17.2.2011

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 51/8

---

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Αλλαγές και προοπτικές του κλάδου της μεταλλουργίας» (γνωμοδότηση πρωτοβουλίας)

2011/C 51/02

Εισηγητής: ο κ. José Isaías RODRÍGUEZ GARCÍA-CARO

Συνεισηγητής: ο κ. Enrico GIBELLIERI

Στις 16 Φεβρουαρίου 2010, και σύμφωνα με το άρθρο 29 παράγραφος 2 του Εσωτερικού της Κανονισμού, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή αποφάσισε να καταρτίσει γνωμοδότηση με θέμα:

«Αλλαγές και προοπτικές του κλάδου της μεταλλουργίας».

Η Συμβουλευτική Επιτροπή Βιομηχανικών Μεταλλαγών, στην οποία ανατέθηκαν οι σχετικές προπαρασκευαστικές εργασίες, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή της στις 8 Σεπτεμβρίου 2010.

Λόγω της ανανέωσης της θητείας της ΕΟΚΕ, η Ολομέλεια αποφασίζει να ψηφίσει για τη γνωμοδότηση αυτή κατά τη σύνοδο του Οκτωβρίου και ορίζει τον κ. Rodríguez Garcia-Caro γενικό εισηγητή, βάσει του άρθρου 20 του Εσωτερικού Κανονισμού.

Κατά την 466η σύνοδο ολομέλειας, της 21ης Οκτωβρίου 2010, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε την ακόλουθη γνωμοδότηση με 72 ψήφους υπέρ και 8 αποχές.

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1   Στρατηγική σημασία

Ο κλάδος της μεταλλουργίας έχει ζωτική σημασία για τη μετάβαση προς μία οικονομία με υψηλή απόδοση των πόρων και με χαμηλές εκπομπές ανθρακούχων αερίων, σύμφωνα με τις επιδιώξεις της στρατηγικής ΕΕ 2020. Ο στόχος της αύξησης της αποδοτικότητας κατά την αξιοποίηση των πόρων συνιστά πρόκληση για τον κλάδο, αλλά παράλληλα και επιχειρηματική ευκαιρία: δεν μπορεί να υπάρξει οικονομία που κάνει αποδοτική χρήση των πόρων χωρίς την μεταλλοβιομηχανία. Πρόκειται για βιομηχανία ισχυρή, με μεγάλες δυνατότητες δημιουργίας απασχόλησης και καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία προστιθέμενης αξίας, η οποία ενισχύει την ευρωπαϊκή αλυσίδα αξίας και συνιστά έναν κρίκο της αλυσίδας αυτής που οδηγεί σε μια οικονομία με υψηλή απόδοση των πόρων.

1.2   Η μεταλλουργία έχει επίσης καίρια σημασία ως κλάδος καινοτόμος και ως προμηθευτής, ιδίως σε συνάρτηση με την πρωτοβουλία «Μια Ευρώπη που χρησιμοποιεί αποδοτικά τους πόρους», καθώς μπορεί να συμβάλει στην αποσύνδεση της οικονομικής ανάπτυξης από την χρήση πόρων, να στηρίξει την μετάβαση σε μια οικονομία με χαμηλές εκπομπές ανθρακούχων αερίων, να προωθήσει τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, να εκσυγχρονίσει τον κλάδο των μεταφορών και να προαγάγει την ενεργειακή αποδοτικότητα.

1.3   Διακριτή εικόνα

Η μεταλλουργία πάσχει από έλλειψη σαφούς και διακριτής εικόνας.

1.4   Πρέπει να σημειωθεί ότι ο κλάδος της μεταλλουργίας δεν πρέπει να συγχέεται με τον κλάδο της παραγωγής μετάλλων. Σε μία από τις στατιστικές εκδόσεις της Eurostat με τίτλο «European Facts and Figures», η παραγωγή σιδήρου, χάλυβα και σιδηροκραμάτων (NACE 27) εξετάζεται από κοινού με τις δραστηριότητες κατασκευής προϊόντων μετάλλου, δηλαδή τη μεταλλουργία (NACE 28). Αυτό καθιστά πολύ δυσχερή την σωστή μελέτη της απασχόλησης και των βιομηχανικών τάσεων του κλάδου της μεταλλουργίας. Η ανεπαρκής αναγνώριση των διακριτικών χαρακτηριστικών της μεταλλουργίας εκδηλώνεται σε μελέτες αξιολόγησης αντικτύπου, όπου οι σημαντικότατες μικροοικονομικές συνέπειες των επικείμενων ρυθμίσεων του κλάδου μόλις και λαμβάνονται υπόψη. Έχει μεγάλη σημασία να υποστηριχθεί η ανάπτυξη του δυναμικού του κλάδου, ιδίως όσον αφορά την αύξηση των εξαγωγών του, και να αντληθούν πρακτικά διδάγματα από το επιχειρηματικό πνεύμα και το πνεύμα καινοτομίας που τον χαρακτηρίζει.

