5.6.2014   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 170/32

1.1.

Ο ευρωπαϊκός κλάδος της μηχανικής (1) (ΚΜ) διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στην οικονομική ανάκαμψη της Ευρώπης και στην επίτευξη του φιλόδοξου στόχου για αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής έως το 2020 κατά ποσοστό μεγαλύτερο του 20 % του ΑΕγχΠ. Ωστόσο, απαιτούνται περισσότερες επιχειρηματικές επενδύσεις προκειμένου να εξασφαλιστεί η αντίστοιχη μεγέθυνση, να αντιστραφεί η τρέχουσα τάση, και να καταπολεμηθεί η ανεργία.

1.2.

Προς τούτο, η Ευρώπη πρέπει να αναπτύξει ξεκάθαρο όραμα και στόχους για τον κλάδο, πράγμα που συνεπάγεται συντονισμένη πολιτική, με σαφή έμφαση στην ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας η οποία θα αφορά και τους υπόλοιπους τομείς πολιτικής και θα καθιστά την Ευρώπη ελκυστικότερη για τη σύσταση επιχειρήσεων.

1.3.

Η Ευρώπη πρέπει να αναπτύξει θετικότερη προσέγγιση έναντι των μεταλλαγών στη βιομηχανία, ειδικότερα όσον αφορά την επιτυχή μετάβαση των Χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.

1.4.

Η Ευρώπη καλείται να αντιληφθεί σαφέστερα ποια είναι τα πλεονεκτήματά της, να τα αναπτύξει και να τα ενισχύσει: πρόκειται για τους άρτια κατηρτισμένους και δραστήριους εργαζόμενους, το ποικιλόμορφο εκπαιδευτικό τοπίο, τα τεράστια αποθέματα επιστημονικής γνώσης, πολλούς περιφερειακούς ομίλους που κατέχουν ηγετική θέση σε παγκόσμιο επίπεδο, επαρκώς ολοκληρωμένες αλυσίδες προμηθευτών και παρόχων υπηρεσιών — ανεπτυγμένες υποδομές μεταφορών και μια τεράστια εσωτερική αγορά που αριθμεί περισσότερα από 500 εκατ. καταναλωτών και χαρακτηρίζεται από καλά εδραιωμένη συνεργασία μεταξύ των κοινωνικών εταίρων.

1.5.

Προκειμένου να υπάρξουν νέες επενδύσεις, η Ευρώπη πρέπει να εφαρμόσει μια στρατηγική που θα διατηρεί τη βιομηχανία της στην πρώτη γραμμή της τεχνολογικής καινοτομίας και παράλληλα, προκειμένου να επιτυγχάνεται ο απαραίτητος όγκος παραγωγής και τα αναγκαία επίπεδα απασχόλησης ως βασικά εργαλεία για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, πρέπει να καταστεί πιο ελκυστική για εταιρείες που κατασκευάζουν αγαθά μαζικής παραγωγής, τόσο στην αιχμή της τεχνολογίας όσο και χαμηλού και μεσαίου τεχνολογικού επιπέδου. Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δημοσιεύσει ανακοίνωση στην οποία να περιγράφεται ένα σχέδιο για την προσέλκυση περισσότερων επενδύσεων σε εταιρείες υψηλής τεχνολογίας στην Ευρώπη — συμπεριλαμβανομένων των σύγχρονων εργοστασίων που προέκυψαν από την 4η βιομηχανική επανάσταση — και δυναμικού υψηλής εξειδίκευσης που θα ενισχύσει την καινοτομία σε όλη την αλυσίδα αξίας.

1.6.

Η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για την έρευνα πρέπει να συνδεθεί περισσότερο με τις ανάγκες της βιομηχανίας: είναι απαραίτητο να εμπλέκονται οι εταιρείες ήδη από τα πρώτα στάδια στη διαδικασία καινοτομίας και να στηρίζεται η δημιουργική μηχανική των ΜμΕ, προκειμένου να εξασφαλίζεται η ομαλότερη και ταχύτερη μετατροπή νέων ιδεών σε νέα προϊόντα. Πρέπει να προωθούνται και να στηρίζονται οι όμιλοι όπου συμπράττουν μεταποιητικές επιχειρήσεις και φορείς έρευνας.

1.7.

Η Επιτροπή καλείται να εντείνει τις προσπάθειές της προκειμένου να παρέχει διευκολύνσεις στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, κυρίως στις ΜμΕ. Το ενδεχόμενο θέσπισης νέας νομοθεσίας στον τομέα της τεχνολογίας και της διοίκησης πρέπει να εξετάζεται μόνον εάν οι στόχοι δεν μπορούν να επιτευχθούν με άλλον τρόπο. Η Επιτροπή θα έπρεπε να εστιάσει περισσότερο σε μια συνεκτική εφαρμογή των υφιστάμενων κανόνων μεταξύ όλων των κρατών μελών, εναρμονίζοντας και ενισχύοντας την εποπτεία της αγοράς, καθώς και να προαγάγει την ισορροπημένη εφαρμογή αυτής της προσέγγισης σε διεθνές επίπεδο, έναντι άλλων περιφερειών ανά τον κόσμο.

1.8.

Χρειάζεται να αμβλυνθούν τα μειονεκτήματα, όπως η δύσκολη πρόσβαση στη χρηματοδότηση, το υψηλό κόστος της ενέργειας ή το κόστος που οφείλεται στον διοικητικό φόρτο και στη νομοθεσία, με την υιοθέτηση συνεκτικότερης και περισσότερο προβλέψιμης νομοθεσίας.

