaw indikazzjonijiet ċari ta' theddid għall-istat tad-dritt fi Stat Membru tal-Unjoni u jispjega l-prinċipji involuti fl-istat tad-dritt. Il-Qafas tal-Istat tad-Dritt jipprovdi gwida għal djalogu bejn il-Kummissjoni u l-Istat Membru sabiex jipprevjenu li jseħħ theddid sistemiku għall-istat tad-dritt li jista' jiżviluppa f'“riskju ċar ta' ksur serju” li potenzjalment jiskatta l-użu tal-“Proċedura tal-Artikolu 7 TUE”. Fejn hemm indikazzjonijiet ċari ta' theddida sistemika għall-istat tad-dritt fi Stat Membru, il-Kummissjoni tista' tagħti bidu għal djalogu ma' dak l-Istat Membru taħt il-Qafas tal-Istat tad-Dritt.

(3)

L-Unjoni Ewropea hija mwaqqfa fuq sett ta' valuri komuni mnaqqxa fl-Artikolu 2 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea (“TUE”), li jinkludu r-rispett għall-istat tad-dritt. Il-Kummissjoni, lil hinn mill-kompitu tagħha li tiżgura r-rispett tal-liġi tal-UE, hija responsabbli wkoll, flimkien mal-Parlament Ewropew, mal-Istati Membri u mal-Kunsill, sabiex tiggarantixxi l-valuri komuni tal-Unjoni.

(4)

Il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea u tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, kif ukoll dokumenti mħejjija mill-Kunsill tal-Ewropa, li jibnu b'mod partikolari fuq il-kompetenza tal-Kummissjoni Ewropea għad-Demokrazija permezz tad-Dritt (“Il-Kummissjoni ta' Venezja”), jipprovdu lista mhux eżawrjenti ta' dawn il-prinċipji u għalhekk jiddefinixxu t-tifsira ewlenija tal-istat tad-dritt bħala valur komuni tal-Unjoni skont l-Artikolu 2 TUE. Dawn il-prinċipji jinkludu l-legalità, li timplika proċess trasparenti, responsabbli, demokratiku u pluralista għall-promulgazzjoni tal-liġijiet; iċ-ċertezza tad-dritt; il-projbizzjoni tal-arbitrarjetà tas-setgħat eżekuttivi; il-qrati indipendenti u imparzjali; stħarriġ ġudizzjarju effettiv, li jinkludi r-rispett għad-drittijiet fundamentali; u ugwaljanza f'għajnejn il-liġi (4). Minbarra li jsostnu dawk il-prinċipji u l-valuri, l-istituzzjonijiet tal-Istat għandhom ukoll id-dmir ta' kooperazzjoni leali.

(5)

Fir-Rakkomandazzjoni tagħha tas-27 ta' Lulju 2016, il-Kummissjoni spjegat iċ-ċirkostanzi li fihom iddeċidiet, fit-13 ta' Jannar 2016, li teżamina s-sitwazzjoni taħt il-Qafas tal-Istat tad-Dritt u li fihom adottat, fl-1 ta' Ġunju 2016, Opinjoni dwar l-istat tad-dritt fil-Polonja. Ir-Rakkomandazzjoni spjegat ukoll li l-iskambji bejn il-Kummissjoni u l-Gvern Pollakk ma rnexxielhomx isolvu t-tħassib tal-Kummissjoni.

(6)

Fir-Rakkomandazzjoni tagħha, il-Kummissjoni sabet li kien hemm theddida sistemika għall-istat tad-dritt fil-Polonja u rrakkomandat li l-awtoritajiet Pollakki jieħdu azzjoni xierqa sabiex jindirizzaw din it-theddida b'urġenza.

(7)

Fir-Rakkomandazzjoni tagħha tal-21 ta' Diċembru 2016, il-Kummissjoni qieset l-aħħar żviluppi fil-Polonja li kienu ġraw sa mir-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni tas-27 ta' Lulju 2016. Il-Kummissjoni sabet li filwaqt li xi wħud mill-kwistjonijiet li tqajmu fl-aħħar Rakkomandazzjoni tagħha kienu ġew indirizzati, kwistjonijiet importanti baqgħu ma ssolvewx, u sadanittant kien tqajjem tħassib ġdid. Il-Kummissjoni sabet ukoll li l-proċedura li kienet wasslet għall-ħatra ta' President ġdid tat-Tribunal qajmet tħassib serju fir-rigward tal-istat tad-dritt. Il-Kummissjoni kkonkludiet li kien għad baqa' theddid sistemiku għall-istat tad-dritt fil-Polonja. Il-Kummissjoni stiednet lill-Gvern Pollakk biex isolvi l-problemi identifikati b'urġenza, fi żmien xahrejn, u biex jinforma lill-Kummissjoni bil-passi li jittieħdu f'dan ir-rigward. Il-Kummissjoni nnotat li hi baqgħet lesta li ssegwi djalogu kostruttiv mal-Gvern Pollakk abbażi tar-Rakkomandazzjoni.

(8)

Fis-26 ta' Lulju 2017, il-Kummissjoni adottat it-tielet Rakkomandazzjoni dwar l-Istat tad-Dritt fil-Polonja, li tikkomplementa r-Rakkomandazzjonijiet tagħha tas-27 ta' Lulju u tal-21 ta' Diċembru 2016. Fir-Rakkomandazzjoni tagħha, il-Kummissjoni qieset l-iżviluppi li kienu ġraw fil-Polonja sa mir-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni tal-21 ta' Diċembru 2016. It-tħassib tal-Kummissjoni huwa marbut man-nuqqas ta' eżami indipendenti u leġittimu u mal-adozzjoni mill-Parlament Pollakk ta' leġiżlazzjoni ġdida relatata mal-ġudikatura Pollakka li tqajjem tħassib gravi fir-rigward tal-indipendenza ġudizzjarja u żżid b'mod sinifikanti t-theddid sistemiku għall-istat tad-dritt fil-Polonja. Fir-Rakkomandazzjoni tagħha, il-Kummissjoni tqis li s-sitwazzjoni ta' theddida sistemika għall-istat tad-dritt fil-Polonja kif ippreżentata fir-Rakkomandazzjoni tagħha tas-27 ta' Lulju 2016 u tal-21 ta' Diċembru 2016 iddeterjorat serjament.

(9)

B'mod partikolari, ir-Rakkomandazzjoni tenfasizza li l-liġi dwar il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura tal-15 ta' Lulju 2017 u l-liġi dwar il-Qorti Suprema tat-22 ta' Lulju 2017, jekk jidħlu fis-seħħ, idgħajfu strutturalment l-indipendenza tal-ġudikatura fil-Polonja u jkollhom impatt immedjat u konkret fuq il-funzjonament indipendenti tal-ġudikatura kollha kemm hi. Billi l-indipendenza tal-ġudikatura hija komponent ewlieni tal-istat tad-dritt, dawn il-liġijiet ġodda jżidu b'mod sinifikanti t-theddida sistemika għall-istat tad-dritt kif identifikat f'Rakkomandazzjonijiet preċedenti. Ir-Rakkomandazzjoni tenfasizza li t-tneħħija tal-imħallfin tal-Qorti Suprema, il-possibbiltà tal-ħatra tagħhom mill-ġdid u miżuri oħra li hemm fil-liġi dwar il-Qorti Suprema jaggravaw b'mod serju ħafna t-theddida sistemika tal-istat tad-dritt. Fost l-azzjonijiet rakkomandati, il-Kummissjoni tirrakkomanda li l-awtoritajiet Pollakki jiżguraw li ż-żewġ liġijiet dwar il-Qorti Suprema u dwar il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura ma jidħlux fis-seħħ u li kull riforma tal-ġustizzja ssostni l-istat tad-dritt u tikkonforma mad-dritt tal-UE u mal-istandards Ewropej dwar l-indipendenza ġudizzjarja u tkun ippreparata b'kooperazzjoni mill-qrib mal-ġudikatura u l-partijiet kollha interessati. Il-Kummissjoni titlob ukoll lill-awtoritajiet biex ma jieħdu l-ebda miżura biex ineħħu jew jisfurzaw l-irtirar tal-imħallfin tal-Qrati Supremi billi dawn il-miżuri jaggravaw b'mod serju ħafna t-theddida sistemika għall-istat tad-dritt. Il-Kummissjoni ddikjarat li jekk l-awtoritajiet Pollakki jieħdu kwalunkwe miżura ta' din ix-xorta, hija tkun lesta li tattiva immedjatament l-Artikolu 7(1) TUE.

