28.7.2009

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 175/63

---

Γνωμοδοτηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Βιομηχανικές μεταλλαγές, εδαφική ανάπτυξη και ευθύνη των επιχειρήσεων»

(2009/C 175/11)

Στις 17 Ιανουαρίου 2008, και σύμφωνα με το άρθρο 29, παράγραφος 2, του Εσωτερικού της Κανονισμού, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή αποφάσισε να καταρτίσει γνωμοδότηση πρωτοβουλίας με θέμα:

Βιομηχανικές μεταλλαγές, εδαφική ανάπτυξη και ευθύνη των επιχειρήσεων.

Η Συμβουλευτική Επιτροπή Βιομηχανικών Μεταλλαγών, στην οποία ανατέθηκε η προετοιμασία των εργασιών της ΕΟΚΕ, κατήρτισε τη γνωμοδότησή της στις 18 Νοεμβρίου 2008, βάσει της έκθεσης του εισηγητή κ. PEZZINI και του συνεισηγητή κ. GAY.

Κατά την 449η σύνοδο ολομελείας της, της 3ης και 4ης Δεκεμβρίου 2008, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε την ακόλουθη γνωμοδότηση με 168 ψήφους υπέρ, 1 κατά και 3 αποχές.

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1   Στο πλαίσιο της στρατηγικής της Λισσαβώνας και του Göteborg, η ΕΟΚΕ θεωρεί θεμελιώδους σημασίας την αναζωογόνηση των τοπικών εδαφικών συστημάτων, με τη μορφή οργανικών συνόλων δομών, υποδομών και φορέων του ιδιωτικού και του δημοσίου τομέα, τα οποία αποσκοπούν να συνδυάσουν υψηλό επίπεδο ευημερίας και ανταγωνιστικότητας με εκτεταμένες κοινωνικές και περιβαλλοντικές αρμοδιότητες σε ένα κοινό αναπτυξιακό όραμα στέρεα «αγκυροβολημένο» στην εδαφική περιοχή. Ουσιαστικά, το ζητούμενο είναι μια διαδικασία η οποία να προσδιορίζει το αποτέλεσμα μιας σειράς αλληλεπιδράσεων.

1.2   Η ΕΟΚΕ συνιστά να αναληφθεί μια κοινοτική πρωτοβουλία για την ανάπτυξη«της κοινωνικά υπεύθυνης περιοχής» (ΚΥΠ). Η ΚΥΠ μπορεί να οριστεί ως συνδετικός κρίκος μεταξύ των στόχων της δημοκρατίας της εγγύτητας και των στόχων της ανάληψης ευθυνών εκ μέρους των διοικήσεων, αλλά και των δημοσίων και ιδιωτικών φορέων στο σύνολό τους, ενόψει της υιοθέτησης μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής προσέγγισης για την ανταγωνιστική αξιοποίηση των εδαφικών ιδιαιτεροτήτων.

1.3   Η ΕΟΚΕ ζητεί η πρωτοβουλία ΚΥΠ να συνοδεύεται από ένα Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Δράσης το οποίο να αποσκοπεί:

—	στην προώθηση της ένταξης της εδαφικής διάστασης των κοινοτικών πολιτικών, ιδίως στο πλαίσιο της στρατηγικής της Λισσαβώνας και του Göteborg·

—	στην υποστήριξη της ενσωμάτωσης στις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές πολιτικές των προτεραιοτήτων που ορίζονται στην Εδαφική Ατζέντα και στο Χάρτη της Λειψίας·

—	στην ενθάρρυνση και στη συγχρηματοδότηση δράσεων εδαφικής προοπτικής διερεύνησης (foresight), με στόχο να προαχθούν κοινά οράματα για μια κοινωνικά υπεύθυνη εδαφική ανάπτυξη·

—	στην έναρξη λειτουργίας δικτύων εδαφικής αριστείας και ευρωπαϊκών ομίλων συνεργασίας.

1.4   Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι για να δοθεί συνέχεια στην Κοινοτική Πρωτοβουλία ΚΥΠ (1) και στο σχετικό Πρόγραμμα Δράσης:

—	η Ευρωπαϊκή Κοινότητα πρέπει να μειώσει αισθητά τον διοικητικό και γραφειοκρατικό φόρτο των τοπικών οικονομικών και κοινωνικών φορέων με την απλοποίηση των διαδικασιών και με την εφαρμογή της «ανοικτής μεθόδου συντονισμού»·

—	τα κράτη μέλη πρέπει να εφαρμόζουν ομοιόμορφα τις κοινοτικές διατάξεις προκειμένου να διαφυλαχθεί η ενότητα της ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς·

—	οι τοπικές και περιφερειακές αρχές πρέπει να δίνουν τη δυνατότητα πλήρους συμμετοχής στους οικονομικούς και κοινωνικούς φορείς και να αναπτύσσουν στρατηγικές συμβατές με τη συνεργασία, την καινοτομία και τον ανταγωνισμό·

—	ο ιδιωτικός τομέας οφείλει να αναπτύξει έναν εποικοδομητικό κοινωνικό διάλογο, ο οποίος να διευρυνθεί και στην κοινωνία των πολιτών, σχετικά με τα κοινά οράματα που προοιωνίζουν τις βιομηχανικές μεταλλαγές.

1.5   Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ένθερμα την ανάπτυξη της δημοκρατίας της εγγύτητας, σύμφωνα με την οποία οι αρμόδιοι πολιτικοί, οικονομικοί και κοινωνικοί φορείς της περιοχής συμμετέχουν στις δράσεις που αποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και στην ανταγωνιστική και βιώσιμη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των περιοχών της Ένωσης.

1.6   Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, πρέπει να καταβληθούν μεγάλες προσπάθειες για την καλλιέργεια ενός πνεύματος καινοτομίας και συμμετοχής: η ζήτηση δημοκρατικών αξιών πρέπει να εκπορεύεται από το σύνολο της κοινωνίας της ενδιαφερόμενης περιοχής και από μεγάλο αριθμό φορέων και θεσμικών οργάνων που αντιπροσωπεύουν τα συμφέροντα των διαφόρων τομέων δραστηριότητας. Σε αυτό το πλαίσιο, η επιχείρηση εκλαμβάνεται ως μια κοινότητα που παράγει πλούτο για την ανάπτυξη μιας καλύτερης κοινωνίας στην εκάστοτε περιοχή.

1.7   Εν προκειμένω, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να υλοποιηθούν άμεσα οι δηλώσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 13ης και 14ης Μαρτίου 2008 για τον σημαντικό ρόλο των τοπικών και περιφερειακών αρχών στη δημιουργία οικονομικής μεγέθυνσης και θέσεων εργασίας και στην ανάπτυξη ικανοτήτων διακυβέρνησης της περιοχής μεταξύ όλων των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών συνιστωσών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.

1.8   Η ΕΟΚΕ είναι επίσης πεπεισμένη ότι η Ευρώπη πρέπει να καταστεί πόλος αριστείας όσον αφορά την ανάπτυξη της ΚΥΠ  (2), να αξιοποιήσει τις θετικές εμπειρίες του EMAS και της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ), αλλά και να διευρύνει το πλαίσιο αναφοράς στην εδαφική διάσταση κατά τρόπο ώστε να εξασφαλιστεί ότι η κληρονομιά της κοινής ευθύνης αποτελεί σταθερό στοιχείο της συνιστώσας των επιχειρήσεων, αρκεί να επωφελείται από τα συστήματα δικτύου και τους συνεργατικούς σχηματισμούς (clusters) και να έχει πλήρη συμμετοχή στη διαδικασία της στρατηγικής εδαφικής ανάπτυξης.