1.9.

Τα υψηλά ποσοστά απασχόλησης στην Ευρώπη μπορούν να διατηρηθούν μόνον εάν οι εργαζόμενοι λαμβάνουν καλύτερη εκπαίδευση και κατάρτιση σε σύγκριση με τις ανταγωνιστικές οικονομίες. Απαιτούνται μέτρα προσέλκυσης των νέων ανδρών και γυναικών σε τεχνολογικά επαγγέλματα όπου τα μηχανήματα και οι υπηρεσίες διαρκώς εξελίσσονται. Πρέπει, δε, να ενθαρρύνεται η συνεργασία των επιχειρήσεων με τα πανεπιστήμια και τα σχολεία, καθώς και η κατάρτιση και η διά βίου μάθηση.

2.1.

Ο ΚΜ στην Ευρώπη αποτελεί ιδιαίτερα ευρύ και διαφοροποιημένο τομέα, που καλύπτει τους κωδικούς NACE 25, 26, 27, 28, 29.3, 32.11 και 33, εξαιρουμένων των κωδικών 33.15 έως 33.17. Ο κλάδος της μηχανικής κατά παράδοση καλύπτει τους εξής τομείς: μηχανολογία και μηχανολογικός εξοπλισμός· ηλεκτρολογία και ηλεκτρολογικός εξοπλισμός· ηλεκτρονική και τεχνουργήματα από μέταλλο και μεταλλουργία.

2.2.

Στην Ευρώπη ολόκληρος ο κλάδος της μηχανικής αριθμεί περίπου 130 000 επιχειρήσεις, που απασχολούν πάνω από 10,3 εκατ. άτομα με υψηλά επίπεδα προσόντων και εξειδίκευσης και καταγράφουν συνολικό ετήσιο κύκλο εργασιών περίπου 1 840 δισεκατ. ευρώ και περίπου το 1/3 των συνολικών εξαγωγών της ΕΕ.

2.3.

Παράγοντας ευρύ φάσμα τελικών προϊόντων και προμηθεύοντας άλλους κλάδους με εξαρτήματα, ανταλλακτικά, εργαλεία, μηχανήματα, εγκαταστάσεις, συστήματα, τεχνολογίες κ.λπ., ο εν λόγω κλάδος διαδραματίζει καίριο ρόλο για το τεχνολογικό επίπεδο μεγάλου αριθμού άλλων κλάδων και καθορίζει την εξέλιξη της κοινωνίας σε ζητήματα ενεργειακής αποδοτικότητας, υγείας, κινητικότητας, επικοινωνιών και ασφάλειας.

2.4.

Ο ευρωπαϊκός ΚΜ, λόγω του τεράστιου μεγέθους του, της υψηλής απασχόλησης που εξασφαλίζει και του έντονα εξαγωγικού του χαρακτήρα, διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στην οικονομική ανάκαμψη της Ευρώπης και στην επίτευξη του φιλόδοξου στόχου που παρατίθεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής «Μια ισχυρότερη ευρωπαϊκή βιομηχανία για την ανάπτυξη και την οικονομική ανάκαμψη» για αντιστροφή της τρέχουσας τάσης και αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής έως το 2020 κατά ποσοστό μεγαλύτερο του 20 % του ΑΕγχΠ.

2.5.

Οι βιομηχανίες του ευρωπαϊκού κλάδου της μηχανικής πρέπει να εξετάζονται και να αναλύονται υπό το πρίσμα της οικονομικής ανάπτυξης της ΕΕ· οι βιομηχανίες αυτές αποτελούν αναπόσπαστους και ζωτικούς κρίκους των αντίστοιχων αλυσίδων αξίας. Εξεταζόμενες υπό αυτό το πρίσμα, οι εν λόγω βιομηχανίες αντιμετωπίζουν ουσιαστικά τα ίδια προβλήματα με τις υπόλοιπες βιομηχανίες που εντάσσονται στην ίδια αλυσίδα αξίας (χαλυβουργία, τομέας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ...).

3.1.1.

Σημαντικό μέρος της παραγωγής της ευρωπαϊκής μηχανικής βιομηχανίας εξάγεται. Τα τελευταία έτη, ωστόσο, πραγματοποιούνται λιγότερες επενδύσεις σε σύγκριση με άλλες περιοχές του κόσμου. Τούτο συνεπάγεται την επισφαλή μετεγκατάσταση των αλυσίδων αξίας σε περιοχές εκτός Ευρώπης και η ευρωπαϊκή μηχανική βιομηχανία υπόκειται σε ολοένα μεγαλύτερες παγκόσμιες ανταγωνιστικές πιέσεις.

3.1.2.

Η Βόρειος Αμερική εφαρμόζει μια στρατηγική που αποσκοπεί στην επαναβιομηχάνιση, βασιζόμενη ειδικότερα στο χαμηλό κόστος της ενέργειας και στο χαμηλότερο κόστος της εργασίας εντός της NAFTA (Βορειοαμερικανική Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών). Η Κίνα και διάφορες χώρες στη Νοτιοανατολική Ασία έχουν προσελκύσει σημαντικό όγκο επενδύσεων, ειδικότερα στους τομείς της ηλεκτρολογίας και της ηλεκτρονικής, και πρόσφατα και στον τομέα των μηχανημάτων. Οι βιομηχανίες αυτές, βασιζόμενες σε αναπτυξιακά σχέδια που στηρίζονται από το κράτος, όχι μόνο είναι ανταγωνιστικές λόγω των χαμηλότερων μισθών, αλλά σύντομα θα αρχίσουν να παράγουν προϊόντα υψηλότερης προστιθέμενης αξίας. Η Ιαπωνία είδε την ανταγωνιστικότητά της να αυξάνεται χάρη στην πρόσφατη υποτίμηση του γιεν κατά περίπου 30 %. Τέλος, επενδύσεις στον τομέα της μεταποίησης έχουν καταφέρει να προσελκύσουν τα τελευταία έτη η Αφρική και η Μέση Ανατολή.

