(1)

Ο κανονισμός του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 994/98 του Συμβουλίου, της 7ης Μαΐου 1998, για την εφαρμογή των άρθρων 92 και 93 της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας σε ορισμένες κατηγορίες οριζόντιων κρατικών ενισχύσεων, εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να δηλώνει, μέσω κανονισμών, ότι ορισμένες κατηγορίες ενισχύσεων συμβιβάζονται με την εσωτερική αγορά και απαλλάσσονται από την υποχρέωση κοινοποίησης του άρθρου 108 παράγραφος 3 της Συνθήκης.

(1)

Ο κανονισμός του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 994/98 του Συμβουλίου, της 7ης Μαΐου 1998, για την εφαρμογή των άρθρων 92 και 93 της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας σε ορισμένες κατηγορίες οριζόντιων κρατικών ενισχύσεων, εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να δηλώνει, μέσω κανονισμών, ότι ορισμένες κατηγορίες ενισχύσεων συμβιβάζονται με την εσωτερική αγορά και απαλλάσσονται από την υποχρέωση κοινοποίησης του άρθρου 108 παράγραφος 3 της Συνθήκης. Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 994/98 ορίζει τις εν λόγω κατηγορίες, ενώ οι λεπτομέρειες των εξαιρέσεων και οι σκοποί τους διευκρινίζονται στους σχετικούς κανονισμούς και τις κατευθυντήριες γραμμές.

(1α)

Η Επιτροπή αποσκοπεί στην εξεύρεση της σωστής ισορροπίας μεταξύ της επικέντρωσης των προσπαθειών επιβολής σε περιπτώσεις που έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην εσωτερική αγορά, εξαιρώντας ορισμένες ειδικές κατηγορίες κρατικών ενισχύσεων από την υποχρέωση κοινοποίησης, και της αποτροπής ταυτόχρονα του ενδεχόμενου εξαίρεσης υπερβολικά μεγάλου αριθμού υπηρεσιών από τον έλεγχο των κρατικών ενισχύσεων.

(1β)

Θα πρέπει να ληφθούν δεόντως υπόψη τα συμπεράσματα της ειδικής έκθεσης αριθ. 15/2011 του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου με τίτλο «Διασφαλίζουν οι διαδικασίες της Επιτροπής την αποτελεσματική διαχείριση του ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων;».

(3)

Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 994/98 εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να χορηγεί απαλλαγή στις ενισχύσεις για την έρευνα και την ανάπτυξη, αλλά όχι και για την καινοτομία. Η καινοτομία έχει πλέον καταστεί προτεραιότητα πολιτικής για την ΕΕ στο πλαίσιο της «Ένωσης καινοτομίας», η οποία αποτελεί μία από τις εμβληματικές πρωτοβουλίες της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Εξάλλου, πολλά μέτρα ενίσχυσης για την καινοτομία είναι σχετικά περιορισμένης κλίμακας και δεν προκαλούν σημαντικές στρεβλώσεις ανταγωνισμού.

(3)

Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 994/98 εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να χορηγεί απαλλαγή στις ενισχύσεις για την έρευνα και την ανάπτυξη, αλλά όχι και για την καινοτομία. Η καινοτομία συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικής καινοτομίας, έχει πλέον καταστεί προτεραιότητα πολιτικής για την ΕΕ στο πλαίσιο της «Ένωσης καινοτομίας», η οποία αποτελεί μία από τις εμβληματικές πρωτοβουλίες της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Εξάλλου, πολλά μέτρα ενίσχυσης για την καινοτομία είναι σχετικά περιορισμένης κλίμακας και δεν προκαλούν σημαντικές στρεβλώσεις ανταγωνισμού , ιδιαίτερα εάν συμφωνούν με τις εμβληματικές πρωτοβουλίες της «Ευρώπης 2020» και το νέο πρόγραμμα πλαίσιο για την έρευνα και την καινοτομία «Ορίζοντας 2020». Ο νέος γενικός κανονισμός απαλλαγής κατά κατηγορία προσδιορίζει τις προϋποθέσεις και τις κατηγορίες των επιλέξιμων για εξαίρεση ενισχύσεων.