1.4.1   Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ ζητά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λαμβάνει δεόντως υπόψη τον κλάδο αυτόν της μεταποιητικής βιομηχανίας κατά την οργάνωση και κατανομή ανθρώπινων πόρων και να ενισχύσει την εκπροσώπηση και το διάλογο με την μεταλλουργική βιομηχανία στη ΓΔ Επιχειρήσεων και Βιομηχανίας και στη ΓΔ Εμπορίου, σε επίπεδο ανάλογο με το ειδικό βάρος της και με τη δημιουργία απασχόλησης που προσφέρει, η οποία ανέρχεται σε 4,3 εκατομμύρια θέσεις εργασίας ανά την Ευρωπαϊκή Ένωση. Για τον λόγο αυτόν, η ΕΟΚΕ συνιστά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εκχωρήσει στη μεταλλουργία μεγαλύτερη επίσημη εκπροσώπηση στις υπηρεσίες και τις δραστηριότητες της Επιτροπής (λ.χ. στον διάλογο ΕΕ-Κίνας).

1.5   Το σωστό πλαίσιο προς τούτο, θα ήταν η εφαρμογή της αρχής «προτεραιότητα στις μικρές επιχειρήσεις».

Ο διοικητικός φόρτος που απαιτείται για να παρασχεθεί στις αρχές η πληροφόρηση που προβλέπεται στις τοπικές νομοθεσίες και την νομοθεσία της ΕΕ αντιπροσωπεύει μεγάλο βάρος, γεγονός που δεν διευκολύνει το έργο των ΜΜΕ. Επιπλέον, λαμβανομένης υπόψη της γενικής κατάστασης που επικρατεί σε πολλές χώρες όσον αφορά τις επενδύσεις, είναι όλο και πιο εύκολο, πρακτικό και προσοδοφόρο για τις επιχειρήσεις να εισάγουν ένα μέρος των προϊόντων τους από χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, αντί να αυξάνουν την παραγωγή, να αναπτύσσουν την τεχνολογία και να επενδύουν στην καινοτομία. Μια τέτοια τακτική, όμως, θα υπονομεύσει την ανταγωνιστικότητα μακροπρόθεσμα και θα απομακρύνει τους νεαρούς τεχνικούς.

Η ΕΟΚΕ συνιστά να τηρείται πραγματικά η αρχή «προτεραιότητα στις μικρές επιχειρήσεις» κατά την εφαρμογή της στρατηγικής ΕΕ 2020 στο πεδίο της βιομηχανικής πολιτικής, όπως ακριβώς αναφέρεται στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου του 2010, καθώς και στην προσεχή ανακοίνωση σχετικά με την ατζέντα της ευρωπαϊκής βιομηχανικής πολιτικής, η οποία στηρίζεται στην εμβληματική πρωτοβουλία «μια βιομηχανική πολιτική για την εποχή της παγκοσμιοποίησης».

1.5.1   Μεγάλη σημασία έχει επίσης — και η ΕΟΚΕ απευθύνει στις εθνικές αρχές των κρατών μελών σχετική έκκληση — να υποστηριχθούν οι επιχειρηματίες σε όλα τα επίπεδα, με διευκόλυνση των διατυπώσεων για την ίδρυση επιχειρήσεων και με προώθηση του επιχειρηματικού πνεύματος.