3.1.3.

Ο στόχος αύξησης του μεριδίου της βιομηχανικής παραγωγής στο 20 % του συνόλου του ΑΕγχΠ προϋποθέτει τη δημιουργία τουλάχιστον 400 000 νέων θέσεων εργασίας ανά έτος. Μόνον εάν η Ευρώπη μπορέσει να προσελκύσει περισσότερες επενδύσεις θα δημιουργηθούν επαρκείς θέσεις εργασίας και επαρκής πλούτος, ώστε να μπορέσουν να διατηρηθούν οι υψηλές κοινωνικές προδιαγραφές της Ευρώπης και να επιτευχθούν οι στόχοι της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επίσης, επενδύσεις θα πραγματοποιηθούν στην Ευρώπη μόνον εάν είναι ανταγωνιστική.

3.1.4.

Είναι προφανές ότι ένας τόσο υψηλός αριθμός (> 10 εκατ.) κατά κύριο λόγο καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας δεν μπορεί να διατηρηθεί εάν η Ευρώπη εστιάζει το ενδιαφέρον της μόνο στην αγορά προϊόντων ανώτατης στάθμης στον κλάδο της μηχανικής. Μολονότι οι επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας διαδραματίζουν καίριο ρόλο για την ηγετική θέση στην τεχνολογία και την προώθηση της καινοτομίας κατά μήκος ολόκληρης της αλυσίδας αξίας, είναι ζωτική ανάγκη να παραμείνει η Ευρώπη ένας τόπος παραγωγής κάθε είδους προϊόντων και (βασικών) αγαθών μηχανικής, μεταξύ άλλων και στους τομείς χαμηλής και μεσαίας τεχνολογίας. Εκτός από τη δημιουργία απασχόλησης, τούτο θα αποβεί καθοριστικό για το ολοκληρωμένο δίκτυο προμηθευτών, που αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα των παραγωγών στην Ευρώπη, και θα επιτρέψει την άμεση ανταλλαγή γνώσεων, την ταχεία έγκριση προϊόντων και την αποκόμιση οφελών από τους περιφερειακούς ομίλους/συμπράξεις.

3.2.1.

Συγκεκριμένα ο κλάδος της μηχανικής βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της μετάβασης προς μια πράσινη οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα, μέσω των προϊόντων, των συστημάτων και των τεχνολογιών που παράγουν οι επιχειρήσεις του κλάδου. Η βιομηχανία κινείται με πολύ ταχείς ρυθμούς προς την τέταρτη βιομηχανική επανάσταση (2), η οποία θα αποτελέσει το εφαλτήριο για μαζική προσαρμογή των προϊόντων στις ανάγκες των καταναλωτών, δίνοντας την ευκαιρία στη βιομηχανία να ανταποκριθεί στις κοινωνιακές προκλήσεις με εξειδικευμένες, κατά παραγγελία λύσεις.

3.2.2.

Η Ευρώπη διαθέτει την απαραίτητη επιστημονική γνώση και ερευνητική δεξιότητα ώστε να κινηθεί προς μια πιο πράσινη οικονομία, αλλά η πορεία προς καινοτομικά προϊόντα απαιτεί κάτι περισσότερο. Η Ευρώπη διαθέτει σαφές επιστημονικό πλεονέκτημα σε πολλές τεχνολογίες, αλλά οι βιομηχανίες που ωφελούνται από τη συναφή έρευνα είναι εγκατεστημένες σε τρίτες χώρες, δηλαδή η Ευρώπη δεν είναι αρκετά ελκυστική ως τόπος παραγωγής για την εισαγωγή αυτών των καινοτομιών στην αγορά ενώ η εκροή γνώσης σε ανταγωνιστικές οικονομίες αποτελεί πραγματική απειλή.

4.1.1.

Κατά την αξιολόγηση των πιθανοτήτων που έχει η ΕΕ για να ασκήσει την απαραίτητη βιομηχανική πολιτική, διαπιστώνονται σοβαρά εγγενή προβλήματα που ενδέχεται να επηρεάσουν την απαιτούμενη μετάβαση. Πρώτον, η ΕΕ στερείται, δυστυχώς, οράματος και ηγεσίας, πράγμα το οποίο επιφέρει υπερβολικά πολλές ασύνδετες πρωτοβουλίες και οξεία έλλειψη συνεκτικότητας του κανονιστικού πλαισίου. Δεύτερον, η έννοια της βιωσιμότητας –η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει μια τέτοια στρατηγική ολοκλήρωσης– θα πρέπει να δώσει την ίδια σημασία και στις τρεις παραμέτρους (την περιβαλλοντική, την κοινωνική και την οικονομική).

4.1.2.

