16.12.2006   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 309/55

1.1

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει τη βούληση της Επιτροπής να εκσυγχρονίσει, να απλουστεύσει και να προσαρμόσει τη νομοθεσία για τα απόβλητα. Ειδικότερα, επικροτεί τη διαδικασία και το πνεύμα της στρατηγικής για την πρόληψη της δημιουργίας και την ανακύκλωση των αποβλήτων. Η βούληση για την επίτευξη μιας γενικευμένης και ισότιμης εφαρμογής της νομοθεσίας πρέπει να υποστηριχτεί, προκειμένου να αποτραπούν στρεβλώσεις σε θέματα περιβάλλοντος, δημόσιας υγείας και ανταγωνισμού στην αγορά των αποβλήτων. Υπογραμμίζει ότι η σαφήνεια και η ακρίβεια των ορισμών και των παραρτημάτων έχουν σημασία προκειμένου να αποφευχθούν οι προσφυγές και οι νομικές διαδικασίες. Διαπιστώνει εντούτοις με λύπη ότι το θέμα της πρόληψης των αποβλήτων αντιμετωπίζεται στο κείμενο χωρίς ιδιαίτερες φιλοδοξίες. Υπογραμμίζει ότι η βούληση για την επίτευξη μιας πραγματικής βιώσιμης ανάπτυξης προϋποθέτει την εφαρμογή αποτελεσματικής πολιτικής για την πρόληψη και ανάκτηση των αποβλήτων, δεδομένου ότι οι πρώτες ύλες γίνονται όλο και πιο σπάνιες και ακριβές. Συνιστά δε, να αναπτυχθούν τα κατάλληλα μέσα σε ευρωπαϊκή κλίμακα ώστε να επιτευχθούν οι προκαθορισμένοι ποιοτικοί και ποσοτικοί στόχοι. Στο σημείο αυτό, το θέμα αντιμετωπίζεται στο κείμενο δείχνει σαφώς μια αδυναμία. χωρίς καμία απολύτως φιλοδοξία. Επιπλέον, η Επιτροπή φαίνεται να πιστεύει ότι με την απλούστευση των διαδικασιών για την απόκτηση άδειας εκμετάλλευσης εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων θα ενθαρρύνει την ανακύκλωση. Η προσέγγιση αυτή είναι εσφαλμένη και θα έχει αρνητικές συνέπειες τόσο για το περιβάλλον όσο και για τη δημόσια υγεία. Επίσης, είναι αντίθετη προς τη Σύμβαση του Arhus σχετικά με την πρόσβαση του κοινού σε πληροφορίες σχετικά με τα απόβλητα. Πράγματι, η άδεια εκμετάλλευσης περιλαμβάνει και τεχνικά στοιχεία που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος, είναι δημόσια και συνοδεύεται από υποχρεώσεις σχετικά με την πληροφόρηση και τον έλεγχο. Συνεπώς, σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί τροχοπέδη για την ανάπτυξη της επεξεργασίας αποβλήτων αλλά αντιθέτως προσφέρει τις απαραίτητες εγγυήσεις για την έλεγχο εκ μέρους των αρχών όσον αφορά την ορθή τήρηση των προδιαγραφών και την εφαρμογή των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνολογιών.

1.2

Ομοίως, η ΕΟΚΕ κρίνει ιδιαίτερα εύστοχη την εισαγωγή της έννοιας του κύκλου ζωής στην πολιτική για τα απόβλητα, καθώς και την προσέγγιση σχετικά με τη μείωση των χώρων υγειονομικής ταφής, την ανάκτηση υλικών για λιπασματοποίηση ή παραγωγή ενέργειας, την «καθαρή» ανακύκλωση και την πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων.

1.3

Όσον αφορά την πρόταση οδηγίας, η ΕΟΚΕ κρίνει ότι η με απόλυτο τρόπο προβολή της βούλησης να εφαρμόζεται η αρχή της επικουρικότητας κινδυνεύει να έρθει σε αντίθεση με την βούληση να υπάρχει νομοθεσία που θα εφαρμόζεται κατά τρόπο γενικό και εναρμονισμένο σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