(10)

Il-Kummissjoni stiednet lill-Gvern Pollakk biex isolvi l-problemi identifikati f'din ir-Rakkomandazzjoni fi żmien xahar mir-riċevuta tar-Rakkomandazzjoni.

(11)

Fil-31 ta' Lulju 2017, is-Sejm ġie formalment notifikat dwar id-deċiżjoni tal-President tar-Repubblika biex jagħmel veto kontra l-liġi li temenda l-Liġi dwar il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura u l-Liġi dwar il-Qorti Suprema.

(12)

Fl-4 ta' Awwissu u fis-16 ta' Awwissu 2017 il-Gvern Pollakk talab lill-Kummissjoni għal kjarifiki dwar ir-Rakkomandazzjoni tagħha tas-26 ta' Lulju 2017, u l-Kummissjoni wieġbet b'ittri fit-8 ta' Awwissu u fil-21 ta' Awwissu 2017 rispettivament.

(13)

Fit-28 ta' Awwissu 2017, il-Gvern Pollakk bagħat tweġiba għar-Rakkomandazzjoni tas-26 ta' Lulju 2017. It-tweġiba ma qablitx mal-kwistjonijiet kollha li tqajmu fir-Rakkomandazzjoni u ma ħabbret l-ebda azzjoni ġdida biex tindirizza t-tħassib identifikat mill-Kummissjoni.

(14)

Fit-30 ta' Awwissu 2017, l-opinjoni tal-OSKE Uffiċċju għall-Istituzzjonijiet Demokratiċi u d-Drittijiet tal-Bniedem (Office for Democratic Institutions and Human Rights, ODIHR) ikkonkludiet li l-liġi sospiża dwar il-Qorti Suprema ma tikkonformax mal-istandards internazzjonali dwar l-indipendenza ġudizzjarja (5).

(15)

Fil-11 ta' Settembru 2017, il-Gvern Pollakk nieda kampanja li jisimha “Qrati Ġusti” li għandha l-għan li tikseb appoġġ soċjali għar-riforma ġudizzjarja li għaddejja. Il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura u l-qrati ordinarji ppubblikaw diversi dikjarazzjonijiet li jirrettifikaw l-allegazzjonijiet diretti kontra l-qrati, l-imħallfin u l-Kunsill matul il-kampanja.

(16)

Fil-11 ta' Settembru 2017, it-Tribunal Kostituzzjonali f'bord ta' ħames imħallfin iddikjara l-antikostituzzjonalità ta' ċerti dispożizzjonijiet tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili li jippermetti li l-qrati ordinarji u l-Qorti Suprema jivvalutaw il-legalità tal-ħatra tal-President u tal-Viċi President tat-Tribunal (6).

(17)

Fit-13 ta' Settembru 2017, il-Ministru tal-Ġustizzja beda jeżerċita s-setgħat biex ikeċċi l-presidenti u l-viċi presidenti tal-qrati skont il-liġi l-ġdida dwar l-Organizzazzjoni tal-Qrati Ordinarji.

(18)

Fil-15 ta' Settembru u fit-18 ta' Ottubru 2017, il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura kkritika d-deċiżjonijiet tal-Ministru tal-Ġustizzja li jkeċċi l-presidenti tal-qrati. Il-Kunsill indika li din is-setgħa arbitrarja tal-Ministru tal-Ġustizzja tikser il-prinċipju kostituzzjonali tal-indipendenza tal-qrati u tista' taffettwa ħażin l-imparzjalità tal-imħallfin.

(19)

Fil-15 ta' Settembru 2017, is-Sejm ħatar persuna għal kariga diġà okkupata tat-tribunal Kostituzzjonali, u l-President tar-Repubblika aċċetta l-ġurament fit-18 ta' Settembru 2017.

(20)

Fil-15 ta' Settembru 2017 is-Sejm adotta l-liġi dwar l-Istitut tal-Libertà Nazzjonali – iċ-Ċentru għall-Iżvilupp tas-Soċjetà Ċivili li tiċċentralizza d-distribuzzjoni tal-fondi inkluż għall-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili.

(21)

Fit-22 ta' Settembru 2017, il-Kunsill tan-Nazzjonijiet Uniti għad-Drittijiet tal-Bniedem iddiskuta r-rapporti dwar il-Polonja li ġew ippreżentati fil-qafas tat-tielet eżami perjodiku li fihom rakkomandazzjonijiet dwar l-indipendenza ġudizzjarja u l-istat tad-dritt.

(22)

Fil-25 ta' Settembru 2017, il-Kummissjoni infurmat lill-Kunsill dwar is-sitwazzjoni tal-istat tad-dritt fil-Polonja. Kien hemm ftehim ġenerali dwar il-fatt li l-Istat tad-dritt huwa interess komuni u responsabbiltà komuni u dwar il-ħtieġa li l-Polonja u l-Kummissjoni jimpenjaw ruħhom fi djalogu sabiex isibu soluzzjoni.

(23)

Fis-26 ta' Settembru 2017, il-President tar-Repubblika bagħat żewġ abbozzi ta' liġijiet lis-Sejm dwar il-Qorti Suprema u dwar il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura.

(24)

Fit-3 ta' Ottubru 2017, is-Sejm bagħat iż-żewġ abbozzi ta' liġijiet presidenzjali dwar il-Qorti Suprema u dwar il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura għal konsultazzjoni mal-partijiet ikkonċernati rilevanti, inklużi l-Ombudsman, il-Qorti Suprema u l-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura.

(25)

Fis-6 u fil-25 ta' Ottubru 2017, il-Qorti Suprema ppubblikat l-opinjonijiet tagħha dwar iż-żewġ abbozzi ta' liġijiet dwar il-Qorti Suprema u dwar il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura. L-opinjonijiet iqisu li l-abbozz tal-liġi dwar il-Qorti Suprema tnaqqas b'mod sostanzjali l-indipendenza tagħha u li l-abbozz tal-liġi dwar il-Kunsill għall-Ġudikatura ma jistax jiġi rrikonċiljat mal-kunċett ta' Stat demokratiku rregolat mill-istat tad-dritt.

(26)

Fil-11 ta' Ottubru 2017, l-Assemblea Parlamentari tal-Kunsill tal-Ewropa adottat riżoluzzjoni dwar theddid ġdid għall-istat tad-dritt fl-Istati Membri tal-Kunsill tal-Ewropa, u esprimiet tħassib ukoll dwar żviluppi fil-Polonja, li jpoġġu f'periklu r-rispett għall-istat tad-dritt, u, b'mod partikolari, l-indipendenza tal-ġudikatura u l-prinċipju tas-separazzjoni tas-setgħat (7).

(27)

Fit-13 ta' Ottubru 2017, in-Netwerk Ewropew tal-Kunsilli għall-Ġudikatura (European Network of Councils for the Judiciary, ENCJ) ħareġ opinjoni (8) dwar l-abbozz ta' liġi ġdid dwar il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura, u enfasizza l-inkonsistenza tiegħu mal-istandards Ewropej dwar il-Kunsilli għall-Ġudikatura.

(28)

Fit-23 ta' Ottubru 2017, wara t-tielet ċiklu tal-Eżami Perjodiku tal-Polonja, il-Kummissarju Għoli tan-NU għad-Drittijiet tal-Bniedem talab lill-awtoritajiet Pollakki sabiex jaċċettaw ir-rakkomandazzjonijiet tan-NU dwar ir-rispett għall-indipendenza ġudizzjarja.

(29)

Fl-24 ta' Ottubru 2017, it-Tribunal Kostituzzjonali, f'bord li kien jinkludi żewġ imħallfin maħtura illegalment, iddikjara l-antikostituzzjonalità tad-dispożizzjonijiet tal-liġi dwar il-Qorti Suprema li abbażi tagħhom, fost l-oħrajn, kien inħatar l-Ewwel President attwali tal-Qorti Suprema.

