23.12.2006   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 318/163

1.1

Η επίσημη ένταξη των δικαιωμάτων της ευρωπαϊκής ιθαγένειας στις πρόσφατες συνθήκες δεν στάθηκε ικανή να αναχαιτίσει την άνοδο του ευρωσκεπτικισμού στην κοινή γνώμη. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει συσσωρευμένα ελλείμματα όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο την αντιλαμβάνονται οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι. Στον πολύ μακρύ κατάλογο των ελλειμμάτων αυτών, ξεχωρίζουν κυρίως εκείνα που αφορούν την προβολή, την οικειοποίηση, την ενημέρωση, το διάλογο και την αποτελεσματικότητα. Γενικά, παρατηρείται ένα έλλειμμα εμπιστοσύνης. Η διαδικασία για την κύρωση της συνταγματικης συνθηκης πλήρωσε το τίμημα της κατάστασης αυτής, ενώ το αδιέξοδο στο οποίο περιήλθε απειλεί με τη σειρά του να ενισχύσει ακόμη περισσότερο τον ευρωσκεπτικισμό.

1.2

Ως εκ τούτου, πρέπει να δράσουμε άμεσα· σήμερα η προτεραιότητα πρέπει να δίνεται περισσότερο στις συγκεκριμένες ενέργειες που θα επιτρέψουν την πλήρη άσκηση των δικαιωμάτων που συνεπάγεται η ευρωπαϊκή ιθαγένεια και όχι τόσο στις νέες διακηρύξεις των δικαιωμάτων. Για τον σκοπό αυτόν, χρειάζεται μια πιο «μαχητική» και αναζωογονημένη κινητοποίηση της Επιτροπής προς την κατεύθυνση αυτή, η θέσπιση ενός κώδικα συμπεριφοράς για την καλύτερη διακυβέρνηση των θεσμικών οργάνων, η κάλυψη του διευρυνόμενου χάσματος μεταξύ των προσδοκιών που επενδύονται στην Ευρώπη και των περιορισμένων μέσων που διατίθενται σε αυτήν, η σφυρηλάτηση ενισχυμένων συνεργασιών μεταξύ των κρατών που είναι έτοιμα να χαράξουν κοινή πορεία και η ενίσχυση των πιέσεων και των πρωτοβουλιών από τους φορείς της κοινωνίας των πολιτών.

1.3

Η ΕΟΚΕ προτείνει, κατά πρώτο λόγο, την κάλυψη των ιδιαίτερα αδικαιολόγητων ευρωπαϊκών ελλειμμάτων, δηλαδή:

1.4

Η ΕΟΚΕ προτείνει, κατά δεύτερο λόγο, την ανάπτυξη μιας διακυβέρνησης της Ένωσης περισσότερο προσανατολισμένης στον πολίτη, δηλαδή:

1.5

Τέλος, η ΕΟΚΕ προτείνει την προώθηση κοινών πρωτοβουλιών που αφορούν άμεσα την ταυτότητα, όπως:

1.6

Γενικά, η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι τέτοιου είδους πρωτοβουλίες θα επέτρεπαν στους ευρωπαίους πολίτες να αισθανθούν μια στενότερη σχέση με την ευρωπαϊκή ιθαγένεια, να ασκήσουν αποτελεσματικότερα τις ελευθερίες που τους χαρίζει και να προσφέρουν έτσι στην Ευρώπη την ανάκτηση ταυτότητας, δυναμισμού, ανταγωνιστικότητας και συνοχής, που δυσκολεύονται να επιτύχουν σήμερα τα κράτη μέλη.

1.7

Για να συμβάλει στο στόχο αυτό, η ΕΟΚΕ πρέπει να συγκροτήσει μια μόνιμη ομάδα για την «Ενεργό Ευρωπαϊκή Ιθαγένεια» και να οργανώσει προσεχώς σχετικό συμπόσιο.

2.1

Παρά τη βαριά περιρρέουσα ατμόσφαιρα του ευρωσκεπτικισμού, οι Ευρωπαίοι παραμένουν βαθιά προσηλωμένοι στα βασικά επιτεύγματα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, τα οποία θεωρούν φυσικά αλλά και μη αναστρέψιμα:

2.2

Οι Ευρωπαίοι έχουν, επίσης, απαιτήσεις από αυτήν τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Αναμένουν πραγματική προστιθέμενη αξία και συγκεκριμένα:

2.3

Μια μεγάλη μερίδα των Ευρωπαίων θεωρεί ότι απομένει ακόμη πολύς δρόμος για την ικανοποίηση των εν λόγω προσδοκιών, σε σχέση με τις καθημερινές ανησυχίες και το μέλλον τους. Το διπλό όχι των γάλλων και ολλανδών ψηφοφόρων στο σχέδιο της Συνταγματικής Συνθήκης ήταν ιδιαίτερα αποκαλυπτικό αυτού του κλίματος ανησυχίας και προβληματισμού της κοινής γνώμης, παρότι ενδεχομένως οφείλεται και σε λόγους που δεν αφορούν την Ευρώπη.

2.4

Ωστόσο, όσον αφορά τα δικαιώματα που συνεπάγεται η ευρωπαϊκή ιθαγένεια, η οποία θεσπίστηκε με τη συνθήκη του Μάαστριχτ, είχε σημειωθεί πραγματική πρόοδος με τις πρόσφατες συνθήκες (πβ. Άμστερνταμ, Νίκαιας), τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και τη συνταγματική συνθήκη, η οποία τέθηκε στην κρίση των λαών (και η οποία μάλιστα ενσωμάτωνε τον Χάρτη, προσδίδοντάς του έτσι νομική ισχύ). Η Συνέλευση που συνέταξε τη συνταγματική συνθήκη –μια πραγματική καινοτομία, καθώς περιελάμβανε στη σύνθεσή της βουλευτές και ήταν ανοικτή στην κοινωνία των πολιτών– προσηλώθηκε κυρίως στην κατοχύρωση των δικαιωμάτων αυτών σε πολιτικό, ατομικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Πέραν από τη συμμετοχή της στην εν λόγω Συνέλευση, η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή έχει καταβάλει αδιάκοπες προσπάθειες τα τελευταία χρόνια για την πλήρη αναγνώριση των δικαιωμάτων των ευρωπαίων πολιτών και για την συνεκτίμηση των ανησυχιών τους. Πρέπει, ωστόσο, να αναγνωριστεί ότι η επίσημη ένταξη των εν λόγω δικαιωμάτων στις συνθήκες δεν στάθηκε ικανή να αναχαιτίσει την άνοδο του ευρωσκεπτικισμού στην κοινή γνώμη. Η φράση του Jean Monnet, «δεν ενώνουμε κράτη, ενώνουμε λαούς», δεν αντηχεί σήμερα ως συστατικό της δεσπόζουσας πραγματικότητας όσον αφορά τον τρόπο λειτουργίας της Ένωσης.

2.5

Οι εν λόγω ανησυχίες των πολιτών θα μπορούσαν να ενισχυθούν ακόμα περισσότερο για διαφόρους λόγους:

2.5.1

η μη κύρωση της συνταγματικής συνθήκης θα θέσει τη λειτουργία της διευρυμένης Ένωσης σε σκληρή δοκιμασία: πολύ σύντομα θα κάνουν την εμφάνισή τους οι αρνητικές επιπτώσεις της δυσκαμψίας και της πολυπλοκότητας της συνθήκης της Νίκαιας, τις οποίες η νέα Συνθήκη θα επιχειρούσε να διορθώσει·

2.5.2

το χάσμα μεταξύ των προσδοκιών που επενδύονται στην Ευρώπη και της ανεπάρκειας των διαχειριστικών μέσων της διευρύνεται, τόσο σε σχέση με τις πολιτικές (δυσκολία λήψης αποφάσεων σε επίπεδο 27 κρατών μελών) όσο και σε σχέση με τον προϋπολογισμό (οι πόροι που προβλέπονται για το διάστημα 2007-2013 είναι περιορισμένοι)·

2.5.3

τα νέα δικαιώματα των ευρωπαίων πολιτών που περιλαμβάνονται στη συνταγματική συνθήκη, η οποία ενσωματώνει τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, δεν μπορούν να λάβουν επίσημη μορφή·

2.5.4

αυτό το δυσμενές πλαίσιο θα μπορούσε κάλλιστα να εμποδίσει τη βελτίωση της κατάστασης και να επιβεβαιώσει τη θέση της Ευρώπης στον πολύ δυσάρεστο ρόλο του αποδιοπομπαίου τράγου, ο οποίος ήδη της έχει αποδοθεί από πολλούς από τους πολίτες της.

2.6

Όπως το επεσήμανε η ΕΟΚΕ στη συνεισφορά της προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 15ης και 16ης Ιουνίου 2006 (1), η περίοδος προβληματισμού που αποφασίστηκε μετά το αδιέξοδο στο οποίο περιήλθε η Συνταγματική Συνθήκη δεν θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί ως πρόσχημα για καθυστερήσεις ή για επίδειξη αδράνειας όσον αφορά την μεγαλύτερη εξασφάλιση της συμμετοχής των πολιτών στην Ευρώπη. Αντιθέτως, είναι επιτακτική η ανάγκη να ενισχυθεί η εικόνα της Ευρώπης στα μάτια της κοινής γνώμης, διαφορετικά εγκυμονεί ο κίνδυνος δημιουργίας ενός φαύλου κύκλου δυσπιστίας, παραίτησης και αδιεξόδων, οι επιπτώσεις του οποίου θα ήταν ανυπολόγιστες. Θα ήταν, εξάλλου, παντελώς άτοπη οιαδήποτε απόπειρα υπέρβασης, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, του σημερινού αδιεξόδου όσον αφορά την κύρωση της συνταγματικής συνθήκης χωρίς να καλλιεργηθεί προηγουμένως στη συνείδηση των Ευρωπαίων το αίσθημα ότι η Ευρώπη τους ανήκει. Ως εκ τούτου, πρέπει να αναλυθεί το πώς και το γιατί η Ευρώπη σήμερα δεν προβάλλεται και δεν είναι ελκυστική για τόσο πολλούς Ευρωπαίους.