1.4

Ζητά επιμόνως η συγχώνευση /κατάργηση της οδηγίας για τα επικίνδυνα απόβλητα να μην οδηγήσει σε πιο χαλαρή πλαισίωση και σε μικρότερη προστασία της δημόσιας υγείας και θεωρεί ότι το σημερινό κείμενο, όπως έχει συνταχθεί, δεν προσφέρει επαρκείς εγγυήσεις. Θα πρέπει τουλάχιστον να προβλέπεται ότι απαγορεύεται τόσο η πρόσμιξη επικίνδυνων αποβλήτων όσο και η εξαίρεση από την έκδοση άδειας για αυτού του τύπου απόβλητα. Η κατάταξη των αποβλήτων σε «επικίνδυνα» και σε «ακίνδυνα» καθορίζει τα προληπτικά μέτρα και τις ειδικές υποχρεώσεις που ισχύουν κατά τη μεταφορά και την επεξεργασία αποβλήτων. Οποιοσδήποτε περιορισμός της αυστηρότητας των μέτρων που λαμβάνονται σε αυτόν τον τομέα δεν μπορεί να θεωρηθεί πρόοδος όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος.

1.5

Τονίζει ότι η ανακύκλωση που πρέπει να ενθαρρυνθεί είναι εκείνη που δεν έχει αρνητικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο και καθιστά δυνατή την πραγματική ανάκτηση των υλικών.

1.6

Αμφισβητεί σαφώς την καταλληλότητα της διαδικασίας της επιτροπολογίας για τον καθορισμό ορισμένων ειδικών κριτηρίων προκειμένου να καθορίζεται πότε ένα απόβλητο παύει να είναι απόβλητο.

1.7

Φρονεί ότι κάποιοι ορισμοί παραμένουν ασαφείς (κυρίως οι ορισμοί του παραγωγού και της ανάκτησης). Θα έπρεπε πράγματι να ορισθεί, αφενός, η «ανάκτηση υλικών» που οδηγεί στην «ανακύκλωση υλικών» και ο ενδεχόμενος αποχαρακτηρισμός ορισμένων κατηγοριών ως αποβλήτων και, αφετέρου, η ανάκτηση της ενέργειας, χωρίς δυνατότητα αποχαρακτηρισμού, ώστε να διασφαλισθεί η ομοιογενής εφαρμογή της οδηγίας αποτέφρωσης αποβλήτων για όλα τα απόβλητα που επιτρέπουν την ανάκτηση θερμότητας μέσω της αποτέφρωσης ή της συν-αποτέφρωσης. Σε ό,τι αφορά την αποτέφρωση αποβλήτων, θα ήταν σκόπιμο να ενθαρρύνεται η επιδίωξη υψηλού επιπέδου ενεργειακής απόδοσης προκειμένου να ισχύει ο χαρακτηρισμός «ανάκτηση». Ωστόσο, προξενεί εντύπωση το γεγονός ότι η προσέγγιση αυτή ισχύει μόνο για την αποτέφρωση και όχι για άλλες μορφές ανάκτησης ενέργειας. Στην περίπτωση αυτή, η αποτέφρωση των αποβλήτων θα έπρεπε να θεωρείται ως ανάκτηση μόνο όταν επιτυγχάνεται υψηλό επίπεδο ενεργειακής απόδοσης.

1.8

Εκφράζει έντονα τη λύπη της για το γεγονός ότι δεν περιλαμβάνεται καμία πρόταση σχετικά με τα ενοποιημένα χρηματοδοτικά μέσα για το σύνολο της Ένωσης.

1.9

Εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι το κείμενο δεν περιλαμβάνει καμία υποχρέωση όσον αφορά τις συνθήκες εργασίας και υγείας των εργαζομένων του κλάδου.

2.1

Η πολιτική για τα απόβλητα είναι μια από τις παλαιότερες περιβαλλοντικές πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεδομένου ότι η ισχύουσα οδηγία πλαίσιο χρονολογείται από το 1975. Μέσα σε τριάντα χρόνια, όμως, η γενική οικονομική και κοινωνική συγκυρία, οι πρακτικές, οι τεχνολογίες, οι εθνικές και τοπικές πολιτικές, η συλλογική συνείδηση σχετικά με το πρόβλημα των αποβλήτων έχουν εξελιχθεί σημαντικά. Η οικοδόμηση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για θέματα αποβλήτων, που συνεχίζεται σταθερά από το 1975, επιταχύνθηκε κατά τη δεκαετία του '90, με την τροποποίηση της οδηγίας πλαίσιο το 1991, την οποία ακολούθησε η υιοθέτηση μιας σειράς οδηγιών σχετικά με ορισμένες μεθόδους επεξεργασίας και διαχείρισης ορισμένων ροών αποβλήτων.

