14.7.2015   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 230/39

Εισηγητής:

ο κ. Ludvík JÍROVEC

Συνεισηγητής:

ο κ. Patrizio PESCI

1.1.

Για να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη που προσφέρουν τα προϊόντα του ξύλου στο ισοζύγιο άνθρακα και να ενισχυθούν η ανταγωνιστικότητα και η καινοτομική ικανότητα του ευρωπαϊκού ξυλουργικού κλάδου (1), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή διατυπώνει τις ακόλουθες συστάσεις.

1.2.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι η νομοθεσία, ευρωπαϊκή και εθνική, έχει μεγάλο αντίκτυπο στον ξυλουργικό κλάδο. Γι’ αυτό, η ΕΟΚΕ καλεί τα κράτη μέλη να διερευνήσουν όλες τις δυνατότητες χρήσης του ξύλου ως φιλικού προς το περιβάλλον υλικού για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του ξυλουργικού κλάδου, την αύξηση των θέσεων εργασίας και τη στήριξη των επενδύσεων στην έρευνα και την καινοτομία.

1.3.

Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταρτίσει, κατόπιν διαβούλευσης με τους ενδιαφερόμενους φορείς, ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές για τον εφοδιασμό ξυλείας, προκειμένου να αυξηθεί ο εφοδιασμός αυτός και να προωθηθεί η βιώσιμη χρήση των πηγών ξυλείας. Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές θα πρέπει να περιλαμβάνουν, επίσης, τις αρχές της αποδοτικότητας των πόρων. Οι συστάσεις που διατυπώνονται στον «Οδηγό ορθών πρακτικών για τη βιώσιμη αξιοποίηση της ξυλείας στην Ευρώπη» (2010) θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και, αν είναι απαραίτητο, να ενισχυθούν.

1.4.

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει τη σημασία της εξαίρεσης των «παλετών και του ανακτημένου μετά την κατανάλωση ξύλου» από τον ορισμό της «τριτογενούς βιομάζας».

1.5.

Όπως επισημαίνεται στη γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ευκαιρίες και προκλήσεις για μια πιο ανταγωνιστική ευρωπαϊκή βιομηχανία ξύλου και επίπλου», που υιοθετήθηκε τον Οκτώβριο του 2011 (2), και σύμφωνα με τις αρχές που παρουσιάστηκαν στην πρόσφατη ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «Προς μια κυκλική οικονομία: πρόγραμμα μηδενικών αποβλήτων για την Ευρώπη», η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι η αρχή της «αλυσιδωτής χρήσης των πόρων» (χρήση, επανάχρηση, ανακύκλωση, ανάκτηση της ενέργειας) —όποτε είναι οικονομικά και τεχνικά εφικτή βάσει των ιδιαίτερων εθνικών και περιφερειακών χαρακτηριστικών— αποτελεί τον βέλτιστο τρόπο μεγιστοποίησης της αποδοτικής χρήσης του ξύλου ως πόρου. Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι, κατόπιν του αιτήματός της να αναγνωριστεί η σημασία της αρχής της αλυσιδωτής χρήσης της ξυλείας, η αρχή αυτή έχει ενσωματωθεί σε πολυάριθμα έγγραφα της ΕΕ, όπως η ανακοίνωση για μια ευρωπαϊκή βιομηχανική αναγέννηση, η «Νέα δασική στρατηγική της ΕΕ» ή το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής «Σχέδιο στρατηγικής για τις βιομηχανίες του δασικού τομέα της ΕΕ (κατεργασία ξύλου, έπιπλα, παραγωγή και μετατροπή χαρτοπολτού και χάρτου, εκτύπωση)», που συνοδεύει την ανακοίνωση «Μια νέα δασική στρατηγική της ΕΕ: για τα δάση και τον δασικό τομέα». Ωστόσο, η ΕΟΚΕ δεν μπορεί να υποστηρίξει την ιδέα των νομικά δεσμευτικών κανόνων και τάσσεται υπέρ μιας προσέγγισης βασισμένης στην ανοικτή αγορά και στην ελευθερία των παραγόντων που συμμετέχουν σε αυτήν.

1.6.