3.1

Η «ιθαγένεια» γίνεται αντιληπτή πρώτα με διαισθητικό ή ακόμη και συναισθηματικό τρόπο και ύστερα σε σχέση με τα δικαιώματα και τα καθήκοντα που συνεπάγεται. Η «ευρωπαϊκή» ιθαγένεια θα έπρεπε να γίνεται αντιληπτή ως μια προστιθέμενη αξία, που εμπλουτίζει χωρίς να καταργεί την εθνική ιθαγένεια και ως ένα «νέο σύνορο» που παρέχει περισσότερα δικαιώματα, περισσότερες ελευθερίες και ευθύνες. Σε όλους τους τομείς αυτούς, και παρά τις πραγματικές προόδους που έχουν επιτευχθεί στις συναλλαγές, η ευρωπαϊκή ιθαγένεια υστερεί δραματικά. Θα μπορούσε μάλιστα, ορισμένες φορές, να θεωρήσει κανείς ότι έχει καταβληθεί κάθε προσπάθεια για να εμποδιστεί η ανάδειξή της. Ας εξετάσουμε την κατάσταση μέσω ορισμένων απλών διαπιστώσεων. Για όλους τους Ευρωπαίους, ξεκινώντας από τον «μέσο Ευρωπαίο», είναι σαφές ότι η Ευρώπη μαστίζεται από τέσσερα ελλείμματα:

3.1.1

έλλειμμα προβολής και αντίληψης: οι στόχοι και το πλαίσιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, συμπεριλαμβανομένης και της γεωπολιτικής διάστασής της (ποια σύνορα;) είναι ασαφείς σήμερα, λόγω αφενός των πολιτικών αποκλίσεων σε σχέση με τον ίδιο τον στόχο της ολοκλήρωσης, αφετέρου λόγω της έλλειψης σαφών κριτηρίων για την κατά τα φαινόμενα διαρκή επιδίωξη της διαδικασίας διεύρυνσης·

3.1.2

έλλειμμα οικειοποίησης και εγγύτητας: παρά τα κεκτημένα δικαιώματα και ελευθερίες, η Ευρώπη εμφανίζεται ως ένα ζήτημα που αφορά κυρίως τους κύκλους των πολιτικών, των διπλωματών και των ειδικών, ενώ η συμμετοχή των πολιτών έρχεται σε δεύτερη μοίρα και είναι πολύ περιορισμένη· το αίσθημα αυτό, ότι η Ευρώπη είναι απομακρυσμένη, διακατέχει ακόμα και τις τοπικές και εθνικές διοικήσεις, οι οποίες αντιλαμβάνονται ακόμη την Ευρώπη ως κάτι το απόμακρο και το ξένο·

3.1.3

έλλειμμα πληροφόρησης και διαλόγου: οι Ευρωπαίοι δεν γνωρίζουν καλά τα δικαιώματά τους, τις ελευθερίες τους και τις συνθήκες λειτουργίας της κοινής αγοράς τους. Τα προβλήματα τους με την Ευρώπη παρανοούνται συχνά, δεν αναλαμβάνονται, ούτε ικανοποιούνται. Από την πλευρά τους οι κυβερνήσεις έχουν την τάση να παρουσιάζουν την εικόνα της Ευρώπης που τις συμφέρει και να καταγγέλλουν ή να αποκρύπτουν τα στοιχεία που τις περιορίζουν, ακόμα και με κίνδυνο να διακυβεύσουν σοβαρά την αξιοπιστία της Ευρώπης. Τα μεγάλα μέσα μαζικής ενημέρωσης (ραδιόφωνο, τηλεόραση), κυρίως εθνικά, δίνουν σαφώς την εντύπωση ότι είναι ελάχιστα εξοικειωμένα με τα προβλήματα αυτά, τα οποία θεωρούνται σύνθετα, από τους ίδιους τους δημοσιογράφους λόγω της ανεπαρκούς κατάρτισης τους στον εν λόγω τομέα. Δεν παρέχουν καμία ενημέρωση για τα θέματα αυτά, πέρα από κάποιες αποσπασματικές, συνήθως συνοπτικές και συχνά ανακριβείς πληροφορίες. Η δε απουσία οιασδήποτε «ευρωπαϊκής» άποψης πέρα από ένα συνονθύλευμα εθνικών απόψεων δεν διευκολύνει την ανάπτυξη ευρωπαϊκών μέσων ενημέρωσης και αντιστρόφως·

3.1.4

έλλειμμα οικονομικής και κοινωνικής αποτελεσματικότητας: ενόψει της παγκοσμιοποίησης, η Ευρώπη θεωρείται από πολλούς ως μη αποδοτικός κινητήρας, αφού τα αποτελέσματά της σε σχέση με την οικονομική μεγέθυνση και την απασχόληση δεν είναι ικανοποιητικά, ούτε ποιοτικά, και ως αναποτελεσματική ασπίδα, απέναντι στην αύξηση του εξωτερικού ανταγωνισμού, που συχνά χαρακτηρίζεται ως υπερβολικός και μάλιστα αθέμιτος, και των μετεγκαταστάσεων επιχειρήσεων (και με εντάσεις που έχουν αναζωογονηθεί από την ανομολογούμενη αύξηση της διαφοράς του κόστους παραγωγής ακόμη και σε αυτήν την διευρυμένη Ένωση).

3.2

Οι Ευρωπαίοι που είναι περισσότερο εξοικειωμένοι με τη λειτουργία της Ευρώπης, χάρη στις επαφές, το επάγγελμα και τις μετακινήσεις τους, όχι μόνον αντιλαμβάνονται με τον ίδιο τρόπο τα ανωτέρω τέσσερα ελλείμματα αλλά θεωρούν πως υπάρχουν και άλλα πρόσθετα ελλείμματα, εξίσου αισθητά:

3.2.1

έλλειμμα συνοχής, το οποίο αναπόφευκτα έχει επιδεινωθεί με τις διευρύνσεις: οι διοικητικές, πολιτιστικές και κοινωνικές ανισότητες έχουν αυξηθεί σημαντικά και οι διαφορές όσον αφορά την ανάπτυξη έχουν σε ορισμένες περιπτώσεις τριπλασιαστεί· σε όλα αυτά προστίθενται και οι ανισότητες σε σχέση με την οικονομική και νομισματική ολοκλήρωση, καθώς η ζώνη του ευρώ περιλαμβάνει σήμερα μόνο δώδεκα μέλη·

3.2.2

έλλειμμα ολοκλήρωσης αφενός σε σχέση με τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς, όπου εξακολουθούν να υπάρχουν ισχυρά στεγανά στις υπηρεσίες (2/3 του ΑΕγχΠ), τις δημόσιες προμήθειες (16 % του ΑΕγχΠ) και τη φορολόγηση, αφετέρου σε σχέση με την κυκλοφορία των υπηκόων των νέων κρατών μελών, η οποία υπόκειται ακόμη σε μεταβατικούς περιορισμούς· στην καλύτερη περίπτωση, η λειτουργία της ενιαίας αγοράς, είναι χαλαρή.

3.2.3

έλλειμμα απλούστευσης, εμφανές σε όλους τους ευρωπαίους πολίτες με την ιδιότητα τους των χρηστών της νομοθεσίας: πολύ συχνά, οι οδηγίες και λοιπές ρυθμίσεις της Κοινότητας, που υποτίθεται ότι θεσπίζονται για να απλουστεύουν τη ζωή τους, προστίθενται στο διαρκώς διογκούμενο σώμα της εθνικής νομοθεσίας·

3.2.4

έλλειμμα μέσων, σε συνδυασμό με ένα έλλειμμα συστράτευσης και ισχύος της ευρωπαϊκής διοίκησης, το οποίο είναι εξίσου εμφανές σε όλους τους παρατηρητές: σε δημοσιονομικό επίπεδο, ο κοινοτικός προϋπολογισμός, ο οποίος περιορίστηκε στο 1 % περίπου του ΑΕγχΠ (έναντι 20 % στις ΗΠΑ, σε ένα πραγματικά πολύ διαφορετικό πλαίσιο) και αποτέλεσε αντικείμενο σκληρών και δύσκολων διαπραγματεύσεων για την τελευταία περίοδο προγραμματισμού 2007-2013, δεν φαίνεται να μπορεί να ανταποκριθεί στα πρόσθετα καθήκοντα που ανατίθενται στην Ευρώπη· σε θεσμικό επίπεδο, οι αποφάσεις λαμβάνονται συνήθως δύσκολα, λόγω του μεγάλου αριθμού των εταίρων που εμπλέκονται και, σε πολλές περιπτώσεις, λόγω της εμμονής σε απαιτήσεις ή πρακτικές που απαιτούν τη λήψη αποφάσεων με ομοφωνία μεταξύ των κρατών μελών·

3.2.5

έλλειμμα διακρατικών υποδομών (μεταφορές, ενέργεια, τηλεπικοινωνίες), σε συνδυασμό με το έλλειμμα των χρηματοδοτικών μέσων: μάλιστα, η συμφωνία του Δεκεμβρίου του 2005 στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο περιόρισε στο ήμισυ (μόλις στο 2 % του προϋπολογισμού έναντι σχεδόν 4 %) τα κονδύλια που πρότεινε η Επιτροπή για την περίοδο 2007-2013, ακόμη και εάν οι μεταγενέστερες διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επέτρεψαν να μετριαστούν, λίγο, οι περιορισμοί αυτοί·

3.2.6

έλλειμμα δημοσιονομικής πειθαρχίας από πάρα πολλά κράτη μέλη, όπως καταγράφεται ξεκάθαρα στις εκθέσεις της Επιτροπής (μεταφορά των οδηγιών, διαδικασίες επί παραβάσει του κοινοτικού δικαίου).