2.2

Η ισχύουσα νομοθεσία έχει δοκιμαστεί από το χρόνο. Ελλείψεις ή ασάφειες ήρθαν στο φως, αντιδικίες και νομολογία ανέδειξαν τις δυσκολίες ερμηνείας και το περίπλοκο της νομοθεσίας, που οφείλεται εν μέρει στον κατακερματισμό της νομοθεσίας σε διάφορα κείμενα, εκ των οποίων το ένα παραπέμπει στο άλλο.

2.3

Παράλληλα, αναπτύχθηκε μια πραγματική οικονομία των αποβλήτων. Οι δραστηριότητες διαχείρισης και ανακύκλωσης των αποβλήτων έχουν αναδειχθεί σε αυτόνομους οικονομικούς κλάδους, που εμφανίζουν υψηλό ποσοστό ανάπτυξης και αποφέρουν κύκλο εργασιών που εκτιμάται σε περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια ευρώ για την Ευρώπη των 25.

2.4

Τέλος, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει διευρυνθεί και πρόκειται να διευρυνθεί περαιτέρω. Όμως, τα νέα κράτη μέλη, στον τομέα αυτόν, αντιμετωπίζουν μια αρκετά δύσκολη κατάσταση, κυρίως λόγω του σημαντικού όγκου των χώρων υγειονομικής ταφής. Επομένως, ήταν φυσικό να επιθυμεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προσεγγίσει το ζήτημα των αποβλήτων με έναν ανανεωμένο προβληματισμό, χωρίς ωστόσο να απορρίπτει το πνεύμα της ισχύουσας νομοθεσίας και να αναθεωρεί εκ βάθρων τη δομή της.

2.5

Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο, δημοσίευσε πρόσφατα ανακοίνωση σχετικά με τη θεματική στρατηγική για την πρόληψη της δημιουργίας και την ανακύκλωση των αποβλήτων (1) και πρότεινε μια νέα οδηγία για τα απόβλητα (2), η πρώτη εκ των οποίων ορίζει τους πολιτικούς προσανατολισμούς και τη γενική φιλοσοφία της Επιτροπής, ενώ η δεύτερη αντιπροσωπεύει την συγκεκριμένη νομοθετική της έκφραση.

3.1

Ο προβληματισμός της Επιτροπής στον οποίο στηρίζεται η θεματική στρατηγική ξεκινά από τη διαπίστωση ότι, εδώ και τριάντα χρόνια, έχουν σημειωθεί σημαντικές πρόοδοι σε θέματα αποβλήτων, αλλά ότι ο όγκος των αποβλήτων εξακολουθεί ωστόσο να αυξάνεται, τα επίπεδα ανακύκλωσης και ανάκτησης είναι ανεπαρκή και οι αντίστοιχες αγορές αντιμετωπίζουν δυσκολίες για την ανάπτυξή τους. Άλλωστε, εκτός από τα ειδικά κείμενα σχετικά με τα απόβλητα, έπαιξε θετικό ρόλο και η οδηγία σχετικά με την ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης (οδηγία ΟΠΕΡ).

3.2

Επιπλέον, η διαχείριση των αποβλήτων συμβάλλει, σε κάποιον βαθμό, σε περιβαλλοντικά προβλήματα και επιφέρει οικονομικές δαπάνες.

3.3

Τέλος, η ευρωπαϊκή νομοθεσία παραμένει ασαφής ως προς ορισμένα σημεία, γεγονός που επισύρει αντιδικίες και αποκλίσεις από τη μία χώρα στην άλλη ως προς την εφαρμογή της.

3.4

Ποια είναι σήμερα η διαχείριση των αστικών αποβλήτων; Οι καλύτερες στατιστικές αφορούν τα δημοτικά απόβλητα, που αντιπροσωπεύουν το 14 % περίπου του συνόλου των δημιουργούμενων αποβλήτων: το 49 % οδηγούνται σε χώρους υγειονομικής ταφής, το 18 % αποτεφρώνονται, το 33 % ανακυκλώνονται ή μετατρέπονται σε λίπασμα. Η κατάσταση όμως παρουσιάζει μεγάλες διαφορές μεταξύ ορισμένων κρατών μελών, όπου το 90 % των αποβλήτων οδηγούνται σε χώρους υγειονομικής ταφής, και άλλων, όπου μόνον το 10 % καταλήγουν εκεί. Εξάλλου, ανάλογες διαφορές παρατηρούνται και για άλλες κατηγορίες αποβλήτων.