Οι επιλογές διαχείρισης των οικοδομικών υλικών θα πρέπει να περιλαμβάνουν μέτρα για την αποφυγή της απόρριψης ανακυκλούμενων υλικών, όπως το ξύλο, σε χωματερές. Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα ενδιαφερόμενα μέρη να διατυπώσουν κατευθυντήριες γραμμές και συστάσεις όσον αφορά τη συλλογή των ξύλινων απορριμμάτων και να προσδιορίσουν λύσεις για την επεξεργασία του χρησιμοποιημένου ξύλου.

1.7.

Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να θεσπίσει ένα πρότυπο που να αντικατοπτρίζει σωστά τα ηχητικά χαρακτηριστικά των κλειστών χώρων, δεδομένου ότι το ξύλο μπορεί να διαδραματίσει ουσιώδη ρόλο στην ηχομόνωση. Πραγματικά, το ξύλο έχει την ικανότητα να μονώνει ηχητικά τα δωμάτια από τους εξωτερικούς θορύβους και να μειώνει τον χρόνο αντήχησης. Θα πρέπει να διερευνηθούν οι δυνατότητες που προσφέρουν οι εφαρμογές του ξύλου.

1.8.

Η ΕΟΚΕ καλεί τα κράτη μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη να προσδιορίσουν εθνικά σχέδια δράσης για την αύξηση της χρήσης του ξύλου στα κτίρια και στις πράσινες υποδομές. Οι τοπικές αρχές θα πρέπει να έχουν άμεση συμμετοχή στην εφαρμογή αυτών των σχεδίων δράσης.

1.9.

Αναγνωρίζοντας ότι οι κατασκευαστές και οι αρχιτέκτονες δεν είναι εξοικειωμένοι με το ξύλο όσο με άλλα υλικά, η ΕΟΚΕ καλεί τα κράτη μέλη να αναλάβουν πρωτοβουλίες για την προώθηση ενός πνεύματος ευνοϊκού προς τη χρήση ξύλου. Ακόμη, οι εκπρόσωποι του ευρωπαϊκού ξυλουργικού κλάδου και των ευρωπαίων κοινωνικών εταίρων οφείλουν να καθορίσουν συντονισμένες εθνικές εκστρατείες για την προβολή μιας πιο ελκυστικής εικόνας του κλάδου.

2.1.

Ο ευρωπαϊκός ξυλουργικός κλάδος έχει ετήσιο κύκλο εργασιών ύψους περίπου 122 δισεκατ. ευρώ, με αξία παραγωγής άνω των 115 δισεκατ. ευρώ. Σύμφωνα με την Eurostat, ο ξυλουργικός κλάδος αποτελούνταν το 2012 από 3 11  000 και πλέον επιχειρήσεις. Περίπου 1 26  000 επιχειρήσεις δραστηριοποιούνταν επίσης στον χώρο της επιπλοποιίας. Ένας άλλος υποτομέας του ξυλουργικού κλάδου με τη στενή έννοια του όρου, τα πριονιστήρια, αριθμούσε χονδρικά 40  000 επιχειρήσεις, ενώ στους υπόλοιπους υποτομείς των ξυλουργικών προϊόντων αναλογούσαν σχεδόν 1 45  000. Παρά τις βελτιώσεις, οι αριθμοί αυτοί δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματική κατάσταση, αφού στα στοιχεία που υποβάλλουν τα διάφορα κράτη μέλη δεν λαμβάνονται πάντα υπόψη οι μικρές επιχειρήσεις. Στους τομείς της επιπλοποιίας και των δομικών στοιχείων, ο αριθμός των μικρών επιχειρήσεων είναι σημαντικός. Επομένως, ο πραγματικός αριθμός των επιχειρήσεων θα μπορούσε να εκτιμηθεί σε πάνω από 3 75  000.

2.2.

Το 2012 ο ξυλουργικός κλάδος υπέστη σε όλη την ΕΕ απότομη μείωση του αριθμού των θέσεων εργασίας. Κατά μέσο όρο, η μείωση ήταν 4,4 %, αλλά κυμαινόταν από — 3,2 % στη Γερμανία έως και — 13,7 % στην Ισπανία. Οι χώρες που παρουσίασαν τις μεγαλύτερες αυξήσεις του αριθμού των θέσεων εργασίας το 2012 ήταν η Κροατία και η Δανία, ενώ η Ισπανία (– 13,7 %), η Κύπρος (– 13,1 %) και η Σλοβακία (– 11,5 %) υπέστησαν τις μεγαλύτερες μειώσεις.