3.2.7

έλλειμμα προβολής και εφαρμογής της στρατηγικής της Λισαβόνας συμπληρώνει τέλος τον κατάλογο, αντί να δώσει ώθηση σε νέες ευρωπαϊκές επενδύσεις για την έρευνα, την καινοτομία, τα κοινά δίκτυα υποδομών και την κατάρτιση, η στρατηγική αυτή εξακολουθεί στην πραγματικότητα να απέχει υπερβολικά από την απαιτούμενη κινητοποίηση και τους επιδιωκόμενους στόχους (ιδιαίτερα χαρακτηριστικό παράδειγμα ο δημοσιονομικός προγραμματισμός για την περίοδο 2007-2013, ο οποίος είναι πολύ περιοριστικός σε όλους αυτούς τους τομείς).

3.3

Τέλος, από το άθροισμα όλων των εντυπωσιακών στο σύνολό τους ελλειμμάτων όσον αφορά τη λειτουργία της Ευρώπης είναι αρκετά λογικό να δημιουργείται τελικά σε πολλούς ευρωπαίους πολίτες ένα αίσθημα έλλειψης εμπιστοσύνης. Για την επανόρθωση της κατάστασης, πρέπει να αντιμετωπιστούν με αποφασιστικότητα όλες οι διαπιστωθείσες δυσλειτουργίες. Για τον σκοπό αυτόν, δεν αρκεί πλέον να συνεχίσουμε να τροποποιούμε έναν ευρωπαϊκό κατάλογο δικαιωμάτων, ο οποίος, όσο αξιοσημείωτος και αν είναι ως προς το περιεχόμενό του, παραμένει σε μεγάλο βαθμό άγνωστος και ανεφάρμοστος. Πρέπει πλέον να αποσαφηνιστεί και να απλουστευθεί ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζουν την Ευρώπη οι Ευρωπαίοι, δίνοντάς τους τα κλειδιά μιας κοινής ιθαγένειας περισσότερο προβεβλημένης και με μεγαλύτερο αντίκρισμα στην πραγματικότητα.

3.4

Για να γίνουν τα πρώτα σημαντικά βήματα προόδου, απαιτείται η καλύτερη στήριξη της εν λόγω προσέγγισης από τους κύριους φορείς της Ευρώπης. Αυτό συνεπάγεται:

3.4.1

μια πιο μαχητική και «ενισχυμένη», δηλαδή πιο γενναία ή ακόμη και αδιάλλακτη, κινητοποίηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς την κατεύθυνση αυτή, κυρίως μέσω της αρμοδιότητάς της να υποβάλλει προτάσεις και μέσω των μεθόδων διαβούλευσης που χρησιμοποιεί·

3.4.2

την εύρυθμη λειτουργία των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων με πραγματική δέσμευσή τους για την παροχή υπηρεσιών στους πολίτες, όπως τη θέσπιση ενός κώδικα συμπεριφοράς για την καλύτερη διακυβέρνηση, και ρύθμιση για αναγνώριση περισσότερων ευθυνών στους ίδιους τους ευρωπαίους για τα ζητήματα που τους αφορούν άμεσα·

3.4.3

χρήση θετικότερης γλώσσας για την Ευρώπη από τους πολιτικούς ιθύνοντες, οι οποίοι θα πρέπει να παύσουν να προβάλλουν μια αδικαιολόγητα σκληρή ή καταχρηστικά τεχνοκρατική εικόνα της Ευρώπης, διατηρώντας μονομερώς για τους ιδίους τον καλύτερο ρόλο — με επακόλουθο την υιοθέτηση από τα ΜΜΕ μιας πιο παιδαγωγικής στάσης·

3.4.4

επίδειξη μιας εξίσου υπεύθυνης στάσης από τους εν λόγω ιθύνοντες, οι οποίοι θα πρέπει να συμφωνήσουν να δώσουν στην Ευρώπη –την οποία οικοδομούν από κοινού– τα ελάχιστα μέσα (σε σχέση με τη λήψη αποφάσεων, τον προϋπολογισμό και την πειθαρχία) που απαιτούνται για να ανταποκριθεί, τελικά, η ΕΕ στις προσδοκίες που έχουν από αυτήν επισήμως·

3.4.5

«ενισχυμένες συνεργασίες» μεταξύ των κρατών που είναι έτοιμα να χαράξουν κοινή πορεία — υπό συνθήκες που δεν αμφισβητούν την επικράτηση της κοινοτικής μεθόδου — όταν η απαίτηση για ομοφωνία θέτει υπερβολικά εμπόδια στην πρόοδο που θεωρούν απαραίτητη οι Ευρωπαίοι·

3.4.6

περισσότερη πίεση και πρωτοβουλίες από τους κοινωνικούς εταίρους και τους λοιπούς φορείς της κοινωνίας των πολιτών: χωρίς την ενεργό και συνεχή συνδρομή τους, θα ήταν μάταιη οιαδήποτε προσπάθεια ανάπτυξης μιας ευρωπαϊκής ιθαγένειας περισσότερο προβεβλημένης και με αντίκρισμα στην πραγματικότητα.

3.5

Όπως υπογραμμίσθηκε από την ΕΟΚΕ στη γνωμοδότηση της με θέμα «Πρόγραμμα δράσης για την ενεργό συμμετοχή του πολίτη στα κοινά» (2), το πρόγραμμα «Πολίτες για την Ευρώπη» (2007, 2013) που παρουσίασε η Επιτροπή είναι περιορισμένης αξίας λόγω της υπερβολικής μετριότητας του όσον αφορά το πεδίο παρέμβασης και τον προϋπολογισμό του (αρχικά 235 εκατ. €, και μετά από περικοπές 190 €, δηλαδή λιγότερο από μισό ευρώ ανά κάτοικο για την περίοδο αυτή). Παρά τις αξιέπαινες προθέσεις του, δεν διαθέτει κανένα μέσο για να επιτύχει το στόχο του, που συνίσταται στο «να δοθεί κεντρική θέση στους πολίτες» για την ευρωπαϊκή οικοδόμηση. Δεν θα μπορέσει να διαδραματίσει, στην καλύτερη περίπτωση παρά ένα συνοδευτικό ρόλο.

3.6

Σήμερα, πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην ανάληψη αποφασιστικών ενεργειών που θα επιτρέψουν στην εν λόγω ευρωπαϊκή ιθαγένεια να ασκηθεί πλήρως και όχι προετοιμασία νέων διακηρύξεων δικαιωμάτων, ή στη χορήγηση ορισμένων περιστασιακών επιδοτήσεων και. Για να σημειωθεί πρόοδος προς την εν λόγω κατεύθυνση, η ΕΟΚΕ προτείνει να αναπτυχθούν νέες πρωτοβουλίες σε τρεις τομείς: για να σημειωθεί πρόοδος προς αυτήν την κατεύθυνση, η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή προτείνει την ανάπτυξη νέων πρωτοβουλιών σε τρεις τομείς:

4.1

Οι πολίτες της Ευρώπης δικαιολογημένα θα απορούν για την ανυπαρξία κοινών εργαλείων, και ευρωπαϊκών ελευθεριών σε βασικούς τομείς, όπου κανονικά θα έπρεπε να αντικατοπτρίζεται το γεγονός ότι ανήκουν στην Ένωση. Πρόκειται κυρίως για τις ιδιαίτερα αδικαιολόγητες ελλείψεις όσον αφορά τη θεσμοθέτηση ενός ευρωπαϊκού καταστατικού για τα σωματεία, τις εταιρείες αλληλασφάλισης και τις μικρές επιχειρήσεις, το ενιαίο κοινοτικό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας ή την παροχή φορολογικής προστασίας από κάθε διπλή φορολόγηση σε επίπεδο ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών παροχών και των συντάξεων. Οι εν λόγω ελλείψεις αναπτύσσονται κατωτέρω.

4.2

Είναι παράδοξο το γεγονός ότι, μισό αιώνα μετά τη δημιουργία της κοινής αγοράς, τα χιλιάδες σωματεία που έχουν συσταθεί για την προστασία των ευρωπαϊκών συμφερόντων των μελών τους δεν διαθέτουν νομική υπόσταση στο ευρωπαϊκό δίκαιο και αναγκάζονται να επιλέξουν το εθνικό δίκαιο του κράτους της έδρας τους, δηλαδή συνήθως το βελγικό δίκαιο.