Η τρέχουσα απώλεια εμπιστοσύνης των επενδυτών (3) στην οικονομία της ΕΕ προκαλεί μεγάλη ανησυχία. Έχει ζωτική σημασία να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη. Η πραγματική εφαρμογή της στρατηγικής «ΕΕ 2020», καθώς και η δημιουργία ενθαρρυντικού και προτρεπτικού επιχειρησιακού περιβάλλοντος θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη διέξοδο από την τρέχουσα ύφεση.

4.1.3.

Απαιτούνται πολύ περισσότερες επενδύσεις και ανάπτυξη για την αντιστροφή της συνεχιζόμενης πτώσης της βιομηχανίας στην Ευρώπη. Ο στόχος του 20 % και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας δε θα υλοποιηθούν παρά μόνο εάν η Ευρώπη αναπτύξει ξεκάθαρο όραμα και θεματολόγιο για τον τομέα, πράγμα το οποίο συνεπάγεται συντονισμένη πολιτική, με σαφή έμφαση στην ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας η οποία θα αφορά και τους υπόλοιπους τομείς πολιτικής και θα καθιστά την Ευρώπη ελκυστική για τη σύσταση επιχειρήσεων.

4.1.4.

Οι εταιρείες στον κλάδο της μηχανικής πλήττονται από υπέρμετρο όγκο κανονιστικών διατάξεων, ενίοτε περιττών, και από συχνά φαινόμενα αλληλοεπικάλυψης της εθνικής νομοθεσίας με την ενωσιακή. Ειδικότερα οι ΜμΕ δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις. Το βασικό μέλημα των επιχειρήσεων στον κλάδο της μηχανικής θα έπρεπε να είναι να εξεύρουν λύσεις σε τεχνικά προβλήματα και όχι να δαπανούν σημαντικό μέρος των πόρων τους για την εκπλήρωση των προϋποθέσεων που επιβάλλουν κάθε φορά οι πρόσφατοι κανονισμοί. Μια άμεση προσέγγιση για τον μετριασμό του εν λόγω προβλήματος είναι η μειωμένη παραγωγή νέας νομοθεσίας.

4.1.5.

Ως παράδειγμα περιττής νέας νομοθεσίας μπορούμε να αναφέρουμε την τάση να έπονται τροποποιήσεις μετά από τις περισσότερες προτεινόμενες αναδιατυπώσεις υφιστάμενων κανονισμών και οδηγιών. Συχνά ενδείκνυται η επίλυση ενός προβλήματος με τη βελτιωμένη εφαρμογή των υφιστάμενων κανόνων και όχι με τη θέσπιση νέων διατάξεων. Επομένως, η υιοθέτηση νέων κανόνων πρέπει να είναι λύση έσχατης ανάγκης.

4.1.6.

Ο ευρωπαίος νομοθέτης συχνά προσπαθεί να ρυθμίσει έναν τομέα με υπέρμετρα αναλυτικό τρόπο. Μολονότι αυτό έχει νόημα για ορισμένους τεχνικούς κανονισμούς, ενδέχεται να μην ενδείκνυται για άλλους τομείς· για παράδειγμα, είναι ιδιαίτερα δύσκολο για τις ΜμΕ να συμμορφωθούν προς τους κανόνες περί ηλεκτρομαγνητικών πεδίων. Η στρατηγική της Επιτροπής για την υγεία και την ασφάλεια για το διάστημα 2013-2020 πρέπει να διασφαλίζει επαρκές επίπεδο προστασίας στον τόπο εργασίας και ταυτόχρονα να είναι συνεκτική, σύντομη και εύκολα υλοποιήσιμη.

4.1.7.

Η ευρωπαϊκή νομοθεσία πρέπει να γίνει πιο προβλέψιμη. Όσον αφορά τον επενδυτικό κύκλο των επιχειρήσεων, τούτο συνεπάγεται τη διατήρηση των μεθοδολογιών άπαξ και εδραιωθούν, και την άνοδο των στόχων κατά τρόπο προβλέψιμο και με μακροπρόθεσμη προοπτική. Ένα παράδειγμα αποπροσανατολισμού της αρχικής ολοκληρωμένης προσέγγισης της Επιτροπής αποτελεί η οδηγία για τον οικολογικό σχεδιασμό. Η αρχική εστίαση ήταν στην ενέργεια, και καλό είναι να διατηρηθεί η εύρωστη μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε (Μεθοδολογία για τον οικολογικό σχεδιασμό των συνδεόμενων με την ενέργεια προϊόντων-ΜΟΣΣΕΠ). Οι συχνές τροποποιήσεις δημιουργούν ιδιαίτερο πρόβλημα. Για ορισμένα προϊόντα η νομοθεσία αλλάζει κάθε 5 χρόνια σε γενικές γραμμές, πράγμα ιδιαίτερα καταστροφικό για τον κλάδο της μηχανικής, όπου ο ορίζοντας των επενδύσεων κυμαίνεται από 10 έως 30 χρόνια.

4.1.8.

Δυστυχώς, οι εκτιμήσεις επιπτώσεων της Επιτροπής δεν λαμβάνουν επαρκώς υπόψη το κόστος της νέας νομοθεσίας για τις επιχειρήσεις, ιδίως δε τις ΜμΕ. Το υψηλότερο κόστος που συνεπάγεται η πρόσθετη νομοθεσία και το οποίο στην ουσία παραβλέπεται, προέρχεται από την απώλεια επενδύσεων και νέων επιχειρήσεων στην Ευρώπη, καθώς οι νέες επιχειρήσεις προτιμούν να εγκατασταθούν εκτός ΕΕ.