(30)

Fl-24 ta' Ottubru 2017, it-Tribunal Kostituzzjonali, f'bord li kien jinkludi żewġ imħallfin maħtura illegalment, iddikjara l-antikostituzzjonalità tad-dispożizzjonijiet tat-tliet liġijiet dwar it-Tribunal Kostituzzjonali ta' Diċembru 2016, inklużi d-dispożizzjonijiet li abbażi tagħhom iż-żewġ imħallfin maħtura illegalment li aġġudikaw fil-kawża tħallew jaġġudikaw fit-Tribunal Kostituzzjonali. Il-mozzjoni tal-Ombudsman Pollakk dwar l-iskwalifika taż-żewġ imħallfin maħtura illegalment minn din il-kawża ġiet rifjutata mit-Tribunal Kostituzzjonali.

(31)

Fis-27 ta' Ottubru 2017, ir-Rapporteur Speċjali tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Indipendenza tal-Imħallfin u l-Avukati, is-Sur Diego Garcia-Sayán, ippreżenta l-osservazzjonijiet preliminari tiegħu (9), li skonthom iż-żewġ abbozzi tal-liġijiet dwar il-Qorti Suprema u l-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura jqajmu tħassib rigward l-indipendenza ġudizzjarja.

(32)

Fil-31 ta' Ottubru 2017, il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura adotta opinjoni dwar l-abbozz il-ġdid tal-liġi dwar il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura ppreżentat mill-President tar-Repubblika. Il-Kunsill osserva li l-abbozz tal-liġi huwa fundamentalment inkonsistenti mal-Kostituzzjoni Pollakka billi jagħti lis-Sejm is-setgħa li jaħtar imħallfin membri tal-Kunsill u billi jtemm b'mod prematur il-mandat protett kostituzzjonalment tal-imħallfin membri attwali tal-Kunsill.

(33)

Fl-10 ta' Novembru 2017, il-Kunsill Konsultattiv tal-Opinjonijiet ta' Mħallfin Ewropej (CCJE) adotta dikjarazzjoni li tqajjem tħassib dwar l-indipendenza ġudizzjarja fil-Polonja (10).

(34)

Fil-11 ta' Novembru 2017, l-Ombudsman bagħat ittra lill-President tar-Repubblika li kienet tinkludi valutazzjoni taż-żewġ abbozzi ġodda tal-liġijiet dwar il-Qorti Suprema u dwar il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura u tirrakkomanda li jenħtieġ li dawn ma jiġux adottati billi ma jiggarantixxux li l-fergħa ġuridika tibqa' indipendenti mill-fergħa eżekuttiva u li ċ-ċittadini jkunu jistgħu jeżerċitaw id-dritt kostituzzjonali tagħhom li jkollhom aċċess għal qorti indipendenti.

(35)

Fit-13 ta' Novembru 2017, l-OSKE Uffiċċju għall-Istituzzjonijiet Demokratiċi u d-Drittijiet tal-Bniedem (ODIHR) adottat l-abbozz ġdid tal-liġi dwar il-Qorti Suprema li jiddikjara li d-dispożizzjonijiet eżaminati huma inkompatibbli mal-istandards internazzjonali (11).

(36)

Fil-15 ta' Novembru 2017, il-Parlament Ewropew adotta riżoluzzjoni dwar is-sitwazzjoni tal-istat tad-dritt u d-demokrazija fil-Polonja, u esprima l-appoġġ tiegħu għar-Rakkomandazzjonijiet tal-Istat tad-Dritt maħruġa mill-Kummissjoni, kif ukoll għall-proċeduri ta' ksur, u qies li s-sitwazzjoni attwali fil-Polonja tirrappreżenta riskju ċar ta' ksur serju tal-valuri msemmija fl-Artikolu 2 tat-TUE (12).

(37)

Fl-24 ta' Novembru 2017, il-Kunsill tal-Għaqdiet Ewropej tal-Avukati (CCBE) talab lill-awtoritajiet Pollakki biex ma jadottawx iż-żewġ abbozzi tal-liġijiet dwar il-Qorti Suprema u dwar il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura billi dawn jistgħu jimminaw is-separazzjoni tas-setgħat garantita mill-kostituzzjoni Pollakka (13). Fid-29 ta' Novembru 2017, l-Organizzazzjoni tal-Imħallfin “Iustitia”, il-Fondazzjoni Helsinki għad-Drittijiet tal-Bniedem u Amnesty International ħarġu dikjarazzjoni konġunta li tikkritika l-proċedura leġiżlattiva dwar iż-żewġ abbozzi presidenzjali tal-liġijiet.

(38)

Fil-5 ta' Diċembru 2017, in-Netwerk Ewropew tal-Kunsilli għall-Ġudikatura (ENCJ) adotta opinjoni li tikkritika l-abbozz tal-liġi dwar il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura talli ma rrispettax l-istandards tal-ENCJ (14).

(39)

Fit-8 ta' Diċembru 2017, il-Kummissjoni ta' Venezja, fuq talba mill-Assemblea Parlamentari tal-Kunsill tal-Ewropa, adottat opinjoni dwar l-abbozz tal-liġi dwar il-Kunsill Nazzjonali għall-ġudikatura, l-abbozz tal-liġi dwar il-Qorti Suprema, u l-liġi dwar l-Organizzazzjoni tal-Qrati Ordinarji, kif ukoll opinjoni dwar il-liġi dwar l-uffiċċju tal-prosekutur pubbliku (15). Il-Kummissjoni ta' Venezja waslet għall-konklużjoni li l-liġi u l-abbozzi tal-liġijiet, speċjalment meta meħuda flimkien u fil-kuntest tal-liġi tal-2016 dwar l-uffiċċju tal-prosekutur pubbliku, jippermettu li s-setgħat leġiżlattivi u eżekuttivi jinterferixxu b'mod sever u estensiv fl-amministrazzjoni tal-ġustizzja, u għaldaqstant huma ta' theddida serja għall-indipendenza ġudizzjarja bħala element ewlieni tal-istat tad-dritt. Hija titlob lill-President tar-Repubblika jirtira l-proposti tiegħu u jibda djalogu qabel ma tkompli l-proċedura tal-leġiżlazzjoni. Tisħaq ukoll biex il-Parlament Pollakk jerġa' jaħsibha rigward l-emendi riċenti għal-liġi dwar l-Organizzazzjoni tal-Qrati Ordinarji.

(40)

Fit-8 ta' Diċembru 2017, il-Kummissarju tal-Kunsill tal-Ewropa għad-Drittijiet tal-Bniedem għamel dikjarazzjoni li fiha jesprimi d-dispjaċir tiegħu talli s-Sejm adotta l-liġijiet dwar il-Qorti Suprema u dwar il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura li jkomplu jimminaw l-indipendenza tal-ġudikatura.

(41)

Fit-8 ta' Diċembru 2017, iż-żewġ abbozzi tal-liġijiet ġew adottati mis-Sejm. Fil-15 ta' Diċembru 2017, iż-żewġ liġijiet ġew approvati mis-Senat.

1.

Jenħtieġ li r-Repubblika tal-Polonja tqis kif xieraq l-analiżi tal-Kummissjoni deskritta hawn taħt u li tieħu l-miżuri li jidhru fit-Taqsima 4 ta' din ir-Rakkomandazzjoni sabiex it-tħassib identifikat jiġi solvut fil-limitu taż-żmien stabbilit.

2.

Ir-Rakkomandazzjoni attwali tikkumplimenta r-Rakkomandazzjonijiet tas-27 ta' Lulju 2016, tal-21 ta' Diċembru 2016 u tas-26 ta' Lulju 2017. Apparti t-tħassib li qajmu dawn ir-Rakkomandazzjonijiet, din ir-Rakkomandazzjoni tqajjem tħassib ġdid tal-Kummissjoni dwar l-istat tad-dritt fil-Polonja minn dak iż-żmien sa issa. It-tħassib jikkonċerna l-kwistjonijiet li ġejjin:

3.

It-tħassib u l-azzjonijiet rakkomandati stabbiliti fir-Rakkomandazzjoni tas-26 ta' Lulju 2017 marbutin mat-Tribunal Kostituzzjonali, il-liġi dwar l-Organizzazzjoni tal-Qorti Ordinarja u l-liġi dwar l-Iskola Nazzjonali tal-Ġudikatura (16) għadhom validi.

4.

Il-liġi dwar il-Qorti Suprema u l-liġi dwar il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura fihom għadd ta' dispożizzjonijiet li jqajmu tħassib serju dwar il-prinċipji tal-indipendenza ġudizzjarja u s-separazzjoni tas-setgħat.

5.