4.2.1

Ένα σχετικό σχέδιο για τη θεσμοθέτηση ενός ευρωπαϊκού καταστατικού αποσύρθηκε από την Επιτροπή τον Οκτώβριο του 2005, μαζί με άλλα 60 σχέδια που επίσης εγκαταλείφθηκαν, όπως αναφέρθηκε, για λόγους απλούστευσης της νομοθεσίας ή επειδή δεν υπήρχαν σοβαρές προοπτικές για την έγκρισή τους. Αποσύροντας το εν λόγω σχέδιο, χωρίς διαβουλεύσεις με τους ενδιαφερόμενους κύκλους, η Επιτροπή «ενταφίασε», δυστυχώς, το όλο εγχείρημα.

4.2.2

Μια πρώτη κίνηση για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ιθαγένειας θα ήταν η αναγνώριση του σφάλματος από την Επιτροπή και η εκ νέου υποβολή του σχεδίου της. Προφανώς, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα έπρεπε να φροντίσουν να το εγκρίνουν άμεσα, αφού δοθούν οι απαιτούμενες εξηγήσεις ή ακόμη και αιτιολογήσεις για την καθυστέρηση που μεσολάβησε.

4.3

Η ίδια προσέγγιση θα έπρεπε επίσης να ακολουθηθεί σχετικά με το ευρωπαϊκό καταστατικό για τις εταιρείες αλληλασφάλισης, το σχέδιο του οποίου αποσύρθηκε επίσης καταχρηστικά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Όμως, ένα παρόμοιο καταστατικό θα συνέβαλε, και αυτό, στις νέες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες, ενισχύοντας συγχρόνως την αναγνώριση της πολυφωνίας όσον αφορά την επιχειρηματικότητα στην Ευρώπη.

4.4

Ένα άλλο παράδοξο είναι η απουσία ενός ενιαίου και απλουστευμένου ευρωπαϊκού νομικού καταστατικού που θα διευκολύνει τη λειτουργία των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, αφού η πληθώρα πολυετών προγραμμάτων, διακηρύξεων αλλά και ο χάρτης των ΜΜΕ δεν έχουν καταφέρει να επιφέρουν ιδιαίτερα αισθητές αλλαγές για τους επιχειρηματίες.

4.4.1

Η ΕΟΚΕ ενέκρινε ομοφώνως το 2002, συγκεκριμένες συστάσεις σχετικά με το καταστατικό (3) αυτό. Μέχρι και σήμερα η Επιτροπή δεν έχει υποβάλει καμία πρόταση βάσει των συστάσεων αυτών. Παρά την πληθώρα των επίσημων ανακοινωθέντων για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης, κάθε μέρα γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο να δικαιολογηθεί η απαράδεκτη αυτή κατάσταση.

4.4.2

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει, ως εκ τούτου, το αίτημά της προς την Επιτροπή να υποβάλει, όσο τον δυνατόν συντομότερα, ένα σχέδιο κανονισμού για τη θεσμοθέτηση αυτού του καταστατικού.

4.5

Μια ιδιαίτερα συμβολική αποτυχία ήταν εκείνη του κοινοτικού διπλώματος ευρεσιτεχνίας, το οποίο από το 1975, οπότε υπεγράφη, δεν έχει κυρωθεί από όλα τα κράτη μέλη.

4.5.1

Οι επανειλημμένες εκκλήσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου προς τα κράτη μέλη, δηλαδή προς τον εαυτό του, να εξεύρει επιτέλους μια λύση στο ζήτημα αυτό παραμένουν μάταιες. Οι ευρωπαίοι εφευρέτες εξακολουθούν να εγκλωβίζονται σε ένα σύνθετο και δαπανηρό σύστημα, όταν θελήσουν να προστατεύσουν τα δικαιώματά τους σε αποτελεσματικό βαθμό. Για μια Ευρωπαϊκή Ένωση που έχει θέσει στόχο να καταστεί έως το 2010 η πιο δυναμική και ανταγωνιστική οικονομία που βασίζεται στη γνώση ανά τον κόσμο, αυτό το εμπόδιο αποτελεί δείγμα μιας λυπηρής ανικανότητας.

4.5.2

Εάν εξακολουθήσει να είναι ανέφικτη η ομοφωνία, η ΕΟΚΕ προτείνει την άμεση εφαρμογή του εν λόγω κοινοτικού διπλώματος ευρεσιτεχνίας, βάσει αποτελεσματικών, απλών και ανταγωνιστικών διαδικασιών, από τα κράτη μέλη το έχουν κυρώσει.

4.6

Η κατάργηση της διπλής φορολόγησης μεταξύ των κρατών μελών συνεχίζει να γίνεται μέσω ενός περίπλοκου αλλά και ατελούς συνονθυλεύματος εκατοντάδων διμερών διακρατικών συμβάσεων, αφήνοντας τους πολίτες έρμαια των βουλών των φορολογικών αρχών, οι οποίες πολλές φορές δεν είναι καλά ενημερωμένες για τις ισχύουσες διατάξεις.

4.6.1

Το σχέδιο για έναν ενιαίο και απλουστευμένο κανονισμό, που υποβλήθηκε από την Επιτροπή με στόχο τη διευθέτηση του προβλήματος αυτού δεν τελεσφόρησε, καθώς δεν συγκέντρωσε την ομόφωνη γνώμη των κρατών μελών.

4.6.2

Ένα χρήσιμο βήμα προόδου θα ήταν η άμεση έγκριση και εφαρμογή των διατάξεων αυτών από τα κράτη μέλη που είναι σε θέση να το πράξουν. Μάλιστα, θα ήταν λογικό να συμφωνήσουν να τις εγκρίνουν όλα τα κράτη μέλη της ευρωζώνης.

4.6.3

Η ΕΟΚΕ τονίζει επίσης ότι είναι ανάγκη να διασφαλισθεί η αποτελεσματική μεταφορά των κοινωνικών παροχών, χωρίς φορολογικές διακρίσεις, στα πλαίσια της ενδοκοινοτικής κινητικότητας. Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ιδίως την πρόσφατη γνωμοδότηση της με θέμα «Δυνατότητα μεταφοράς των δικαιωμάτων συμπληρωματικής συνταξιοδότησης» (4), ζητώντας την εναρμόνιση της φορολογίας των συμπληρωματικών συστημάτων, που απουσιάζει από το σχέδιο οδηγίας: η ανομοιομορφία όσον αφορά την εφαρμογή της φορολογικής μεταχείρισης στα κράτη μέλη αποτελεί, πράγματι, σοβαρό εμπόδιο για την κινητικότητα, στο βαθμό που οι εργαζόμενοι μπορεί να υποβληθούν σε διπλή επιβάρυνση σχετικά με τις εισφορές και τις παροχές.

5.1

Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση εξακολουθεί πολύ συχνά να θεωρείται ως ζήτημα που αφορά τα κράτη, με τους πολίτες να περιορίζονται σε δευτερεύοντα ρόλο. Για την αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής, θα έπρεπε να αναπτυχθεί μια διακυβέρνηση της Ένωσης περισσότερο προσανατολισμένης στον πολίτη, δηλαδή μια λειτουργία της Ένωσης που θα ήταν με μεγαλύτερη σαφήνεια προσανατολισμένη στην παροχή υπηρεσιών στους πολίτες: προώθηση μιας πιο ευρωπαϊκής προσέγγισης των μέσων μαζικής ενημέρωσης, καλύτερες αναλύσεις του αντίκτυπου των προγραμμάτων για τους πολίτες, καλύτερη χρήση των διαδικασιών διαλόγου και διαβούλευσης, αιτιολόγηση των λόγων για τις καθηλώσεις ή τις αποσύρσεις, περαιτέρω προώθηση της αυτορρύθμισης και της συρρύθμισης, ενθάρρυνση της ανάπτυξης διασυνοριακών συλλογικών διαπραγματεύσεων μεταξύ των κοινωνικών εταίρων, υλοποίηση της έννοιας «δημόσιες υπηρεσίες», υποστηρίζοντας την ενιαία αγορά με την ίδρυση εξωτερικών τελωνείων της Κοινότητας, ανάπτυξη μιας πιο αμφίδρομης ευρωπαϊκής πληροφόρησης, συμμετοχή των κοινωνικών παραγόντων και των άλλων τοπικών αντιπροσωπευτικών φορέων της κοινωνίας των πολιτών, όσον αφορά την υλοποίηση προγραμμάτων που χορηγούν κοινοτική βοήθεια. Στη συνέχεια αναπτύσσονται οι διαφορετικές αυτές απαιτήσεις.