4.1.9.

Στο ίδιο πνεύμα, χρειάζεται επίσης να είναι ευκολονόητοι οι κανόνες περί δημόσιων συμβάσεων. Στην αντίθετη περίπτωση, οι ΜμΕ δεν θα είναι πλέον σε θέση να υποβάλλουν προσφορές, θα θιγεί ο ανταγωνισμός, θα καταστεί πιο δύσκολη η επαλήθευση των αποφάσεων που λαμβάνονται στο πλαίσιο διαγωνισμών και οι δημόσιες συμβάσεις θα καταστούν περισσότερο ευάλωτες στην απάτη. Κατά συνέπεια, πρέπει να δοθεί έμφαση στην απλούστευση και τη διαφάνεια.

4.1.10.

Το ενεργειακό κόστος στην Ευρώπη είναι πολύ υψηλότερο από ό,τι στις ανταγωνιστικές οικονομίες. Το πιο επείγον μέτρο που απαιτείται για να καταστεί πιο προσιτή η ενέργεια είναι η δημιουργία πραγματικής ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας. Επίσης, είναι σημαντικό να αποφευχθεί η θέσπιση νομοθεσίας που οδηγεί σε νέες αυξήσεις των τιμών. Η μείωση των ανθρακούχων εκπομπών πρέπει να είναι οικονομικά προσιτή, τεχνολογικά ουδέτερη και να βασίζεται στους νόμους της αγοράς.

4.2.1.

Η προστασία από επικίνδυνα προϊόντα που δεν συμμορφώνονται προς τις προδιαγραφές και από παραποιημένα προϊόντα αποτελεί προϋπόθεση για τον θεμιτό ανταγωνισμό. Επί του παρόντος, ποσοστό μικρότερο του 1 % του συνόλου των προϊόντων μεταποίησης που εισάγονται μέσω των μεγάλων ευρωπαϊκών λιμένων ελέγχονται άμα την αφίξει ως προς τη συμμόρφωσή τους προς τις ενωσιακές διατάξεις, με αποτέλεσμα πολλά επικίνδυνα ή παραποιημένα προϊόντα, ειδικότερα ηλεκτρολογικά, να εισέρχονται στην εσωτερική αγορά.

4.2.2.

Οι διαφορές που παρουσιάζουν οι φορείς ελέγχου και εποπτείας στα επιμέρους κράτη μέλη της ΕΕ είναι μεγάλες. Σε ορισμένα κράτη μέλη το σύστημα προβλέπει μηχανισμούς για τη δέουσα προστασία των επιχειρήσεων, σε άλλες χώρες σπανίζουν οι συναφείς φορείς ή είναι ελλιπείς και ανεπαρκείς ή η νομοθεσία εφαρμόζεται με αποκλίσεις. Η ΕΕ καλείται να βελτιώσει και να ενισχύσει τον συντονισμό μεταξύ των συναφών φορέων, ώστε να διαμορφωθεί ένα ικανοποιητικό και ομοιογενές ευρωπαϊκό σύστημα.

4.3.1.

Η τυποποίηση στην Ευρώπη αποτέλεσε καθοριστικό στοιχείο της επιτυχίας της ενιαίας αγοράς. Η τυποποίηση συμβάλλει στο να καταστούν ανταλλάξιμα και επομένως εμπορεύσιμα τα προϊόντα σε ολόκληρο τον κόσμο και κατά μήκος μεγάλων αλυσίδων αξίας. Εντούτοις, τα τελευταία έτη πολλές ΜμΕ παραπονούνται για τον όγκο των απαιτήσεων τυποποίησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο και για το γεγονός ότι η τυποποίηση υπερβαίνει πλέον τις τεχνικές προδιαγραφές. Οι ΜμΕ πρέπει να ενθαρρυνθούν και να στηριχθούν προκειμένου να συμμετάσχουν στη διαδικασία τυποποίησης.

4.3.2.

Καθώς οι ΜμΕ ολοένα και περισσότερο εντάσσονται στις αλυσίδες αξίας, πρέπει να τους δίνεται η δυνατότητα να συνεισφέρουν αναλόγως στην εκπόνηση των προτύπων. Πρέπει να ληφθούν μέτρα πρακτικής φύσεως για την εξασφάλιση ισότητας μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών, δηλαδή την παροχή καλύτερης στήριξης σε εθνικό επίπεδο για τη συμμετοχή των ΜμΕ που διαθέτουν περιορισμένους οικονομικούς πόρους.

4.4.1.

Οι επιχειρήσεις της μηχανικής βιομηχανίας αποτελούν κινητήριους μοχλούς στην πρώτη γραμμή της καινοτομίας στον τομέα της κατασκευής του απαραίτητου εξοπλισμού για την πραγμάτωση της πράσινης επανάστασης. Η ενεργειακή απόδοση, η μείωση των εκπομπών CO2 και οι φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες έχουν θετικό αντίκτυπο στη βιώσιμη ανάπτυξη του κλάδου. Πέραν του ότι δημιουργούν νέα προϊόντα, οι καινοτομίες των εταιρειών μηχανικής συχνά δημιουργούν νέες μεθόδους παραγωγής, προηγμένα αγαθά και συστήματα με ακόμη οικολογικότερο χαρακτήρα, τα οποία παράλληλα θα είναι πιο παραγωγικά και οικονομικά προσιτά για τους πελάτες.

4.4.2.