Il-liġi dwar il-Qorti Suprema tbaxxi l-età tal-irtirar ġenerali tal-imħallfin tal-Qorti Suprema minn 70 għal 65 (17). Din il-miżura tapplika għall-imħallfin attwalment fil-kariga. L-imħallfin li laħqu l-età ta' 65 sena, jew li se jilħqu dik l-età fi żmien tliet xhur mid-dħul fis-seħħ tal-liġi, se jiġu rtirati (18).

6.

Bit-tnaqqis tal-età tal-irtirar u l-applikazzjoni tagħha għall-imħallfin attwali tal-Qorti Suprema, il-liġi ttemm il-mandat u potenzjalment tirtira għadd sinifikanti ta' mħallfin attwali tal-Qorti Suprema: 31 minn 83 (37 %) skont il-Qorti Suprema. L-applikazzjoni ta' din l-età ta' rtirar baxxa għall-imħallfin attwali tal-Qorti Suprema għandha impatt negattiv partikolarment b'saħħtu fuq din il-Qorti speċifika, li hija magħmula minn imħallfin li min-natura tagħhom fi tmiem il-karriera tagħhom. Dan l-irtirar obbligatorju ta' għadd sinifikanti mill-imħallfin attwali tal-Qorti Suprema jippermetti rikompożizzjoni wiesgħa u immedjata tal-Qorti Suprema. Din il-possibbiltà tqajjem tħassib partikolari fir-rigward tas-separazzjoni tas-setgħat, b'mod partikolari meta titqies flimkien mar-riformi simultanji tal-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura. Fil-fatt: minħabba t-tnaqqis tal-età ta' rtirar l-imħallfin il-ġodda kollha se jinħatru mill-President tar-Repubblika fuq ir-rakkomandazzjoni tal-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura li għadu kif ġie ffurmat u li se jkun fil-parti l-kbira tiegħu ddominat minn ħatriet politiċi. Rtirar furzat tal-imħallfin attwali tal-Qorti Suprema jqajjem tħassib ukoll rigward il-prinċipju li l-imħallfin ma jitneħħewx, li huwa element ewlieni mill-indipendenza tal-imħallfin kif imnaqqax fil-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja u tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem (19), u fl-istandards Ewropej (20). Fl-opinjoni tagħha dwar l-abbozz tal-liġi dwar il-Qorti Suprema, il-Kummissjoni ta' Venezja tenfasizza li l-irtirar bikri tal-imħallfin li qed jippresjedu attwalment jimmina kemm is-sigurtà fil-kariga kif ukoll l-indipendenza tal-Qorti inġenerali (21).

7.

Jenħtieġ li l-imħallfin jiġu protetti kontra t-tneħħija permezz tal-eżistenza ta' salvagwardji effettivi kontra indħil żejjed jew pressjoni minn setgħat oħra tal-Istat (22). L-indipendenza ġudizzjarja titlob biżżejjed garanziji biex tipproteġi lill-persuna minn dawk li għandhom il-kompitu li jaġġudikaw f'tilwima (23). Il-fatt li l-imħallfin ma jistgħux jitneħħew matul il-mandat tal-kariga tagħhom hija konsegwenza tal-indipendenza tagħhom u b'hekk hija inkluża fil-garanziji tal-Artikolu 6(1) tal-KEDB (24). B'konsegwenza ta' dan, l-imħallfin iridu jitneħħew biss individwalment, jekk dan ikun iġġustifikat abbażi ta' proċediment dixxiplinari li jikkonċerna l-attività individwali tagħhom u l-preżentazzjoni tal-garanziji kollha għall-ħarsien f'soċjetà demokratika. L-imħallfin ma jistgħux jitneħħew bħala grupp u l-imħallfin ma jistgħux jitneħħew għal raġunijiet ġenerali mhux marbuta mal-imġiba individwali tagħhom. Il-garanziji u s-salvagwardji ta' hawn fuq huma neqsin fil-każ preżenti u d-dispożizzjonijiet ikkonċernati jikkostitwixxu ksur sfaċċat tal-indipendenza tal-imħallfin tal-Qorti Suprema u tas-separazzjoni tas-setgħat (25), u għalhekk tal-istat tad-dritt.

8.

Barra minn hekk, il-mandat ta' sitt snin tal-Ewwel President attwali, li huwa stabbilit fil-kostituzzjoni, se jintemm b'mod prematur (kostituzzjonalment għandu jintemm fl-2020). Jekk jintemm il-mandat tal-Ewwel President, il-ħatra tal-“Ewwel President Aġent” mill-President tar-Repubblika sseħħ barra mill-proċedura normali (26): skont il-kostituzzjoni, jenħtieġ li l-Ewwel President jinħatar mill-President tar-Repubblika minn fost il-kandidati proposti mill-assemblea ġenerali tal-Qorti Suprema (27). Din it-terminazzjoni prematura ta' mandat kostituzzjonalment imnaqqax tikkostitwixxi ksur serju tal-prinċipju li l-imħallfin ma jistgħux jitneħħew u s-sigurtà fil-kariga. Il-ħatra tal-Ewwel President Aġent skont proċedura ad hoc mingħajr involviment tal-ġudikatura iqajjem tħassib serju rigward il-prinċipju tas-separazzjoni tas-setgħat.

9.

Skont il-memorandum ta' spjegazzjoni tal-liġi, ir-rikompożizzjoni tal-Qorti Suprema hija indispensabbli minħabba l-mod kif il-Qorti Suprema indirizzat il-każijiet ta' “dekomunizzazzjoni” wara l-1989 u minħabba li għad hemm imħallfin fil-Qorti li ħadmu għar-reġim preċedenti jew li aġġudikaw taħtu (28). Il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem enfasizzat biċ-ċar li jrid jiġi individwalizzat proċess ta' tisfija (pereżempju jridu jsiru distinzjonijiet bejn il-livelli differenti ta' involviment mar-reġim preċedenti) u tqis li l-miżuri ta' tisfija li seħħew ħafna wara t-tmiem tar-reġim Komunista jistgħu jkunu inqas ġustifikati fid-dawl tat-tnaqqis tar-riskji li jeżistu għad-demokraziji ġodda (29). Hemm miżuri proporzjonati oħra li l-Istat jista' jadotta sabiex jindirizza mħallfin individwali li għandhom sfond Komunista (li jinkludi proċedimenti trasparenti applikati fil-każijiet individwali quddiem organi imparzjali li jaġixxu abbażi tal-kriterji prestabbiliti bil-liġi) (30).

10.

Fl-opinjoni tagħha dwar l-abbozz tal-liġi dwar il-Qorti Suprema, il-Kummissjoni ta' Venezja tqis li huwa diffiċli li wieħed jara għaliex persuna meqjusa xierqa biex twettaq dmirijiet uffiċjali għal diversi snin oħra f'salt titqies mhux xierqa. Il-memorandum ta' spjegazzjoni tal-liġi jista' jinftiehem li jimplika li, bħala riżultat tar-riforma, ħafna mill-imħallfin għolja, li ħafna minnhom servew taħt ir-reġim preċedenti, jirtiraw. Jekk din l-interpretazzjoni hija korretta, dan l-approċċ huwa inaċċettabbli: jekk l-awtoritajiet jiddubitaw mill-fiduċja tal-imħallfin individwali, jenħtieġ li dawn japplikaw il-proċeduri dixxiplinari jew ta' tisfija eżistenti, u mhux jibdlu l-età tal-irtirar.

11.

Il-Kummissjoni ta' Venezja tikkonkludi li t-tneħħija bikrija ta' għadd kbir ta' mħallfin tal-Qorti Suprema (inkluż l-Ewwel President) billi japplikawlhom, b'effett immedjat, età tal-irtirar aktar baxxa tikser id-drittijiet individwali tagħhom u tipperikola l-indipendenza tal-ġudikatura kollha kemm hi; jenħtieġ li dawn jitħallew iservu sal-età tal-irtirar attwalment eżistenti (31). Il-Kummissjoni ta' Venezja tenfasizza wkoll b'mod partikolari li l-irtirar bikri tal-imħallfin li qed jippresjedu attwalment jimmina kemm is-sigurtà fil-kariga kif ukoll l-indipendenza tal-Qorti inġenerali (32).

12.