5.2

Ενώ τα μέσα της μαζικής ενημέρωσης θεωρούνται σήμερα ως «η τέταρτη εξουσία», η οποία προστίθεται στην νομοθετική, την εκτελεστική και τη δικαστική, είναι εντυπωσιακό να διαπιστώνει κανείς ότι η ευρωπαϊκή διάσταση δεν την επηρέασε καθόλου, σε αντίθεση με τις άλλες τρεις, μολονότι είναι η πιο ορατή και η πιο οικεία σε όλους. Δεν υπάρχουν σταθμοί μεγάλης εμβέλειας στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση, και με ευρωπαϊκό χαρακτήρα και η πολυγλωσσία παραμένει ή ίδια, ένας φτωχός συγγενής των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Συγκριτικά υπάρχουν πολύ λίγες συζητήσεις και πολιτικές εκπομπές στα μέσα μαζικής ενημέρωσης για την Ευρώπη. Η ζωή στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, με εξαίρεση μεμονωμένες εκδηλώσεις όπως οι σύνοδοι κορυφής, οι κρίσεις και οι νέες προσχωρήσεις δεν σχολιάζονται καθόλου και παραμένουν απόρρητες. Π.χ. σε πρόσφατη έκθεση του Ευρωβαρόμετρου αναφέρεται ότι μόλις το 30 % των ατόμων που δηλώνουν ότι ενδιαφέρονται για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις (συνεπώς πολύ λιγότεροι από το σύνολο των πολιτών) θα ήταν ικανοί να δώσουν τρεις σωστές απαντήσεις σε τρεις βασικές ερωτήσεις (αριθμός των κρατών μελών, εκλογή ή διορισμός των ευρωπαίων βουλευτών, εκπροσώπηση ή όχι όλων των εθνικοτήτων στην Επιτροπή). Θα έπρεπε συνεπώς να ληφθούν μέτρα για να αντιμετωπισθεί η εν λόγω χρόνια παραπληροφόρηση, όπως είναι:

5.2.1

η άμιλλα μεταξύ των εθνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης για τα ευρωπαϊκά θέματα με προτροπές για τη διάθεση περισσότερου χώρου στην πληροφόρηση για την πολιτική ζωή στην Ένωση,

5.2.2

η προβολή και ο συντονισμός των πρωτοβουλιών αυτών στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, που θα μπορούσε να υποστηριχθεί από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Οπτικοακουστικών Μέσων που λειτουργεί με παρόμοια όργανα που μπορούν να υπάρχουν στα κράτη μέλη.

5.3

Όσον αφορά τη λειτουργία των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων, οι τελευταίες Συνθήκες ασχολούνται περισσότερο με τις διαδικασίες συναπόφασης, οι οποίες ορθώς δίνουν περισσότερες εξουσίες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, παρά με τις διαδικασίες της διαβούλευσης, που όμως επιδέχονται πολλές βελτιώσεις.

5.3.1

Στην πράξη και ιδίως μετά το λευκό βιβλίο που παρουσίασε η Επιτροπή το 2002 σχετικά με τη βελτίωση της ευρωπαϊκής διακυβέρνησης, έχουν ήδη καταγραφεί τα πρώτα βήματα προόδου: ευρύτερη χρήση των πράσινων βίβλων, δημόσιες διαβουλεύσεις μέσω Διαδικτύου,( μολονότι δεν έχουν ακόμη σταθερό λειτουργικό αντίκτυπο), υποβολή αιτημάτων στην ΕΟΚΕ για έκδοση διερευνητικών γνωμοδοτήσεων σε πιο αρχικό στάδιο.

5.3.2

Μεταξύ των λοιπών βημάτων προόδου που πρέπει να γίνουν, ξεχωρίζει η πιο συστηματική χρήση των προκαταρκτικών αναλύσεων αντίκτυπου των σχεδίων της Επιτροπής· οι αναλύσεις αυτές, οι οποίες πρέπει πάντα να συνοδεύουν τα σχέδια, θα έπρεπε να εξετάζουν κυρίως εάν προκύπτει προστιθέμενη αξία και πραγματική απλούστευση προς όφελος των πολιτών και των χρηστών, καθώς και εάν είναι δυνατόν να εφαρμοστούν εναλλακτικές προσεγγίσεις πέραν της παραδοσιακής νομοθεσίας. Ιδίως, μια αποτελεσματική απλούστευση της νομοθεσίας δεν θα καταστεί δυνατό να διασφαλισθεί χωρίς την εξαρχής συμμετοχή των εκπροσώπων των χρηστών και χωρίς παράλληλα προγράμματα απλούστευσης σε εθνικό επίπεδο.

5.3.3

Θα πρέπει επίσης να ληφθούν μέτρα για τη βελτίωση της ποιότητας των διαβουλεύσεων: η Επιτροπή θα έπρεπε κυρίως να δικαιολογεί τις δράσεις στις οποίες προβαίνει κατόπιν του διαλόγου και να εξηγεί γιατί εγκρίθηκαν οι συγκεκριμένες επιλογές και έγιναν δεκτά τα συγκεκριμένα επιχειρήματα έναντι κάποιων άλλων. Η φάση της διαβούλευσης θα έπρεπε σε κάθε περίπτωση να παραμείνει σαφώς διακριτή από τη φάση της απόφασης ή της συναπόφασης, κάτι που συμβαίνει σπάνια. Πέρα από την περίπτωση των διερευνητικών γνωμοδοτήσεων που αναφέρθηκε προηγουμένως, η αποτελεσματικότητα των διαβουλεύσεων της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής πλήττεται από το γεγονός ότι τα όργανα λήψης αποφάσεων προσφεύγουν σε αυτήν εκ παραλλήλου και ταυτοχρόνως.

5.3.4

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που πραγματοποιήθηκε το Μάρτιο του 2006 ζήτησε, ακριβώς, να αποκτήσουν μεγαλύτερο έλεγχο της διαδικασίας οι κοινωνικοί εταίροι και οι λοιποί εταίροι της κοινωνίας των πολιτών που ενδιαφέρονται άμεσα από τη στρατηγική της Λισαβόνας. Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) εκφράζει την ικανοποίησή της που το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της ανανέωσε την εντολή να συμβάλει μαζί με την Επιτροπή των Περιφερειών, στην αξιολόγηση και στην προβολή της εφαρμογής της στρατηγικής αυτής. Τα δίκτυα ανταλλαγών που ανέπτυξε η ΕΟΚΕ γι' αυτό το σκοπό με τα Οικονομικά και Κοινωνικά Συμβούλια ή με άλλους ανάλογους αντιπροσωπευτικούς οργανισμούς στα κράτη μέλη συνδράμουν επωφελώς στην εν λόγω διακυβέρνηση που βρίσκεται πλησιέστερα στον πολίτη της Ένωσης.

5.3.5

Σε εθνικό επίπεδο θα λαμβανόταν η απόφαση να διαβουλεύονται συστηματικά οι κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια με τους κοινωνικούς εταίρους, πριν από τα Ευρωπαϊκά Συμβούλια της Άνοιξης και του Φθινοπώρου, προκειμένου να συμμετέχουν στους γενικούς προσανατολισμούς της οικονομικής πολιτικής, στις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση και στην υλοποίηση της στρατηγικής της Λισαβόνας. Οι εθνικές σχέσεις των κρατών μελών θα έπρεπε να βασίζονται ρητώς στις διαβουλεύσεις αυτές.

5.4

Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα δεν θα έπρεπε μόνο να αισθάνονται υπεύθυνα για τη δέουσα διαβούλευση με τους πολίτες και με τις αντιπροσωπευτικές τους οργανώσεις πριν να υιοθετήσουν σχέδια ή προσανατολισμούς που τα αφορούν. Τα θεσμικά όργανα θα έπρεπε να ενεργήσουν με τον ίδιο τρόπο, σε περίπτωση έμμονης καθήλωσης ή σε περίπτωση απόσυρσης σχεδίου ώστε να καταστεί δυνατόν:

5.5

Ένα μεγάλο βήμα προς την κατεύθυνση μιας ευρωπαϊκής ιθαγένειας περισσότερο προβεβλημένης και με αντίκρισμα στην πραγματικότητα θα ήταν η περαιτέρω προώθηση της συρρύθμισης και της αυτορρύθμισης, σύμφωνα με τις οποίες οι κοινωνικοί και επαγγελματικοί παράγοντες συμμετέχουν και αυτοί, και δεν διαβουλεύονται μόνο, σύμφωνα με τον ορισμό των οικονομικών ή κοινωνικών κανόνων που τους αφορούν άμεσα.

5.5.1

Χρειάστηκε να περιμένουμε τη συνθήκη του Μάαστριχτ του 1992 για να αναγνωριστεί επισήμως η δυνατότητα των ευρωπαίων κοινωνικών εταίρων να συνάπτουν συμβάσεις, στα πλαίσια ενός αυτόνομου διαλόγου, τόσο σε επαγγελματικό όσο και σε κλαδικό επίπεδο. Χρειάστηκε άλλη μια δεκαετία για τη σύναψη μιας ευρωπαϊκής διοργανικής συμφωνίας, τον Δεκέμβριο του 2003, μεταξύ του Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής, με την οποία αναγνωρίζεται πλήρως η δυνατότητα αυτορρύθμισης και συρρύθμισης των φορέων της κοινωνίας των πολιτών, σε άλλους τομείς, και θεσπίζονται συγκεκριμένοι ορισμοί και διαδικασίες.

5.5.2

Οι πρακτικές αυτές έχουν ήδη αναπτυχθεί σημαντικά, πέραν του κοινωνικού διαλόγου, ιδίως σε σχέση με τα τεχνικά πρότυπα, τους επαγγελματικούς κανόνες, τον κοινωνικό διάλογο, τις υπηρεσίες, τους καταναλωτές, την εξοικονόμηση ενέργειας, το περιβάλλον (5). Ωστόσο, οι πρακτικές αυτές δεν έχουν αναπτυχθεί όσο θα έπρεπε, παρότι, ήδη με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, αφορούν όλους τους ευρωπαίους πολίτες.

5.5.3

Θα ήταν ιδίως σκόπιμο, για να υποστηριχθεί η καλύτερη άσκηση της ευρωπαϊκής ιθαγένειας στις όμορες περιοχές, να προωθηθεί η ανάπτυξη των συλλογικών διασυνοριακών διαπραγματεύσεων, όπως το προβλέπει η Επιτροπή στην ανακοίνωση της του 2005 για την κοινωνική ατζέντα.