(9)

Στον τομέα του ερασιτεχνικού αθλητισμού, τα μέτρα δημόσιας στήριξης, στον βαθμό που συνιστούν κρατική ενίσχυση, έχουν κατά κανόνα περιορισμένες συνέπειες στο ενδοενωσιακό εμπόριο και δεν προκαλούν σοβαρές στρεβλώσεις ανταγωνισμού. Εξάλλου, τα χορηγούμενα ποσά είναι κατά κανόνα περιορισμένα. Είναι δυνατόν να καθορισθούν σαφείς όροι συμβατότητας με βάση την πείρα που έχει αποκτηθεί, κατά τρόπον ώστε να εξασφαλίζεται ότι οι ενισχύσεις στον ερασιτεχνικό αθλητισμό δεν θα προκαλούν σημαντικές στρεβλώσεις.

(9)

Ο ερασιτεχνικός αθλητισμός δεν μπορεί, κατά κανόνα, να θεωρηθεί ως οικονομική δραστηριότητα. Όταν, κατ' εξαίρεση, ο ερασιτεχνικός αθλητισμός περιλαμβάνει οικονομικές δραστηριότητες και τα μέτρα δημόσιας στήριξης συνιστούν κρατική ενίσχυση, αυτά έχουν κατά βάση περιορισμένες συνέπειες στο ενδοενωσιακό εμπόριο και δεν προκαλούν στρεβλώσεις ανταγωνισμού. Εξάλλου, τα χορηγούμενα ποσά είναι κατά κανόνα περιορισμένα. Είναι δυνατόν να καθορισθούν σαφείς όροι συμβατότητας με βάση την πείρα που έχει αποκτηθεί, κατά τρόπον ώστε να εξασφαλίζεται ότι οι ενισχύσεις στον ερασιτεχνικό αθλητισμό δεν θα προκαλούν σημαντικές στρεβλώσεις στις περιπτώσεις όπου τα εν λόγω αθλήματα περιλαμβάνουν, κατ' εξαίρεση, οικονομικές δραστηριότητες. Ο νέος γενικός κανονισμός απαλλαγής κατά κατηγορία πρέπει να διευκρινίζει κατά πόσον οι κρατικές ενισχύσεις θεωρούνται ότι κατευθύνονται προς αθλητικούς συλλόγους για τις δραστηριότητές τους ή προς έργα αθλητικής υποδομής, και να πραγματοποιεί διάκριση μεταξύ αυτών των δύο κατηγοριών.

(9α)

Λαμβανομένης υπόψη της μεγάλης κοινωνικής σημασίας του αθλητισμού, η ενθάρρυνση της ανάπτυξης νέων αθλητών σε επαγγελματικούς συλλόγους είναι ένας αναγνωρισμένος νόμιμος στόχος στη νομολογία του Δικαστηρίου της ΕΕ. Επομένως, η ενωσιακή πολιτική στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων πρέπει να δημιουργήσει σαφές πλαίσιο στο οποίο τα κράτη μέλη να μπορούν να προωθούν τους στόχους αυτούς και να στηρίζουν προς τούτο αθλητικές οργανώσεις.

(10)

Όσον αφορά τις ενισχύσεις για τις αεροπορικές και τις θαλάσσιες μεταφορές, η Επιτροπή γνωρίζει εκ πείρας ότι, αφενός, οι ενισχύσεις κοινωνικού χαρακτήρα σε κατοίκους απομακρυσμένων περιοχών για μεταφορές, εφόσον χορηγούνται χωρίς διακρίσεις σε σχέση με την ταυτότητα του μεταφορέα, δεν προκαλούν σημαντική στρέβλωση και, αφετέρου, μπορούν να ορισθούν σαφείς όροι συμβατότητας.

(11)

Όσον αφορά τις ενισχύσεις στον τομέα των σιδηροδρομικών, οδικών και εσωτερικών πλωτών μεταφορών, το άρθρο 93 της Συνθήκης προβλέπει ότι οι ενισχύσεις που ανταποκρίνονται στις ανάγκες συντονισμού των μεταφορών ή που αντιστοιχούν στην αποκατάσταση ορισμένων βαρών συνυφασμένων με την έννοια της δημοσίας υπηρεσίας, είναι συμβιβάσιμες με τις Συνθήκες. Το άρθρο 9 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1370/2007 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2007, για τις δημόσιες επιβατικές σιδηροδρομικές και οδικές μεταφορές απαλλάσσει επί του παρόντος από την υποχρέωση προηγούμενης κοινοποίησης που προβλέπει το άρθρο 108 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ την αποζημίωση για την παροχή δημόσιας υπηρεσίας η οποία καταβάλλεται για την παροχή δημοσίων υπηρεσιών επιβατικών μεταφορών ή για τη συμμόρφωση με τιμολογιακές υποχρεώσεις, που καθορίζονται με γενικές διατάξεις, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1370/2007. Για να εναρμονισθεί η προσέγγιση στους κανονισμούς απαλλαγής κατά κατηγορία στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων, σύμφωνα με τις διαδικασίες που προβλέπονται στο άρθρο 108 παράγραφος 4 και στο άρθρο 109 της Συνθήκης, οι ενισχύσεις για τον συντονισμό των μεταφορών ή για την αποκατάσταση ορισμένων βαρών συνυφασμένων με την έννοια της δημοσίας υπηρεσίας, πρέπει να υπαχθούν στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού (EK) αριθ. 994/98 του Συμβουλίου Το άρθρο 9 του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1370/2007 πρέπει, επομένως, να καταργηθεί έξι μήνες από την έναρξη ισχύος κανονισμού που θα εγκρίνει η Επιτροπή σχετικά με τη συγκεκριμένη κατηγορία κρατικών ενισχύσεων.