1.9   Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η συνιστώσα των πολύ μικρών και των μικρών επιχειρήσεων και η τεράστια και σημαντική εμπειρία της κοινωνικής οικονομίας πρέπει να τύχουν συνδρομής και εμπειρογνωμοσύνης, καθώς και καλύτερης πρόσβασης στην πίστωση και στην μικροπίστωση, προκειμένου να επιτευχθεί η ανάπτυξη μιας διαχείρισης επιχειρήσεων φιλικής προς το περιβάλλον, την εδαφική περιοχή και τους κατοίκους της.

1.10   Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η κοινοτική πρωτοβουλία ΚΥΠ και το Σχέδιο Δράσης της θα πρέπει συγχρόνως να προωθούν τον διαρθρωμένο στην εδαφική περιοχή κοινωνικό διάλογο, καθώς και τις αδελφοποιήσεις μεταξύ τοπικών θεσμικών οργάνων, ιδιαίτερα σε διασυνοριακό επίπεδο. Στόχος είναι να καταστεί δυνατή — μέσω ισχυρότερων εταιρικών σχέσεων — η συνολική ενίσχυση της ανάπτυξης ικανοτήτων (capacity building), των γνώσεων και των αποτελεσμάτων των εδαφικών κοινοτήτων που εκφράζονται σε διαφορετικά επίπεδα ικανοτήτων και βρίσκονται συχνά σε συνθήκες αμοιβαίου ανταγωνισμού.

1.11   Η ΕΟΚΕ εξαίρει, εν κατακλείδι, τη σημασία που έχει η διασφάλιση υψηλού επιπέδου συντονισμού από συστήματα πολυεπίπεδης διακυβέρνησης προκειμένου να μην κατατμηθούν σε τοπικό επίπεδο όλα όσα έχουν ενωθεί από την ενιαία αγορά, αποφεύγοντας το ενδεχόμενο κατακερματισμού και διακριτικής μεταχείρισης στην περιοχή, γεγονός το οποίο θα καθιστούσε την ευρωπαϊκή οικονομία ακόμη ευπαθέστερη στις παγκόσμιες αγορές.

2.   Εισαγωγή

2.1   Με την ευκαιρία της διάσκεψης της 4ης Μαρτίου 2008 που διοργανώθηκε από την Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ για τον εδαφικό διάλογο, ο ρόλος των τοπικών και περιφερειακών κοινοτήτων για την επίτευξη των στόχων της αναθεωρημένης στρατηγικής της Λισσαβώνας τέθηκε ως προτεραιότητα στο πλαίσιο της πολιτικής για τη συνοχή.

2.2   Με την παρούσα γνωμοδότηση η ΕΟΚΕ προτίθεται να προσδιορίσει τις σχέσεις μεταξύ της εδαφικής περιοχής και των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών φορέων για την εφαρμογή της στρατηγικής της Λισσαβώνας και την ανάπτυξη μιας ανταγωνιστικής κοινωνίας της γνώσης στην εσωτερική και παγκόσμια αγορά.

2.3   Ως σημείο εκκίνησης τίθεται, αφενός, η βελτίωση των οραμάτων που προοιωνίζουν τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές αλλαγές και της οργάνωσης όσων συμβάλλουν στην υλοποίηση μιας «κοινωνικά υπεύθυνης περιοχής» (ΚΥΠ) (3) και, αφετέρου, ο προσδιορισμός των ευθυνών των επιχειρήσεων, των διοικήσεων, των κοινωνικών εταίρων και όλων των φορέων που συμβάλλουν στην αξιοποίηση της ανταγωνιστικότητας της περιοχής, με στόχο την καθιέρωση ενός δυναμικού, αλληλέγγυου και συνεκτικού ευρωπαϊκού κοινωνικού προτύπου (4).

Η εδαφική οικονομία, ανάλογα με τη σύνθεσή της, μπορεί να εκτίθεται λιγότερο ή περισσότερο στον διεθνή οικονομικό ανταγωνισμό. Εξάλλου, ο δείκτης του ΑΕγχΠ (ή της προστιθέμενης αξίας) δεν αντικατοπτρίζει το επίπεδο πλούτου μιας περιοχής κι αυτό για δύο λόγους. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την πρόσφατη δημοσίευση εκ μέρους της Επιτροπής της Πράσινης Βίβλου που φέρει τον τίτλο: «Πράσινη Βίβλος για την εδαφική συνοχή — Μετατροπή της εδαφικής ποικιλομορφίας σε προτέρημα» (5) και θα αποτελέσει αντικείμενο άλλης γνωμοδότησης.

2.4.1   Πρώτον, τα διανεμόμενα κέρδη που προέρχονται από την εργασία και το κεφάλαιο, καθώς και η φορολογία που καταβάλλεται από τις παραγωγικές δυνάμεις της αγοράς, δεν παραμένουν στο σύνολό τους στην περιοχή όπου δημιουργήθηκαν διότι σημειώνεται «εξαγωγή» ορισμένων πόρων.

2.4.2   Δεύτερον, και κυριότερο, οι εδαφικές περιοχές εξαρτώνται και από άλλους πόρους και όχι μόνον από τους πόρους των παραγωγικών δυνάμεων (μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων, συντάξεις, έσοδα, δαπάνες των τουριστών, εισοδήματα των εργαζομένων που απασχολούνται αλλού, κοινωνικές παροχές εκτός των συντάξεων, κλπ).

Το φάσμα των μέσων διαχείρισης και υποστήριξης πολιτικών και προγραμμάτων βιώσιμης ανάπτυξης από κυβερνητικές αρχές και επιχειρήσεις είναι ολοένα και μεγαλύτερο και λεπτομερέστερο και βασίζεται:

2.5.1   σε κανόνες

—	οδηγίες και κανονισμοί για το περιβάλλον·

—	συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης·

—	η πιστοποίηση ISO 14000 και οι κατευθυντήριες γραμμές ISO 26000·

—	BS OHSAS 18001/2007, δηλαδή κανόνες ασφάλειας στο χώρο εργασίας·

—	κανονισμός EMAS·

—	κοινωνικός έλεγχος (SA8000)·

—	«πράσινες αγορές» και «πράσινες» συμβάσεις·

—	αναλύσεις του κύκλου ζωής των προϊόντων·

—	ολοκληρωμένες πολιτικές για τα προϊόντα·

2.5.2   σε δομές

—	συνεργατικοί σχηματισμοί, πόλοι ανταγωνιστικότητας, βιομηχανικές περιοχές και τεχνολογικά πάρκα·

—	σχέδια δράσης της τοπικής ατζέντας 21·

—	περιφερειακά και τοπικά παρατηρητήρια για τον εδαφικό αντίκτυπο της ανάπτυξης·

—	τοπικοί επιχειρηματικοί όμιλοι·

—	υποστήριξη της εδαφικής διακυβέρνησης του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου·

—	Ευρωπαϊκοί Όμιλοι Εδαφικής Συνεργασίας (ΕΟΕΣ), νέα μέσα που προβλέπονται από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1082/2006 της 5ης Ιουλίου 2006 (6)·

—	πλατφόρμες ανάλυσης και προοπτικής διερεύνησης (foresight)

—	Συμπράξεις Δημοσίου-Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ)·

2.5.3   σε συμφωνίες

—	πρωτοβουλίες «ευελιξία με ασφάλεια» (7)·

—	κοινωνική εταιρική ευθύνη — ΕΚΕ·

—	διαρθρωμένος εδαφικός κοινωνικός διάλογος·

—	περιβαλλοντικός απολογισμός/υπολογισμός·

—	υποβολή εκθέσεων (reporting) για τη βιωσιμότητα·

—	μέσα εδαφικού σχεδιασμού και προγραμματισμού·

—	τοπικοί περιβαλλοντικοί απολογισμοί·

—	εδαφικές κοινωνικοοικονομικές συμφωνίες (εδαφικά σύμφωνα, προγραμματικές συμφωνίες …)·

—	ειδικές οικονομικές ζώνες, εντός των ορίων που αναγνωρίζονται από την πολιτική ανταγωνισμού (8).