Άλλη ζωτική πτυχή των γενικών συνθηκών υπό τις οποίες λειτουργούν οι επιχειρήσεις είναι οι κοινωνικές πολιτικές και οι πολιτικές απασχόλησης. Η ΕΟΚΕ ζητά από τα κράτη μέλη να καταβάλουν κοινές προσπάθειες για να συμβάλουν, ιδίως στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής, στη βελτίωση του περιβάλλοντος στο οποίο στηρίζεται η ανάπτυξη ανταγωνιστικών και προσοδοφόρων επιχειρήσεων, ικανών να δημιουργήσουν βιώσιμες θέσεις απασχόλησης στην ευρωπαϊκή μεταλλουργία. Είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί ότι η μεταλλουργία θα είναι σε θέση να προλάβει ενδεχόμενες επιχειρηματικές ή στρατηγικές αλλαγές των πελατών της επιχειρήσεων και των επιχειρήσεων παραγωγής υλικών, μέσω του κοινωνικού διαλόγου και της ακριβούς και ουσιαστικής ενημέρωσης και διαβούλευσης. Επί του προκειμένου, θα μπορούσε να εξεταστεί το ενδεχόμενο προώθησης των ανταλλαγών μεταξύ των κρατών μελών και των κοινωνικών φορέων της ΕΕ ώστε να μαθαίνουν οι μεν από τους δε και να εντοπίσουν αποτελεσματικούς μηχανισμούς, καθώς και του ρόλου της «ευελιξίας με ασφάλεια».

1.6   Ειδικευμένο προσωπικό, κατάλληλη πρόληψη των αναγκών κατάρτισης και προσέλκυση των νέων

Καθώς οι επιχειρήσεις είναι μεσαίου μεγέθους, είναι ακόμη πιο σημαντικό να διαθέτουν επαρκές ειδικευμένο προσωπικό. Επομένως, καίριο ζήτημα συνιστούν τα μέτρα για την αντιμετώπιση της έλλειψης ειδικευμένου προσωπικού, είτε πρόκειται για μαθητευόμενους υψηλού επιπέδου είτε για ειδικευμένους εργαζομένους, τεχνικούς, μηχανικούς ή ερευνητές, καθώς και για την προσφορά της κατάλληλης εκπαίδευσης και κατάρτισης (τόσο της επίσημης όσο και της μαθητείας).

1.6.1   Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι έχει καθοριστική σημασία να αναπτυχθούν, σε όλα τα επίπεδα, πρωτοβουλίες βελτίωσης της εικόνας της μεταλλουργίας και προσέλκυσης των νέων. Καθώς πρόκειται για κλάδο σχετικά υψηλής έντασης εργασίας, είναι αναγκαίο να μπορέσει να διατηρήσει, και ει δυνατόν να βελτιώσει, το εργατικό δυναμικό του, τόσο αριθμητικά όσο και ποιοτικά. Η ΕΟΚΕ ζητά από την Επιτροπή να εξετάσει τη δυνατότητα διεξαγωγής μελέτης, σε ευρωπαϊκή κλίμακα, σχετικά με τα ακαδημαϊκά και τεχνικά προσόντα που χρειάζεται η μεταλλουργία, ώστε να προληφθούν οι ανάγκες κατάρτισης. Η μελέτη αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό έγγραφο αναφοράς για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ του κλάδου αυτού και των πολυτεχνείων και κέντρων επαγγελματικής κατάρτισης. Η ΕΟΚΕ συνιστά να αναλάβει τη μελέτη αυτή η νεοσυσταθείσα ευρωπαϊκή επιτροπή κοινωνικού διαλόγου στον κλάδο των μετάλλων και να διερευνήσει όλες τις δυνατότητες ανταλλαγής πληροφοριών που θα κριθούν σκόπιμες για τη βελτίωση της κατάστασης των ΜΜΕ και των εργαζομένων τους.

1.7   Καινοτομία

Για την επιτυχία των δραστηριοτήτων έρευνας και ανάπτυξης, ιδιαίτερη σημασία έχει η συνεργασία μεταξύ παραγωγών μετάλλου και μεταλλουργικής βιομηχανίας. Γενικά, θα έπρεπε να διατεθούν περισσότεροι ευρωπαϊκοί ερευνητικοί πόροι στους τομείς της παραγωγής μετάλλων και της μεταλλουργίας, ειδικότερα δε στις τεχνολογίες υλικών και τις νανοτεχνολογίες, ώστε να βελτιωθούν οι μηχανικές ιδιότητες των μεταλλικών υλικών χάρη στην έρευνα εντός των επιχειρήσεων και, κατ’ επέκταση, να ενισχυθεί και να προωθηθεί το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του κλάδου και η υπεροχή του ως προς την καινοτομία. Η ΕΟΚΕ συνιστά στις ευρωπαϊκές αρχές, και ιδίως την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όταν θα προσδιορίσουν την δομή του όγδοου προγράμματος πλαισίου (8ο ΠΠ), να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για τη διευκόλυνση της ευρείας πρόσβασης στα προγράμματα. Ειδικότερα, θα πρέπει να υποστηριχθεί η συνεργασία με τις ΜΜΕ, καθώς διαθέτουν περιορισμένο ανθρώπινο δυναμικό για τον εντοπισμό, την υποβολή και την εκτέλεση ενδεχόμενων προγραμμάτων καινοτομίας.