(11)

Όσον αφορά τις ενισχύσεις στον τομέα των σιδηροδρομικών, οδικών και εσωτερικών πλωτών μεταφορών, το άρθρο 93 της Συνθήκης προβλέπει ότι οι ενισχύσεις που ανταποκρίνονται στις ανάγκες συντονισμού των μεταφορών ή που αντιστοιχούν στην αποκατάσταση ορισμένων βαρών συνυφασμένων με την έννοια της δημοσίας υπηρεσίας, είναι συμβιβάσιμες με τις Συνθήκες.

(12)

Στον τομέα των ενισχύσεων για ευρυζωνικές υποδομές, η Επιτροπή έχει αποκτήσει πλούσια πείρα κατά τα τελευταία έτη και έχει καταρτίσει κατευθυντήριες γραμμές. Η Επιτροπή γνωρίζει εκ πείρας ότι οι ενισχύσεις για ορισμένα είδη ευρυζωνικών υποδομών δεν προκαλούν σημαντική στρέβλωση και θα μπορούσαν να τύχουν απαλλαγής κατά κατηγορία, εφόσον πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις συμβατότητας. Αυτό ισχύει, αφενός, για τις ενισχύσεις που καλύπτουν βασικές ευρυζωνικές υπηρεσίες σε περιοχές όπου δεν υπάρχουν, ούτε είναι πιθανόν να αναπτυχθούν στο άμεσο μέλλον, ευρυζωνικές υποδομές («λευκές» περιοχές) και, αφετέρου, για μικρά μεμονωμένα μέτρα ενίσχυσης που καλύπτουν δίκτυα ταχύτατης πρόσβασης νέας γενεάς («NGA») σε περιοχές στις οποίες δεν είναι πιθανόν να αναπτυχθούν τέτοιες υποδομές στο άμεσο μέλλον. Τούτο ισχύει επίσης για τις ενισχύσεις για έργα πολιτικού μηχανικού τα οποία συνδέονται με τις ευρυζωνικές υπηρεσίες και για παθητική ευρυζωνική υποδομή, τομείς στους οποίους η Επιτροπή έχει αποκτήσει σημαντική πρακτική πείρα και στους οποίους μπορούν να ορισθούν σαφείς όροι συμβατότητας.

(12)

Στον τομέα των ενισχύσεων για ευρυζωνικές υποδομές, η Επιτροπή έχει αποκτήσει πλούσια πείρα κατά τα τελευταία έτη και έχει καταρτίσει κατευθυντήριες γραμμές. Η Επιτροπή γνωρίζει εκ πείρας ότι οι ενισχύσεις για ορισμένα είδη ευρυζωνικών υποδομών δεν προκαλούν σημαντική στρέβλωση και θα μπορούσαν να τύχουν απαλλαγής κατά κατηγορία, εφόσον πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις συμβατότητας. Αυτό ισχύει, αφενός, για τις ενισχύσεις που καλύπτουν βασικές ευρυζωνικές υπηρεσίες σε περιοχές όπου δεν υπάρχουν, ούτε είναι πιθανόν να αναπτυχθούν στο άμεσο μέλλον, ευρυζωνικές υποδομές («λευκές» περιοχές) και, αφετέρου, για μικρά μεμονωμένα μέτρα ενίσχυσης που καλύπτουν δίκτυα ταχύτατης πρόσβασης νέας γενεάς («NGA») σε περιοχές στις οποίες δεν είναι πιθανόν να αναπτυχθούν τέτοιες υποδομές στο άμεσο μέλλον. Τούτο ισχύει επίσης για τις ενισχύσεις για έργα πολιτικού μηχανικού τα οποία συνδέονται με τις ευρυζωνικές υπηρεσίες και για παθητική ευρυζωνική υποδομή, τομείς στους οποίους η Επιτροπή έχει αποκτήσει σημαντική πρακτική πείρα και στους οποίους μπορούν να ορισθούν σαφείς όροι συμβατότητας. Μια απαλλαγή κατά κατηγορία για τα έργα πολιτικού μηχανικού και τις ευρυζωνικές υποδομές θα ενίσχυε τις επενδύσεις, ιδίως σε αγροτικές περιοχές και απομακρυσμένες περιφέρειες. Για την απαλλαγή αυτή θα πρέπει να ισχύει ως προϋπόθεση η διασφάλιση της ελεύθερης πρόσβασης στην αγορά για την εκμετάλλευση των υποδομών.