2.6   Η ΕΟΚΕ θεωρεί εντελώς απαραίτητο να ενισχυθεί η εδραίωση, η ολοκλήρωση και ο συντονισμός της εφαρμογής αυτών των κανονιστικών, ρυθμιστικών και εθελοντικών μέσων, προκειμένου να συντονιστούν οι ποικίλοι στόχοι και τα διάφορα επίπεδα συμμετοχής και να επιτευχθούν αποτελεσματικά, αποδοτικά και κοινά αποτελέσματα.

2.7   Η εδαφική συνοχή, υπό το φως του Χάρτη της Λειψίας (9) και της εδαφικής ατζέντας της Ευρωπαϊκής Ένωσης του 2007, για την οποία η ΕΟΚΕ έχει καταρτίσει σχετική γνωμοδότηση (10), έχει αποκτήσει μεγαλύτερη βαρύτητα με στόχο:

—	τη μεγαλύτερη συμμετοχή των φορέων εκπροσώπησης των τοπικών οντοτήτων·

—	το συνδυασμό της ισόρροπης και βιώσιμης ανάπτυξης με την απαίτηση για αύξηση του επιπέδου της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης, μέσω επενδύσεων σε περιοχές με υψηλότερο δυναμικό ανάπτυξης·

—	την επίτευξη συνεργειών και συμπληρωματικότητας μεταξύ των κοινοτικών πολιτικών·

—	τη χάραξη καλύτερων μηχανισμών διακυβέρνησης (11).

2.8   Η Εδαφική Ατζέντα αποτελεί ένα στρατηγικό πλαίσιο για τον προσανατολισμό των πολιτικών εδαφικής ανάπτυξης μέσω της εφαρμογής των στρατηγικών της Λισσαβώνας και του Göteborg.

2.9   Η ΕΟΚΕ, στη γνωμοδότησή της σχετικά με τη διακυβέρνηση των βιομηχανικών μεταλλαγών σε τοπικό επίπεδο (12), επεσήμανε ότι για «την αξιοποίηση της τοπικής ταυτότητας, απαιτείται ένα αμάλγαμα στοιχείων που προκύπτει από την υιοθέτηση, την αναγνώριση και την προσήλωση σε ένα σύνολο κοινών αξιών, στο πλαίσιο ενός κοινού οράματος για το μέλλον» με μια ολοκληρωμένη τοπική προσέγγιση (ΟΤΠ) και μια στρατηγική διακυβέρνησης για την ανάπτυξη μιας «κοινωνικά υπεύθυνης περιοχής» (ΚΥΠ), διευκρινίζοντας ότι η στρατηγική αυτή θα καταστεί αποτελεσματική κυρίως μέσω:

—	συνεχών βελτιώσεων της ποιότητας και της ικανότητας του τοπικού παραγωγικού συστήματος όσον αφορά τις γνώσεις, τις δεξιότητες και την καινοτομία·

—	της ανάπτυξης εδαφικών δικτυακών δομών για τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα·

—	υψηλών επιπέδων περιβαλλοντικής και κοινωνικής βιωσιμότητας της ανάπτυξης·

—	αποτελεσματικών και εδραιωμένων διαδικασιών για τη δημιουργία, τη διάδοση και την κυκλοφορία των γνώσεων, καθώς και για την ενημέρωση και τη συνεχή κατάρτιση·

—	της εκπόνησης «εδαφικών κοινωνικών απολογισμών»·

—	συγκριτικών αναλύσεων των βιώσιμων εδαφικών συστημάτων εκ μέρους των ίδιων των κοινωνικών φορέων.

Οι πρωτοβουλίες αυτές, εκτός από τον υψηλό βαθμό συντονισμού για την εξασφάλιση συνεργειών και την αποφυγή επικαλύψεων και ασυνεπειών, απαιτούν από τις τοπικές, περιφερειακές, εθνικές και ευρωπαϊκές αρχές:

—	προηγμένες δομές εκπαίδευσης και κατάρτισης, οι οποίες θα έχουν αποστολή να προσφέρουν λειτουργικές λύσεις στις απαιτήσεις της οικονομικής ανάπτυξης που βασίζεται στη γνώση και στην ανταγωνιστικότητα·

—	δράσεις για την ανάπτυξη θεσμικών και συλλογικών ικανοτήτων, καθώς και ικανοτήτων έναντι του κοινωνικού διαλόγου·

—	μια ολοκληρωμένη περιφερειακή πολιτική, η οποία να είναι σε θέση να αξιοποιεί το τοπικό αναπτυξιακό δυναμικό και να ενισχύει τις ικανότητες προσαρμογής στην καινοτομίας και προοπτικής διερεύνησης·

—

έναν εδραιωμένο κοινωνικό διάλογο σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο (13), ως καθοριστικό στοιχείο για τη βελτιστοποίηση των πλεονεκτημάτων που μπορούν να αντληθούν από τα οράματα που προοιωνίζουν τις βιομηχανικές μεταλλαγές στην αγορά, καθώς και των τάσεων που παρατηρούνται όσον αφορά την εκπαίδευση και την κατάρτιση των ανθρώπινων πόρων·

—	την προώθηση της κοινωνικής δέσμευσης των επιχειρήσεων με την εθελοντική υιοθέτηση της ΕΚΕ ως συμβολή των επιχειρήσεων στη βιώσιμη ανάπτυξη·

—	τη βελτίωση του συστήματος ολοκληρωμένης πολυεπίπεδης διακυβέρνησης της «κοινωνικά υπεύθυνης περιοχής» (14), η οποία ορίζεται ως η περιοχή η οποία επιτυγχάνει να συνδυάσει επίπεδα επαρκούς ευημερίας με τις υποχρεώσεις που αποτελούν τμήμα της κοινωνικής ευθύνης.

2.10.1   Σε αυτή τη διαδικασία εμφανίζονται και αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη σημασία οι ικανότητες και οι αρμοδιότητες των κέντρων λήψεως αποφάσεων σε πολιτικό και διοικητικό επίπεδο προκειμένου να εξασφαλιστούν οι ασφαλείς προϋποθέσεις που απαιτούνται για την προσέλκυση επενδύσεων και για τη δημιουργία πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων σε ένα πλαίσιο διαρκούς ανάπτυξης.

Η ΕΟΚΕ έχει αποδώσει μεγάλη σημασία στη διαδικασία που μπορεί να οδηγήσει μια εδαφική περιοχή να οριστεί ως «κοινωνικά υπεύθυνη περιοχή» (ΚΥΠ) (15).

2.11.1   Τούτο επιτυγχάνεται εάν μια περιοχή καταφέρει να ενσωματώσει κοινωνικές και περιβαλλοντικές πτυχές στις οικονομικές αποφάσεις· πρότυπα και αξίες για ανάκαμψη της ανταγωνιστικότητας· βέλτιστες πρακτικές και συνεχή αλληλεπίδραση μεταξύ των φορέων συμφερόντων προκειμένου να αυξηθεί η καινοτομία και η ανταγωνιστικότητα.