Η ευρωπαϊκή και οι εθνικές πολιτικές έχουν έντονο αντίκτυπο στην ανταγωνιστικότητα του ξυλουργικού κλάδου. Όπως επισημάνθηκε στην έκθεση της Επιτροπής για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα του 2014, το κόστος παραγωγής, εργασίας και πρώτων υλών είναι κατά κανόνα πολύ πιο υψηλό στην Ευρώπη από ό,τι σε πολλές άλλες περιοχές του κόσμου, με αποτέλεσμα υψηλό κίνδυνο μετεγκατάστασης μεγάλων τμημάτων του κλάδου. Για τον λόγο αυτό, η Ευρώπη θα πρέπει να απαιτεί τα προϊόντα που εισέρχονται στην αγορά της ΕΕ να πληρούν τα ίδια κοινωνικά και περιβαλλοντικά πρότυπα και προδιαγραφές ασφαλείας με εκείνα που παράγονται στην Ευρώπη. Η ΕΟΚΕ τονίζει, επιπροσθέτως, ότι ο ευρωπαϊκός ξυλουργικός κλάδος εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικές αυξήσεις του κόστους παραγωγής, ιδίως όσον αφορά τις ρητίνες και την ενέργεια. Το κόστος της ενέργειας στην Ευρώπη είναι τριπλάσιο από το αντίστοιχο στις ΗΠΑ.

2.3.

Η ανάπτυξη των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και των σχετικών επιδοτήσεων μειώνει τη διαθεσιμότητα του ξύλου ως πρώτης ύλης και αυξάνει την τιμή του. Το 2012 εκτιμάται ότι περίπου το 15 % (182 εκατ. κυβικά μέτρα) της συνολικής ξυλείας που υλοτομήθηκε στην περιοχή της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη (ΟΕΕ) ήταν ξύλο για καύσιμα. Από την πλέον πρόσφατη «Κοινή έρευνα για την παραγωγή ενέργειας από ξύλο» της ΟΕΕ και του FAO (JWEE 2011), προκύπτει ότι η ενέργεια που παράγεται από ξύλο αποτελεί την κύρια συνιστώσα της ανανεώσιμης ενέργειας και αντιπροσωπεύει το 38,4 % της συνολικής ανανεώσιμης ενέργειας. Σύμφωνα με την πρόσφατη ευρωπαϊκή «Μελέτη για την προσφορά και τη ζήτηση υλοτομικών προϊόντων για τον κλάδο επεξεργασίας ξύλου της ΕΕ» που ανέθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην Indufor (3), «εάν επιτευχθεί ο στόχος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έως το 2020, ο όγκος της ξυλείας που θα χρησιμοποιείται για ενεργειακούς σκοπούς στην ΕΕ θα ήταν ίσος με το σύνολο της ξυλείας που παράγεται σήμερα. Μέχρι το 2016, θα σημειωθεί έλλειψη 63 Μm3 ξύλου έναντι της αναμενόμενης ζήτησης στα κράτη μέλη όπως προβλέπεται στα εθνικά σχέδια δράσης για την ανανεώσιμη ενέργεια».

2.4.

Εάν ληφθεί υπόψη το νέο «Πλαίσιο πολιτικής για το κλίμα και την ενέργεια κατά την περίοδο από το 2020 έως το 2030» και το αίτημα για αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε ποσοστό τουλάχιστον 27 % έως το 2030, η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητο να εξεταστούν διάφοροι τρόποι βελτίωσης της αξιοποίησης της ξυλείας στην ΕΕ, για παράδειγμα λαμβάνοντας υπόψη τις συστάσεις που περιλαμβάνονται στον «Οδηγό ορθών πρακτικών για τη βιώσιμη αξιοποίηση της ξυλείας στην Ευρώπη», που δημοσιεύθηκε το 2010, και να εξευρεθούν λύσεις για να αποτραπεί η στρέβλωση του ανταγωνισμού μεταξύ των διαφόρων χρηστών των πόρων βιομάζας.

2.5.

Συνεπώς, η ΕΟΚΕ καλεί τα κράτη μέλη να αξιολογήσουν την ποσότητα της βιομάζας από ξύλο που διατίθεται σαφώς για ενεργειακή χρήση στη χώρα ή την περιφέρεια και τις ποσότητες που ο κλάδος της επεξεργασίας ξύλου χρησιμοποιεί ήδη ως πρώτη ύλη.