(13)

Συνεπώς, το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 994/98 πρέπει να επεκταθεί, ώστε να συμπεριλάβει τις εν λόγω κατηγορίες ενισχύσεων.

(13)

Συνεπώς, το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 994/98 πρέπει να επεκταθεί, ώστε να συμπεριλάβει τις κατηγορίες ενισχύσεων που προσδιορίζονται εν προκειμένω .

(14)

Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 994/98 προβλέπει ότι τα όρια για κάθε κατηγορία ενισχύσεων για την οποία η Επιτροπή εκδίδει κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία πρέπει να καθορίζονται είτε ως εντάσεις ενίσχυσης σε σχέση με το σύνολο του αποδεκτού κόστους είτε ως ανώτατα ποσά. Ο όρος αυτός δυσχεραίνει την απαλλαγή κατά κατηγορία ορισμένων ειδών μέτρων που περιλαμβάνουν κρατική στήριξη τα οποία, λόγω του συγκεκριμένου τρόπου με τον οποίον έχουν σχεδιασθεί, δεν είναι δυνατόν να εκφρασθούν ως εντάσεις ενίσχυσης ή ως ανώτατα ποσά, για παράδειγμα τα μέσα χρηματοοικονομικής τεχνικής ή ορισμένες μορφές μέτρων που αποσκοπούν στην προώθηση των επενδύσεων επιχειρηματικών κεφαλαίων. Τούτο οφείλεται ιδίως στο γεγονός ότι τέτοια περίπλοκα μέτρα ενδέχεται να ενέχουν ενίσχυση σε διαφορετικά επίπεδα (άμεσοι δικαιούχοι, ενδιάμεσοι δικαιούχοι, έμμεσοι δικαιούχοι). Δεδομένης της αυξανόμενης σημασίας των εν λόγω μέτρων και της συμβολής τους στην επίτευξη των στόχων της Ένωσης, πρέπει να προβλέπεται περισσότερη ευελιξία ώστε αυτά να μπορούν να τυγχάνουν απαλλαγής κατά κατηγορία. Συνεπώς, θα πρέπει να είναι δυνατόν να καθορίζονται τα όρια ως ανώτατα επίπεδα κρατικής στήριξης , είτε το μέτρο χαρακτηρίζεται κρατική ενίσχυση είτε όχι.

(14)

Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 994/98 προβλέπει ότι τα όρια για κάθε κατηγορία ενισχύσεων για την οποία η Επιτροπή εκδίδει κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία πρέπει να καθορίζονται είτε ως εντάσεις ενίσχυσης σε σχέση με το σύνολο του αποδεκτού κόστους είτε ως ανώτατα ποσά. Ο όρος αυτός δυσχεραίνει την απαλλαγή κατά κατηγορία ορισμένων ειδών μέτρων που περιλαμβάνουν κρατική στήριξη τα οποία, λόγω του συγκεκριμένου τρόπου με τον οποίον έχουν σχεδιασθεί, δεν είναι δυνατόν να εκφρασθούν ως εντάσεις ενίσχυσης ή ως ανώτατα ποσά, για παράδειγμα τα μέσα χρηματοοικονομικής τεχνικής ή ορισμένες μορφές μέτρων που αποσκοπούν στην προώθηση των επενδύσεων επιχειρηματικών κεφαλαίων. Τούτο οφείλεται ιδίως στο γεγονός ότι τέτοια περίπλοκα μέτρα ενδέχεται να ενέχουν ενίσχυση σε διαφορετικά επίπεδα (άμεσοι δικαιούχοι, ενδιάμεσοι δικαιούχοι, έμμεσοι δικαιούχοι). Δεδομένης της αυξανόμενης σημασίας των εν λόγω μέτρων και της συμβολής τους στην επίτευξη των στόχων της Ένωσης, πρέπει να προβλέπεται περισσότερη ευελιξία ώστε αυτά να μπορούν να τυγχάνουν απαλλαγής κατά κατηγορία. Συνεπώς, θα πρέπει να είναι δυνατόν να καθορίζονται τα όρια ως ανώτατα επίπεδα κρατικής στήριξης.