3.   Η «δημοκρατία της εγγύτητας» για μια ανταγωνιστική και βιώσιμη ανάπτυξη

3.1   Για να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής και η ανταγωνιστική οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των περιφερειών της Ένωσης, η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι πρέπει να αναπτυχθεί η δημοκρατία της εγγύτητας, κατά τρόπο ώστε οι πολιτικοί, οικονομικοί και κοινωνικοί ιθύνοντες που βρίσκονται στην περιοχή να συμμετέχουν στα δυνατά και αδύνατα σημεία και στις προοπτικές ανάπτυξης των επιχειρήσεων και της αύξησης της απασχόλησης.

3.2   Η δημοκρατία της εγγύτητας, ως βασικός πυλώνας της ευρωπαϊκής διακυβέρνησης, περιλαμβάνει μορφές και διαδικασίες που διαφέρουν πολύ στα διάφορα εθνικά πλαίσια, αλλά πρέπει να έχουν ως συνδετικά στοιχεία τα εξής:

—

μια διαδικασία συντονισμού φορέων, κοινωνικών ομάδων, θεσμικών οργάνων για την επίτευξη των στόχων που συζητούνται και συντονίζονται στο πλαίσιο διαρθρωμένου διαλόγου και ατομικής και συλλογικής ευθύνης μεταξύ των κοινωνικών εταίρων και, ιδίως, με τις αντιπροσωπείες των εργαζομένων και με τους ομίλους των επιχειρήσεων·

—	η εφαρμογή των αρχών της επικουρικότητας, της εδαφικής συνοχής, της συμμετοχικής δημοκρατίας, όπως ορίζεται στη Συνθήκη της Λισσαβώνας·

—

η αρμονική διάρθρωση της δομής της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, κατά τρόπο ώστε να διασφαλιστεί η επίτευξη συνοχής, αφενός, μεταξύ των πλησιέστερων στον πολίτη κέντρων λήψεως αποφάσεων και, αφετέρου, μεταξύ των πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών ευθυνών που είναι περισσότερο αντιπροσωπευτικές των εδαφικών αρμοδιοτήτων και ταυτοτήτων, με σεβασμό των εθνικών και ευρωπαϊκών πλαισίων συνοχής, βάσει ανοικτής, συνεργατικής και συντονισμένης προσέγγισης και έχοντας ως στόχο τη «συνεργειακή» αλληλεπίδραση των διαφόρων βαθμίδων·

—	η ανάπτυξη μιας εδαφικής «κοινότητας μάθησης» (learning community) που να βασίζεται στην ικανότητα της αυτοαξιολόγησης και της συνεχούς διόρθωσης των στόχων και των στρατηγικών τοπικής ανάπτυξης, καθώς και στην ενίσχυση ενός διαδεδομένου και γενικευμένου πνεύματος καινοτομίας·

—

η ανάπτυξη ενός προορατικού, κοινού και συλλογικά αποδεκτού οράματος για την κατάσταση της τοπικής οικονομίας και κοινωνίας κατά τρόπο ώστε: — να προσδιοριστούν οι «ειδικοί πόροι» της εδαφικής περιοχής· — να αξιολογηθούν οι προκλήσεις και οι απειλές από τον ανταγωνισμό άλλων εδαφικών περιοχών· — να εξεταστούν οι δυνατότητες διείσδυσης στις εθνικές και διεθνείς αγορές· — να αναζητηθούν μέθοδοι και μέσα που να καθιστούν δυνατή την επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων της εδαφικής περιοχής με βάση τις τοπικές επαγγελματικές δυνατότητες· — να διαμορφωθούν επιλογές που αποσκοπούν στην αξιοποίηση δράσεων για μια ανταγωνιστική οικονομία·

—	η προώθηση της δημιουργίας και της αξιοποίησης των τοπικών οικονομικών και κοινωνικών επιτροπών ή ανάλογων οργάνων  (16) — που ήδη λειτουργούν σε ορισμένα κράτη μέλη — ως θεσμικών συνομιλητών στη διαδικασία λήψεως αποφάσεων, με δικαίωμα πρωτοβουλίας και ελέγχου των δράσεων που έχουν υλοποιηθεί·

—

η υιοθέτηση προηγμένων μέσων συλλογικής εδαφικής διαχείρισης, όπως η ηλεκτρονική διακυβέρνηση, οι αναλύσεις SWOT (17), οι ενέργειες προοπτικής διερεύνησης (foresight) (18), η γενίκευση των μηχανισμών EMAS (19) που εφαρμόζονται στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα, η υιοθέτηση προτύπων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, οι τεχνικές συγκριτικής αξιολόγησης (benchmarking), ο πίνακας αποτελεσμάτων (scoreboard) ανοικτού συντονισμού, περιφερειακά και διαπεριφερειακά συστήματα δικτύων (20), συστήματα μάθησης μέσω του διαδικτύου·

—	ο ενεργός ρόλος των εμπορικών, βιομηχανικών, βιοτεχνικών και γεωργικών επιμελητηρίων, των επαγγελματικών ομοσπονδιών, καθώς και των οργανώσεων των καταναλωτών·

—	η πολιτιστική προαγωγή της αριστείας στην πανεπιστημιακή κατάρτιση και η βελτιστοποίηση των σχέσεων μεταξύ της βιομηχανίας και της ακαδημαϊκής κοινότητας.

3.3   Η εδαφική ανάπτυξη συνεπάγεται την πλήρη εφαρμογή της δημοκρατίας της εγγύτητας, αλλά και της διαρθρωμένης τοπικής διακυβέρνησης για τη διαχείριση της ανάπτυξης (21).

3.4   Μια χρηστή εδαφική διακυβέρνηση πρέπει πρωτίστως να προωθεί την ανάπτυξη κάθε είδους συνεργασίας, κάθε διαδικασίας εταιρικής σχέσης η οποία μπορεί να είναι επιτυχημένη τόσο σε διεπιχειρησιακό επίπεδο όσο και σε επίπεδο επιχειρήσεων και συλλογικών φορέων.

3.5   Η εδαφική δημοκρατική διακυβέρνηση είναι μια αποκεντρωμένη σφαιρική διαδικασία λήψεως αποφάσεων που πρέπει να βασίζεται, κατά τη άποψη της ΕΟΚΕ, στις αρχές της διαφάνειας και της υπευθυνότητας και σε μια συμμετοχική προσέγγιση όσον αφορά την ανάλυση, τη διαμόρφωση, την εφαρμογή και τη διαχείριση ενός κοινού στρατηγικού οράματος ανάπτυξης μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.

3.6   Σε ένα σύστημα πολυεπίπεδης εταιρικής σχέσης, η ΕΟΚΕ θεωρεί απολύτως αναγκαία τη βέλτιστη δυνατή σύζευξη διαδικασιών «εκ των κάτω προς τα άνω» (bottom-up) και «εκ των άνω προς τα κάτω» (top-down): ο συγκερασμός αμφοτέρων των διαδικασιών αποτελεί πράγματι αναπόδραστη προϋπόθεση επιτυχίας.

3.7   Κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ, απαιτείται να επενδυθούν τα μάλα για την ανάπτυξη ενός πνεύματος καινοτομίας και συμμετοχής, δεδομένου ότι η ζήτηση δημοκρατικών αξιών πρέπει να προέρχεται από το σύνολο της ενδιαφερόμενης τοπικής κοινωνίας και από μεγάλο αριθμό φορέων και θεσμικών οργάνων που εκπροσωπούν τα συμφέροντα των διαφόρων κλάδων.

Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι για την αξιοποίηση της εδαφικής περιοχής της Ένωσης προϋποτίθεται η βελτιστοποίηση του ιδιαίτερου δυναμικού τους, χάρη σε αποτελεσματικές και βιώσιμες στρατηγικές ανάπτυξης βασισμένες στην έννοια της «κοινωνικά υπεύθυνης περιοχής».

3.8.1   Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει εν προκειμένω όσα υποστηρίζει στην πρόσφατη σχετική γνωμοδότησή της (22).

4.   Η δέσμευση σε κοινοτικό επίπεδο για την υλοποίηση μιας «κοινωνικά υπεύθυνης περιοχής»

Η ΕΟΚΕ ζητεί ένθερμα την ανάληψη μιας κοινοτικής πρωτοβουλίας για την ανάπτυξη της«κοινωνικά υπεύθυνης περιοχής» (ΚΥΠ), η οποία να περιλαμβάνει τους στόχους της δημοκρατίας της εγγύτητας, της ενίσχυσης ενός πνεύματος καινοτομίας και συμμετοχής, της επίτευξης μιας αποτελεσματικής και συνεκτικής εδαφικής διαχείρισης σύμφωνα με το εθνικό και κοινοτικό πλαίσιο της ατζέντας της Λισσαβώνας, της ανάπτυξης μιας εταιρικής σχέσης πολλαπλών φορέων σε πολλαπλούς τομείς προκειμένου να ενισχυθεί η ελκυστικότητα και η ανταγωνιστικότητα της εκάστοτε συγκεκριμένης περιοχής στην παγκόσμια αγορά, προβλέποντας τις βιομηχανικές μεταλλαγές και αξιοποιώντας το τοπικό κοινωνικό κεφάλαιο.

4.1.1   Πρώτιστο μέλημα της πρωτοβουλίας ΚΥΠ είναι να εξασφαλίσει τον συντονισμό και τη συνοχή μεταξύ των διαφόρων επιπέδων: ευρωπαϊκού, εθνικού, περιφερειακού και τοπικού.

4.2   Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η πρωτοβουλία ΚΥΠ πρέπει να συνοδεύεται από ένα Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Δράσης το οποίο να αποσκοπεί:

—	στην προώθηση της ενσωμάτωσης της εδαφικής διάστασης στις κοινοτικές πολιτικές·

—	στην υποστήριξη της ολοκλήρωσης των προτεραιοτήτων, όπως αυτές ορίζονται στην Εδαφική Ατζέντα και στο Χάρτη της Λειψίας·

—	στην ενθάρρυνση και στη συγχρηματοδότηση ενεργειών συλλογικής προοπτικής διερεύνησης (foresight)·

—	στη σταδιακή εισαγωγή της ανοικτής μεθόδου συντονισμού και στη στήριξη της υλοποίησης των μέσων της δημοκρατίας της εγγύτητας·

—	στον ενιαίο έλεγχο και συντονισμό της εφαρμογής των διαφόρων κοινοτικών μέσων εδαφικής συνεργασίας, ιδίως των ΕΟΕΣ (23)·

—	στη σύσταση εντός της Επιτροπής μιας διυπηρεσιακής μονάδας συντονισμού για την εδαφική ανάπτυξη, επιφορτισμένης με τη χάραξη και την εφαρμογή μιας στρατηγικής πληροφόρησης και επικοινωνίας για την ΚΥΠ·

—	στην ανάπτυξη της χρήσης των μέσων αξιολόγησης του εδαφικού αντικτύπου πριν και μετά την υιοθέτηση των μέτρων που εφαρμόζονται στην περιοχή, ιδίως για τις ΜΜΕ·

—	στη συγχρηματοδότηση δράσεων κατάρτισης και ανάπτυξης ικανοτήτων των τοπικών δημοσίων και ιδιωτικών φορέων για την ανάληψη των δράσεων της ΚΥΠ·

—	στην προώθηση ενός διαρθρωμένου κοινωνικού διαλόγου στην περιοχή, ενός «σήματος ποιότητας ΚΥΠ 21»·

—	στην προαγωγή και υποστήριξη της δημιουργίας και της ανάπτυξης των Ευρωπεριφερειών (24)

—	στην υποστήριξη της ανάπτυξης των βιομηχανικών περιοχών (και «υπερ-περιοχών» (25)) και των δικτύων των εν λόγω περιοχών για την αξιοποίηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων τόσο στην ευρωπαϊκή όσο και στην παγκόσμια αγορά.

4.3   Η ευρωπαϊκή δέσμευση έναντι της πρωτοβουλίας ΚΥΠ — σε συνδυασμό με το Πρόγραμμα Δράσης — πρέπει, κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, να συγκεντρώσει και να συντονίσει τα εθελοντικά και ρυθμιστικά μέσα που αναφέρεται στο σημείο 2.7 σε ένα συνεκτικό σύστημα, στο οποίο η ευθύνη των επιχειρήσεων όλων των τομέων — συμπεριλαμβανομένου του χρηματοπιστωτικού και του τοπικού δημόσιου τομέα — είναι καθοριστικής σημασίας για την επίτευξη των στόχων της τοπικής στρατηγικής για την ανάπτυξη και την απασχόληση, στο πλαίσιο τόσο των εθνικών στρατηγικών όσο και της ευρωπαϊκής στρατηγικής στον εν λόγω τομέα.

Κατά την ΕΟΚΕ, η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ)  (26) οφείλει εν προκειμένω, να εκληφθεί ως εκούσια συνιστώσα ανοικτού συντονισμού που χρήζει διευκόλυνσης και ενθάρρυνσης, ιδίως στην περίπτωση των πολύ μικρών και των μικρών επιχειρήσεων οι οποίες αποτελούν βασικό άξονα της τοπικής ανάπτυξης, μέσω της συμμετοχής τους και του κοινού και συλλογικού οράματός τους.

4.4.1   Η πρωτοβουλία ΚΥΠ πρέπει να συμβάλει στην ανάπτυξη των ηθικών και προσωπικών αξιών ενός συμμετοχικού πνεύματος υπέρ της καινοτομίας γύρω από μια κοινή ταυτότητα, που δεν πρέπει να ανήκει αποκλειστικά στον επιχειρηματία αλλά να διαποτίζει όλες τις δημόσιες και ιδιωτικές συνιστώσες του εδαφικού συστήματος, καθώς και των δικτύων και των συνεργατικών σχηματισμών/περιφερειακών και διαπεριφερειακών περιοχών αναφοράς.

4.5   Η εδαφική«κοινότητα μάθησης» πρέπει να μπορεί να βασίζεται σε διαλειτουργικές και διαλογικές υποδομές τηλεματικής, από την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και την πλατφόρμα IDABC (27) — που αποσκοπεί στην παροχή πανευρωπαϊκών υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στις δημόσιες διοικήσεις — έως τις επιχειρήσεις και τους πολίτες με στόχο τη βελτίωση της απόδοσης των ευρωπαϊκών δημοσίων διοικήσεων και της συνεργασίας τόσο μεταξύ τους όσο και με την οργανωμένη κοινωνία των πολιτών.

Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι η Ευρώπη πρέπει να καταστεί πόλος αριστείας για την ανάπτυξη της ΚΥΠ, εμπνεόμενη από τις θετικές εμπειρίες του EMAS και της ΕΚΕ, αλλά επεκτείνοντας το πλαίσιο αναφοράς στην εδαφική διάσταση.