3.5

Σε γενικές γραμμές, λοιπόν, η Ένωση παρουσιάζει μια κατάσταση όπου, παρότι έχει σίγουρα πραγματοποιηθεί πρόοδος, ο συνολικός όγκος των αποβλήτων αυξάνεται και ο συνολικός όγκος των αποβλήτων που οδηγούνται σε χώρους υγειονομικής ταφής μειώνεται πολύ λίγο, ή καθόλου, παρά την πρόοδο της ανακύκλωσης και της αποτέφρωσης. Όσον αφορά την πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων, μπορεί να θεωρηθεί ότι οι πολιτικές που έχουν ακολουθηθεί δεν έχουν καταλήξει σε απτά αποτελέσματα.

3.6

Συνεπώς, είναι σαφές ότι οι στόχοι της κοινοτικής πολιτικής που ακολουθείται σήμερα εξακολουθούν να ισχύουν πλήρως -περιορισμός των αποβλήτων, προώθηση της επαναχρησιμοποίησης, της ανακύκλωσης και της ανάκτησής τους ώστε να περιοριστεί η επίπτωσή τους στο περιβάλλον και να προωθηθεί η καλύτερη αξιοποίηση των πόρων- αλλά ότι πρέπει να επιτευχθεί μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα των μηχανισμών.

3.7

Προς τον σκοπό αυτόν, η Επιτροπή προτείνει μεθόδους δράσης που αφορούν εξίσου την νομοθετική τεχνική, τον προβληματισμό και την ίδια την αντίληψη ως προς το σε τι θα πρέπει να συνίσταται μια πολιτική για τα απόβλητα, τη βελτίωση των πληροφοριών και τον ορισμό κοινών προτύπων. Στην στρατηγική, λοιπόν, για την πρόληψη της δημιουργίας και την ανακύκλωση των αποβλήτων, προτείνει τα εξής:

3.8

Από τις αλλαγές αυτές στη νομοθεσία και στην αντίληψη της πολιτικής των αποβλήτων, η Επιτροπή αναμένει περιορισμό του όγκου των αποβλήτων που οδηγούνται σε χώρους υγειονομικής ταφής, καλύτερη ανάκτηση λιπάσματος και ενέργειας από τα απόβλητα, βελτίωση της ανακύκλωσης από ποιοτική και ποσοτική άποψη. Προσδοκά, έτσι, πιο σημαντική ανάκτηση των αποβλήτων και, επομένως, ανύψωση επιπέδου σ' αυτό που καλείται πλέον «ιεράρχηση των αποβλήτων», καθώς και συμβολή της πολιτικής των αποβλήτων στην καλύτερη χρήση των πόρων.

Πώς εκφράζονται νομοθετικά, σε πρώτη φάση, οι στόχοι που αναγγέλλονται στην θεματική στρατηγική;

4.1

Στο πρώτο άρθρο της πρότασης αναγγέλλονται οι στόχοι της Επιτροπής. Οι στόχοι αυτοί είναι διττοί και αλληλεξαρτώμενοι:

4.2

Για την επίτευξη του στόχου αυτού, η Επιτροπή φρονεί ότι δεν χρειάζεται εις βάθος αναδιάρθρωση του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου, αλλά εισαγωγή τροποποιήσεων ώστε να βελτιωθεί το νομοθετικό αυτό πλαίσιο και να καλυφθούν τα υφιστάμενα κενά. Η πρόταση οδηγίας συνιστά μία και μόνον πτυχή της εφαρμογής της στρατηγικής, ενώ πρόκειται να ακολουθήσουν και άλλες προτάσεις που απορρέουν από αυτήν. Οπωσδήποτε, η ευρωπαϊκή πολιτική για θέματα αποβλήτων στηρίζεται αναγκαστικά στην αρχή της επικουρικότητας. Για να είναι αποτελεσματική, θα χρειαστεί η ανάληψη μιας σειράς δράσεων, από το επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έως το τοπικό επίπεδο, όπου στην πράξη γίνονται πολλά. Η Επιτροπή φρονεί ότι η τήρηση της αρχής της επικουρικότητας δεν εκφράζει κατά κανέναν τρόπο υποβάθμιση του επιπέδου φιλοδοξίας στον τομέα του περιβάλλοντος.

4.3

Η πρόταση, λοιπόν, παρουσιάζεται ως αναθεώρηση της οδηγίας 75/442/ΕΟΚ. Συγχωνεύει στην οδηγία πλαίσιο την οδηγία για τα επικίνδυνα απόβλητα (91/689/ΕΟΚ), την οποία επομένως και καταργεί. Καταργεί επίσης την οδηγία για τα χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια (75/439/ΕΟΚ), ενσωματώνοντας όμως στην οδηγία πλαίσιο την ιδιαίτερη υποχρέωση της συλλογής.