1.7.1   Δεδομένου ότι, γενικά, οι καινοτομίες στη βιομηχανία δεν στηρίζονται αποκλειστικά σε νέες επιστημονικές γνώσεις, αλλά σε ένα ευρύ φάσμα μορφών καινοτομίας (λ.χ. νέες προσεγγίσεις της υλικοτεχνικής υποστήριξης ή της εμπορίας, οργανωτικές καινοτομίες, καινοτόμα επιχειρηματικά πρότυπα, σχεδιασμός προϊόντων), η ΕΟΚΕ ζητά οι πολιτικές της Ένωσης για την καινοτομία να ανταποκρίνονται καλύτερα στο γεγονός αυτό.

1.7.2   Δεδομένου ότι ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη προϊόντων μεταβιβάζεται στα αρχικά ή τα τελικά στάδια της αλυσίδας παραγωγής, η προστασία των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας και το ζήτημα της παραποίησης αντιπροσωπεύουν όλο και μεγαλύτερη πρόκληση. Και από αυτή την άποψη, λίγες είναι οι μεταλλουργικές επιχειρήσεις που μπορούν να αφιερώσουν στην προστασία της βιομηχανικής τους ιδιοκτησίας τους ίδιους πόρους με τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις.

1.8   Έλλειμμα προβολής

Ο κλάδος της μεταλλουργίας πάσχει από έλλειμμα προβολής. Η προβολή μιας αντιπροσωπευτικής εικόνας της μεταλλουργίας και των ευκαιριών που προσφέρει αποτελεί έργο που πρέπει να αναλάβει ο ίδιος ο κλάδος, που θα μπορούσε να επωφεληθεί και από την υποστήριξη των αρχών. Επί του προκειμένου, η ΕΟΚΕ συνιστά στις εθνικές και τις ευρωπαϊκές αρχές να μελετήσουν την θέση του κλάδου υπό το πρίσμα της ιδιότητάς του ως «βαρόμετρου» της βιομηχανίας και ως αξιόπιστου δείκτη υγείας της αλυσίδας παραγωγής της βιομηχανίας, καθώς και της συμβολής των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Προβληματική φαίνεται επίσης η γενική έλλειψη αποδοχής της βιομηχανίας αυτής και των βιομηχανικών της σχεδίων, η οποία οφείλεται σε μια αρνητική εικόνα που διαμορφώθηκε επί δεκαετίες. Πρέπει να επιτευχθεί μια νέα συνεργασία μεταξύ πολιτικής, βιομηχανίας και αρχών, ώστε να διαδοθεί μια πιο θετική εικόνα των εταιριών του κλάδου και να προβληθεί το γεγονός ότι συμμορφώνονται προς όλες τις νόμιμες απαιτήσεις.

1.9   Εμπορική πολιτική

Τόσο η ΓΔ Εμπορίου όσο και η ΓΔ Επιχειρήσεων και Βιομηχανίας θα πρέπει να αποκτήσουν επαρκή γνώση της μεταλλουργικής βιομηχανίας και να υιοθετούν μια ισορροπημένη προσέγγιση όταν λαμβάνουν μέτρα που έχουν αντίκτυπο στις επιχειρήσεις του κλάδου. Η ΕΟΚΕ συνιστά, λοιπόν, στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει τα κατάλληλα μέτρα και να συνεκτιμά το κοινοτικό συμφέρον και τον αντίκτυπο σε όλο το μήκος της αλυσίδας αξίας και στο σύνολο του βιομηχανικού ιστού, όταν λαμβάνει αποφάσεις που αφορούν έναν συγκεκριμένο κλάδο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει επίσης να τηρεί την αρχή της αμοιβαιότητας στις σχέσεις της με τις τρίτες χώρες, ιδίως ως προς την εμπορική πολιτική.

