4.10.2012

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 299/170

---

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Λευκή βίβλος μεταφορών: προς την ένταξη και τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών» (διερευνητική γνωμοδότηση)

2012/C 299/31

Εισηγητής: ο κ. Stefan BACK

Στις 11 Ιανουαρίου 2012 και σύμφωνα με το άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα:

Λευκή βίβλος μεταφορών: προς την ένταξη και τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών

(διερευνητική γνωμοδότηση).

Το ειδικευμένο τμήμα «Μεταφορές, ενέργεια, υποδομές και κοινωνία των πληροφοριών», στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της ΕΟΚΕ, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 25 Ιουνίου 2012.

Κατά την 482η σύνοδο ολομέλειας, της 11ης και 12ης Ιουλίου 2012 (συνεδρίαση της 11ης Ιουλίου 2012), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε την ακόλουθη γνωμοδότηση με 140 ψήφους υπέρ, 3 κατά και 7 αποχές.

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1   Η ΕΟΚΕ θα πρέπει να αναλάβει την πρωτοβουλία να δημιουργήσει ένα πλαίσιο για μία ανοικτή και διαφανή ανταλλαγή απόψεων σχετικά με την υλοποίηση της Λευκής Βίβλου μεταξύ της κοινωνίας των πολιτών, της Επιτροπής και άλλων σχετικών φορέων, όπως είναι οι εθνικές αρχές σε διάφορα επίπεδα. Με τον τρόπο αυτόν μπορούν να βελτιωθούν η αποδοχή και η κατανόηση του θέματος από την κοινωνία των πολιτών, και να καταστεί δυνατή η παροχή χρήσιμων πληροφοριών σε φορείς αρμόδιους για τη χάραξη και την εφαρμογή πολιτικής.

1.2   Ο διάλογος πρέπει να διεξάγεται σε πολλά επίπεδα και πρέπει να συμμετέχουν σε αυτόν οι εθνικοί, περιφερειακοί και τοπικοί φορείς τόσο της κοινωνίας των πολιτών, όσο και της κυβέρνησης. Η κοινωνία των πολιτών πρέπει να ορίζεται με ευρύ τρόπο, και να περιλαμβάνει τις επιχειρήσεις, τους εργοδότες, τους εργαζόμενους, τους χρήστες, τις ΜΚΟ και τους ακαδημαϊκούς, χωρίς όμως να περιορίζεται σε αυτούς.

1.3   Ο διάλογος πρέπει να εξασφαλίζει την αμφίδρομη επικοινωνία. Πρέπει να δίδει τη δυνατότητα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επικοινωνεί με αντικείμενο τις προτάσεις και τις πολιτικές δράσεις. Παράλληλα, πρέπει να δίδει την ευκαιρία, ιδίως στην κοινωνία των πολιτών και στις περιφερειακές και τοπικές αρχές, να επικοινωνούν με την Επιτροπή, την ΕΟΚΕ και άλλα αρμόδια θεσμικά όργανα, ούτως ώστε να υποβάλλουν σχόλια και να αναδεικνύουν προβλήματα και ζητήματα που αφορούν την ενωσιακή πολιτική μεταφορών και την υλοποίησή της, έχοντας τη βεβαιότητα ότι θα λάβουν απάντηση. Ο ανοικτός και εποικοδομητικός διάλογος είναι σημαντικός για τη βελτίωση της αποδοχής των πολιτικών μέτρων, περιλαμβανομένων των νομοθετικών προτάσεων και των έργων υποδομής.

1.4   Θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα επισήμανσης συγκεκριμένων προβλημάτων, για παράδειγμα σε ό,τι αφορά την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία, την ποιότητα των τοπικών μεταφορών και την επάρκεια των στόχων της πολιτικής μεταφορών σε ορισμένα πεδία, όπως η στροφή προς άλλους τρόπους μεταφοράς ή οι μεταφορές πέραν μίας ορισμένης απόστασης.