Fl-aħħar nett, dawn id-dispożizzjonijiet iqajmu tħassib ta' kostituzzjonalità. Kif innutaw il-Qorti Suprema u l-Ombudsman, it-tneħħija u l-irtirar furzat tal-imħallfin attwali tal-Qorti Suprema jiksru l-prinċipju tal-indipendenza ġudizzjarja u jaffettwaw direttament id-dritt għal qorti indipendenti. L-Ombudsman jinnota li l-istituzzjoni tal-Ewwel President Aġent tal-Qorti Suprema tikkostitwixxi ksur tal-istat tad-dritt billi tikser il-prinċipju ta' nuqqas ta' suppożizzjoni tal-kompetenzi tas-setgħat tal-Istat, il-prinċipju tas-separazzjoni u l-bilanċ tas-setgħat, u l-prinċipju tal-indipendenza ġudizzjarja.

13.

Skont il-liġi, l-imħallfin tal-Qorti Suprema affettwati mit-tbaxxija tal-età tal-irtirar u li jixtiequ jestendu l-mandat attiv tagħhom jistgħu jagħmlu talba lill-President tar-Repubblika (33).

14.

Rigward is-setgħa tal-President tar-Repubblika li jiddeċiedi li jestendi l-mandat attiv tal-imħallfin tal-Qorti Suprema, ma hemm l-ebda kriterju, l-ebda perjodu ta' żmien biex tittieħed deċiżjoni u l-ebda stħarriġ ġudizzjarju previst fil-liġi. Mħallef li jkun talab għall-estenzjoni jkun “jiddependi” mid-deċiżjoni tal-President tar-Repubblika. Barra minn hekk, il-President tar-Repubblika se jkun f'pożizzjoni li jiddeċiedi darbtejn dwar l-estensjoni (kull darba għal tliet snin). Dawn l-elementi jaffettwaw is-sigurtà fil-kariga u se jippermettu li l-President tar-Repubblika jeżerċita influwenza fuq l-imħallfin attivi tal-Qorti Suprema. Ir-reġim huwa kontra r-Rakkomandazzjoni tal-KtE tal-2010 li titlob li jenħtieġ li d-deċiżjonijiet rigward l-għażla u l-karriera tal-imħallfin ikunu bbażati fuq kriterji oġġettivi prestabbiliti bil-liġi u li jenħtieġ li jkun hemm awtorità indipendenti u kompetenti li parti sostanzjali minnha tkun ġejja mill-ġudikatura awtorizzata biex tagħmel rakkomandazzjonijiet jew tesprimi opinjonijiet li l-awtorità tal-ħatra rilevanti timxi magħhom fil-prattika (34). Titlob ukoll li jenħtieġ li l-imħallfin ikkonċernati jkollhom id-dritt li jikkontestaw deċiżjoni marbuta mal-karriera tagħhom (35).

15.

Ir-reġim tal-irtirar il-ġdid ikollu impatti negattivi fuq l-indipendenza tal-imħallfin (36). Ir-regoli l-ġodda joħolqu għodda addizzjonali li biha l-President tar-Repubblika jista' jeżerċita influwenza fuq imħallfin individwali. B'mod partikolari, in-nuqqas ta' kwalunkwe kriterju għall-estensjoni tal-mandati jippermetti diskrezzjoni bla bżonn, u dan idgħajjef il-prinċipju li l-imħallfin ma jitneħħewx. Filwaqt li titbaxxa l-età tal-irtirar, il-liġi tippermetti li l-imħallfin ikollhom il-mandat tagħhom estiż mill-President tar-Repubblika sa massimu ta' sitt snin. Barra dan, ma hemmx perjodu ta' żmien stipulat biex il-President tar-Repubblika jieħu deċiżjoni dwar l-estensjoni tal-mandat, u dan jippermetti li l-President iżomm l-influwenza fuq l-imħallfin ikkonċernati għall-bqija taż-żmien tal-mandat ġudizzjarju tagħhom. Anki qabel ma tintlaħaq l-età tal-irtirar, is-sempliċi prospett li trid issir talba lill-President għal din l-estensjoni tista' tagħmel pressjoni fuq l-imħallfin ikkonċernati.

16.

Fl-opinjoni tiegħu tal-abbozz tal-liġi dwar il-Qorti Suprema, il-Kummissjoni ta' Venezja tenfasizza li din is-setgħa tal-President tar-Repubblika tagħtih influwenza eċċessiva fuq l-imħallfin tal-Qorti Suprema li jkunu qed joqorbu lejn l-età tal-irtirar. Għal din ir-raġuni, il-Kummissjoni ta' Venezja tikkonkludi li jenħtieġ li l-President tar-Repubblika bħala politiku elett ikollu s-setgħa diskrezzjonali li jestendi l-mandat ta' mħallef ta' Qorti Suprema aktar mill-età tal-irtirar (37).

17.

Ir-regoli l-ġodda jqajmu wkoll tħassib tal-kostituzzjonalità. Skont l-opinjonijiet tal-Qorti Suprema u tal-Ombudsman, il-mekkaniżmu l-ġdid għall-estensjoni tal-mandati ġudizzjarji ma jirrispettax il-prinċipju tal-legalità u tas-separazzjoni tas-setgħat.

18.

Il-liġi tintroduċi forma ġdida ta' stħarriġ ġudizzjarju tas-sentenzi u d-deċiżjonijiet finali u vinkolanti, l-appell straordinarju (38). Fi żmien tliet snin (39) mid-dħul fis-seħħ tal-liġi l-Qorti Suprema tkun tista' tibdel (40) kompletament jew parzjalment (41) kull sentenza finali mogħtija minn qorti Pollakka f'dawn l-aħħar 20 sena, inklużi s-sentenzi li jingħataw mill-Qorti Suprema, soġġetti għal xi eċċezzjonijiet (42). Is-setgħa għall-preżentazzjoni tal-appell hija konferita inter alia lill-Prosekutur Ġenerali u lill-Ombudsman (43). Ir-raġunijiet għall-appell huma wesgħin: l-appell straordinarju jista' jiġi ppreżentat jekk ikun meħtieġ biex jiġi żgurat l-istat tad-dritt u l-ġustizzja soċjali u d-deċiżjoni ma tistax titħassar jew tiġi emendata permezz ta' rimedji straordinarji oħra, u jew (1) tikser il-prinċipji jew id-drittijiet u l-libertajiet ta' persuni u ċittadini minquxa fil-Kostituzzjoni; jew (2) tikkostitwixxi ksur flagranti tal-liġi fuq il-bażi ta' interpretazzjoni żbaljata jew applikazzjoni ħażina tagħha; jew (3) ikun hemm kontradizzjoni ovvja bejn il-konstatazzjonijiet tal-qorti u l-evidenza miġbura (44).

19.

Din il-proċedura l-ġdida ta' appell straordinarju tqajjem tħassib fir-rigward tal-prinċipju ta' ċertezza legali li hija komponent ewlieni tal-istat tad-dritt (45). Kif innotat mill-Qorti tal-Ġustizzja, għandha tinġibed l-attenzjoni lejn l-importanza, kemm tal-ordni ġuridiku tal-UE kif ukoll tal-ordinamenti ġuridiċi nazzjonali, tal-prinċipju ta' res judicata:“sabiex jiġu ggarantiti kemm l-istabbiltà tal-liġi u tar-relazzjonijiet ġuridiċi kif ukoll l-amministrazzjoni tajba tal-ġustizzja, huwa importanti li d-deċiżjonijiet ġudizzjarji li jkunu saru definittivi wara li jkunu ntużaw il-mezzi kollha disponibbli għall-appell jew wara l-iskadenza tat-termini previsti f'dan ir-rigward ma jistgħux jibqgħu jiġu kkontestati (46)”. Kif ġie nnutat mill-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, jenħtieġ li reviżjoni straordinarja ma tkunx “appell moħbi”, filwaqt li “is-sempliċi possibbiltà li jkun hemm żewġ fehmiet dwar is-suġġett ma tistax titqies bħala raġuni għal eżaminazzjoni mill-ġdid” (47).

20.

Fl-opinjoni tagħha dwar l-abbozz ta' liġi dwar il-Qorti Suprema, il-Kummissjoni ta' Venezja enfasizzat li l-proċedura ta' appell straordinarju hija perikoluża għall-istabbiltà fl-ordinament ġuridiku Pollakk. L-opinjoni tinnota li se jkun possibbli li terġa' tiftaħ kull każ deċiż fil-pajjiż f'dawn l-aħħar 20 sena għal prattikament kull raġuni u s-sistema tista' twassal għal sitwazzjoni li fiha l-ebda sentenza ma tkun qatt aktar finali (48).