1.10   Συνεργατικοί σχηματισμοί (clusters)

Έντονο ενδιαφέρον εκδηλώνεται για την ανάπτυξη μιας προοπτικής για τον κλάδο της μεταλλουργίας, η οποία να στηρίζεται στους διάφορους συνεργατικούς σχηματισμούς (clusters) που υφίστανται ανά την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ήδη έχουν εντοπισθεί, κυρίως, οι ακόλουθοι: χώρα των Βάσκων (Ισπανία), Brescia (Ιταλία), Φλάνδρα (Βέλγιο), Λιθουανία, Pays-de-la-Loire (Γαλλία), Σιλεσία (Πολωνία), Νότια Βεστφαλία (Γερμανία), Vorarlberg (Αυστρία), Βαλένθια (Ισπανία). Ωστόσο, θα ήταν σκόπιμο να διενεργηθούν περαιτέρω μελέτες ώστε να εκτιμηθούν οι συνέπειες, οι κύριες τάσεις, οι μεταβολές του βιομηχανικού ιστού και οι ενδεχόμενες συγκριτικές αξιολογήσεις (benchmark) των διαφόρων περιοχών.

1.11   Χρηματοδότηση

Η ΕΟΚΕ θα έκρινε θετικό να αναγνωριστεί με μεγαλύτερη έμφαση η ανάγκη μηχανισμών ρευστότητας που αντιμετωπίζει η κατασκευαστική βιομηχανία, ιδίως δε οι ΜΜΕ του κλάδου, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε καλύτερες πρακτικές σε ολόκληρη την Ευρώπη.

2.   Εισαγωγή

2.1   Η Συνθήκη της Λισσαβώνας θεσπίζει νέο πλαίσιο για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μία νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη ξεκινήσει τις εργασίες της, ενώ για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ξεκίνησε νέα θητεία το 2009. Στο μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Ένωση γενικά και η βάση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας ειδικότερα βρίσκονται αντιμέτωπες με μια παγκόσμια δυναμική και με προκλήσεις πρωτόγνωρες από την ίδρυση της ΕΕ.

2.2   Οι προκλήσεις αυτές πρέπει να αντιμετωπιστούν αποφασιστικά, εάν επιθυμούμε να συγκρατήσουμε την άνοδο της ανεργίας, την αυξανόμενη διάλυση του επιχειρηματικού και βιομηχανικού ιστού και την ολοένα μεγαλύτερη απώλεια της εμπιστοσύνης των πολιτών.

2.3   Με την παρούσα γνωμοδότηση πρωτοβουλίας σχετικά με τον ευρωπαϊκό κλάδο της μεταλλουργίας, η ΕΟΚΕ επιχειρεί να προτείνει ορισμένες πιθανές απαντήσεις στα ερωτήματα που θα καθορίσουν, μακροπρόθεσμα, κατά πόσον θα διατηρηθεί το δυναμικό καινοτομίας, η ικανότητα οικονομικής αντίστασης και η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής μεταλλουργικής βιομηχανίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Η CCMI διερευνά τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες του κλάδου, που προκύπτουν από τη μετάβαση προς μια βιώσιμη οικονομία με πιο αποδοτική χρήση των πόρων, έτσι όπως ορίζεται στη στρατηγική 2020 της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

2.4   Τα ερωτήματα αυτά είναι, μεταξύ άλλων: Πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις; Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ θα είναι σε θέση να ανταποκριθούν; Σε ποιες πτυχές μπορούν να προσφέρουν προστιθέμενη αξία; Η στρατηγική «ΕΥΡΩΠΗ 2020 – Στρατηγική για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη» είναι η κατάλληλη μέθοδος που θα οδηγήσει στην επιτυχία;

3.   Η μεταλλουργία, πανταχού παρούσα

3.1   Μεταλλουργικές επιχειρήσεις υπάρχουν παντού στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε όλες σχεδόν τις περιφέρειες και τους δήμους της Ευρώπης. Είναι επιχειρήσεις ευέλικτες, καινοτόμες, συχνά (σχετικά) μικρές, με ρεαλιστικό πνεύμα, στηρίζονται στην παροχή υπηρεσιών, δημιουργούν θέσεις εργασίας (και τις διατηρούν), ενώ είναι βαθιά ριζωμένες στην αλυσίδα εφοδιασμού βιομηχανικών προϊόντων έτσι όπως τη γνωρίζουμε. Η παρουσία τους είναι τόσο συνυφασμένη με το περιβάλλον που συχνά θεωρούμε την ύπαρξή τους δεδομένη. Έχουν, βέβαια, σημειωθεί κάποια πρώτα βήματα, που οφείλουμε να χαιρετίσουμε, ειδικότερα δε μια πρώτη πανευρωπαϊκή μελέτη που δημοσίευσε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Πάντως, ενώ ορισμένες επιχειρήσεις του κλάδου της μεταλλουργίας, πιθανότατα χάρις στο μέγεθός τους, διαθέτουν ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, προσαρμοστικότητα και ανθεκτικότητα, ωστόσο —σε αντίθεση προς τους εκπροσώπους των συμφερόντων του κλάδου στο σύνολό του— παραμένουν εν πολλοίς στην αφάνεια και δεν προσελκύουν το ενδιαφέρον της πολιτικής.