Η Ευρώπη έχει επιτύχει υψηλό επίπεδο έρευνας και ερευνητικών αποτελεσμάτων. Εντός του 2012 υποβλήθηκαν περισσότερες από 250 000 αιτήσεις για κατοχύρωση ευρεσιτεχνιών στην Ευρώπη. Εντούτοις, η πορεία μετάβασης από την έρευνα στα καινοτομικά προϊόντα απαιτεί κάτι περισσότερο από γνώσεις και ερευνητική ικανότητα. Η Ευρώπη για πολύν καιρό διέθετε σαφές επιστημονικό πλεονέκτημα σε πολλούς τομείς της τεχνολογίας, αλλά τελικά οι βιομηχανίες που ωφελήθηκαν από τη συναφή έρευνα εγκαταστάθηκαν σε πολλές περιπτώσεις εκτός Ευρώπης. Αυτή η ασθενής βιομηχανική αξιοποίηση της υπάρχουσας γνώσης στην Ευρώπη μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με τη συμμετοχή των βιομηχανιών σε ερευνητικά προγράμματα από τα αρχικά στάδια και με ένα κατάλληλο πλαίσιο που θα τους επιτρέπει να αξιοποιούν εγκαίρως την αποκτηθείσα γνώση. Μέσω δημόσιων πόρων πρέπει να προωθηθεί η ενσωμάτωση νέων δομών στη βιομηχανία και την έρευνα, όπως συνεργατικοί σχηματισμοί, τεχνολογικά πάρκα, κέντρα ανταλλαγής τεχνολογιών.

4.4.3.

Για την καλύτερη απορρόφηση των νέων επιστημονικών πορισμάτων από τη βιομηχανία, πρέπει να στοχοθετείται καλύτερα η χρηματοδότηση της έρευνας και της καινοτομίας ώστε να καλύπτει τις ανάγκες της βιομηχανίας και να υλοποιείται ως σύμπραξη δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, όπως ισχύει με το πρόγραμμα «Εργοστάσια του μέλλοντος». Προκειμένου να τονωθεί η συμμετοχή των επιχειρήσεων, ειδικότερα των ΜμΕ, πρέπει να καταστούν απλούστερες οι κατευθυντήριες γραμμές και οι διατάξεις για τη συμμετοχή και την έγκριση έργων, καθώς και να ληφθούν μέτρα για την προώθηση της ίδρυσης σύγχρονων εργοστασίων δυνάμει της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης.

4.5.1.

Ο μεγάλος αριθμός θέσεων εργασίας στον εν λόγω κλάδο αρκεί για να καταδείξει τον καίριο ρόλο που αυτός διαδραματίζει στην καταπολέμηση της υψηλής ανεργίας στην ΕΕ σήμερα και τις αυξημένες δυνατότητες δημιουργίας νέων θέσεων απασχόλησης που ενέχει, εάν η Ευρώπη μπορέσει να προσελκύσει τις επενδύσεις που απαιτούνται για την επόμενη οικονομική ανάκαμψη. Εάν δημιουργηθούν αυτές οι θέσεις εργασίας, θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί η απαράδεκτα υψηλή ανεργία των νέων. Οι τρέχουσες προσπάθειες της ΕΕ να θεσπίσει μια «εγγύηση για τη νεολαία» είναι κατά τα φαινόμενα ένα ικανοποιητικό μέτρο εν μέσω της σημερινής κρίσης. Ωστόσο, μακροπρόθεσμα η βιώσιμη απασχόληση θα προέλθει μόνο από τις επενδύσεις υγιών επιχειρήσεων στην Ευρώπη.

4.5.2.

Πολλοί μεταποιητικοί κλάδοι αντιμετωπίζουν έλλειψη νεαρών επαγγελματιών. Τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης πρέπει να είναι πολύ περισσότερο ευθυγραμμισμένα με τις παρούσες και μελλοντικές ανάγκες των επιχειρήσεων. Πρέπει να ληφθούν μέτρα τόσο από τις αρχές όσο και από τον ίδιο τον κλάδο για την προσέλκυση νέων στον κλάδο και την ταυτόχρονη βελτίωση της εικόνας του. Η έλλειψη επαγγελματιών στους τομείς της επιστήμης, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών σε ορισμένες περιοχές της Ευρώπης πρέπει να αντιμετωπιστεί, π.χ. μέσω της στήριξης της κινητικότητας αυτών των επαγγελματιών σε όλη την Ευρώπη.

4.5.3.

Ακόμη και σήμερα είναι εξαιρετικά λιγοστές οι γυναίκες που προσβλέπουν σε μια σταδιοδρομία στον τομέα της μηχανικής. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες ο κλάδος της μηχανικής έχει ήδη ξεκινήσει εκστρατείες με στόχο να προσελκύσει νεαρές γυναίκες σε προγράμματα μαθητείας και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο έχει στηρίξει έργα για τη άρση του ψυχολογικού φραγμού που κρατά μακριά τις νεαρές γυναίκες από μια σταδιοδρομία στον τομέα της μηχανικής. Ωστόσο, ακόμη είναι μακρύς ο δρόμος. Τα μαθήματα της τεχνολογίας και της μηχανικής πρέπει να διδάσκονται στα σχολεία με τρόπο που θα εμπνέει περισσότερο τους μαθητές.

4.5.4.