2.6.

Επιπλέον, η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της διότι πολλά κράτη μέλη συνεχίζουν να διατηρούν σε ισχύ διατάξεις που περιορίζουν τη χρήση ξύλου σε πολυώροφα κτίρια ή κανονισμούς πυροπροστασίας που εισάγουν διακρίσεις. Οι κανονισμοί πυροπροστασίας αποτελούν το κύριο εμπόδιο για τη χρήση του ξύλου σε κτίρια σε πολλές χώρες. Έχουν ήδη συμφωνηθεί ευρωπαϊκά πρότυπα για την πυρασφάλεια των κτιρίων, αλλά το θέμα εξακολουθεί να αποτελεί εθνική αρμοδιότητα. Αυτοί οι κανονισμοί πρέπει να καταργηθούν αμέσως, διότι θέτουν σαφή αγοραία εμπόδια στην επέκταση των προϊόντων ξύλου στον οικοδομικό τομέα (4).

2.7.

Τέλος, η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για τον αποκλεισμό των ευρωπαϊκών πετασμάτων με βάση το ξύλο και των πριονιστηρίων από τον κατάλογο των κλάδων που θεωρούνται πλέον ευάλωτοι σε διαρροή άνθρακα. Η αφαίρεση των κλάδων αυτών από τον κατάλογο θα εντείνει πιθανότατα την εν εξελίξει μετεγκατάσταση των προαναφερθέντων κλάδων παραγωγής σε χώρες εκτός ΕΕ. Η διατήρηση των δύο κλάδων στον κατάλογο είναι απαραίτητη, προκειμένου να περιοριστεί ο αρνητικός αντίκτυπος της ανταγωνιστικής πίεσης που υφίστανται όλες οι εταιρείες λόγω του εξαιρετικά αυξημένου κόστους του ξύλου που προκαλείται από τον ανταγωνισμό με τον κλάδο της ενέργειας από βιομάζα. Από το 2008 έως το 2013, έκλεισαν 51 εργοστάσια του ευρωπαϊκού κλάδου πετασμάτων με βάση το ξύλο, με αποτέλεσμα την απώλεια δυναμικότητας ύψους 10  386 Mm3. Ορισμένες από αυτές τις κλειστές γραμμές παραγωγής, αποσυναρμολογήθηκαν και ανασυναρμολογήθηκαν εκτός των συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η διατήρηση των μεταποιητικών βιομηχανιών εντός των ευρωπαϊκών συνόρων πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα όλων των φορέων χάραξης πολιτικής και ιδίως της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Για τον λόγο αυτό, οι αρμόδιες Γενικές Διευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καλούνται να λάβουν μέτρα προκειμένου να διασφαλιστεί η ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών βιομηχανιών και να αποφευχθεί η μετεγκατάσταση του μεταποιητικού τομέα.

2.8.

Ένα αποτελεσματικό μέτρο για να διασφαλιστεί η ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών βιομηχανιών και να αποφευχθεί η μετεγκατάσταση της παραγωγής θα μπορούσε να είναι ένας νέος φόρος ενέργειας/άνθρακα, ο οποίος θα σταματούσε τις διακρίσεις εις βάρος των ευρωπαίων παραγωγών.

3.1.

Η υπερθέρμανση του πλανήτη αποτελεί σημαντικό πολιτικό μέλημα. Πράγματι, τούτη έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και στους φυσικούς πόρους. Οι επιλογές των υλικών που χρησιμοποιούμε έχουν σημαντικό αντίκτυπο στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, μία από τις κύριες αιτίες υπερθέρμανσης του πλανήτη. Η χρήση της ορολογίας των «πράσινων» και/ή «φιλικών προς το περιβάλλον» προϊόντων προϋποθέτει ευρύτερη αποδοχή από τους παραγωγούς και τους καταναλωτές. Ταυτόχρονα, χαράσσονται εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές με σκοπό την προώθηση αυτών των προϊόντων. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η ΑΚΖ (5) (Ανάλυση Κύκλου Ζωής) αποτελεί το πλέον κατάλληλο μελλοντικό εργαλείο περιβαλλοντικής διαχείρισης.

3.2.