3.2   Αυτή η αφάνεια εκδηλώνεται, λόγου χάρη, σε μια από τις στατιστικές εκδόσεις της Eurostat με τίτλο «European Facts and Figures», όπου η παραγωγή σιδήρου, χάλυβα και σιδηροκραμάτων (NACE 27 σύμφωνα με τη γενική ονοματολογία) εξετάζεται από κοινού με τις δραστηριότητες κατασκευής προϊόντων μετάλλου, δηλαδή τη μεταλλουργία (NACE 28). Αυτό καθιστά πολύ δύσκολο να μελετηθεί σωστά και μεμονωμένα η απασχόληση και οι βιομηχανικές τάσεις στον κλάδο της μεταλλουργίας.

3.3   Ωστόσο, η αφάνεια αυτή δεν είναι πλέον δικαιολογημένη. Ο κλάδος της μεταλλουργίας είναι ο θεμελιώδης «κρυφός» κρίκος που τόσο μεγάλη σημασία έχει για την αλυσίδα εφοδιασμού βιομηχανικών προϊόντων της ΕΕ και που, παρά το σχετικά μικρό μέγεθος των μεμονωμένων επιχειρήσεών του, εμφανίζει πραγματικά εντυπωσιακά αποτελέσματα στην ευρωπαϊκή οικονομία.

3.4   Τα παρακάτω στοιχεία παρέχουν μια σύντομη εικόνα του μεγέθους και της στρατηγικής σημασίας της μεταλλουργίας για την οικονομία και το εργατικό δυναμικό της ΕΕ.

3.4.1

Διαθέτει αναρίθμητες μικρές επιχειρήσεις (400 000) ανά την Ευρώπη, η πλειονότητα των οποίων (το 95 % περίπου) απασχολούν λιγότερους από 50 εργαζόμενους.

3.4.2

Η μεταλλουργία απασχολεί, σε ολόκληρη την Ευρώπη, 4,2 εκατομμύρια άτομα, αντιπροσωπεύει δηλαδή γύρω στο 12 % του συνόλου της απασχόλησης στη βιομηχανία.

3.4.3

Είναι κλάδος που δημιουργεί απασχόληση: είναι χαρακτηριστικό ότι, σε αντίθεση προς την πλειονότητα των λοιπών κλάδων, τα ποσοστά απασχόλησης της μεταλλουργίας στην Ευρώπη κατά την τελευταία δεκαετία εμφάνιζαν σταθερή άνοδο μέχρι την πρόσφατη οικονομική ύφεση. Για παράδειγμα, η απασχόληση στον κλάδο αυξήθηκε περίπου κατά 8 % μεταξύ 2000 και 2006.

3.4.4

Είναι μεγάλης εμβέλειας οικονομικός κλάδος: η αξία της παραγωγής του (το 2008) ανέρχεται σε 530 δισεκατομμύρια ευρώ.

3.4.5

Διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στον βιομηχανικό ιστό της ΕΕ, δεδομένου ότι παράγει εξαρτήματα για άλλες βιομηχανίες.

4.   Στρατηγική σημασία του κλάδου της μεταλλουργίας

4.1   Ένας βασικός κρίκος της αλυσίδας εφοδιασμού

Ο κλάδος της μεταλλουργίας στην Ευρώπη συνιστά βασικό κρίκο της ευρωπαϊκής αλυσίδας εφοδιασμού βιομηχανικών προϊόντων, καθότι παράγει εξαρτήματα και τελικά προϊόντα για όλους τους λοιπούς κλάδους κατασκευής.

—

Τα εξαρτήματα απευθύνονται κυρίως στην αυτοκινητοβιομηχανία, την αεροναυπηγική βιομηχανία, τη βιομηχανία μεταφορών και την κατασκευή βιομηχανικών μηχανημάτων, συμπεριλαμβανομένης ειδικότερα της μηχανολογικής κατασκευής, η οποία από μόνη της τοποθετεί τον κλάδο σε καίρια θέση για τη μετάβαση προς μία οικονομία με πιο αποδοτική χρήση των πόρων.