4.4

Οι κυριότερες τροποποιήσεις αφορούν τα εξής:

4.5

Είναι σκόπιμο, λοιπόν, να ελεγχθεί κατά πόσον οι προτεινόμενες νομοθετικές τροποποιήσεις θα οδηγήσουν στην επίτευξη των συνολικών στόχων που θέτει η στρατηγική και τη διόρθωση των υφιστάμενων ανεπαρκειών και ασαφειών.

5.1

Η νέα αυτή πρόταση αναμενόταν από πολύ καιρό και όφειλε να αποτελέσει τη βάση για την νέα ευρωπαϊκή περιβαλλοντική πολιτική για θέματα διαχείρισης των αποβλήτων, και τούτο για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη: κράτη μέλη, ΜΚΟ, πολίτες και επαγγελματίες. Γι' αυτό και ζητείται από την ΕΟΚΕ η εξέτασή της. Αναμενόταν ότι το νέο κείμενο θα βελτίωνε την ισχύουσα κατάσταση, λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία που έχει αποκομισθεί από το 1991, τις αδυναμίες του παλαιού κειμένου και τη στρατηγική που πρέπει να υιοθετήσει η Ευρώπη σε θέματα βιώσιμης ανάπτυξης που προϋποθέτει μια πολιτική διαχείρισης, ανάκτησης, ανακύκλωσης και αξιοποίησης των αποβλήτων, σε περιβάλλον σπανιότητας των πρώτων υλών και των ενεργειακών πόρων.

5.2

Η ισχύουσα νομοθεσία έχει συχνά κατηγορηθεί για έλλειψη ακρίβειας και σαφήνειας (κυρίως για τα παραρτήματα και τους ορισμούς). Επίσης, ως λυπηρή έχει καταγγελθεί συχνά η έλλειψη ομοιογενούς εφαρμογής των οδηγιών και κανονισμών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι διαφορετικές προσεγγίσεις ανάλογα με τα κράτη μέλη. Η αναθεώρηση του κανονισμού για τις διασυνοριακές μεταφορές έφερε πρόσφατα στο φως τα προβλήματα που θέτει η κατάσταση αυτή.

5.3

Πώς μπορεί να κατανοήσει και να αναλύσει η ΕΟΚΕ το προτεινόμενο κείμενο για την οδηγία πλαίσιο; Ευλόγως τίθεται το ερώτημα μήπως το επίπεδο φιλοδοξίας της Επιτροπής έχει υποχωρήσει σε σύγκριση με την ανακοίνωση του 2003 «Προς μία θεματική στρατηγική για την πρόληψη και την ανακύκλωση των αποβλήτων» (3). Η προσέγγιση που υιοθετείται σχετικά με την επικουρικότητα φαίνεται κάπως μινιμαλιστική και μπορεί να οδηγήσει σε αποκλίσεις όσον αφορά την εφαρμογή της νομοθεσίας. Εξάλλου οι δράσεις που μπορούν να αναλάβουν σχετικά οι ενδιαφερόμενοι οικονομικοί και κοινωνικοί φορείς έχουν αποσιωπηθεί.

5.4.1

Προτείνεται η συγχώνευση της οδηγίας για τα επικίνδυνα απόβλητα με την οδηγία πλαίσιο. Από την άποψη αυτή, είναι αναγκαίο να εξασφαλιστεί ότι τα επικίνδυνα απόβλητα θα αποτελούν αντικείμενο πολύ πιο αυστηρής πλαισίωσης απ' ό,τι τα λοιπά απόβλητα, κυρίως όταν, παράλληλα, το σύστημα REACH θα πρέπει να εφαρμοστεί στο σύνολο των ουσιών που διατίθενται στο εμπόριο. Από την άλλη πλευρά, η οδηγία για τα χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια απλούστατα καταργείται, δεδομένου ότι, στην πράξη, το περιβαλλοντικό όφελος του κειμένου αυτού δεν είχε τεκμηριωθεί σε ό,τι αφορά το μετασχηματισμό των ορυκτελαίων. Αντιθέτως, παραμένουν σε ισχύ οι διατάξεις που αναφέρονται στη συλλογή τους.