5.5.4

Η ανάπτυξη της αυτορρύθμισης και της συρρύθμισης θα μπορούσαν να επιτρέψουν, συμπληρωματικά με τη δράση του νομοθέτη και σε δεδομένη περίπτωση υπό τον έλεγχό του, την προαγωγή της Ευρώπης και των δικαιωμάτων που συνεπάγεται η ευρωπαϊκή ιθαγένεια σε πολλούς τομείς, όπως π.χ.:

5.5.5

Από την πλευρά της, η ΕΟΚΕ ακολουθεί μια συστηματική προσέγγιση καταγραφής και ενθάρρυνσης των εναλλακτικών πρακτικών ρύθμισης, όπως η ρύθμιση των διαφορών, κυρίως μέσω των ακροάσεών της και της βάσης δεδομένων της, PRISM2, η οποία έχει πλέον εκσυγχρονιστεί και αποτελεί το βασικό σημείο αναφοράς για την κατάσταση της αυτορρύθμισης στην Ευρώπη.

5.6

Τόσο η παραδοσιακή ευρωπαϊκή ρύθμιση (οδηγίες, κανονισμοί) όσο και η συρρύθμιση και η αυτορρύθμιση θα έπρεπε να συνδράμουν στην εμβάθυνση της ενιαίας αγοράς και στη βελτίωση της λειτουργίας της. Οι ευρωπαίοι πολίτες θα έπρεπε να μπορούν να οικειοποιηθούν την εν λόγω ενιαία αγορά, ως μια φυσική διάσταση των πρωτοβουλιών και των δραστηριοτήτων τους.

5.6.1

Ενώ θα αποτελούσε το φυσικό πλαίσιο άμιλλας και ανταγωνισμού για τους οικονομικούς παράγοντες, η ενιαία αγορά δεν θα μπορούσε να έρθει σε μετωπική και συστηματική αντιπαράθεση με τις έννοιες των δημόσιων υπηρεσιών και κοινής ωφέλειας, που αξίζουν επίσης να αναβαθμισθούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Έτσι, οι διάφορες ευρωπαϊκές υπηρεσίες που εγκαταστάθηκαν σε διάφορα κράτη μέλη για να συμβάλουν σε πολλές πτυχές όσον αφορά τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς θα έπρεπε να καθορίσουν, για την άσκηση των καθηκόντων τους, αληθινές «ευρωπαϊκές αποστολές δημόσιων υπηρεσιών». Παρόμοιοι προσανατολισμοί θα μπορούσαν να διαδραματίσουν χρήσιμο ρόλο στη συζήτηση για το ευρωπαϊκό άνοιγμα των δημόσιων υπηρεσιών. Θα συνέβαλαν, πράγματι, στο να υπερκερασθεί η μειωτική αντίθεση μεταξύ εκείνων που θεωρούν ότι οι κοινωνικές υπηρεσίες δεν μπορεί να είναι παρά εθνικές και των άλλων που εξομοιώνουν αναγκαστικά το ευρωπαϊκό άνοιγμα με την ανάπτυξη των ιδιωτικοποιήσεων.

5.6.2

Με το ίδιο πνεύμα, τα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης θα έπρεπε στο μέλλον να τεθούν υπό τη διαχείριση κοινοτικών και όχι εθνικών τελωνειακών αρχών, με ένα σύμβολο οπτικά ταυτόσημο. Ένα πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή θα ήταν η δημιουργία, σε συνδυασμό με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Συνόρων, ενός σώματος ευρωπαίων επιθεωρητών και συνοριοφυλάκων, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι όλοι οι τελωνειακοί υπάλληλοι θα παρακολουθούν έναν κοινό κορμό κατάρτισης και αναπτύσσοντας περαιτέρω τις σποραδικές σήμερα αμοιβαίες ανταλλαγές. Εξίσου απαραίτητη θα ήταν και η εναρμόνιση των αδικημάτων και των κυρώσεων, σε συνδυασμό με την αναγνώριση και επιβολή των αποφάσεων της δικαιοσύνης μεταξύ των κρατών μελών αλλά και των διοικητικών αποφάσεων.

5.6.3

Η Ευρώπη θα έπρεπε επίσης να εφοδιασθεί με έναν κοινό μηχανισμό αστικής προστασίας, κινητό και αποδοτικό, κατάλληλο να υποστηρίζει γρήγορα και αποτελεσματικά τα κράτη μέλη και τους πληθυσμούς τους σε καταστάσεις φυσικών καταστροφών ή τρομοκρατικών ενεργειών.

5.6.4

Όσον αφορά την πληροφόρηση των πολιτών για τα δικαιώματά τους και τις ευκαιρίες στην εσωτερική αγορά, σε όλα τα κράτη μέλη θα έπρεπε να αναπτυχθεί μια επικοινωνία, που μέχρι σήμερα είναι μάλλον ανύπαρκτη, για τα κέντρα SOLVIT (Δίκτυο επίλυσης προβλημάτων στην εσωτερική αγορά), τα οποία έχουν συσταθεί σε όλα τα κράτη μέλη για να βοηθούν τους πολίτες να λύνουν τα προβλήματα που μπορεί ακόμη να συναντούν στις συναλλαγές τους. Οι ευρωπαϊκές υπηρεσίες, που αναφέρονται ανωτέρω, δεν είναι καθόλου γνωστές στο ευρύ κοινό από τότε που συγκροτήθηκαν. Θα έπρεπε να αναληφθούν εκστρατείες ενημέρωσης για να διορθωθεί η κατάσταση αυτή.

5.6.5

Η ενημέρωση για τη λειτουργία της Ευρώπης και της εσωτερικής αγοράς, όπως και για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών στην κλίμακα αυτή, θα έπρεπε επίσης να προσαρμοσθεί στις προσδοκίες και στη γλώσσα των συνομιλητών. Είναι συχνά αναγκαίο να ξεκινά κανείς από τις ερωτήσεις και τις προσδοκίες των συνομιλητών, ιδιαίτερα όσον αφορά τους νέους, αντί να τους δίνει στερεότυπες απαντήσεις, «από καθέδρας». Η ανάπτυξη σημείων επαφής και ενημέρωσης για την Ευρώπη θα έπρεπε να συμβαδίζει με την πραγματική ικανότητα πλήρους ενσωμάτωσης της γλώσσας, της προσέγγισης και των απόψεων των συνομιλητών μέσω αμφίδρομου διαλόγου που θα επιτρέπει την καλύτερη οικειοποίηση της ευρωπαϊκής ενημέρωσης ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του καθενός. Η χρήση του διαδικτύου ανταποκρίνεται σε αυτές τις υποχρεώσεις ή θα έπρεπε να αξιοποιηθεί πλήρως, τόσο από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα όσον και από τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών για να καταστεί η ευρωπαϊκή ιθαγένεια αποτελεσματικότερη.

5.7

Πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά για να συμμετέχουν οι ευρωπαίοι πολίτες στις παρεμβάσεις των διαρθρωτικών ταμείων. Παρότι οι διατάξεις που διέπουν τις κοινοτικές ενισχύσεις προς τις χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού προβλέπουν ρητά τη στενή συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών (πβ. συμφωνία του Κοτονού), παραδόξως δεν υπάρχει καμία σχετική πρόβλεψη για τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και των άλλων αντιπροσωπευτικών εταίρων της ευρωπαϊκής οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών στην πολιτική συνοχής που ακολουθεί η Ένωση.

5.7.1

Στους στρατηγικούς προσανατολισμούς που προτείνει η Επιτροπή για την περίοδο 2007-2013 γίνεται έμμεση μόνο αναφορά στη διαβούλευση και συμμετοχή αυτή, χωρίς να περιλαμβάνονται ρητές διατάξεις στα προτεινόμενα κείμενα, είτε πρόκειται για τους προσανατολισμούς είτε για τους κανονισμούς για τα διαρθρωτικά ταμεία.

5.7.2

Το κενό αυτό θα έπρεπε να καλυφθεί, ώστε η συμμετοχή αυτή να προβλέπεται στα κείμενα, με διατάξεις που θα είναι άμεσα εφαρμόσιμες από τα κοινοτικά θεσμικά όργανα και από τα κράτη μέλη.

6.1

Οι ευρωπαίοι πολίτες, οι οποίοι προσδοκούν ότι η Ευρώπη θα τους προσφέρει προστιθέμενη αξία στην εθνική, περιφερειακή και τοπική ταυτότητά τους, διαπιστώνουν πολύ συχνά ότι αυτή η προστιθέμενη αξία αποδεικνύεται μικρή, αν όχι επιφανειακή. Βεβαίως, σιγά σιγά, πραγματοποιήθηκαν από τους ιθύνοντες της Ευρώπης ουσιαστικά και ολοένα και πιο σημαντικά βήματα προόδου: ευρωπαϊκός ύμνος και σημαία, ευρωπαϊκό διαβατήριο, αμοιβαία αρωγή των πρεσβειών και προξενείων και βεβαίως ενιαίο νόμισμα, το ευρώ, που ενώνει ήδη δώδεκα κράτη μέλη.