—	Οι χαλύβδινες λαμαρίνες και λοιπά είδη με καθορισμένη μορφή είναι αναγκαία για τον κλάδο της οικοδομής (κτίρια με χαλύβδινο σκελετό, ράβδοι οπλισμού σκυροδέματος, χαλύβδινες υποδομές, επενδύσεις για κτίρια, υλικά κλπ.).

—	Δοχεία για τις μεταποιητικές βιομηχανίες, όπως η βιομηχανία τροφίμων, η φαρμακευτική, η χημική, η πετροχημική κλπ.

—	Προϊόντα όπως σύνδεσμοι (βίδες, παξιμάδια, πίροι) και εργαλεία προς χρήση είτε των καταναλωτών είτε της βιομηχανίας.

4.2   Μια σθεναρή βιομηχανία

Ο κλάδος της μεταλλουργίας διαθέτει μια σθεναρή δομή που δεν πάσχει ιδιαίτερα από πλεονάζουσα ικανότητα.

4.3   Ένας κλάδος που δημιουργεί απασχόληση

Ο κλάδος της μεταλλουργίας απασχολεί το 12 % περίπου του εργατικού δυναμικού της βιομηχανίας, ενώ περιλαμβάνει περίπου το ένα πέμπτο των κατασκευαστικών επιχειρήσεων στην ΕΕ των 27.

4.4   Ένας κλάδος που δημιουργεί προστιθέμενη αξία

Η ευρωπαϊκή μεταλλουργική βιομηχανία παρήγαγε το 2006 το 10 % της προστιθέμενης αξίας της βιομηχανίας στην ΕΕ των 27 και το 7,4 % της βιομηχανικής παραγωγής. Από αυτή την άποψη (ακαθάριστη αξία παραγωγής και όγκος παραγωγής), η μεταλλουργία είναι ένας από τους πρώτους κλάδους στην Ευρώπη ως προς την προστιθέμενη αξία, με σαφή υπεροχή έναντι άλλων βιομηχανικών κλάδων.

4.5   Ένας μεγάλος κλάδος που απαρτίζεται από «μικρούς»

Η ευρωπαϊκή μεταλλουργία συνιστά αυτοδικαίως σημαντικό βιομηχανικό κλάδο, παρά το γεγονός (ή ίσως και χάρις στο γεγονός) ότι απαρτίζεται κυρίως από μεγάλο πλήθος επιχειρήσεων, στην πλειονότητά τους μικρών (1) (άνω του 90 % των επιχειρήσεων του κλάδου είναι μικρές και μεσαίες οικογενειακές επιχειρήσεις). Επίσης, σε πολλές χώρες —με εξαίρεση κυρίως τη Γερμανία—, στον κλάδο αυτόν κυριαρχούν οι πολύ μικρές επιχειρήσεις (10 εργαζόμενοι ή λιγότεροι), που αντιπροσωπεύουν το 80 % του συνόλου (2006).

4.6   Ένας κλάδος που ενισχύει την ευρωπαϊκή αλυσίδα εφοδιασμού

4.6.1   Η βιομηχανική δομή του κλάδου της μεταλλουργίας είναι πιθανόν ότι δεν προέκυψε τυχαία ή αυθαίρετα, αλλά αποτελεί απόρροια πρακτικής προσαρμογής στις ανάγκες της αγοράς, η οποία, σε τελική ανάλυση, διαμόρφωσε την αλυσίδα εφοδιασμού βιομηχανικών προϊόντων της Ευρώπης κατά τρόπο που να της προσφέρει την αναγκαία ευελιξία και καινοτομία και την θέση που κατέχει σήμερα σε συγκεκριμένο τμήμα της αγοράς. Από αυτή την άποψη, το γεγονός ότι η μέση μεταλλουργική επιχείρηση είναι μικρή ή μεσαία δεν πρέπει να θεωρείται ως αδυναμία, αλλά μάλλον ως συγκριτικό πλεονέκτημα.

4.6.2   Κυρίως, μάλιστα, εφόσον από τις μελέτες συνάγεται ότι η συγκεκριμένη βιομηχανία είναι, και θα εξακολουθήσει να είναι, κατά κύριο λόγο ένας κλάδος μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Πράγματι, οι επιχειρήσεις του κλάδου γίνονται όλο και πιο μικρές, αναλογικά, σε σύγκριση με τους μεγάλους εταίρους τους της αλυσίδας εφοδιασμού, οι οποίοι, αντιθέτως προς την μεταλλουργία, έχουν κινήσει μια ευρεία διαδικασία συγκεντρώσεων. Εντούτοις, οι δυνατότητες συγκέντρωσης στον κλάδο της μεταλλουργίας, σε γενικές γραμμές είναι πολύ περιορισμένες, για διαρθρωτικούς λόγους.