4.6.1   Η διαδικασία της στρατηγικής εδαφικής ανάπτυξης, για να είναι αποτελεσματική, θα πρέπει να διαχωριστεί από τους πολιτικούς παράγοντες της εκλογικής ανανέωσης των εδαφικών κοινοτήτων και να προωθήσει την αλληλεπίδραση όλων των τοπικών πολιτικών συνιστωσών κυβέρνησης και αντιπολίτευσης της εδαφικής περιοχής, κατά τρόπο ώστε να υπάρξει μια συνέχεια στην κοινή ευθύνη του πολίτη εκλογέα ή/και εκλεγμένου.

Η συνιστώσα της πολύ μικρής και μικρής επιχείρησης, θα έπρεπε να έχει τη δυνατότητα να επωφελείται από την παροχή εμπειρογνωμοσύνης για να προωθεί, με απλή γλώσσα και απλές διαδικασίες, αλλά και με καλύτερη πρόσβαση στις πιστώσεις και στις μικροπιστώσεις, μια επιχειρηματική διαχείριση που να σέβεται το περιβάλλον, την εδαφική περιοχή και το κοινωνικό της κεφάλαιο.

4.7.1   Οι επιχειρήσεις της κοινωνικής οικονομίας καλούνται, εξάλλου, να συμβάλουν στην ανάπτυξη της κοινωνικά υπεύθυνης περιοχής εφόσον ευνοούν την κοινωνική συνοχή και τη βιωσιμότητα, κατανέμουν τα οφέλη μεταξύ των μελών του προσωπικού τους και εμπνέονται από μια συμμετοχική και δημοκρατική διαχείριση.

4.8   Το σύστημα εκπαίδευσης, πανεπιστημιακής παιδείας και τοπικής έρευνας θα πρέπει να συνδεθεί σε ευρωπαϊκά περιφερειακά και διαπεριφερειακά δίκτυα αριστείας και αρμοδιοτήτων — όπως επίσης προβλέπεται στο πρόγραμμα «Ικανότητες» του 7ου ΠΠ έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης και στο πρόγραμμα «Εκπαίδευση 2010» — προκειμένου να εξασφαλιστούν στο τοπικό σύστημα οι δεξιότητες και οι ικανότητες που απαιτούνται για την επίτευξη της στρατηγικής εδαφικής ανάπτυξης, στοιχεία ιδιαίτερα δύσκολα να βρεθούν από μια μικρή επιχείρηση.

4.9   Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η κοινοτική πρωτοβουλία ΚΥΠ θα πρέπει εξάλλου να προωθεί τον διαρθρωμένο τοπικό κοινωνικό διάλογο, καθώς και τις αδελφοποιήσεις των τοπικών θεσμικών οργάνων, κατά τρόπο ώστε να προαχθούν ισχυρότερες εταιρικές σχέσεις για την ανάπτυξη ικανοτήτων μεταξύ εδαφικών κοινοτήτων και τη μείωση των διαφορών απόδοσης, αλλά και να εκπονηθεί ένας νέος Χάρτης ΚΥΠ 21, ως μέσο για την ενίσχυση της εναρμόνισης και της αποτελεσματικότητας της ΚΥΠ.

4.10   Τέλος, η ΕΟΚΕ ζητεί να συμπεριληφθεί στην κοινοτική πρωτοβουλία ΚΥΠ μια δράση εκτίμησης, συγκριτικής αξιολόγησης και ελέγχου, εκτός από τη δημιουργία μιας τράπεζας δεδομένων για τα κατά κεφαλήν εισοδήματα σε εδαφικό επίπεδο και την ανά διετία εκπόνηση έκθεσης προς υποβολή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο και στην ΕΟΚΕ.

5.   Η δέσμευση των εθνικών δημοσίων αρχών

5.1   Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόζουν τις διατάξεις με ομοιογενή τρόπο, ούτως ώστε να διαφυλαχθεί η ενότητα της ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς χρησιμοποιώντας μηχανισμούς στήριξης και αποτροπής. Οι δημόσιες εθνικές αρχές θα πρέπει μεταξύ άλλων:

—	να επιδιώξουν την εξάλειψη του περιττού γραφειοκρατικού φόρτου και την απλοποίηση των διαδικαστικών δομών και μηχανισμών προκειμένου να ελευθερώσουν πόρους για την απασχόληση και τη βιώσιμη και ανταγωνιστική ανάπτυξη·

—	να διαμορφώσουν από κοινού και συναινετικά, καθώς και με την άμεση συμβολή των κοινωνικών εταίρων και των εκπροσώπων της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών, ένα γενικό στρατηγικό πλαίσιο αναφοράς για την εθνική ανάπτυξη των πολιτικών της κοινωνικά υπεύθυνης περιοχής·

—	να ενισχύσουν τα πλαίσια συντονισμού και αποκέντρωσης του δημόσιου τομέα που να προσδιορίζει ρόλους και ευθύνες διακυβέρνησης σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο·

—	να χαράξουν τις βασικές γραμμές της πολιτικής για τη φορολογική αποκέντρωση, οι οποίες ώστε να περιλαμβάνουν τις μεθόδους μεταφοράς μεταξύ των διαφόρων βαθμίδων διακυβέρνησης, όπως έχει ήδη προτείνει προγενέστερα η ΕΟΚΕ (28)·

—	να βελτιώσουν και για να ενισχύσουν περαιτέρω τη δράση των οργανισμών διαχείρισης και συντονισμού της διαδικασίας αποκέντρωσης και διακυβέρνησης σε τοπικό επίπεδο·

—	να ορίσουν κονδύλια του προϋπολογισμού για την ανάπτυξη ειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού και για τη συγχρηματοδότηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, τη δημιουργία δικτύων και διαλειτουργικών τηλεματικών βάσεων σε εθνική και ευρωπαϊκή κλίμακα·

—

να εξασφαλίσουν συνοχή κατά την εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο των μέσων του Interreg IV και του κανονισμού ΕΟΕΣ, ως οργανισμού διασυνοριακού χαρακτήρα, επιτρέποντας στα κράτη μέλη να συμμετέχουν, μαζί με τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, σε οντότητες εδαφικής συνεργασίας με νομική προσωπικότητα δυνάμει του κοινοτικού δικαίου·

—	να αναπτύξουν μια νέα εταιρική σχέση μεταξύ των πόλεων και της υπαίθρου με την προώθηση ολοκληρωμένων προσεγγίσεων σε περιφερειακή κλίμακα και την προαγωγή της ισότητας πρόσβασης στις υποδομές και στη γνώση·

—	να προωθήσουν διακρατικούς καινοτόμους και ανταγωνιστικούς συνεργατικούς σχηματισμούς, να ενισχύσουν τα διευρωπαϊκά τεχνολογικά δίκτυα, να ενδυναμώσουν τη διευρωπαϊκή διαχείριση κινδύνων και να υποστηρίξουν την πολυκεντρική αστική ανάπτυξη και την ανάπτυξη οικολογικών δομών και πολιτιστικών πόρων·

—

να εξασφαλίσουν τη συνοχή και τον συντονισμό της εδαφικής διάστασης των τομεακών πολιτικών, αποφεύγοντας αντικρουόμενα κλαδικά μέτρα που ενδέχεται να μην είναι ενδεδειγμένα και να αποδειχτούν εντελώς αναποτελεσματικά και αντιπαραγωγικά επί τόπου· να αναπτύξουν μέσα Αξιολόγησης Εδαφικού Αντικτύπου (Territorial Impact Assessment — TIA) με την κατάλληλη χρήση της Αξιολόγησης των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Environmental Impact Assessment) (EIA) (29) και της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης (Strategic Environmental Assessment) (SEA) (30).