5.4.2

Σημειώνεται επίσης ότι, αφότου ορίστηκαν τα κριτήρια επικινδυνότητας, η Επιτροπή εξακολουθεί να μην έχει εκδώσει τα αναγκαία συνοδευτικά έγγραφα: τυποποιημένα πειράματα, ανώτατα όρια συγκέντρωσης, για μια σωστή αξιοποίηση του καταλόγου των αποβλήτων.

5.4.3

Οι προτάσεις εξαιρέσεων που διατυπώνονταν στο κείμενο για τις διαδικασίες ανάκτησης φαίνονται μάλλον επικίνδυνες και θα έπρεπε να επανεξεταστούν σε ορισμένους τομείς. Πράγματι, όλοι θυμούνται τα περιστατικά ανάμιξης επικίνδυνων αποβλήτων με φυσικές ουσίες για την παρασκευή ζωοτροφών, που θα κινδύνευαν να γενικευθούν από τη στιγμή που θα εγκαταλείπονταν η ανιχνευσιμότητα και οι αναγκαίοι για μια σωστή διαχείριση των αποβλήτων αυτών έλεγχοι. Τέλος, η Επιτροπή θα έπρεπε να εξετάσει κατά πόσον οι προτεινόμενες εξαιρέσεις (Τμήμα 2 — Εξαιρέσεις) είναι αντίθετες προς τις διατάξεις της Σύμβασης του Άαρχους σχετικά με την ενημέρωση του κοινού και τη συμμετοχή του όσον αφορά την επεξεργασία των αποβλήτων.

6.1.1

Η ισχύουσα οδηγία δεν όριζε σωστά ορισμένες έννοιες. Ο αριθμός των προσφυγών στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο είναι αρκετά εύγλωττος για να πεισθεί κανείς περί αυτού. Είναι καλύτερο το νέο κείμενο ως προς το σημείο αυτό; Από ορισμένες απόψεις, μπορούμε να το αμφισβητήσουμε.

6.1.2

Ο ορισμός του παραγωγού, που επαναλαμβάνεται όπως στο προηγούμενο κείμενο (4), πρέπει να τροποποιηθεί. Πράγματι, πώς μπορεί να γίνει δεκτό ότι εκείνος που τροποποιεί τη φύση ενός αποβλήτου γίνεται ο νέος «παραγωγός» του; Πρόκειται απλώς για «επεξεργαστή», ο οποίος, υπό την ιδιότητα αυτή, πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στην αλυσίδα της ανιχνευσιμότητας. Διαφορετικά, αφήνεται ελεύθερο πεδίο για τον «υποχαρακτηρισμό» των αποβλήτων και την μείωση της ευθύνης του πραγματικού παραγωγού του αποβλήτου. Επιπλέον, θα έπρεπε τουλάχιστον να αναφέρεται η διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού (για τα προϊόντα που διατίθενται στην αγορά).

6.1.3

Η Επιτροπή, στα πλαίσια του διασυνοριακού κανονισμού για τη συγκράτηση των εξαγωγών (5), επέμεινε στις «μεταβατικές εργασίες» που δεν προσδιορίζονται, όπως δεν προσδιορίζονται και οι «εργολάβοι και μεσίτες» του ιδίου κανονισμού.

6.1.4

Δίδεται ορισμός για την ανακύκλωση, ο ορισμός όμως της ανάκτησης, σε σχέση με την αξιοποίηση, δεν είναι σαφής. Θα έπρεπε να ορίζεται από τη μία πλευρά η ανάκτηση «ύλης» που οδηγεί σε «ανακύκλωση ύλης» και, από την άλλη, η ενεργειακή ανάκτηση. Πράγματι, στην πρώτη περίπτωση, το τέλος του κύκλου επεξεργασίας μπορεί να καταλήξει στην έξοδο από το καθεστώς του αποβλήτου, ενώ αυτό δεν εφαρμόζεται στην περίπτωση της ενεργειακής ανάκτησης. Πράγματι, η ενεργειακή αξιοποίηση των αποβλήτων διέπεται, σε ό,τι αφορά την προστασία του περιβάλλοντος, από την οδηγία για την αποτέφρωση. Εάν τα απόβλητα εξέλθουν του καθεστώτος των αποβλήτων, τότε δεν μπορούν πλέον να υπόκεινται στους κανόνες για την προστασία του περιβάλλοντος.

6.2.1

Αντικείμενο της οδηγίας είναι και πρέπει να εξακολουθήσει να είναι η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας.

6.2.2

Η Επιτροπή έχει γενικά την τάση να αποδίδει μεγάλη σημασία στο άνοιγμα της αγοράς, που είναι απλώς μια πτυχή της πολιτικής για τα απόβλητα.