21.

L-appell straordinarju l-ġdid iqajjem ukoll tħassib dwar il-kostituzzjonalità. Skont il-Qorti Suprema u l-Ombudsman, il-liġi taffettwa l-prinċipju tal-istabbiltà tal-ġurisprudenza u l-finalità tas-sentenzi (49), il-prinċipju ta' protezzjoni u fiduċja fl-istat u d-dritt, kif ukoll id-dritt li każ jinstema' fi żmien raġonevoli (50).

22.

Kif enfasizzat fl-opinjoni tal-Kummissjoni ta' Venezja u ta' korpi oħra (51), għadd ta' dispożizzjonijiet oħra tal-Liġi dwar il-Qorti Suprema jqajmu tħassib fir-rigward tal-prinċipji ta' indipendenza ġudizzjarja u s-separazzjoni tal-poteri.

23.

Il-liġi l-ġdida tistabbilixxi sistema dixxiplinari ġdida għall-imħallfin tal-Qorti Suprema. Żewġ tipi ta' uffiċjali dixxiplinari huma previsti: l-uffiċjal dixxiplinari tal-Qorti Suprema maħtur mill-Kulleġġ tal-Qorti Suprema għal mandat ta' erba' snin (52), u l-uffiċjal dixxiplinari straordinajru maħtur fuq bażi ta' każ b'każ mill-President tar-Repubblika minn fost l-imħallfin tal-Qorti Suprema, l-imħallfin ordinarji, l-imħallfin tal-qorti militari, u l-prosekuturi (53). Skont il-liġi Pollakka, l-uffiċjali dixxiplinari biss jistgħu jiddeċiedu dwar il-bidu ta' proċedimenti dixxiplinari kontra l-imħallfin. Il-ħatra ta' uffiċjal straordinarju mill-President tar-Repubblika isseħħ mingħajr l-involviment tal-ġudikatura u tammonta għal talba biex tinbeda investigazzjoni preliminari. Il-ħatra ta' uffiċjal dixxiplinari straordinarju għal proċediment dixxiplinari li jkun għaddej teskludi lill-uffiċjal dixxiplinari tal-Qorti Suprema minn dan il-proċediment (54). Il-fatt li l-President tar-Repubblika (u f'xi każijiet ukoll il-Ministru tal-Ġustizzja (55)) għandu s-setgħa li jeżerċita influwenza fuq il-proċedimenti dixxiplinari kontra l-imħallfin tal-Qorti Suprema bil-ħatra ta' uffiċjal dixxiplinari li jinvestiga l-każ (“l-uffiċjal dixxiplinari”) li jkun jeskludi l-uffiċjal dixxiplinari tal-Qorti Suprema minn proċediment li jkun għaddej, joħloq tħassib fir-rigward tal-prinċipju tas-separazzjoni tas-setgħat u jista' jaffettwa l-indipendenza ġudizzjarja. Tali tħassib tqajjem ukoll fl-opinjonijiet tal-OSKE-ODHIR u tal-Qorti Suprema (56).

24.

Il-liġi tneħħi wkoll sett ta' garanziji proċedurali fi proċedimenti dixxiplinari kontra l-imħallfin fil-ġudikatura ordinarja (57) u l-imħallfin tal-Qorti Suprema (58): evidenza miġbura li tmur kontra l-liġi tista' tintuża kontra mħallef (59); taħt ċerti kundizzjonijiet, l-evidenza ppreżentata mill-imħallef ikkonċernat tista' tiġi injorata (60); il-preskrizzjoni għal każijiet dixxiplinari tiġi sospiża għall-perjodu ta' proċedimenti dixxiplinari, li jfisser li mħallef jista' jkun soġġett għal proċediment għal tul ta' żmien indefinit (61); fl-aħħar nett, proċedimenti dixxiplinari jistgħu jibqgħu għaddejjin anki jekk l-imħallef ikkonċernat ma jkunx preżenti (inkluż meta l-assenza tkun ġustifikata) (62). Ir-reġim dixxiplinari l-ġdid iqajjem tħassib ukoll fir-rigward tal-konformità tiegħu mar-rekwiżiti tal-proċess dovut tal-liġi tal-Art. 6(1) QEDB li huma applikabbli għal proċedimenti dixxiplinari kontra l-imħallfin (63).

25.

Il-liġi timmodifika l-istruttura interna tal-Qorti Suprema, filwaqt li tissupplimentaha b'żewġ Awliet ġodda. Awla ġdida tal-kontroll straordinarju u l-kwistjonijiet pubbliċi se tivvaluta l-kawżi imressqa skont il-proċedura l-ġdida ta' appell straordinarju (64). Din l-Awla l-ġdida se tkun magħmula fil-maġġoranza minn imħallfin ġodda (65) u se tivverifika l-validità tal-elezzjonijiet ġenerali u lokali, u l-eżaminazzjoni tal-kwistjonijiet elettorali, inkluż it-tilwim elettorali fl-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew (66). Barra minn hekk, Awla dixxiplinari awtonoma (67) ġdida magħmula biss minn imħallfin ġodda (68) se tiġi fdata bil-kompitu ta' rieżami fil-kawżi dixxiplinari tal-ewwel u t-tieni istanza kontra l-imħallfin tal-Qorti Suprema (69). Dawn iż-żewġ Awliet ġodda ġeneralment awtonomi magħmula minn imħallfin ġodda jqajmu tħassib dwar is-separazzjoni tas-setgħat. Kif indikat mill-Kummissjoni ta' Venezja, filwaqt li ż-żewġ Awliet huma parti mill-Qorti Suprema, fil-prattika huma aktar superjuri mill-awliet l-oħra, u joħolqu r-riskju li s-sistema ġudizzjarja kollha kemm hi tkun iddominata minn dawn l-awliet magħmula minn imħallfin ġodda eletti b'influwenza deċiżiva tal-maġġoranza fil-gvern (70). Barra minn hekk, il-Kummissjoni ta' Venezja tenfasizza li l-liġi se tirrendi l-istħarriġ ġudizzjarju tat-tilwim elettorali partikolarment vulnerabbli għall-influwenza politika, u b'hekk jinħoloq riskju serju għall-funzjonament tad-demokrazija Pollakka (71).

26.

Il-liġi tintroduċi imħallfin onorarji, li għandhom jinħatru mis-Senat tar-Repubblika (72), fil-proċedimenti quddiem il-Qorti Suprema dwar appelli straordinarji u kawżi dixxiplinari eżaminati mill-Qorti Suprema. Kif ġie osservat mill-Kummissjoni ta' Venezja, l-introduzzjoni ta' mħallfin onorarji għaż-żewġ Awliet il-ġodda tal-Qorti Suprema tpoġġi l-effiċjenza u l-kwalità tal-ġustizzja f'periklu (73).

27.

Skont il-Kostituzzjoni Pollakka l-indipendenza tal-imħallfin hi salvagwardjata mill-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura (74). Ir-rwol tal-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura għandu impatt dirett fuq l-indipendenza tal-imħallfin b'mod partikolari fir-rigward tal-promozzjoni, it-trasferiment, il-proċedimenti dixxiplinari, it-tneħħija u l-irtirar kmieni tagħhom. Pereżempju, il-promozzjoni ta' mħallef (eż. minn qorti distrettwali għal qorti reġjonali) teħtieġ li l-President tar-Repubblika jerġa' jaħtar l-imħallef għal darb'oħra, u għalhekk il-proċedura għall-valutazzjoni u l-ħatra ġudizzjarja li tinvolvi l-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura tkun trid terġa' tiġi segwita. Barra minn hekk, l-imħallfin assistenti li diġà qegħdin iwettqu kompiti ta' imħallef għandhom jiġu evalwati mill-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura qabel jinħatru bħala mħallfin mill-President tar-Repubblika.

28.

Għal din ir-raġuni, fl-Istati Membri fejn ġie stabbilit Kunsill għall-Ġudikatura, l-indipendenza tiegħu hija partikolarment importanti biex tiġi evitata influwenza żejda mill-Gvern jew mill-Parlament fir-rigward tal-indipendenza tal-imħallfin (75).

29.