5.2   Οι δημόσιες τοπικές και περιφερειακές αρχές θα πρέπει:

—	να συνδέουν τις οικονομικές και κοινωνικές δυνάμεις πριν από την επεξεργασία στρατηγικών σχεδίων εδαφικής ανάπτυξης·

—	να αναπτύσσουν εκπαιδευτικά συστήματα, πανεπιστήμια και σχολεία αριστείας, τα οποία είναι ουσιώδη για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της ΚΥΠ·

—	να εισάγουν ολοένα και περισσότερο κατά την επιλογή των δημοσίων επενδύσεων και κατά τη διαχείριση των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας (ΥΚΩ) κριτήρια κόστους/αποτελεσματικότητας, ποιότητας, βιώσιμης ανάπτυξης·

—	να προβαίνουν σε περιοδικούς ελέγχους των σχεδίων δημοσίων επενδύσεων·

—	να εξασφαλίζουν πριν από την έναρξη των σχεδίων δημοσίων επενδύσεων ότι το σχέδιο χρηματοδότησης είναι εγγυημένο στο σύνολό του όσον αφορά τόσο τα ποσά όσο και τις προθεσμίες·

—	να εξασφαλίζουν ότι οι εξωτερικές ενισχύσεις για τη χρηματοδότηση του σχεδίου χρησιμοποιούνται πράγματι εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών·

—	να εξασφαλίζουν επίσης ότι υπάρχει στην περιοχή ένας ζωτικός ιστός ΜΜΕ, ένα είδος επιχειρήσεων ικανών να εξασφαλίζουν τη σύνδεση μεταξύ αστικών, περιαστικών και αγροτικών ζωνών, διασφαλίζοντας σε αυτές τις τελευταίες απασχόληση, εισόδημα, πληθυσμό και φορολογικούς πόρους·

—

να προωθούν την εκ νέου επένδυση των κεφαλαίων και των κερδών σε τοπικό επίπεδο για τη δημιουργία επιδοτήσεων σχεδίων, την αγορά τοπικών επιχειρήσεων και περιφερειακών χρηματοπιστωτικών μέσων όσον αφορά τα αναπτυξιακά κεφάλαια και τα κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου, χωρίς να ζημιώνεται η ενιαία αγορά·

—	να μην διαφεύγει από την περιοχή στην οποία δημιουργείται (με τη μεταφορά σε υπερπεριφερειακά επίπεδα) το προϊόν του φόρου που παράγουν οι επιχειρήσεις, χωρίς να παρεμποδίζεται η αναγκαία ανακατανομή του συστήματος φορολογικής αλληλεγγύης·

—	να ενημερώνουν τους τοπικούς πολιτικούς εκπροσώπους για τους σύγχρονους μηχανισμούς χωροταξικού σχεδιασμού που αφορούν υπηρεσίες γενικού ενδιαφέροντος και υποδομές στήριξης της οικονομίας για μια σύγχρονη διαχείριση της βιώσιμης ανάπτυξης των επιχειρήσεων.

5.3   Η ανταλλαγή ορθών πρακτικών και τα διαπεριφερειακά δίκτυα θα πρέπει να αποτελούν αντικείμενο δράσεων προτεραιότητας εκ μέρους των τοπικών και περιφερειακών αρχών μαζί με την εφαρμογή κατάλληλων μηχανισμών προοπτικής διερεύνησης (foresight) για τον καθορισμό ενός κοινού και συλλογικού οράματος.

6.   Η δέσμευση των επιχειρήσεων για μια επιχείρηση υπεύθυνη έναντι της εδαφικής της επικράτειας

6.1   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι επιχειρήσεις θα πρέπει — αποφεύγοντας περαιτέρω γραφειοκρατικές και διαδικαστικές επιβαρύνσεις — να συμβάλουν στην αναζωογόνηση του εδαφικού συστήματος, του οποίου αποτελούν αφενός κινητήρια δύναμη και αφετέρου αναπόσπαστο τμήμα, επιδιώκοντας:

—	να υποβάλλουν εκθέσεις (reporting) σχετικά με τις ορθές πρακτικές της επιχείρησης σε θέματα κοινωνικά, περιβαλλοντικά, εδαφικά (ή εταιρικά) και να θέτουν σε εφαρμογή μέσα ικανά να προσδιορίσουν τα διάφορα επίπεδα της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης·

—	να ενθαρρύνουν τις ανθρώπινες δεξιότητες, εντός και πλησίον της επιχείρησης, με τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την κατάρτιση του προσωπικού ή των μελλοντικών υπαλλήλων·

—	να επικοινωνούν με τους υπαλλήλους τους προκειμένου να τους ενημερώνουν για τη στρατηγική της επιχείρησης και τα σχέδια της, ιδιαίτερα σε θέματα απασχόλησης και κατάρτισης·

—	να συνεργάζονται με τους τοπικούς οικονομικούς κύκλους για τη δημιουργία ενός δυναμικού βιώσιμης ανάπτυξης στην περιοχή βασισμένου σε υγιείς διεπιχειρησιακές εμπορικές σχέσεις και σε σχέσεις εμπιστοσύνης·

—	να εξασφαλίζουν, ει δυνατόν, τη μεταφορά τεχνολογιών προς τις τοπικές επιχειρήσεις, ιδίως προς τις ΜΜΕ, προκειμένου να επιτευχθεί η αναζωογόνηση της περιοχής από πλευράς τεχνολογικής προόδου και υψηλού επιπέδου εξειδίκευσης του προσωπικού·

—	να δεσμευτούν, με τρόπο προορατικό, σε δράσεις επιστημονικής και τεχνολογικής ανάπτυξης της εδαφικής περιοχής για την εδραίωση γνώσεων και τεχνογνωσίας, σε συνεργασία με τα ερευνητικά ιδρύματα και τα πανεπιστήμια, καθώς και με άλλες επιχειρήσεις και τοπικές επαγγελματικές οργανώσεις·

—	να ενθαρρύνουν τους προμηθευτές και τους υπεργολάβους να υιοθετήσουν τις ίδιες αρχές συνεργασίας με τις τοπικές αρχές και να τηρούν στις επιχειρήσεις τους, τους ίδιους κανόνες κοινωνικής, περιβαλλοντικής και εδαφικής διαχείρισης·

—

να συνάψουν (και τούτο ισχύει κυρίως για τις επιχειρήσεις μεγάλων διαστάσεων) σχέσεις με τους ενδιαφερόμενους φορείς (τις τοπικές αρχές και τους πολίτες) για τη συζήτηση και την επιτυχή αντιμετώπιση των προκλήσεων και των προβλημάτων που συναντούν οι επιχειρήσεις, είτε από τεχνολογικής είτε από εμπορικής και κοινωνικής πλευράς.

7.   Επιτεύγματα επί τόπου: παραδείγματα προς μίμηση

7.1   Ποικίλες ευρωπαϊκές πολιτικές και πρωτοβουλίες έχουν αναληφθεί για την αντιμετώπιση της πρόκλησης που συνεπάγεται η κοινωνικά υπεύθυνη ανάπτυξη της επικράτειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και για τη μεγαλύτερη προβολή μιας θετικής εικόνας της εδαφικής διάστασης στις κοινοτικές πολιτικές. Πολυάριθμα παραδείγματα των εν λόγω πρωτοβουλιών είναι διαθέσιμα στην ιστοσελίδα της ΣΕΒΜ (http://www.eesc.europa.eu/sections/ccmi/index_el.asp), η οποία περιλαμβάνει επίσης πληροφορίες σχετικά με μια ακρόαση που πραγματοποιήθηκε στη Lille, στις 25 Σεπτεμβρίου 2008 ενόψει της προετοιμασίας της παρούσας γνωμοδότησης (πρβλ. την αντίστοιχη ενότητα της παρούσας γνωμοδότησης).