Η Ευρώπη μπορεί να μειώσει δραστικά τις εκπομπές CO2 με την αύξηση των συλλεκτών διοξειδίου του άνθρακα που δημιουργούνται από τα δάση της (μέσω της βελτιστοποίησης της διαχείρισης) και με την ενίσχυση της χρήσης προϊόντων που παράγονται από βιώσιμη ξυλεία. Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι η χρήση προϊόντων ξυλείας στις κατασκευές και στην καθημερινή ζωή έχει θετική επίδραση στο κλίμα. Η ποσότητα του άνθρακα που αποθηκεύεται σε δέντρα και συναφή προϊόντα ξύλου εξαρτάται από το είδος των δέντρων, τις συνθήκες ανάπτυξης (περιβάλλον), την ηλικία των δέντρων και την πυκνότητα των γύρω δέντρων. Ωστόσο, έχει αποδειχθεί ότι η αντικατάσταση άλλων υλικών κατασκευής με ένα κυβικό μέτρο ξύλου οδηγεί σε σημαντική εξοικονόμηση CO2, κατά μέσο όρο από 0,75 t έως 1 t. Επιπλέον, το 1 m3 ξύλου αποθηκεύει 0,9 t CO2.

3.3.

Σε μία πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου του Yale με τίτλο «Carbon, fossil fuel and biodiversity mitigation with wood and forests» (6) (Διαχείριση του άνθρακα, των ορυκτών καυσίμων και της βιοποικιλότητας μέσω του ξύλου και των δασών) αποκαλύπτεται ότι η ευρύτερη χρήση ξυλείας στην οικοδομή και στην κατασκευή γεφυρών θα μειώσει σημαντικά τις παγκόσμιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η αύξηση της χρήσης προϊόντων ξυλείας σε ποσοστό 34 % θα έχει βαθύ και θετικό αντίκτυπο. Μπορεί να αποφευχθεί ποσοστό από 14 % έως 31 % των παγκόσμιων εκπομπών CO2 μέσω της αποθήκευσης CO2 στην κυτταρίνη και τη λιγνίνη των προϊόντων ξύλου.

3.4.

Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να στηρίξει τα κράτη μέλη και τον ευρωπαϊκό δασικό κλάδο στον εντοπισμό και την εφαρμογή μέτρων και, ενδεχομένως, κινήτρων υπέρ της χρήσης προϊόντων υλοτομημένης ξυλείας με μεγάλη διάρκεια κύκλου ζωής (7). Όσο μεγαλύτερο διάστημα χρησιμοποιείται και επαναχρησιμοποιείται το ξύλο τόσο περισσότερο δεσμεύει διοξείδιο του άνθρακα. Τα απορρίμματα ξύλου (με τη στενή έννοια) μπορούν να ελαχιστοποιηθούν, κυρίως διότι όλα τα μέρη του ξύλου μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά, ενώ εν τέλει μπορούν να καούν ώστε να ανακτηθεί ενέργεια (8). Εάν η Ευρώπη επιθυμεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την κλιματική αλλαγή, τα κράτη μέλη και τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα οφείλουν να ενθαρρύνουν τη χρήση των προϊόντων ξυλείας και να διαμορφώσουν ένα ευνοϊκό πολιτικό πλαίσιο εντός του οποίου να μεγιστοποιείται ο κύκλος ζωής του ξύλου.

4.1.

Η κατασκευή και η λειτουργία κτιρίων έχει σημαντικά περιβαλλοντικά οφέλη. Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα κτίρια ευθύνονται για το 20 % της συνολικής κατανάλωσης νερού, για το 25 % έως 40 % της κατανάλωσης ενέργειας και για το 30 % έως 40 % των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Η επιλογή των προϊόντων που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή ή την ανακαίνιση έχει σημαντικό αντίκτυπο στο περιβάλλον. Για τον λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι το ξύλο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη βιώσιμων και φιλικών προς το περιβάλλον κτιρίων. Οι ευκαιρίες που σχετίζονται με τη χρήση του ξύλου στην οικοδόμηση δεν αξιοποιούνται πλήρως και αυτό επηρεάζει την ανταγωνιστικότητα του ξυλουργικού κλάδου. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να εξετάσει με ποιον τρόπο μπορεί να βελτιωθεί η κατάσταση αυτή, χωρίς όμως να προκληθεί αρνητικός αντίκτυπος σε άλλα υλικά.

4.2.