1.5   Ένας διάλογος βάσει των κατευθύνσεων αυτών ενδέχεται να βελτιώσει την κατανόηση και την αποδοχή των ενωσιακών στόχων της πολιτικής μεταφορών και των προτεινόμενων μέτρων υλοποίησης. Ενδέχεται να βοηθήσει τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να κατανοήσουν καλύτερα την πραγματική κατάσταση, την ανάγκη να ληφθούν υπόψη διαφορετικές συνθήκες σε διαφορετικά μέρη της ΕΕ, και να αυξήσει τις δυνατότητες εξεύρεσης ικανοποιητικών λύσεων σε συγκεκριμένα προβλήματα και ανταπόκρισης στις ανησυχίες που έχουν εκφραστεί.

1.6   Η συνέχεια και η ανταπόκριση στις ανησυχίες που εκφράζονται, αποτελούν σημαντικά στοιχεία ενός επιτυχούς διαλόγου, όπως και η έγκαιρη ενημέρωση εκ μέρους της Επιτροπής πριν από τις σχεδιαζόμενες πρωτοβουλίες. Θα πρέπει να επιτευχθεί συμφωνία με την Επιτροπή όσον αφορά τη συμμετοχή της στη διασφάλιση ενός αποτελεσματικού, ανοικτού και διαφανούς διαλόγου. Η ΕΟΚΕ αντιλαμβάνεται ότι η Επιτροπή αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στο διάλογο για τα σχέδια υποδομής και τις δράσεις που προϋποθέτουν αλλαγή συμπεριφοράς. Η ΕΟΚΕ πιστεύει επίσης ότι ο διάλογος θα πρέπει να είναι ευρύτερος και ότι θα προσθέσει αξία στις περισσότερες πρωτοβουλίες.

1.7   Η συμμετοχή των νέων αποτελεί σημαντικό στοιχείο του διαλόγου, προκειμένου να προκύψει ενδιαφέρον και αποδοχή των ενωσιακών στόχων της πολιτικής μεταφορών.

1.8   Ο διάλογος θα πρέπει να βασίζεται κυρίως στην επικοινωνία μέσω του Διαδικτύου. Προς τούτο θα προβλεφθεί ειδικός ιστότοπος. Θα πρέπει να εξεταστεί η χρήση κοινωνικών μέσων επικοινωνίας, όπως είναι το Facebook και το Twitter. Η κατάλληλη διαχείριση του διαδικτυακού διαλόγου είναι σημαντική, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι το σύστημα λειτουργεί. Ένα ειδικό τμήμα του ιστοτόπου για τον διάλογο θα πρέπει να απευθύνεται στους νέους. Θα πρέπει επίσης να υπάρχουν ορισμένοι συναφείς εξωτερικοί σύνδεσμοι, για παράδειγμα με τον ιστότοπο της Επιτροπής για την Πρωτοβουλία των Πολιτών.

1.9   Το Διαδίκτυο δεν θα πρέπει να αποτελεί το μοναδικό μέσο επικοινωνίας. Ο διαδικτυακός διάλογος θα πρέπει να συμπληρώνεται από διασκέψεις ή άλλες πρωτοβουλίες που θα διοργανώνονται ανάλογα με τις ανάγκες, και θα λειτουργούν ως φόρουμ συζήτησης δύο ή τριών θεμάτων. Επίσης, θα πρέπει να πραγματοποιούνται άμεσες επαφές μεταξύ της ΕΟΚΕ και των εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών, όποτε αυτό θεωρείται σκόπιμο. Τα ερωτήματα και οι ανησυχίες που διατυπώνονται εντός αυτών των πλαισίων θα πρέπει να τίθενται υπόψη της Επιτροπής.

1.10   Ενδεχομένως, τα ζητήματα ή τα προβλήματα που επισημαίνονται κατά τον διάλογο θα μπορούσαν να αποτελούν αντικείμενο ψηφισμάτων πρωτοβουλίας από την ΕΟΚΕ και να λαμβάνονται υπόψη στις γνωμοδοτήσεις της για σχετικά θέματα.

1.11   Όσον αφορά τη συμμετοχή των περιφερειακών και των τοπικών αρχών στον διάλογο, θα πρέπει να υπάρξουν επαφές με την Επιτροπή των Περιφερειών (ΕτΠ), ούτως ώστε να επιδιωχθεί ρύθμιση για τη συμμετοχή της ΕτΠ στον διάλογο και στη διαχείρισή του, λαμβανομένων δεόντως υπόψη των ρόλων της ΕΟΚΕ και της ΕτΠ.