Ένα από τα καθοριστικά πλεονεκτήματα πολλών ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, που τις βοήθησαν να αντεπεξέλθουν ικανοποιητικά στην τρέχουσα κρίση, είναι το εξαιρετικό επίπεδο του εργατικού δυναμικού. Χάρη στο σύστημα μαθητείας, οι εργαζόμενοί τους διαθέτουν σφαιρική γνώση της θεωρητικής βάσης και της πραγματικής παραγωγικής διαδικασίας. Έχουν την ικανότητα να εντάσσουν άμεσα την καινοτομία σε διάφορα στάδια της αλυσίδας αξίας. Η ευρωπαϊκή πολιτική για την απασχόληση πρέπει να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να θεσπίζουν τέτοια συστήματα μαθητείας σε επίπεδο επιχειρήσεων. Πρέπει να ενθαρρύνεται η συνεργασία μεταξύ επιχειρήσεων και σχολείων ή πανεπιστημίων, καθώς και οι ανταλλαγές και οι μαθητείες στο πλαίσιο της πρώτης απασχόλησης.

4.5.5.

Οι ενώσεις του κλάδου και οι συνδικαλιστικές ενώσεις μπορούν να αναλάβουν πρωτοβουλίες με τη στήριξη της οικείας κυβέρνησης για την αξιολόγηση της βιομηχανικής εκπαίδευσης και τη βελτίωση των τρόπων για την κάλυψη του κενού στα προσόντα του εργατικού δυναμικού σε μια βιομηχανία που παρέχει ολοένα και πιο εξεζητημένα μηχανήματα και τεχνικές υπηρεσίες, τα οποία απαιτούν νέες δεξιότητες.

4.5.6.

Η διά βίου μάθηση πρέπει να αποτελεί κοινό καθήκον τόσο των εργοδοτών όσο και των εργαζομένων. Οι εργαζόμενοι που χάνουν τη θέση εργασίας τους πρέπει να διαθέτουν επαρκή πρόσβαση σε άμεση αναβάθμιση των προσόντων τους. Πρέπει να επιταχυνθούν οι ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας και η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, όπως αυτές που συγχρηματοδοτούνται από το ΕΚΤ και το ΕΤΠΑ.

4.5.7.

Οι βιομηχανικοί κλάδοι υπόκεινται σε διαρκή μετασχηματισμό. Σημειώνεται διαρκής δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και προϊόντων, με παράλληλη κατάργηση παλαιότερων. Η αναγκαία αναδιάρθρωση πρέπει να οργανώνεται στο πλαίσιο μιας προορατικής διαδικασίας. Όλοι οι κοινωνικοί εταίροι -συνδικάτα και εργοδότες- καθώς και οι κυβερνήσεις και τα όργανα της ΕΕ πρέπει να συμμετάσχουν σε διάλογο για την ανάπτυξη πιο ευέλικτης και θετικής προσέγγισης των μετασχηματισμών της βιομηχανίας. Κατά προτεραιότητα πρέπει να αποφεύγονται οι απολύσεις, ώστε να διατηρείται στις επιχειρήσεις το εργατικό δυναμικό με δεξιότητες και προσόντα. Οι αναπόφευκτες απώλειες θέσεων εργασίας πρέπει να οργανωθούν και να κατανέμονται κατά τρόπο κοινωνικά αποδεκτό. Σε ορισμένες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, συναντώνται παραδείγματα εκσυγχρονισμού της οικονομίας κατά τρόπο παραγωγικότερο, καθαρότερο και με δημιουργία νέων, καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας.

4.5.8.

Η κυβέρνηση, οι ενώσεις βιομηχάνων και οι συνδικαλιστικές ενώσεις καλούνται να εξεύρουν λύσεις για τη συμμόρφωση προς τις κυκλικές διακυμάνσεις της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Η ταχεία και αποτελεσματική αξιοποίηση κατηρτισμένου προσωπικού είναι καίριας σημασίας προκειμένου οι ευρωπαϊκές μεταποιητικές επιχειρήσεις να ανταποκριθούν στις αυξανόμενες πιέσεις του διεθνούς ανταγωνισμού. Η νομοθεσία περί απασχόλησης πρέπει να ευνοεί εργασιακές ρυθμίσεις, τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά, οι οποίες θα συνυπολογίζουν την ανάγκη για αποδοτικότητα στην παραγωγική διαδικασία, καθώς και ζητήματα υγείας, ασφάλειας και ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικού και προσωπικού βίου. Τα μέσα για την αναγκαία ενίσχυση της ευελιξίας δεν πρέπει να χρησιμοποιηθούν σε βάρος των υφιστάμενων κοινωνικών προτύπων της Ευρώπης.

4.5.9.

Οι κοινωνικοί εταίροι σε εθνικό επίπεδο έχουν μεγάλο μερίδιο της ευθύνης κατά τις συλλογικές διαπραγματεύσεις. Πρόκληση αποτελεί η επαρκής ανταπόκριση στον ανταγωνισμό με τα ισχύοντα επίπεδα κόστους εργασίας, ενώ η αγοραστική δύναμη των μισθωτών πρέπει να διατηρηθεί. Η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων δεν πρέπει να επιτευχθεί με τη μείωση των μισθών. Για να διατηρηθεί και να βελτιωθεί η απασχόληση, οι προσπάθειες πρέπει να συγκεντρωθούν στην ανταγωνιστικότητα εκτός τιμών καθώς και στον έλεγχο του κόστους παραγωγής. Τα κέρδη από την παραγωγικότητα θα πρέπει να μοιραστούν μεταξύ της αύξησης των μισθών, των επενδύσεων και της αμοιβής των μετόχων.