---

(1)  Πρβλ. σημείο 1.2.

(2)  Αυτόθι.

(3)  Πρβλ. σημείο 1.2.

(4)  «Το ευρωπαϊκό κοινωνικό πρότυπο πρέπει να προβάλει την ιδέα μιας δημοκρατικής, οικολογικής, ανταγωνιστικής, βασιζόμενης στην αλληλεγγύη, κοινωνίας της ευημερίας, χωρίς αποκλεισμούς για όλους τους πολίτες της Ευρώπης» (γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Κοινωνική συνοχή: να δοθεί περιεχόμενο σ' ένα ευρωπαϊκό πρότυπο», ΕΕ C 309 της 16.12.2006, σελ. 119).

(5)  COM(2008) 616 τελικό.

(6)  Ο κατάλογος των κρατών μελών που προσάρμοσαν τη νομοθεσία τους για να καταστεί δυνατή η υλοποίηση των ΕΟΕΣ υπάρχει στην ιστοσελίδα της Επιτροπής των Περιφερειών (Κατηγορία «Δραστηριότητες/Εκδηλώσεις»)

(7)  Για τον προσδιορισμό και τη συγκεκριμενοποίηση — με την υποστήριξη των κοινωνικών εταίρων — των νέων πηγών απασχόλησης.

(8)  Πρβλ. Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ, αριθ. 145 σειρά L. της 4ης Ιουνίου 2008, Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 450/2008 της 23ης Απριλίου 2008.

(9)  Πρβλ. Χάρτη της Λειψίας για τις βιώσιμες ευρωπαϊκές πόλεις της 25ης Μαΐου 2007.

(10)  Πρβλ. Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ για την «Εδαφική ατζέντα»ΕΕ C 168 της 20.7.2007, σελ. 16-21.

(11)  Πρβλ. Γνωμοδότηση με θέμα «Η διακυβέρνηση σε τοπικό επίπεδο των βιομηχανικών μεταλλαγών: ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων και η συμβολή του προγράμματος-πλαισίου για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία». ΕΕ C 318 της 23.12.2006, σελ. 12-19.

(12)  Πρβλ. προηγούμενη υποσημείωση.

(13)  Πρβλ. Γνωμοδότηση με θέμα «Αναδιαρθρώσεις και απασχόληση — Πρόβλεψη και πλαισίωση των αναδιαρθρώσεων για την ανάπτυξη της απασχόλησης: ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης» COM (2005) 120 τελικό ΕΕ C 65 της 17.3.2006, σελ. 58-62.

(14)  Πρβλ. Γνωμοδότηση με θέμα «Μια θεματική στρατηγική για το αστικό περιβάλλον» — COM(2005) 718 τελικό — {SEC(2006) 16} ΕΕ C318 της 23.12.2006, σελ. 86-92.

(15)  Πρβλ. τη νέα στρατηγική του Συμβουλίου (έγγρ. 10117/06 της l 9ης Ιουνίου 2006, σημεία 29 και 30). Πρβλ. επίσης σημείο 1.2 της παρούσας γνωμοδότησης.

(16)  Πρβλ. π.χ. τις περιφερειακές επιτροπές κοινωνικού διαλόγου στην Πολωνία

(17)  SWOT = Strengths, Weaknesses, Opportunities and Threats analysis (Ανάλυση των δυνατοτήτων, των αδυναμιών, των ευκαιριών και των απειλών)

(18)  «Foresight — Προοπτική διερεύνησης είναι η συστηματική, συμμετοχική διαδικασία που περιλαμβάνει την συλλογή πληροφοριών και την επεξεργασία ενός οράματος του μέλλοντος, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα».

(19)  EMAS = κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου

(20)  Πρβλ. Γνωμοδότηση με θέμα «Οι ευρωπαϊκές βιομηχανικές περιοχές και τα νέα δίκτυα της γνώσης» ΕΕ C 255 της 14.10.2005, σελ. 1-13.

(21)  Πρβλ. ΟΟΣΑ Territorial Outlook — 2001 Edition.

(22)  Πρβλ Γνωμοδότηση με θέμα «Η διακυβέρνηση σε τοπικό επίπεδο των βιομηχανικών μεταλλαγών». υποσημείωση 11.

(23)  ΕΟΕΣ: Ευρωπαϊκοί Όμιλοι Εδαφικής Συνεργασίας· χρησιμεύουν ως μέσο συνεργασίας σε κοινοτικό επίπεδο και επιτρέπουν σε ομίλους συνεργασίας την υλοποίηση σχεδίων τοπικής συνεργασίας συγχρηματοδοτούμενων από την Κοινότητα ή την εκτέλεση ενεργειών τοπικής συνεργασίας με πρωτοβουλία των κρατών μελών — Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1082/2006 [ΕΕ L 210 της 31.7.2006].

(24)  ΕΥΡΩΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ: δομές διεθνικής συνεργασίας μεταξύ δύο ή περισσότερων εδαφικών περιοχών που βρίσκονται σε διαφορετικά κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή/και σε γειτονικά κράτη, οι οποίες αποσκοπούν στην προάσπιση κοινών συμφερόντων πέραν των συνόρων και στη συνεργασία προς το κοινό όφελος των όμορων πληθυσμών.

(25)  Πρβλ. τη γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ, με θέμα «Οι ευρωπαϊκές βιομηχανικές περιοχές και τα νέα δίκτυα της γνώσης», ΕΕ της Ευρωπαϊκής Ένωσης C 255 της 14.10.2005.

(26)  Πρβλ. Γνωμοδοτήσεις με θέμα «Πραγμάτωση της εταιρικής σχέσης για τη μεγέθυνση και την απασχόληση: Να γίνει η Ευρώπη πόλος αριστείας στον τομέα της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης» (COM (2006) 136 τελικό), ΕΕ C 325 της 30.12.2006, σελ. 53-60, και με θέμα «Πράσινη Βίβλος: Ευρωπαϊκό πλαίσιο συνθηκών για την κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων» (COM(2001)366 τελικό), ΕΕ C 125 της 27.5.2002, σελ. 44-55.

(27)  IDABC = Interoperable Delivery of Pan-European e-Government Services to Public Administrations, Business and Citizens (διαλειτουργική παροχή πανευρωπαϊκών υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στις δημόσιες διοικήσεις, τις επιχειρήσεις και τους πολίτες)· πρβλ. επίσης γνωμοδότηση ΕΟΚΕ 1610/2003 — Εισηγητής: PEZZINI

(28)  Πρβλ. γνωμοδότηση με θέμα «Επιπτώσεις της εδαφικότητας των φορολογικών νομοθεσιών στις βιομηχανικές μεταλλαγές», ΕΕ C 120 της 16.5.2008, σελ. 51-57.

(29)  Οδηγία (85/337/ΕΟΚ), που τροποποιήθηκε από την οδηγία του Συμβουλίου 97/11/ΕΚ της 03.03.1997 και από την οδηγία 2003/35/ΕΚ της 26.05.2003.

(30)  SEA — Οδηγία 2001/42/ΕΚ. Στόχος της οδηγίας SEA είναι να εξασφαλίσει τον καθορισμό και την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων — ιδίως στην εδαφική διάσταση — κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας τους και πριν να υιοθετηθούν.

---

---

---