1.12   Στην ΕΟΚΕ το διάλογο θα πρέπει να συντονίζει επιτροπή του ειδικευμένου τμήματος ΤΕΝ, με την υποστήριξη της γραμματείας ΤΕΝ και σε συνεχή συνεργασία με την ΕτΠ και την Επιτροπή.

1.13   Λεπτομέρειες για τη διαχείριση και τη ρύθμιση του διαδικτυακού διαλόγου, τους απαιτούμενους πόρους και τα δημοσιονομικά ζητήματα θα πρέπει να εξεταστούν από μία ειδική ομάδα, η οποία θα υποβάλει τις προτάσεις της στο τέλος του 2012. Θα πρέπει να αναζητηθούν ευέλικτες και απλές διαχειριστικές και διοικητικές λύσεις, ει δυνατόν με ήδη διαθέσιμους πόρους. Ενδέχεται να εξεταστεί η δυνατότητα επιμερισμού του κόστους που προκύπτει από τη διαχείριση του διαλόγου με την ΕτΠ.

1.14   Η ημερομηνία-στόχος για την έναρξη του διαλόγου θα πρέπει να είναι οι αρχές του 2013.

2.   Εισαγωγή

2.1   Η Λευκή Βίβλος: Χάρτης Πορείας για έναν Ενιαίο Ευρωπαϊκό Χώρο Μεταφορών - Για ένα ανταγωνιστικό και ενεργειακά αποδοτικό σύστημα μεταφορών (ο Χάρτης πορείας) θέτει δέκα στόχους για ένα ανταγωνιστικό και αποδοτικό ως προς τους πόρους σύστημα μεταφορών που αποτελούν κριτήρια αναφοράς για την επίτευξη του στόχου της μείωσης κατά 60 % των εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων. Οι μακροπρόθεσμοι στόχοι εκθέτουν τους γενικούς στόχους για το 2050, ενώ άλλοι στόχοι αναφέρονται σε ορόσημα το 2020 ή το 2030. Η Λευκή Βίβλος χαράσσει επίσης μία στρατηγική που αποτελείται από 40 πρωτοβουλίες για να συμβάλει στην επίτευξη των εν λόγω στόχων την προσεχή δεκαετία.

2.2   Οι 40 πρωτοβουλίες που καθορίζονται στον Χάρτη πορείας θα πρέπει να υλοποιηθούν έως το 2020. Ορισμένες είναι νομοθετικού χαρακτήρα. Ωστόσο, πολλές βασίζονται σε εθνικές ή τοπικές πρωτοβουλίες ή στην ενθάρρυνση της αλλαγής νοοτροπίας, είτε διότι η αρμοδιότητα της ΕΕ είναι περιορισμένη, είτε διότι η νομοθεσία δεν αποτελεί επαρκές εργαλείο για την αλλαγή νοοτροπίας που είναι απαραίτητη για την επιτυχία μιας δεδομένης πρωτοβουλίας. Η αλλαγή νοοτροπίας είναι σημαντική για την επιτυχία και ορισμένων νομοθετικών πρωτοβουλιών.

2.3   Με επιστολή στις 11 Ιανουαρίου 2012, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε την άποψη της ΕΟΚΕ σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία των πολιτών μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της Λευκής Βίβλου και να συνδράμει στο μακροπρόθεσμο όραμά της για τις μεταφορές. Στην επιστολή αναφέρεται συγκεκριμένα η ανάγκη να εναρμονιστούν τα εθνικά και τα ευρωπαϊκά συμφέροντα όσον αφορά τα σημαντικά έργα υποδομών σε ΔΕΔ-Μ, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να εξασφαλιστούν η υποστήριξη και η συμβολή της κοινωνίας των πολιτών στους μακροπρόθεσμους στόχους που τίθενται στη Λευκή Βίβλο.