6.2.3

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι πρέπει να ληφθεί σαφής θέση στον προβληματισμό σχετικά με τον τρόπο προσδιορισμού του κανονιστικού πλαισίου που θα επιτρέπει στους μηχανισμούς της αγοράς να κατευθύνουν τη διαχείριση των αποβλήτων προς τη βελτίωση του περιβάλλοντος, αναπτύσσοντας τις έννοιες της οικολογικής αποδοτικότητας και της οικολογικής διαχείρισης για τις παραγωγικές μας δραστηριότητες και υπηρεσίες. Πράγματι, η διαχείριση των αποβλήτων συνιστά μια αγορά που υπόκειται σε ελέγχους και ρυθμίσεις, με πρωταρχικούς στόχους την προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας και την διαφύλαξη των πόρων, και όπου, επομένως, λαμβάνονται υπόψη οι οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιδράσεις. Η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο που ευνοεί τη δημιουργία απασχόλησης και την ανταγωνιστικότητα, ενώ παράλληλα προσφέρει δυνατότητες καινοτομίας και νέων αγορών. Είναι εύλογο να διερωτηθεί κανείς εάν η επικουρικότητα αποτελεί την ιδανική προσέγγιση. Επιπλέον, ενδεικτική είναι η διαπίστωση ότι η ίδια η Επιτροπή, στην ανακοίνωσή της σχετικά με την θεματική στρατηγική, αποδέχεται ότι ορισμένες εργασίες ανακύκλωσης ενδέχεται να είναι επιβλαβείς για το περιβάλλον, αλλά προτείνει ωστόσο να μεριμνήσουν τα κράτη μέλη ώστε όλα τα απόβλητα να αποτελούν αντικείμενο επεξεργασίας ανάκτησης. Πρέπει, συνεπώς, να διευκρινιστεί ότι εκείνο που πρέπει να ενθαρρυνθεί, μέσω κοινών απαιτήσεων που θα αναπτυχθούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, είναι μια αγορά «καθαρής» ανακύκλωσης.

6.2.4

Η Επιτροπή «λησμονεί» επίσης να επαναλάβει στην «ιεράρχηση», όπως γινόταν στο προηγούμενο κείμενο, ότι η διάθεση υπό σωστές συνθήκες μπορεί να είναι επωφελής για το περιβάλλον, παρότι διατηρεί λειτουργικές διατάξεις με το αντικείμενο αυτό. Ως εκ τούτου, το νέο κείμενο, ως προς το σημείο αυτό, είναι λιγότερο σαφές από το προηγούμενο.

6.2.4.1

Η οδηγία πλαίσιο πρέπει να εξακολουθήσει να αποτελεί τη βάση για μια αποτελεσματική και ενδεικνυόμενη διαχείριση των αποβλήτων, όλων των ειδών. Η εφαρμογή της, και επομένως τα μέσα για την ενίσχυση της στρατηγικής της ανακύκλωσης, απομένουν να προσδιοριστούν.

6.2.5

Η Επιτροπή είχε προτείνει ως κατεύθυνση προβληματισμού την καθιέρωση χρηματοδοτικών μέσων για να υποστηρίξει και να διευκολύνει την αποτελεσματική διαχείριση, ανακύκλωση και αξιοποίηση των αποβλήτων. Η καθιέρωση τέτοιου είδους μέσων σε ευρωπαϊκή κλίμακα θα μπορούσε όντως να ενθαρρυνθεί, με την επιφύλαξη της ομοιογένειας. Ωστόσο, επειδή είναι δύσκολο να επιτευχθεί ομοφωνία του Συμβουλίου για μια τέτοια πρόταση, δεν προτείνεται τίποτα σχετικό. Η επιλογή να μην προταθεί τίποτα σχετικό είναι, βέβαια, ρεαλιστική, δεν παύει όμως να εκφράζει μια κάποια επιφυλακτικότητα της Επιτροπής, η οποία θα μπορούσε να είχε προτείνει την ανάπτυξη μιας ανοιχτής μεθόδου συντονισμού.

6.3.1

Το ζήτημα της συγχώνευσης/κατάργησης εξετάστηκε ήδη στις γενικές παρατηρήσεις, όσον αφορά την ίδια την αρχή που την υπαγορεύει.

6.3.2

Αξιοπερίεργο είναι το γεγονός ότι, στο άρθρο σχετικά με τον διαχωρισμό των αποβλήτων αυτών, γίνεται αποκλειστικά λόγος για ανάμιξη.