(15α)

Προκειμένου να εξασφαλιστούν ίσοι όροι ανταγωνισμού σύμφωνα με τις αρχές της εσωτερικής αγοράς, τα εθνικά καθεστώτα ενισχύσεων θα πρέπει να εξασφαλίζουν ανοικτή και ισότιμη πρόσβαση στις κρατικές ενισχύσεις για όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς της αγοράς, ιδίως μέσω της χρήσης καθεστώτων ή συστημάτων ενίσχυσης αντί μεμονωμένων ενισχύσεων.

(15β)

Για την εξασφάλιση πραγματικά ίσων όρων ανταγωνισμού απαιτείται η πλήρης και διαφανής εφαρμογή της εθνικής και της ενωσιακής νομοθεσίας για τις δημόσιες συμβάσεις. Κατά συνέπεια, οι εθνικές αρχές θα πρέπει να συμμορφώνεται προς τους ισχύοντες κανόνες για τις δημόσιες συμβάσεις κατά τον σχεδιασμό καθεστώτων κρατικών ενισχύσεων ή τη χορήγηση απαλλαγής σε κρατικές ενισχύσεις βάσει του παρόντος κανονισμού.

(15γ)

Η νομική βάση του παρόντος κανονισμού, το άρθρο 109 ΣΛΕΕ, προβλέπει μόνο διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και όχι τη συνήθη νομοθετική διαδικασία όπως συμβαίνει με άλλους τομείς που αφορούν την ολοκλήρωση της αγοράς και τη ρύθμιση της οικονομίας μετά την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας. Το δημοκρατικό αυτό έλλειμμα δεν μπορεί να γίνει ανεκτό στο πλαίσιο προτάσεων που αφορούν τα μέσα που διαθέτει η Επιτροπή για την εποπτεία αποφάσεων και πράξεων αιρετών εθνικών και τοπικών αρχών. Το έλλειμμα αυτό θα πρέπει να διορθωθεί στο πλαίσιο μελλοντικής τροποποίησης της Συνθήκης. H ανακοίνωση της Επιτροπής της 28ης Νοεμβρίου 2012 με τίτλο «Σχέδιο στρατηγικής για μια βαθιά και ουσιαστική οικονομική και νομισματική ένωση»» προβλέπει την κατάθεση προτάσεων τροποποίησης της Συνθήκης έως το 2014. Οι προτάσεις αυτές θα πρέπει να περιλαμβάνουν ειδική πρόταση για την τροποποίηση του άρθρου 109 της ΣΛΕΕ προκειμένου να εκδοθούν οι κανονισμοί στους οποίους αναφέρεται το εν λόγω άρθρο σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία.

(ii)

έρευνα, ανάπτυξη και καινοτομία,

(ii)

έρευνα, ανάπτυξη και καινοτομία, ιδίως εφόσον συνάδουν με τις εμβληματικές πρωτοβουλίες της «Ευρώπης 2020» και τους στόχους της πολιτικής «Ορίζοντας 2020»,

(iii)

προστασία του περιβάλλοντος,

(iii)

προστασία του περιβάλλοντος, ιδίως εφόσον συνάδει με τις εμβληματικές πρωτοβουλίες της «Ευρώπης 2020» και τους στόχους της περιβαλλοντικής πολιτικής της Ένωσης,

(vα)

προώθηση του τουρισμού, ιδίως εφόσον συνάδει με τους στόχους της πολιτικής της Ένωσης στον τομέα του τουρισμού,

(x)

ερασιτεχνικό αθλητισμό,

(x)

ερασιτεχνικό αθλητισμό και ανάπτυξη νέων αθλητών στον αθλητισμό·

(xi)

κατοίκους απομακρυσμένων περιοχών για μεταφορές, εφόσον οι ενισχύσεις έχουν κοινωνικό χαρακτήρα και χορηγούνται χωρίς διακρίσεις σε σχέση με την ταυτότητα του μεταφορέα,

(xii)

τον συντονισμό των μεταφορών ή για την αποκατάσταση ορισμένων βαρών συνυφασμένων με την έννοια της δημοσίας υπηρεσίας σύμφωνα με το άρθρο 93 της Συνθήκης,