2.4   Μπορεί να γίνει σύγκριση με τον ρόλο της ΕΟΚΕ στην υλοποίηση της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» με τη σύσταση μίας νέας οριζόντιας «Συντονιστικής Επιτροπής "Ευρώπη 2020"», προκειμένου να καταστεί δυνατή η αποτελεσματικότερη αλληλεπίδραση μεταξύ των οργάνων της ΕΟΚΕ και των εθνικών ενδιαφερόμενων φορέων, με στόχο την αναγνώριση και τον σχεδιασμό συγκεκριμένων πρωτοβουλιών και βέλτιστων πρακτικών στην εν εξελίξει διαδικασία μεταρρυθμίσεων στα κράτη μέλη. Στις 23 Φεβρουαρίου 2011 δημοσιεύθηκε έκθεση για την αξιολόγηση της κοινωνίας των πολιτών όσον αφορά την κατάρτιση των Εθνικών Προγραμμάτων Μεταρρυθμίσεων και τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στη σχετική διαδικασία· στόχος ήταν να παρασχεθούν πληροφορίες στην Επιτροπή ενόψει του εαρινού Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

2.5   Επίσης, και στην Πράξη για την Ενιαία Αγορά προβλέπεται «Η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και η προώθηση ενός πνεύματος αξιολόγησης». Στην Πράξη ορίζεται ότι η δημόσια διαβούλευση κατέδειξε πως η κοινωνία των πολιτών επιθυμεί μια πιο ενεργό συμμετοχή στην ανάπτυξη της ενιαίας αγοράς. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θα δημοσιεύει τακτικά κατάλογο των 20 κύριων προσδοκιών που έχουν οι πολίτες και οι επιχειρήσεις από την ενιαία αγορά. Ο κατάλογος θα διαβιβάζεται στο φόρουμ ενιαίας αγοράς, στο οποίο θα συμμετέχουν τακτικά φορείς της αγοράς, ήτοι επιχειρήσεις, κοινωνικοί εταίροι και μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) καθώς και εκπρόσωποι των πολιτών, δημόσιες αρχές διαφόρων βαθμίδων και κοινοβούλια. Στο εν λόγω φόρουμ θα εξετάζεται η κατάσταση της ενιαίας αγοράς και θα ανταλλάσσονται βέλτιστες πρακτικές. Το φόρουμ θα συμβάλει στην ανάπτυξη πνεύματος αξιολόγησης των πολιτικών και, ως εκ τούτου, θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην παρακολούθηση της Πράξης για την Ενιαία Αγορά και θα συνδράμει στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της σε επίπεδο βάσης. Ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων πρέπει επίσης να ενισχυθεί, δίδοντάς τους την ευκαιρία να παρουσιάζουν τις θέσεις τους για θέματα που άπτονται της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής.

2.6   Το φθινόπωρο του 2011 δημοσιεύτηκε ένα πρώτο σύνολο προσδοκιών βάσει μελέτης.

2.7   Στην ΕΟΚΕ εξετάζονται επίσης ιδέες για ένα Ευρωπαϊκό Φόρουμ Ενεργειακού Μίγματος (ΕΦΕΜ). Η πρόταση για μόνιμη δομή με συντονιστική επιτροπή, μόνιμη γραμματεία, ετήσιες διασκέψεις και έως και έξι συνεδριάσεις ομάδων εργασίας ανά έτος εξετάζεται σε σχέση με θέματα όπως η χρηματοδότηση, η θεσμική καταλληλότητα και η νομική βάση. Η ιδέα περιλαμβάνει επίσης ένα δίκτυο εθνικών φόρουμ.

3.   Γενικές παρατηρήσεις

3.1   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι ο εν λόγω στόχος είναι παρόμοιος με αυτούς που προαναφέρθηκαν. Επικεντρώνεται στην υποστήριξη και στη συμβολή της κοινωνίας των πολιτών στους μακροπρόθεσμους στόχους που καθορίζει η Λευκή Βίβλος και στην αποδοχή των έργων υποδομών. Η Επιτροπή φαίνεται επίσης να ζητά τη γνώμη της κοινωνίας των πολιτών σχετικά με το εξής ερώτημα: εάν μπορούν η μείωση κατά 60 % των εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων και οι αντίστοιχοι δέκα στόχοι της Λευκής Βίβλου να επιτευχθούν με τα υφιστάμενα εργαλεία που διαθέτει η Επιτροπή.