6.3.3

Τα απόβλητα αυτά, περισσότερο από όλα τα άλλα, πρέπει να πλαισιώνονται από ισχυρή νομοθεσία και ανιχνευσιμότητα. Η διάχυση στο περιβάλλον πρέπει να καθίσταται σαφώς αδύνατη βάσει της νομοθεσίας. Επιπλέον, πρέπει να υπάρξει μέριμνα ώστε η συγχώνευση/κατάργηση της οδηγίας για τα επικίνδυνα απόβλητα να μην οδηγήσει σε υποβιβασμό του επιπέδου προστασίας της δημόσιας υγείας. Θα μπορούσε, τουλάχιστον, να αναφέρεται σαφώς ότι, εξ ορισμού, οποιοδήποτε μίγμα περιλαμβάνει επικίνδυνα απόβλητα θα θεωρείται και το ίδιο ως επικίνδυνο, εκτός εάν πρόκειται για το αποτέλεσμα μιας πραγματικής χημικής εξουδετέρωσης της τοξικότητας. Κάθε αραίωση πρέπει να απαγορεύεται.

6.4.1

Το κείμενο προτείνει να συντονιστούν τα κράτη μέλη για τη δημιουργία ενός δικτύου εγκαταστάσεων διάθεσης. Πώς μπορεί να ζητείται από τα κράτη μέλη να πραγματοποιήσουν επενδύσεις στον τομέα αυτόν, εάν από την άλλη πλευρά δεν μπορούν να θεσπίσουν τους αναγκαίους μηχανισμούς ώστε οι εγκαταστάσεις αυτές να μην υπολειτουργούν; Πράγματι, ένας φορέας θα μπορούσε να «εξάγει» τα απόβλητα για ανάκτηση σε άλλη χώρα. Πρέπει, λοιπόν, οι σχετικοί κανόνες να είναι ιδιαίτερα σαφείς και να μην εμπεριέχουν στρεβλωτικά αποτελέσματα.

6.4.2

Η αρχή της εγγύτητας πρέπει να μελετηθεί και να εξηγηθεί με βάση την αρχή της αυτάρκειας. Πράγματι, για μια βιώσιμη διαχείριση των αποβλήτων, οι δύο αυτές αρχές είναι αδιάρρηκτα συνδεδεμένες.

6.5.1

Η οδηγία δεν περιλαμβάνει καμία υποχρέωση, έναντι των κρατών μελών, όσον αφορά την κοινωνική πτυχή της πρόληψης. Η πτυχή αυτή θα υπαγόρευε να λαμβάνονται υπόψη οι ενδεχόμενες επιδράσεις επί των συνθηκών εργασίας και υγείας των εργαζομένων και να διεξάγονται γνήσιες ενημερωτικές εκστρατείες. Η πρόληψη αποτελεί επίσης υπόθεση του πολίτη. Καλό θα ήταν να προχωρήσει ο προβληματισμός πάνω σε δύο άξονες: αυτόν που αφορά την ποιότητα και αυτόν που αφορά την ποσότητα, διότι ο αναφερόμενος στην ποιότητα, που είναι λιγότερο δογματικός από τον αναφερόμενο στην ποσότητα, συμβάλει από οικονομική άποψη στην πρόοδο και αποδοτικότητα.

6.6.1

Λίγες είναι οι αλλαγές που επιφέρονται, εάν εξαιρεθεί η προσέγγιση της ενεργειακής απόδοσης, αποκλειστικά για τους αποτεφρωτές οικιακών απορριμμάτων. Περιέργως, δεν περιλαμβάνεται τίποτε σχετικά με τις υποχρεώσεις των κλιβάνων συν-αποτέφρωσης. Άλλωστε, η αποτέφρωση των οικιακών αποβλήτων δεν μπορεί να θεωρείται ως ανάκτηση παρά μόνο όταν επιτυγχάνει υψηλό επίπεδο ενεργειακής απόδοσης. Πράγματι, εάν ορισμένα απόβλητα δεν είναι δυνατό να ανακτηθούν, οι υποτυπώδεις και ελάχιστα αποδοτικές εγκαταστάσεις αποτέφρωσης για την ανάκτηση χρήσιμης ενέργειας δεν θα πρέπει να μπορούν να επωφελούνται από τις διατάξεις σχετικά με την ανάκτηση. Διότι τότε η αποτέφρωση θα αποτελούσε λύση ευκολίας που θα κατέληγε σε εξαγωγές αποβλήτων οι οποίες αντιθέτως καλό θα ήταν να αποφεύγονται.