Il-liġi dwar il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura iżżid it-tħassib dwar l-indipendenza tal-ġudikatura b'mod ġenerali billi tipprevedi t-terminazzjoni prematura tal-mandat tal-imħallfin membri kollha tal-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura, u billi tistabbilixxi sistema kompletament ġdida għall-ħatra tal-imħallfin membri tagħha li tippermetti grad għoli ta' influwenza politika.

30.

Skont l-Artikolu 6 tal-liġi dwar il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura l-mandati tal-imħallfin membri attwali tal-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura se tintemm qabel iż-żmien. Din it-terminazzjoni deċiża bis-setgħat leġiżlattivi tqajjem tħassib dwar l-indipendenza tal-Kunsill u s-separazzjoni tas-setgħat. Il-Parlament se jikseb influwenza deċiżiva fuq il-kompożizzjoni tal-Kunsill għad-detriment tal-influwenza tal-imħallfin infushom. Din ir-rikompożizzjoni tal-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura diġà tista' sseħħ fi żmien xahar u nofs wara l-pubblikazzjoni tal-liġi (76). It-terminazzjoni prematura tqajjem ukoll tħassib dwar il-kostituzzjonalità, kif enfasizzat fl-opinjoni tal-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura, tal-Qorti Suprema u tal-Ombudsman.

31.

Barra minn hekk, is-sistema l-ġdida għall-ħatra tal-imħallfin membri tal-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura iqajjem tħassib serju. L-istandards Ewropej stabbiliti sew, b'mod partikolari r-Rakkomandazzjoni tal-2010 tal-Kumitat tal-Ministri tal-Kunsill tal-Ewropa, jistipulaw li “mhux inqas min-nofs il-membri tal-[Kunsilli għall-Ġudikatura] jridu jkunu mħallfin magħżula mill-kollegi tagħhom mil-livelli kollha tal-ġudikatura u b'rispett għall-pluraliżmu fil-ġudikatura” (77). Hija responsabbiltà tal-Istati Membri li jorganizzaw is-sistemi ġudizzjarji tagħhom, inkluż jekk għandhomx jistabbilixxu Kunsill għall-Ġudikatura. Madankollu, fejn ġie stabbilit Kunsill bħal dan, kif inhu l-każ fil-Polonja, l-indipendenza tiegħu trid tiġi ggarantita skont l-istandards Ewropej.

32.

Sal-adozzjoni tal-liġi dwar il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura, is-sistema Pollakka kienet kollha konformi ma' dawn l-istandards peress li l-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura kien magħmul minn maġġoranza ta' mħallfin magħżula mill-imħallfin. L-Artikoli 1(1) u 7 tal-liġi li temenda l-liġi dwar il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura se jbiddlu radikalment dan ir-reġim billi jipprevedu li l-15-il imħallef membru tal-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura jinħatru, u jistgħu jerġgħu jinħatru mill-ġdid, mis-Sejm  (78). Barra minn hekk, ma hemm l-ebda garanzija li taħt il-liġi l-ġdida s-Sejm se jaħtar imħallfin membri tal-Kunsill approvati mill-ġudikatura, billi l-kandidati għal dawn il-karigi jistgħu jiġu ppreżentati mhux biss minn gruppi ta' 25 imħallef, iżda wkoll minn gruppi ta' mill-anqas 2 000 ċittadin (79). Barra minn hekk, il-lista finali ta' kandidati, li għaliha s-Sejm se jkollu jagħti l-approvazzjoni tiegħu en bloc (f'daqqa) hija stabbilita minn qabel minn kumitat tas-Sejm  (80). Ir-regoli l-ġodda dwar il-ħatra tal-imħallfin membri tal-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura jżidu b'mod sinifikanti l-influwenza tal-Parlament fuq il-Kunsill u jaffettwaw b'mod negattiv l-indipendenza tiegħu waqt li jikkontradixxu l-istandards Ewropej. Il-fatt li l-imħallfin membri se jinħatru mis-Sejm b'maġġoranza ta' tlieta minn kull ħamsa ma jtaffix dan it-tħassib, billi l-imħallfin membri xorta mhux se jintgħażlu mill-kollegi tagħhom. Barra minn hekk, f'każ li tali maġġoranza ta' tlieta minn ħamsa ma tintlaħaqx, il-membri mħallfin tal-Kunsill se jinħatru mis-Sejm b'maġġoranza assoluta ta' voti.

33.

Din is-sitwazzjoni tqajjem tħassib mill-perspettiva tal-indipendenza tal-ġudikatura. Pereżempju, imħallef ta' qorti distrettwali li jkollu jagħti sentenza f'kawża politikament sensittiva, filwaqt li l-imħallef ikun qiegħed fl-istess ħin japplika għall-promozzjoni biex isir imħallef ta' qorti reġjonali, jista' jkollu t-tendenza li jsegwi l-pożizzjoni ppreferuta mill-maġġoranza politika sabiex ma jipperikolax il-possibbiltà tiegħu li jikseb promozzjoni. Anki jekk dan ir-riskju ma jimmaterjalizzax, ir-reġim il-ġdid ma jipprovdix għal biżżejjed garanziji biex jassigura d-dehra ta' indipendenza li hija kruċjali biex tinżamm il-fiduċja li t-tribunali f'soċjetà demokratika jridu jispiraw fil-pubbliku (81). Barra minn hekk, l-imħallfin assistenti se jkollhom jiġu valutati minn Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura influenzat politikament qabel il-ħatra tagħhom bħala mħallfin.

34.

Il-Kummissjoni ta' Venezja tikkonkludi li l-elezzjoni ta' 15-il membru ġudizzjarju tal-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura mill-Parlament, flimkien mas-sostituzzjoni immedjata tal-membri li attwalment qed iżommu siġġu fil-Parlament, jwasslu għal politiċizzazzjoni estensiva ta' dan il-korp. Il-Kummissjoni ta' Venezja, tirrakkomanda li minflok, jenħtieġ li l-membri tal-ġudikatura tal-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura jiġu eletti mill-kollegi tagħhom, skont l-Att attwali (82). Hija osservat ukoll li l-liġi ddgħajjef l-indipendenza tal-Kunsill fir-rigward tal-maġġoranza fil-Parlament u tikkontribwixxi biex iddgħajjef l-indipendenza tal-ġustizzja b'mod ġenerali (83).

35.

Fl-opinjonijiet tagħhom dwar l-abbozz ta' liġi, il-Qorti Suprema, il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura u l-Ombudsman qajmu għadd ta' punti ta' tħassib rigward il-kostituzzjonalità tar-reġim il-ġdid. B'mod partikolari, il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura jinnota li skont l-kostituzzjoni Pollakka, il-Kunsill iservi bħala kontrapiż tal-Parlament li kien kostituzzjonalment awtorizzat biex jiddeċiedi dwar il-kontenut tal-liġi. Il-ħatra politika tal-imħallfin membri u t-tmiem prematur ta' mandati tal-imħallfin membri attwali tal-Kunsill għalhekk jiksru l-prinċipji ta' separazzjoni tas-setgħat u l-indipendenza ġudizzjarja. Kif spjegat fir-Rakkomandazzjonijiet preċedenti, rieżami kostituzzjonali effettiv ta' dawn id-dispożizzjonijiet mhuwiex possibbli fil-preżent.

36.

Għar-raġunijiet imsemmija hawn fuq, il-Kummissjoni tqis li t-tħassib espress fir-Rakkomandazzjoni tal-Istat tad-Dritt, tas-26 ta' Lulju 2017, dwar il-liġijiet tal-Qorti Suprema u l-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura ma ġewx indirizzati miż-żewġ liġijiet il-ġodda għall-Qorti Suprema u għall-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura.

37.

Barra minn hekk, il-Kummissjoni tosserva li l-ebda tħassib ieħor stipulat fir-Rakkomandazzjoni tas-26 ta' Lulju 2017 dwar it-Tribunal Kostituzzjonali, il-Liġi dwar l-Organizzazzjoni tal-Qrati Ordinarji u l-liġi dwar l-Iskola Nazzjonali tal-Ġudikatura ma ġie indirizzat.

38.