3.2   Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι το άρθρο 11, παράγραφοι 1 και 3, της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, παρέχει την επίσημη βάση για αυτήν τη δραστηριότητα. Οι εν λόγω διατάξεις θεσπίζουν το καθήκον των θεσμικών οργάνων της ΕΕ να δρομολογήσουν ανοικτό, διαφανή και τακτικό διάλογο με ενώσεις που αντιπροσωπεύουν ενδιαφερόμενους φορείς και με την κοινωνία των πολιτών, να πραγματοποιήσουν εκτενείς διαβουλεύσεις με επιχειρήσεις και αντιπροσωπευτικές οργανώσεις και να δώσουν τη δυνατότητα στους πολίτες και στις ενώσεις να δημοσιοποιήσουν και να ανταλλάξουν τις απόψεις τους. Η ΕΟΚΕ σημειώνει επίσης ότι αυτό το άρθρο αποτελεί τη νομική βάση και για την Πρωτοβουλία Πολιτών

3.3   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι, από τους δέκα στόχους που τίθενται στη Λευκή Βίβλο, η υποστήριξη της κοινωνίας των πολιτών φαίνεται να είναι ιδιαιτέρως σημαντική για τους στόχους αριθ. 1 (αποδοχή από την αγορά και αλλαγή νοοτροπίας), 3 (στάση των φορέων, των αρμοδίων για τον σχεδιασμό των μεταφορών και των κατόχων φορτίων), 4 (αλλαγές νοοτροπίας), 5, 7 (βέλτιστη αξιοποίηση των υποδομών και των συστημάτων διαχείρισης της κυκλοφορίας, ενθάρρυνση του αποτελεσματικού διασυνοριακού σχεδιασμού), 8, 10 (δίκαιος χαρακτήρας του συστήματος), 9 (ασφάλεια και σχετική νοοτροπία).

3.4   Η υποστήριξη των στόχων του Χάρτη πορείας είναι προφανώς χρήσιμη, καθώς συμβάλλει στη δημιουργία ευνοϊκού πολιτικού κλίματος για την εφαρμογή του.

3.5   Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, στα σημαντικά γενικά ζητήματα, για τα οποία ο διάλογος με την οργανωμένη κοινωνία των πολιτών μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμος, περιλαμβάνονται:

—	ζητήματα που αφορούν την ευθυγράμμιση του ενωσιακού συμφέροντος με το εθνικό/περιφερειακό/τοπικό συμφέρον, ιδίως από τη σκοπιά των συμφερόντων της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών·

—	ζητήματα που αφορούν μη τεχνικούς τρόπους προώθησης των στόχων της πολιτικής μεταφορών, περιλαμβανομένης της εταιρικής πολιτικής, της επιχειρηματικής νοοτροπίας, της αποδοχής της καινοτομίας και της αλλαγής νοοτροπίας.

3.6   Όσον αφορά τα εν λόγω σημεία, η υποστήριξη της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών είναι σημαντική και πιθανώς το βέλτιστο μέσο για την προώθηση πληροφοριών, την εξασφάλιση υποστήριξης, αλλά και την αναδραστική ενημέρωση για προβλήματα και εμπόδια.

3.7   Ιδεωδώς, τα εν λόγω μέσα επικοινωνίας μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για συγκριτική αξιολόγηση και ανταλλαγή πληροφοριών.

3.8   Ο κατάλογος πρωτοβουλιών υποδεικνύει επίσης τους τομείς, στους οποίους η υποστήριξη της κοινωνίας των πολιτών είναι σημαντική για την επίτευξη των μακροπρόθεσμων στόχων.

4.   Ειδικές παρατηρήσεις

4.1   Για να έχουμε μία καλύτερη εικόνα σχετικά με τα σημεία στο σχέδιο δράσης 40 σημείων με ορίζοντα το 2020, που περιλαμβάνεται στη Λευκή Βίβλο και για το οποίο είναι ιδιαιτέρως σημαντική η υποστήριξη της κοινωνίας των πολιτών, η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή στα ακόλουθα ζητήματα:

4.2   Ένας Ενιαίος Ευρωπαϊκός Χώρος Μεταφορών

4.2.1   Οι σχεδιαζόμενες πρωτοβουλίες για την προώθηση ποιοτικών θέσεων και συνθηκών εργασίας θα απαιτήσουν την ενεργό συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, οι οποίοι ενδέχεται επίσης να έχουν χρήσιμη συμβολή όσον αφορά τη σκοπιμότητα περαιτέρω ενεργειών στο πλαίσιο του κοινωνικού διαλόγου (άρθρα 9, 152 και 153 ΣΛΕΕ). Όσον αφορά την πρόληψη κοινωνικών συγκρούσεων και τις πιθανές ενέργειες με στόχο τη δημιουργία ισότιμων όρων σε ό,τι αφορά το ύψος των αποζημιώσεων, υπενθυμίζεται ότι οι εν λόγω τομείς εξαιρούνται ρητώς από την αρμοδιότητα της ΕΕ (άρθρο 153, παρ. 5 ΣΛΕΕ). Το καθεστώς αποζημιώσεων που εφαμόζει μία χώρα για τις διασυνοριακές υπηρεσίες υπόκειται στις διατάξεις της οδηγίας για τις υπηρεσίες και της οδηγίας για την απόσπαση εργαζομένων. Μόνο η τελευταία ισχύει για τις μεταφορές όπου οι διατάξεις της μπορούν να προκαλέσουν ιδιαίτερα προβλήματα.

4.2.2   Η ασφάλεια των μεταφορών, καθώς και η ελεύθερη μετακίνηση ατόμων με αναπηρία και ηλικιωμένων επιβατών που συνδέεται άμεσα με την προσβασιμότητα σε ολόκληρη την αγορά μεταφορών, δεν αποτελούν μόνο ζήτημα ρύθμισης, αλλά και ζήτημα πολιτικής της εταιρίας μεταφορών και ανθρώπινου παράγοντα.

4.2.3   Παρομοίως, μολονότι ο Ενιαίος Ευρωπαϊκός Ουρανός, ο Ενιαίος Ευρωπαϊκός Σιδηροδρομικός Χώρος και η Γαλάζια Ζώνη εξαρτώνται ουσιαστικά από ρυθμιστικά μέτρα και διοικητικές διαδικασίες, η πραγματική χρήση των δυνατοτήτων που διανοίγονται, ιδίως όσον αφορά τον Ενιαίο Σιδηροδρομικό Χώρο και τη Γαλάζια Ζώνη, περιλαμβανομένης της βέλτιστης χρήσης των Ευφυών Συστημάτων Μεταφορών, καθώς και η πρόσβαση σε λιμένες θα εξαρτηθούν από τις ενέργειες των φορέων και των άλλων ενδιαφερόμενων μερών.

4.2.4   Τα ζητήματα ποιότητας, προσβασιμότητας και αξιοπιστίας των υπηρεσιών μεταφοράς αφορούν τόσο τις εμπορικές, όσο και τις επιβατικές μεταφορές. Ειδικότερα, όσον αφορά τις εμπορευματικές μεταφορές, οι ενέργειες των διαφόρων εμπλεκομένων φορέων αποτελούν σημαντικό παράγοντα επιτυχίας τους. Όσον αφορά ειδικά τις επιβατικές μεταφορές, η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του κανονιστικού πλαισίου για τα δικαιώματα των επιβατών, καθώς και η αξιολόγηση της ποιότητας των μεταφορικών υποδομών για άτομα με αναπηρία και ηλικιωμένους επιβάτες, θα απαιτήσουν και τη συμμετοχή της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών.