Το ξύλο έχει από καιρό αναγνωριστεί ως φιλικό προς το περιβάλλον υλικό για μεγάλη ποικιλία προϊόντων. Οι μελέτες αξιολόγησης του κύκλου ζωής σε όλον τον κόσμο έχουν αποδείξει ότι τα προϊόντα ξύλου προσφέρουν μεγάλα περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα. Το ξύλο είναι ένα από τα λίγα 100 % ανανεώσιμα οικοδομικά υλικά, αποθηκεύει CO2 και αποτελεί φυσικό μονωτικό λόγω των θυλάκων αέρα στο εσωτερικό της κυτταρικής δομής του. Είναι ένα ασφαλές, ανθεκτικό και αξιόπιστο υλικό —ακόμα και σε συνθήκες υψηλής καταπόνησης, όπως τυφώνες και σεισμούς, καθώς και σε πυρκαγιές.

4.3.

Οι επιλογές διαχείρισης του τέλους του κύκλου ζωής των δομικών υλικών περιλαμβάνουν στοιχεία όπως η επανάχρηση, η ανακύκλωση και η ανάκτηση. Η παρούσα κατάσταση δείχνει ότι απόβλητα κατασκευών εξακολουθούν να μεταφέρονται σε χώρους υγειονομικής ταφής, αυξάνοντας την επιβάρυνση του φόρτου και της λειτουργίας των χώρων υγειονομικής ταφής. Υλικά όπως το ξύλο μπορούν να ανακυκλωθούν απευθείας στο ίδιο προϊόν για επανάχρηση ή να ανασυσταθούν σε άλλα χρησιμοποιήσιμα προϊόντα. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η ανακύκλωση απαιτεί επανεπεξεργασία που συνήθως δεν είναι οικονομικά εφικτή, εκτός εάν οργανώνεται αποτελεσματική συλλογή κοντά στην πηγή του υλικού. Για τον λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα ενδιαφερόμενα μέρη να συλλέξουν όλες τις υφιστάμενες ορθές πρακτικές σε εθνικό επίπεδο, προκειμένου να διατυπώσει κατευθυντήριες γραμμές και συστάσεις όσον αφορά τη συλλογή των απορριμμάτων ξύλου και λύσεις για την επεξεργασία του χρησιμοποιημένου ξύλου. Η μείωση και η ανακύκλωση υλικών κατασκευών και κατεδαφίσεων μπορεί να περιορίσουν το συνολικό κόστος κατασκευής και εναπόθεσης.

4.4.

Η κατασκευαστική βιομηχανία είναι ο μεγαλύτερος χρήστης προϊόντων ξυλείας. Σε μια χώρα όπως η Φινλανδία, περίπου το 70-80 % των προϊόντων ξύλου χρησιμοποιούνται σε κατασκευές. Η κατασκευή κτιρίων με ξύλινο σκελετό κερδίζει τελευταία έδαφος σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιρλανδία και τη Γαλλία. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι η χρήση του ξύλου μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη της πράσινης οικονομίας και, γι’ αυτό, θα πρέπει να διαδοθεί.

4.5.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι η γνώση σχετικά με τα πλεονεκτήματα της χρήσης του ξύλου στις κατασκευές είναι μάλλον περιορισμένη. Τούτο δεν ισχύει μόνο για τους αρχιτέκτονες, αλλά και για τους τελικούς χρήστες, που, πολύ συχνά, δεν γνωρίζουν αρκετά τις ιδιότητες του ξύλου. Αυτή η περιορισμένη γνώση συχνά οδηγεί στην περιορισμένη χρήση του ξύλου και, κατά συνέπεια, σε προβλήματα που επηρεάζουν αρνητικά την εικόνα του ξύλου. Επιπλέον, η έλλειψη εργαζομένων με ειδίκευση στην κατασκευή κατοικιών με ξύλινο σκελετό περιορίζει την ανάπτυξη αυτής της μεθόδου κατασκευής σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

4.6.

Η ΕΟΚΕ καλεί τους εκπροσώπους του ευρωπαϊκού ξυλουργικού κλάδου και των ευρωπαίων κοινωνικών εταίρων να καθορίσουν συντονισμένες εθνικές εκστρατείες για την προβολή μιας πιο ελκυστικής εικόνας του κλάδου. Πρέπει να ενθαρρύνονται οι νέοι να επιλέγουν προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης που θα τους προετοιμάσουν κατάλληλα για μια σταδιοδρομία στον ξυλουργικό κλάδο.