Għalhekk, il-Kummissjoni tqis li s-sitwazzjoni ta' theddida sistemika għall-istat tad-dritt fil-Polonja kif ippreżentata fir-Rakkomandazzjoni tagħha tas-27 ta' Lulju 2016, tal-21 ta' Diċembru 2016, u tas-26 ta' Lulju 2017, iddeterjorat serjament. Il-liġi dwar il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura u l-liġi dwar il-Qorti Suprema, flimkien ukoll mal-liġi dwar l-Iskola Nazzjonali tal-Ġudikatura, u l-liġi dwar l-Organizzazzjoni tal-Qrati Ordinarji jżidu b'mod sinifikanti t-theddida sistemika għall-istat tad-dritt kif identifikat fir-Rakkomandazzjonijiet preċedenti. B'mod partikolari:

39.

Il-Kummissjoni tenfasizza li jkun xi jkun il-mudell tas-sistema ġudizzjarja magħżula, l-istat tad-dritt jeħtieġ li l-indipendenza tal-ġudikatura, is-separazzjoni tas-setgħat u ċ-ċertezza legali jiġu ssalvagwardjati. Hija r-responsabbiltà tal-Istati Membri li jorganizzaw is-sistemi ġudizzjarji tagħhom, inkluż jekk għandhomx jistabbilixxu Kunsill għall-Ġudikatura li r-rwol tiegħu hu li jissalvagwardja l-indipendenza ġudizzjarja. Madankollu, fejn Kunsill bħal dan ġie stabbilit minn Stat Membru, kif inhu l-każ fil-Polonja fejn il-Kostituzzjoni Pollakka inkarigat b'mod espliċitu lill-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura bil-kompitu li jissalvagwardja l-indipendenza ġudizzjarja, l-indipendenza ta' dan il-Kunsill trid tiġi ggarantita f'konformità mal-istandards Ewropej. Huwa bi tħassib kbir li l-Kummissjoni tosserva li b'konsegwenza tal-liġijiet il-ġodda msemmija hawn fuq, ir-reġim legali fil-Polonja ma jibqax jikkonforma ma' dawn ir-rekwiżiti.

40.

Barra minn hekk, azzjonijiet u dikjarazzjonijiet pubbliċi kontra l-imħallfin u l-qrati fil-Polonja magħmula mill-Gvern Pollakk u mill-membri Parlamentari mill-maġġoranza li tiggverna ħassru l-fiduċja fis-sistema ġudizzjarja kollha kemm hi. Il-Kummissjoni tenfasizza l-prinċipju ta' kooperazzjoni leali bejn il-korpi tal-istat li hu, kif enfasizzat fl-opinjonijiet tal-Kummissjoni ta' Venezja, prekundizzjoni kostituzzjonali fi stat demokratiku rregolat mill-istat tad-dritt.

41.

Ir-rispett għall-istat tad-dritt mhuwiex biss prerekwiżit għall-ħarsien tal-valuri fundamentali kollha elenkati fl-Artikolu 2 tat-TUE. Huwa wkoll prerekwiżit għas-sostenn tad-drittijiet u l-obbligi kollha li joħorġu mit-Trattati u biex tiġi stabbilita l-fiduċja reċiproka taċ-ċittadini, in-negozji u l-awtoritajiet nazzjonali fl-ordinamenti ġuridiċi tal-Istati Membri l-oħra kollha.

42.

Il-funzjonament xieraq tal-istat tad-dritt huwa wkoll essenzjali b'mod partikolari biex is-Suq Intern jiffunzjona mingħajr xkiel billi l-operaturi ekonomiċi jridu jkunu jafu li se jiġu ttrattati b'mod ugwali taħt il-liġi. Dan ma jistax jiġi assigurat mingħajr ġudikatura indipendenti f'kull Stat Membru.

43.

Il-Kummissjoni tinnota li firxa wiesgħa ta' atturi fil-livell Ewropew u internazzjonali esprimew it-tħassib profond tagħhom fir-rigward taż-żewġ liġijiet ġodda dwar il-Qorti Suprema u l-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura, b'mod partikolari l-Kummissjoni ta' Venezja, ir-Rapporteur Speċjali tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Indipendenza tal-Imħallfin u tal-Avukati, l-Uffiċċju tal-OSKE għall-Istituzzjonijiet Demokratiċi u d-Drittijiet tal-Bniedem u r-rappreżentanti tal-ġudikatura madwar l-Ewropa, inklużi l-Kunsill Konsultattiv ta' Mħallfin Ewropej, in-Netwerk Ewropew tal-Kunsilli għall-Ġudikatura u l-Kunsill tal-Għaqdiet Ewropej tal-Avukati.

44.

Fir-riżoluzzjoni tiegħu tas-15 ta' Novembru 2017 dwar is-sitwazzjoni tal-istat tad-dritt u d-demokrazija fil-Polonja, il-Parlament Ewropew iddikjara li huwa mħasseb ħafna dwar il-leġiżlazzjoni abbozzata mill-ġdid marbuta mal-ġudikatura Pollakka u talab lill-President Pollakk biex ma jiffirmax liġijiet ġodda sakemm dawn ma jiggarantixxux għalkollox l-indipendenza tal-ġudikatura.

45.

Il-Kummissjoni tirrakkomanda li l-awtoritajiet Pollakki jieħdu azzjoni xierqa sabiex jindirizzaw it-theddida sistemika għall-istat tad-dritt identifikata fit-Taqsima 2 b'urġenza.

46.

B'mod partikolari, il-Kummissjoni tirrakkomanda li l-awtoritajiet Pollakki jieħdu l-azzjonijiet li ġejjin fir-rigward tal-liġijiet li jkunu għadhom kemm ġew adottati sabiex tiġi żgurata l-konformità tagħhom mar-rekwiżiti li jissalvagwardjaw l-indipendenza tal-ġudikatura, is-separazzjoni tas-setgħat u taċ-ċertezza legali kif ukoll mal-Kostituzzjoni Pollakka u l-istandards Ewropej dwar l-indipendenza ġudizzjarja:

47.

Barra minn hekk, il-Kummissjoni tfakkar li l-ebda waħda mill-azzjonijiet li ġejjin, irrakkomandati fir-Rakkomandazzjoni tagħha tas-26 ta' Lulju 2017, dwar it-Tribunal Kostituzzjonali, il-liġi dwar l-Organizzazzjoni tal-Qrati Ordinarji u l-liġi dwar l-Iskola Nazzjonali tal-Ġudikatura ma ttieħdu u għalhekk ittenni r-rakkomandazzjoni tagħha biex jittieħdu l-azzjonijiet li ġejjin:

48.

Il-Kummissjoni tenfasizza li l-kooperazzjoni leali li hi meħtieġa fost l-istituzzjonijiet differenti tal-istat fi kwistjonijiet relatati mal-istat tad-dritt hija essenzjali sabiex tinstab soluzzjoni fis-sitwazzjoni attwali. Il-Kummissjoni tinkoraġġixxi wkoll lill-awtoritajiet Pollakki biex jimplimentaw il-fehmiet tal-Kummissjoni ta' Venezja rigward il-liġi dwar il-Kunsill Nazzjonali għall-Ġudikatura, il-liġi dwar l-Organizzazzjoni tal-Qrati Ordinarji u l-liġi dwar il-Qorti Suprema kif ukoll biex jitolbu l-opinjonijiet tal-Kummissjoni ta' Venezja dwar kull proposta legiżlattiva ġdida li għandha l-għan li tirriforma s-sistema ġudizzjarja fil-Polonja.

49.

Il-Kummissjoni tistieden lill-Gvern Pollakk isolvi l-problemi identifikati f'din ir-Rakkomandazzjoni fi żmien tliet xhur minn meta jirċievi din ir-Rakkomandazzjoni, u jinforma lill-Kummissjoni bil-passi li ttieħdu f'dan ir-rigward.

50.

Ir-Rakkomandazzjoni preżenti qed tinħareġ fl-istess ħin flimkien mal-proposta motivata ppreżentata mill-Kummissjoni skont l-Artikolu 7(1) tat-TUE dwar l-istat tad-dritt fil-Polonja. Il-Kummissjoni hija lesta, f'konsultazzjoni mill-qrib mal-Parlament Ewropew u mal-Kunsill, li tikkunsidra mill-ġdid din il-proposta motivata, jekk l-awtoritajiet Pollakki jimplimentaw l-azzjonijiet rakkomandati stabbiliti f'din ir-Rakkomandazzjoni fiż-żmien preskritt.

51.

Abbażi ta' din ir-Rakkomandazzjoni, il-Kummissjoni tinsab lesta biex issegwi djalogu kostruttiv mal-Gvern Pollakk.