6.1.1

Τα εν λόγω βήματα προόδου δεν επετεύχθησαν πάντως παρά σταδιακά και συνοδεύονται από μεγάλες καθυστερήσεις όσον αφορά την κοινή ταυτότητα σε άλλους, συχνά πολύ συγγενείς, τομείς. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού, η αρχή της επικουρικότητας δεν θα έπρεπε να εφαρμόζεται με συστηματικά φθίνοντα τρόπο, αλλά με τρόπο προσαρμοσμένο στην εκάστοτε περίπτωση, η οποία πολύ συχνά απαιτεί ευρωπαϊκή παρέμβαση.

6.1.2

Με το πνεύμα αυτό, θα έπρεπε να προωθηθούν πρωτοβουλίες που αφορούν άμεσα την ταυτότητα, όπως: να δοθεί προτεραιότητα στη χρηματοδότηση των μεγάλων ευρωπαϊκών προγραμμάτων, να πραγματοποιηθούν επενδύσεις σε φιλόδοξα ευρωπαϊκά προγράμματα για την παιδεία και την κατάρτιση, συμπεριλαμβανομένης της ευρωπαϊκής εθελοντικής υπηρεσίας για τους νέους, να πραγματοποιηθούν επενδύσεις σε ευρωπαϊκά προγράμματα, επίσης φιλόδοξα, για πολιτιστικά προγράμματα και προγράμματα για τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, με ένα κοινό καθεστώς για τα ιδρύματα και τους χορηγούς, να γίνουν απτά βήματα προόδου προς την οικονομική και κοινωνική ολοκλήρωση στο πλαίσιο της ευρωζώνης. Θα έπρεπε επίσης να υιοθετηθούν αποφάσεις υψηλής πολιτικής σημασίας, όπως η πραγματοποίηση εκλογών την ίδια ημέρα για την ανάδειξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, να καθιερωθεί με λαμπρότητα η ημέρα της Ευρώπης, να εφαρμοστεί από σήμερα το ευρωπαϊκό δικαίωμα λαϊκής πρωτοβουλίας. Οι διάφορες αυτές συστάσεις αναπτύσσονται κατωτέρω.

6.2

Τα περιορισμένα μέσα του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού (6) θα έπρεπε να αποτελέσουν έναν πρόσθετο λόγο για τη διάθεση μεγαλύτερου μεριδίου στη χρηματοδότηση σχεδίων με πραγματικά ευρωπαϊκό χαρακτήρα.

6.2.1

Αυτού του είδους η χρηματοδότηση θα μπορούσε να ευνοήσει κυρίως τις παραμεθόριες περιοχές, οι οποίες αποτελούν τους αρμούς της Ευρώπης και η συνοχή των οποίων πλήττεται, σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι σε άλλες περιοχές, από τις αδυναμίες της εναρμόνισης μεταξύ των κρατών μελών. Στους κοινωνικοεπαγγελματικούς φορείς των εν λόγω παραμεθόριων περιοχών θα έπρεπε να δοθεί κεντρικός ρόλος ως προς τον σχεδιασμό και τη λειτουργία τέτοιων διασυνοριακών προγραμμάτων, στα οποία θα έπρεπε να διατεθεί ένα σημαντικό ποσοστό του κοινοτικού προϋπολογισμού, αυξανόμενο συν τω χρόνω. Ιδιαίτερα, θα έπρεπε να αυξηθούν τα κονδύλια για το πρόγραμμα EURES και να προβάλλονται οι δραστηριότητές του σε περιφερειακά έντυπα και ραδιοτηλεοπτικά μέσα.

6.2.2

Τα εν λόγω κοινοτικά κονδύλια, με τη στήριξη αποτελεσματικών εταιρικών σχέσεων δημόσιου/ιδιωτικού τομέα, θα έπρεπε επίσης να διατεθούν για την προώθηση της ανάπτυξης των διευρωπαϊκών δικτύων (μεταφορές, ενέργεια, τηλεπικοινωνίες), με στόχο μια περισσότερο αποδοτική και καλύτερα διασυνδεδεμένη Ευρώπη. Όμως, η τάση είναι σήμερα αντίστροφη, όπως φαίνεται από την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου 2005 να μειώσει κατά το ήμισυ το φάκελο 2007-2013 σε σχέση με τα κονδύλια που πρότεινε η Επιτροπή για τα εν λόγω δίκτυα, μείωση που μετριάσθηκε, κατά κάποιο τρόπο, αργότερα με σχετική διευθέτηση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

6.2.3

Επίσης, κρίνεται σκόπιμο να αναπτυχθούν περαιτέρω μεγάλα ευρωπαϊκά, βιομηχανικά και τεχνολογικά έργα, είτε με χρηματοδότηση από τον κοινοτικό προϋπολογισμό, είτε με ειδικές συνεισφορές των κρατών μελών που επιθυμούν να συμμετάσχουν. Οι επιτυχίες που έχουν ήδη σημειωθεί στους τομείς της αεροναυτικής και του διαστήματος δείχνουν την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθηθεί. Τέτοιου είδους επιτυχίες ενισχύουν σημαντικά την εικόνα της Ευρώπης στην κοινή γνώμη και το αίσθημα της κοινότητας ενώ παράλληλα, ενισχύουν την ανταγωνιστικότητά της. Συγκεκριμένα, ένα ευρύ πεδίο βιομηχανικής και τεχνολογικής συνεργασίας και ολοκλήρωσης μπορεί να αξιοποιηθεί στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας.

6.3

Θα έπρεπε να αναληφθούν φιλόδοξες πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ιθαγένειας, μέσω της παιδείας και της κατάρτισης, ακόμη και στην Ευρώπη.

6.3.1

Θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένας κοινός κορμός για την Ευρώπη σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης: πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια. Θα έπρεπε να ενθαρρύνεται πολύ η εκμάθηση γλωσσών, που θα βασίζεται σε κοινό επίπεδο αναφοράς (π.χ. γενίκευση της οδηγίας του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού «φακέλου» γλωσσών). Το άνοιγμα της Ευρώπης θα έπρεπε να διασφαλίζεται όχι τόσο μέσω της κατάλληλης διδασκαλίας όσο μέσω ανταλλαγών, περιόδων άσκησης, και αποκτηθεισών εμπειριών. Θα έπρεπε να προωθούνται, κατά προτεραιότητα, οι αδελφοποιήσεις και τα ευρωπαϊκά σχολικά και πανεπιστημιακά προγράμματα. Οι δημοσιογραφικές σχολές θα έπρεπε οι ίδιες να εντάξουν στο πρόγραμμά τους μαθήματα που θα ασχολούνται σοβαρά με την Ευρώπη.

6.3.2

Οι νέοι θα έπρεπε να μπορούν να πραγματοποιούν μια ευρωπαϊκή εθελοντική υπηρεσία, ελκυστική και εκπαιδευτική σε κλίμακα πολύ ευρύτερη σε σύγκριση με τις πρώτες εμπειρίες, οι οποίες μέχρι σήμερα δεν απευθύνονται παρά μόνο σε μερικές χιλιάδες από αυτούς. Μια παρόμοια ευκαιρία θα αποτελούσε ένα χρήσιμο συμπλήρωμα των ανταλλαγών σπουδαστών των προγραμμάτων Erasmus και Leonardo τα οποία σημειώνουν ήδη πραγματική επιτυχία με πολλές χιλιάδες ωφεληθέντες.

6.3.3

Για να προβληθεί το αίσθημα της ευρωπαϊκής ταυτότητας, θα μπορούσαν προσωπικότητες του πολιτιστικού ή αθλητικού κόσμου να παρουσιάζονται σε εκστρατείες επικοινωνίας, ως αυθεντικοί «ευρωπαίοι», ενισχύοντας μέσω της προσωπικότητάς τους την αίσθηση αυτή και την έκφραση της ταυτότητας.

6.4

Σύμφωνα με το ίδιο πνεύμα, θα έπρεπε να προωθηθούν φιλόδοξες πρωτοβουλίες για να εκτιμηθεί ο ευρωπαϊκός πολιτισμός και να προωθηθεί η διάδοση του από τα ΜΜΕ.

6.4.1

Θα έπρεπε να αξιοποιηθεί ο πλούτος του ευρωπαϊκού πολιτισμού, τόσο για να προαχθεί η ισχύς του κοινού κορμού του, όσο και η μεγάλη ποικιλία των εκφράσεων του. Θα έπρεπε επίσης να προωθηθεί ένα ενεργό πρόγραμμα προαγωγής του ευρωπαϊκού πολιτισμού στα μέσα ενημέρωσης, αξιοποιώντας καλύτερα τον πλούτο και την ποικιλομορφία των εκφάνσεων του. Έτσι, θα έπρεπε να προωθηθεί η προβολή ταινιών, έργων και εκπομπών από τα άλλα κράτη μέλη στην πρωτότυπη γλώσσα με τη συνοδεία υποτίτλων, πράγμα που θα διευκόλυνε την εκμάθηση και τη συντήρηση της γνώσης ξένων γλωσσών από τους Ευρωπαίους, πέραν της μητρικής τους γλώσσας.

6.4.2

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έπρεπε να ενθαρρύνει τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής σχολής κινηματογράφου και να προωθήσει, κατά το παράδειγμα των Όσκαρ, τα δικά της βραβεία για την αναγνώριση των καλύτερων δημιουργών και καλλιτεχνών της.

6.4.3

Η επιτυχία ενός φιλόδοξου ευρωπαϊκού πολιτιστικού προγράμματος που θα έχει πολλαπλές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες θα διευκολυνόταν επίσης σε μεγάλο βαθμό από την κοινή προβολή ιδρυμάτων και χορηγιών. Η εκπόνηση ενός ελκυστικού ευρωπαϊκού καθεστώτος για τους τομείς αυτούς θα συνέβαλε άμεσα στην εντατικοποίηση της σχετικής συνεργασίας.