5.1.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει το γεγονός ότι οι περισσότεροι ξυλουργοί εκπαιδεύονται στην πράξη, αποκτώντας ανεπίσημα δεξιότητες από έμπειρους εργαζομένους. Οι περισσότεροι ξυλουργοί μαθαίνουν τις βασικές δεξιότητες χειρισμού των μηχανών και τα εργασιακά καθήκοντα σε λίγους μήνες, αλλά, για να γίνει κανείς ειδικευμένος ξυλουργός, συχνά απαιτούνται δύο ή περισσότερα έτη. Επίσης, δημιουργούνται θέσεις εργασίας με την παροχή κατάρτισης και εκπαίδευσης στους εργαζομένους, προσαρμοσμένης στις ανάγκες και τις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει ότι τα προγράμματα έρευνας και καινοτομίας θα ενισχύσουν την απασχόληση και την ανάπτυξη σε ολόκληρη την ΕΕ. Για τον λόγο αυτό, ενθαρρύνεται ο κλάδος επεξεργασίας ξύλου να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες που προσφέρονται στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020».

5.2.

Η πρόσφατη ανακοίνωση της ΕΕ με τίτλο «Ευκαιρίες αποδοτικής χρήσης των πόρων στον οικοδομικό κλάδο» θα πρέπει να εφαρμοστεί φιλόδοξα από τα κράτη μέλη, προκειμένου να εξασφαλιστούν οι επενδύσεις για την ανακαίνιση κτιρίων και τη δημιουργία θέσεων εργασίας.

5.3.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι η ηχορύπανση σε δημόσιους χώρους έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου (10). Το ξύλο δεν αποτελεί μόνο ένα σημαντικό φιλικό προς το περιβάλλον υλικό, αλλά, εάν χρησιμοποιείται ως μονωτικό υλικό, θα μπορούσε να παρέχει διάφορα οφέλη στην κοινωνία και την υγεία. Πράγματι, το ξύλο μπορεί να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο στην ακουστική μόνωση και ως απορροφητικό υλικό. Το ξύλο έχει την ικανότητα να μονώνει ηχητικά τα δωμάτια από τους εξωτερικούς θορύβους και να μειώνει τον χρόνο αντήχησης. Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εισαγάγει ένα πρότυπο που να καταγράφει σωστά τα ακουστικά χαρακτηριστικά των κλειστών χώρων. Δεδομένου ότι το ξύλο μπορεί να παράγει ήχο (με άμεση κρούση) και να ενισχύσει ή να απορροφήσει τα ηχητικά κύματα που προέρχονται από άλλα σώματα, θα πρέπει να διερευνηθούν οι δυνατότητες εφαρμογής του. Έχει, επίσης, αποδειχθεί επιστημονικά ότι το ξύλο επιδρά θετικά στην αίσθηση άνεσης του αέρα σε εσωτερικούς χώρους.

5.4.

Σε εθνικό επίπεδο υπάρχουν αρκετές εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες σχετικά με τις δυνατότητες που παρέχει η χρήση ενός φιλικού προς το περιβάλλον υλικού όπως το ξύλο, αλλά λείπει ο πραγματικός συντονισμός. Η αύξηση της κατανάλωσης προϊόντων ξυλείας εξαρτάται σαφώς από ενημερωτικές εκστρατείες που πρέπει να διοργανώνονται σε εθνικό επίπεδο. Ο κύριος στόχος των εκπαιδευτικών εκστρατειών υπέρ του ξύλου είναι η δημιουργία θετικών αντιλήψεων —τεχνικών και πολιτιστικών— που να ευνοούν τη χρήση ξύλου.

5.5.

Ως ενδιαφέρον παράδειγμα ορθής πρακτικής, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να υπενθυμίσει την πρωτοβουλία με τίτλο «WOODDAYS». Η εκδήλωση (11) διοργανώθηκε στις 21 Μαρτίου 2014 στο Μιλάνο. Διήρκεσε δέκα ημέρες και επικεντρώθηκε στην επέκταση των πόλεων και στην έξυπνη και αποδοτική χρήση του ξύλου ως φυσικού πόρου σε ένα όλο και πιο πυκνοκατοικημένο αστικό περιβάλλον. Η εκδήλωση διοργανώθηκε με σκοπό να αναδείξει το ξύλο ως δομικό υλικό με ανεξερεύνητο δυναμικό σε ένα περιβάλλον όπου η οικοδομική ξυλεία θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο μέλλον —ακριβώς στην καρδιά των πόλεών μας. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί και σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις: Μπρατισλάβα, Λιουμπλιάνα και Βρυξέλλες.