4.3   Ενίσχυση και ολοκλήρωση των βασικών τοπικών πρωτοβουλιών

4.3.1   Το μήνυμα της Λευκής Βίβλου των μεταφορών που επικεντρώνεται στην αποτελεσματικότητα των πόρων, στην προσαρμογή και στην βιωσιμότητα έχει ήδη υποκινήσει προγράμματα δράσης των πολιτών, στην ύπαιθρο και στις πόλεις, σε ολόκληρη την Ευρώπη και μάλιστα με πολλούς και καινοτόμους τρόπους. Για παράδειγμα, οργανωμένα προγράμματα συν-αυτοκίνησης μειώνουν τον αριθμό των ιδιόκτητων αυτοκινήτων, και τοπικές κοινοτικές μεταφορές, ιδίως όσες πραγματοποιούνται κατόπιν αιτήσεως, προσφέρουν βελτιωμένη πρόσβαση και κινητικότητα σε μειονεκτικές και απομονωμένες ομάδες. Στα σχέδια ανταπόκρισης που καταστρώνουν οι τοπικές κοινωνίες, που συχνά δίδουν ιδιαίτερη έμφαση στην μικρότερη δυνατή χρήση ενέργειας, επισημαίνονται ως βασικά στοιχεία οι βιώσιμες μεταφορές και η κατάλληλη γεωγραφική τους θέση. Τα προγράμματα αυτά δεν προσφέρουν μόνο νέα πρότυπα μεταφορών, καθώς αναπτύσσονται από τη βάση, αλλά παρέχουν στους συμμετέχοντες δημόσια δέσμευση και ευκαιρίες ενημέρωσης. Αυτό διευρύνει τη βάση των γνώσεων του κοινού και του επιτρέπει να αντιληφθεί την απαιτούμενη αλλαγή συμπεριφοράς που καθίσταται αναγκαία για το μέλλον.

4.3.2   Ωστόσο, οι πολλές τοπικές πρωτοβουλίες που υλοποιούνται σε διάφορα μέρη της Ευρώπης στερούνται συντονισμού και συγκεκριμένης δομής, και δεν ανταποκρίνονται στο μέγεθος της πρόκλησης και κυρίως στην επιδίωξη της απότομης μείωσης των εκπομπών CO2 που προέρχονται από τις μεταφορές. Ο φιλόδοξος στόχος που θέτει η Λευκή Βίβλος καθιστά απαραίτητη την αισθητή εντατικοποίηση των προσπαθειών, μέσω των ακόλουθων δράσεων:

—	περαιτέρω ανάπτυξη και επέκταση των υφιστάμενων πρωτοβουλιών, ιδίως ενόψει της μεγιστοποίησης της δημόσιας συμμετοχής και δέσμευσης·

—	πολλαπλασιασμός των πρωτοβουλιών στην ευρωπαϊκή επικράτεια βάσει των υφισταμένων ορθών πρακτικών και με ιδιαίτερη έμφαση στη δημόσια συμμετοχή και δέσμευση·

—	προοδευτική ολοκλήρωση όλων αυτών των πρωτοβουλιών μέσω κοινών πλατφορμών επικοινωνίας και εργαλείων που θα καταστήσουν δυνατή την ανταλλαγή ορθών πρακτικών και την επαφή με μεγαλύτερες κοινότητες, ευαισθητοποιώντας ευρεία στρώματα της κοινής γνώμης ως προς τις προκλήσεις και τις πιθανές λύσεις.

4.4   Μελλοντοστραφής καινοτομία - τεχνολογία και συμπεριφορά

4.4.1   Η Ευρωπαϊκή στρατηγική για την έρευνα, την καινοτομία και την ανάπτυξη στον τομέα των μεταφορών δεν αποτελεί μόνο ζήτημα έρευνας, χρηματοδότησης της έρευνας, διακυβέρνησης και ανάπτυξης ευφυών συστημάτων κινητικότητας. Όπως τονίζεται στον Χάρτη πορείας, απαιτείται υποστήριξη από ρυθμιστικό πλαίσιο. Ωστόσο, η αποδοχή και η υιοθέτηση από την αγορά αποτελούν επίσης ουσιαστικά στοιχεία και, στο πλαίσιο αυτό, η οργανωμένη κοινωνία των πολιτών μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο.

4.4.2   Αυτό είναι στενά συνυφασμένο με το ζήτημα των Καινοτόμων Μοντέλων Κινητικότητας, όπου είναι ιδιαιτέρως σημαντική η στάση των επιχειρήσεων, των κατόχων φορτίων και –στην περίπτωση των επιβατικών μεταφορών– του κοινού.

4.4.3   Αυτό συμβαίνει με τις εμπορευματικές μεταφορές, όπου η προθυμία αξιοποίησης των τεχνικών καινοτομιών και των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ) είναι σημαντική, όπως επίσης π.χ. η προθυμία συνεργασίας προκειμένου να βελτιστοποιηθεί η αξιοποίηση της δυναμικότητας.