6.5

Τέλος, θα έπρεπε να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο ευρώ. Σήμερα, όσα γίνονται δείχνουν ότι τα κράτη που έχουν υιοθετήσει το ευρώ θεωρούν ότι έχουν φτάσει στο τέλος μιας πορείας και όχι στην αρχή μιας νέας. Οι πολίτες της ευρωζώνης θα μπορούσαν εν ευθέτω χρόνω να επανεξετάσουν τη στάση αυτή.

6.5.1

Σε οικονομικό επίπεδο, τι περιμένουν πραγματικά τα εν λόγω κράτη μέλη για να εμβαθύνουν την ολοκλήρωσή τους, να εντατικοποιήσουν τις οικονομικές συναλλαγές και να κινηθούν προς μια καλύτερη φορολογική εναρμόνιση; Γιατί η Ευρωομάδα, στην οποία συμμετέχουν οι δώδεκα υπουργοί οικονομικών, απέχει σήμερα τόσο πολύ από τη σύσταση μιας εμβρυϊκής οικονομικής κυβέρνησης της ευρωζώνης, τη στιγμή που λειτουργεί ήδη μια ομοσπονδιακή Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα; Γιατί δεν εξετάζεται το ενδεχόμενο ενιαίας οικονομικής και χρηματοπιστωτικής εκπροσώπησης των κρατών μελών της ευρωζώνης (στο ΔΝΤ, στη G7 κλπ.), προκειμένου να ενισχυθεί το κύρος του ευρώ έναντι του δολαρίου; Γιατί τα κράτη μέλη της ευρωζώνης δεν έχουν ήδη εγκαινιάσει μια στενή συνεργασία για τους προϋπολογισμούς τους;

6.5.2

Δεδομένου ότι αυξάνονται οι απαιτήσεις για την πιο αποτελεσματική και συγκλίνουσα εφαρμογή της στρατηγικής της Λισαβόνας, γιατί η Ευρωομάδα παραμένει περιορισμένη στους υπουργούς οικονομίας και οικονομικών και δεν δημιουργείται μια αντίστοιχη ομάδα στους κόλπους των υπουργών κοινωνικών υποθέσεων; Με μια διπλή σύνθεση υπουργών οικονομίας-οικονομικών και κοινωνικών υποθέσεων, στην οποία θα μπορούσαν να προστεθούν και οι υπουργοί βιομηχανίας, δεν θα μπορούσε η Ευρωομάδα να αναπτύξει αποτελεσματικότερες προσεγγίσεις για τις οικονομικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, να δώσει το παράδειγμα για την προώθηση της έρευνας και την εφαρμογή του ευρωπαϊκού διπλώματος ευρεσιτεχνίας, και να υποβάλει μια κοινή έκθεση για την εφαρμογή της στρατηγικής της Λισαβόνας πέραν των εθνικών εκθέσεων;

6.5.3

Οι πολίτες της ευρωζώνης θα έπρεπε να κληθούν να εκφράσουν τις απόψεις τους και να συμμετάσχουν πιο στενά στις επιλογές αυτές, ιδίως μέσω των οργανώσεων εκπροσώπησής τους. Θα έπρεπε, επίσης, να κληθούν να αναπτύξουν τις δικές τους πρωτοβουλίες σε επίπεδο ευρωζώνης. Κατά τον τρόπο αυτό, η ευρωζώνη, ως «εργαστήριο» για τη μεγαλύτερη οικονομική και κοινωνική ολοκλήρωση, θα μπορούσε επίσης να καταστεί και εργαστήριο για μια πιο εδραιωμένη ευρωπαϊκή ιθαγένεια.

6.5.4

Προφανώς, θα έπρεπε να καταβληθεί συγχρόνως προσοχή ώστε να μην θιγεί η συνοχή, στο σύνολο της, στην Ένωση: τα κράτη μέλη που δεν συμμετέχουν στη ζώνη ευρώ θα έπρεπε να ενημερώνονται δεόντως, να συμμετέχουν σε διαβουλεύσεις, και στο μέτρο του δυνατού, να συμμετέχουν σ' αυτή την αυξημένη συνεργασία, την οποία θα κληθούν, κατά πάσα πιθανότητα, να εφαρμόσουν πλήρως, μόλις υιοθετήσουν το ευρώ.

6.6

Σε καθαρά πολιτικό επίπεδο, ορισμένα μέτρα θα συνέβαλαν τέλος, στην εμφανή πρόοδο της ευρωπαϊκής ιθαγένειας, ώστε να καταστεί περισσότερο προβεβλημένη και με αντίκρισμα στην πραγματικότητα, όπως·

6.6.1

η επιλογή της ίδιας ημέρας για τη διεξαγωγή των εκλογών ανάδειξης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με καθολική ψηφοφορία: η βραδιά των εκλογών θα έπρεπε να είναι αυθεντικά ευρωπαϊκή, πράγμα που θα επέτρεπε να δοθεί μια τελείως διαφορετική διάσταση στις συζητήσεις, τις παρεμβάσεις και στα σχόλια που ακολουθούν· θα τοποθετούσε επίσης τα πολιτικά διακυβεύματα στην πραγματική τους ευρωπαϊκή διάσταση, αντί να τα περιορίζει, με τρόπο τελείως καταχρηστικό και εσφαλμένο, μόνον στην εθνική τους διάσταση, όπως συμβαίνει ευρύτατα σήμερα.

6.6.2

η καθιέρωση με λαμπρότητα της 9ης Μαΐου ως ημέρας της Ευρώπης, η οποία θα άξιζε να καθιερωθεί ως ημέρα αργίας στην Ευρώπη — πράγμα που θα μπορούσε να γίνει με την αντικατάσταση άλλης αργίας, κατ' επιλογή των κρατών μελών — με εκδηλώσεις και προγράμματα, ιδίως πολιτιστικών, που θα εμπνέονται άμεσα από την Ευρώπη·

6.6.3

η θέση σε ισχύ ενός ευρωπαϊκού δικαιώματος λαϊκής πρωτοβουλίας στο οποίο θα περιέχονται οι διατάξεις που προβλέπονται στη Συνταγματική Συνθήκη (συγκέντρωση ενός εκατομμυρίου υπογραφών σε πολλά κράτη μέλη). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα μπορούσε έτσι, να δεσμευθεί από τώρα να εξετάζει και αν συντρέχει περίπτωση να προωθεί κάθε πρόταση λαϊκής πρωτοβουλίας που θα συγκεντρώνει τον εν λόγω αριθμό υπογραφών. Θα δεσμευόταν επίσης να εκθέτει δημόσια τους λόγους, ακριβώς, για τους οποίους θα μπορούσε επίσης να αποφασίσει να μη δώσει συνέχεια σε παρόμοια πρωτοβουλία.

7.1

Συμπερασματικά, πέραν από τις διακηρύξεις και τους χάρτες, δεν μπορεί κανείς να επιβάλει με διατάγματα, μια περισσότερο προβεβλημένη και με αντίκρισμα στην πραγματικότητα ευρωπαϊκή ιθαγένεια. Η ευρωπαϊκή ιθαγένεια κερδίζεται και ασκείται. Εξελίσσεται και αποτελεί κινητήρια δύναμη. Μόνο μέσω της πρακτικής άσκησής της μπορεί να εδραιωθεί. Και μόνο μέσω της ανάπτυξης μιας τέτοιας «οριζόντιας» συμμετοχικής διάστασης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, θα μπορέσει η ευρωπαϊκή ιθαγένεια να διασφαλίσει την πλήρη αποδοχή και συνέχεια της κάθετης διάστασης αυτής της διαδικασίας.

7.2

Αυτή η ενεργή ευρωπαϊκή ιθαγένεια χρειάζεται σήμερα εργαλεία, όχι τόσο διακηρυκτικού αλλά λειτουργικού χαρακτήρα, τα οποία δυστυχώς μέχρι σήμερα της έλειψαν πολύ. Πρέπει πλέον να δοθούν στους Ευρωπαίους τα εργαλεία τα οποία αναμένουν και θα μπορέσουν να χρησιμοποιήσουν με τον καλύτερο τρόπο. Δεν χωρά αμφιβολία ότι με τον τρόπο αυτόν θα κατορθώσουν να προσφέρουν στην Ευρώπη νέα ταυτότητα, νέα δυναμική, νέα ανταγωνιστικότητα και συνοχή, κάτι που δυσκολεύονται να επιτύχουν τα κράτη μέλη σήμερα.

7.3

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή για να παρακολουθήσει την πορεία των συστάσεων αυτών και για να συμβάλει στην προβολή των πραγματικών προόδων για τους ευρωπαίους πολίτες συμφωνεί να συγκροτήσει μόνιμη ομάδα με τον τίτλο «Ενεργή ευρωπαϊκή ιθαγένεια». Η ομάδα αυτή θα έχει κυρίως ως αποστολή:

7.4

Για να προβληθεί η έναρξη της παρακολούθησης η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή θα οργανώσει συμπόσιο με θέμα την ενεργό ευρωπαϊκή ιθαγένεια, όπως είχε ήδη προβλεφθεί στην προηγούμενη γνωμοδότηση της με θέμα «Πρόγραμμα δράσης — ενεργός συμμετοχή του ευρωπαίου πολίτη στα κοινά» (7).