5.6.

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι τα μεγάλα προγράμματα πράσινων κατασκευών τηρούν διαφορετική στάση έναντι της χρήσης προϊόντων ξυλείας. Ενώ ορισμένα εστιάζουν στην απόδοση παρά στο χρησιμοποιούμενο υλικό, άλλα προγράμματα θέτουν «περιορισμούς» για το ξύλο ως αποδεκτό υλικό (χωρίς να επιβάλλουν τις «απαιτήσεις» αυτές σε άλλα δομικά υλικά). Η αύξηση της χρήσης ξύλου θα επιδρούσε, επίσης, θετικά στην οικονομία της ΕΕ, με διάφορους τρόπους. Η ΕΟΚΕ συνιστά, ως εκ τούτου, να καθοριστούν δεσμευτικοί στόχοι για τη χρήση του ξύλου στις κατασκευές με βάση το παράδειγμα της Γαλλίας.

6.1.

Η αύξηση της χρήσης του ξύλου στον κατασκευαστικό κλάδο και στην καθημερινή ζωή απαιτεί λύσεις και μέτρα για την ενίσχυση της αξιοποίησης του ξύλου (συμπεριλαμβανομένων λύσεων για την ανάκτηση μεγαλύτερων ποσοτήτων ξύλου, προϊόντων ξύλου και υπολειμμάτων από βιομηχανικά και οικιακά απόβλητα ξύλου, για επανάχρηση και ανακύκλωση) και παρατείνει τον κύκλο ζωής των ξύλινων προϊόντων.

6.2.

Ένας βιώσιμος και συνεχής εφοδιασμός με πρώτες ύλες ξυλείας είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση ενός ανταγωνιστικού ξυλουργικού κλάδου. Οι συστάσεις που διατυπώνονται στον «Οδηγό ορθών πρακτικών για τη βιώσιμη αξιοποίηση της ξυλείας στην Ευρώπη» (2010) θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και, αν είναι απαραίτητο, να ενισχυθούν.

6.3.

Τα τελευταία χρόνια η προσφορά ξυλείας υφίσταται έντονη πίεση, κυρίως λόγω των ευρωπαϊκών και εθνικών μέτρων για την προώθηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, που συνετέλεσαν εν μέρει στην αύξηση της καύσης ξύλου. Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει τη σημασία της εξαίρεσης των «παλετών και του ανακτημένου μετά την κατανάλωση ξύλου» από τον ορισμό της «τριτογενούς βιομάζας». Τέτοια υλικά αποτελούν την κύρια πρώτη ύλη ορισμένων προϊόντων όπως τα πετάσματα με βάση το ξύλο και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αποτελούν έως και το 95 % του χρησιμοποιούμενου ξύλου (12).

6.4.

Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να τονίσει ότι η αρχή της «αλυσιδωτής χρήσης» (χρήση, επανάχρηση, ανακύκλωση, ανάκτηση ενέργειας) —όποτε είναι οικονομικά και τεχνικά εφικτή βάσει των ιδιαίτερων εθνικών και περιφερειακών χαρακτηριστικών και της ισορροπίας μεταξύ ζήτησης και προσφοράς ξύλου— θα αποτελέσει τον πλέον ενδεδειγμένο τρόπο μεγιστοποίησης της αποδοτικής αξιοποίησης του ξύλου ως φυσικής πρώτης ύλης. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ δεν μπορεί να υποστηρίξει την ιδέα των νομικά δεσμευτικών κανόνων και τάσσεται υπέρ μιας προσέγγισης βασισμένης στην ανοικτή αγορά και στην ελευθερία των παραγόντων που συμμετέχουν σε αυτήν. Η χρήση του ξύλου σύμφωνα με μια «αλυσιδωτή» προσέγγιση όχι μόνο εξασφαλίζει τη βέλτιστη οικονομική χρήση των πρώτων υλών, αλλά προσφέρει και σημαντικά κλιματικά οφέλη μέσω της συνεχούς αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα και του αποτελέσματος υποκατάστασης, αντί να περιορίζεται απλώς στην παραγωγή ενέργειας.