4.4.4   Επίσης, όπως συμβαίνει με τις αστικές μεταφορές, πολλά εξαρτώνται από την υποστήριξη της κοινωνίας των πολιτών για τη διασφάλιση της διάθεσης στην αγορά εναλλακτικών συστημάτων πρόωσης, την αποτελεσματική οργάνωση "του τελευταίου χιλιομέτρου" των διανομών και τον βιώσιμο σχεδιασμό των ατομικών μετακινήσεων και των εμπορευματικών μεταφορών.

4.5   Σύγχρονες υποδομές, ευφυής χρέωση και χρηματοδότηση

4.5.1   Όσον αφορά το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Κινητικότητας, έχουν ζωτική σημασία θέματα όπως η βέλτιστη χρήση εργαλείων ΤΠ, τα συστήματα παρακολούθησης και εντοπισμού φορτίου και η βελτιστοποίηση των χρονοπρογραμμάτων και των ροών κυκλοφορίας (ηλεκτρονικές εμπορευματικές μεταφορές/e-Freight), που απαιτούν αποδοχή από τους φορείς της αγοράς. Η εν λόγω αποδοχή είναι αναγκαία για να έχει νόημα η ανάπτυξη συνδέσμων ΔΕΔ-Μ. Το ζητούμενο είναι τόσο η επίτευξη βέλτιστων αποτελεσμάτων, όσο και η αποτελεσματικότητα των επενδύσεων.

4.5.2   Στο πλαίσιο της προσέγγισης του διαδρόμου ΔΕΔ-Μ ως μέσου υλοποίησης του βασικού δικτύου, τα έργα υποδομών θα πρέπει να αναπτύσσονται έτσι ώστε να δίδουν τη δυνατότητα στους πολίτες, στην κοινωνία των πολιτών και στις αρμόδιες αρχές να οικειοποιηθούν τα εν λόγω έργα και να ταυτιστούν με αυτά. Σε αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνονται μέτρα όπως είναι η έγκαιρη συμμετοχή (αρχής γενομένης από τη φάση σχεδιασμού), η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών από ολόκληρη την Ένωση, η εφαρμογή υπερσύγχρονων μεθόδων σχεδιασμού και υλοποίησης ή η διαρκής και διαφανής επικοινωνία. Στο πλαίσιο αυτό, η υποστήριξη της κοινωνίας των πολιτών μπορεί επίσης να συμβάλει στη δημιουργία ενός κλίματος που να ευνοεί περισσότερο τον συνεκτικό διασυνοριακό σχεδιασμό υποδομών.

4.5.3   Όσον αφορά τη χρηματοδότηση, το ζήτημα των συμπράξεων δημόσιου/ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) παραμένει στην ουσία ζήτημα χρηματοδότησης το οποίο θα εξαρτάται καθαυτό ιδίως από νομικές και τεχνικές πτυχές. Ωστόσο, δεδομένης της σημασίας που έχει η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών σε έργα και υπηρεσίες υποδομής στο πλαίσιο των οποίων μπορεί να χρησιμοποιηθούν ΣΔΙΤ, υφίσταται εύλογο συμφέρον της κοινωνίας των πολιτών για συμμετοχή στον σχεδιασμό και την υλοποίηση ΣΔΙΤ.

4.5.4   Όσον αφορά τη χρέωση και την αποφυγή στρεβλώσεων, πρόκειται κυρίως για ζήτημα κανονιστικής φύσεως. Ωστόσο, οι επαφές με την κοινωνία των πολιτών μπορούν να παράσχουν χρήσιμες πληροφορίες όσον αφορά τις προοπτικές δημιουργίας ενός κλίματος αποδοχής των εν λόγω μέτρων. Τέτοιες επαφές μπορούν επίσης να αποτελούν πηγή πληροφοριών όσον αφορά τα κοινωνικά προβλήματα που ενδέχεται να προκύψουν από επιπτώσεις στο κόστος σε αραιοκατοικημένες περιοχές ή στην ποιότητα ζωής ομάδων που αποτελούνται από οικονομικά ασθενέστερα άτομα ή άτομα με αναπηρίες.

Για να υπάρχει αποδοχή, είναι σημαντικό να θεωρηθεί κάθε σύστημα χρέωσης ως λογικό και δίκαιο και, στο πλαίσιο αυτό, η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμη.

---