4.6.1.

Τα τελευταία έτη η Επιτροπή έχει συνειδητοποιήσει το γεγονός ότι η ενίσχυση των εξαγωγών των ΜμΕ συνιστά καίριο παράγοντα για μια ισχυρότερη οικονομία. Για πολλές ΜμΕ το πρώτο βήμα είναι οι εξαγωγές προς κάποιο άλλο κράτος μέλος της ΕΕ. Για αυτόν τον λόγο είναι τόσο σημαντικός ο ανταγωνισμός στην εσωτερική αγορά, καθώς οι εμπειρίες που αποκομίζονται σε αυτήν μπορεί να κινητοποιήσουν τις επιχειρήσεις να προβούν σε εξαγωγές και εκτός ΕΕ. Δεδομένου ότι οι εξαγωγές εκτός ΕΕ είναι κάτι δύσκολο για τις ΜμΕ, είναι σημαντικό να μη μένουν αβοήθητες σε αυτές τις αγορές. Επιπροσθέτως, πρέπει να βελτιωθεί η πρόσβαση των ΜμΕ σε χρηματοδοτικά μέσα υπέρ των εξαγωγών.

4.7.1.

Μολονότι οι προϋπολογισμοί των κρατών μελών εξακολουθούν να είναι περιορισμένοι, δεν πρέπει να καθυστερεί η πραγματοποίηση των αναγκαίων επενδύσεων σε ενεργειακές υποδομές, διότι κάτι τέτοιο θα έπληττε την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης.

4.7.2.

Οι περισσότερες επενδύσεις στην αποδοτικότητα της ενέργειας και των πόρων σήμερα πραγματοποιούνται μόνο εάν είναι εξασφαλισμένη η απόσβεση εντός χρονικού διαστήματος μικρότερου των τριών ετών, με αποτέλεσμα πολλά πιθανά οφέλη να μένουν ανεκμετάλλευτα. Συχνά δεν πραγματοποιούνται ιδιωτικές επενδύσεις, παρά τη χρησιμότητά τους, διότι η απόσβεσή τους τοποθετείται κατά κανόνα στα τρία έως πέντε έτη. Αυτό το δίλημμα θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί εάν τα μελλοντικά οφέλη από αυτές τις επενδύσεις μπορούσαν να δημιουργήσουν ροή ρευστού ήδη από τη στιγμή που ανακύπτει η ανάγκη της επένδυσης. Επομένως, θα μπορούσαν να συσταθούν ταμεία στο πλαίσιο της ΕΚΤ ή εθνικών τραπεζών χρηματοδότησης που θα παρείχαν πιστώσεις σε εταιρείες και νοικοκυριά για την πραγματοποίηση τέτοιων επενδύσεων, με αντάλλαγμα τα κέρδη που θα αποκομισθούν από την προκύπτουσα εξοικονόμηση έως την αποπληρωμή της πίστωσης. Με αυτό το μοντέλο καθίστανται δυνατές τέτοιου είδους επενδύσεις χωρίς να απαιτούνται κρατικές επιχορηγήσεις.

4.8.1.

Οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες έχουν ωφεληθεί από τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν στο παρελθόν για την καλύτερη ανακύκλωση των αποβλήτων κατά την τρέχουσα περίοδο υψηλών τιμών των πρώτων υλών. Σήμερα ανακυκλώνονται τα περισσότερα μέταλλα, τα οποία αποτελούν τη βάση για την κατασκευή των περισσότερων προϊόντων. Εντούτοις, η πρόσβαση σε πρώτες ύλες που χρειάζεται να εισάγονται εξακολουθεί να έχει καίρια σημασία για την ανταγωνιστικότητα των μηχανικών βιομηχανιών. Ως εκ τούτου, η ΕΕ πρέπει να επιμείνει να μην παρακωλύεται το εμπόριο πρώτων υλών από περιορισμούς ασύμβατους με τους κανόνες του ΠΟΕ, ειδικότερα σε σχέση με το εμπόριο σπάνιων γαιών. Κατά συνέπεια πρέπει να συνυπολογιστεί ο σεβασμός των δεοντολογικών, κοινωνικών και οικολογικών απαιτήσεων.

4.9.1.

Οι ευρωπαϊκές εταιρείες πρέπει να διερευνήσουν και να αξιοποιήσουν πολύ καλύτερα το δυναμικό των νέων κρατών μελών της ΕΕ. Αυτή η προσέγγιση θα μπορούσε να μετατρέψει τα προβλήματα που συνεπάγονται οι μεγάλες οικονομικές διαφορές μεταξύ των ευρωπαϊκών περιφερειών σε πλεονέκτημα για την Ευρώπη.

4.9.2.

Η ΕΟΚΕ προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρακολουθεί την κατάσταση που επικρατεί στον τομέα του διεθνούς εμπορίου κρίσιμων πρώτων υλών. Η ΕΟΚΕ προτείνει την επεξεργασία διάφορων πιθανών σεναρίων, συμπεριλαμβανομένου μάλιστα και του χειρότερου δυνατού, στα οποία θα περιγράφονται οι απειλές και οι δυνατές λύσεις. Πρέπει επίσης να τονωθεί η συνεργασία με τις λοιπές χώρες που βρίσκονται σε παρόμοια θέση (ΗΠΑ, Ιαπωνία, Νότια Κορέα).