4.6.3   Ανάγκη στενής συνεργασίας σε όλο το μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού Όσον αφορά την αλυσίδα εφοδιασμού, η ΕΟΚΕ ζητά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη να μελετήσουν το σημαντικό ζήτημα της βελτίωσης της εταιρικής σχέσης και της σύσφιγξης των σχέσεων συνεργασίας σε όλο το μήκος της αλυσίδας, και όλως ιδιαιτέρως την δυνατότητα δημιουργίας διαύλων που θα επιτρέπουν στον κλάδο της μεταλλουργίας να προσδιορίζει και να επηρεάζει την ανάπτυξη νέων ποιοτήτων και κατηγοριών χάλυβα, που να προσαρμόζονται στις προδιαγραφές της ζήτησης.

4.7   Ένας κλάδος «ανάμεσα σε δύο πυρά»

Οι σχέσεις της μεταλλουργίας με τους πελάτες και με τους προμηθευτές της, από άποψη μεγέθους και οικονομιών κλίμακας, θα καθίστανται ολοένα και πιο ασύμμετρες κατά τα ερχόμενα χρόνια. Ως εκ τούτου, η μεταλλουργική βιομηχανία βρίσκεται (όλο και περισσότερο) σε θέση όπου δέχεται πιέσεις εκατέρωθεν, γεγονός που περιορίζει τις δυνατότητές της να ελέγχει το μέλλον της και να επηρεάζει το οικονομικό περιβάλλον. Η κατάσταση αυτή προκαλεί όλο και μεγαλύτερες πιέσεις επί των πάγιων δαπανών και επί της ποιότητας της απασχόλησης στον κλάδο.

4.8   Απαντήσεις για το μέλλον, στηριζόμενες σε συγκεκριμένες αναλύσεις

Με αφετηρία αυτά τα στρατηγικά δεδομένα, η παρούσα γνωμοδότηση πρωτοβουλίας επιχειρεί να διατυπώσει ορισμένες απαντήσεις, απόρροια των εμπειριών που έχει αποκομίσει στην πράξη ο κλάδος του μετάλλου, ένας κλάδος του οποίου οι επιχειρήσεις και οι συνεργατικοί σχηματισμοί (clusters) προσδίδουν δυναμισμό σε όλες τις μεγάλες ευρωπαϊκές περιφέρειες, προσφέροντας θέσεις εργασίας, κατάρτιση και ευκαιρίες. Ένας κλάδος ευέλικτος, σθεναρός και καινοτόμος, με εξαιρετική ικανότητα προσαρμογής και διατήρησης της απασχόλησης υπό τις πλέον διαφορετικές συνθήκες, ο οποίος θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως παράδειγμα προς μίμηση για την εξεύρεση λύσεων ενώπιον των επικείμενων προκλήσεων και, κυρίως, για την καθοδήγηση της αλλαγής.

5.   Τι πρέπει να γίνει σε ευρωπαϊκή κλίμακα

5.1   Η μεταλλουργική βιομηχανία, πρώτη σε ΜΜΕ

5.1.1   Παρότι, σε απόλυτα μεγέθη, παρατηρούνται διαφορές ανά περιοχές (στη Γερμανία, λόγου χάρη, οι επιχειρήσεις του κλάδου είναι συνήθως μεγαλύτερες απ’ ό,τι στην υπόλοιπη ΕΕ), ο κλάδος της μεταλλουργίας εμφανίζει ένα σαφές διακριτικό χαρακτηριστικό σε σύγκριση με άλλους κλάδους της οικονομίας, που αφορά το μέγεθος των επιχειρήσεων: οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις κυριαρχούν και αναπτύσσονται παντού.

5.1.2   Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι οι πολιτικοί δεν πρέπει να περιορίζονται στην απλή διαπίστωση της πτυχής αυτής και ύστερα να την παραμελούν χωρίς περαιτέρω ανάλυση. Από πρόσφατες μελέτες προκύπτει ότι το διακριτικό αυτό γνώρισμα που αφορά τις ΜΜΕ δεν πρέπει να θεωρείται ως περιθωριακό ή τυχαίο χαρακτηριστικό της μεταλλουργίας, αλλά μάλλον ως καθοριστικό στοιχείο της σθεναρότητας του κλάδου.

5.1.3   Η ΕΟΚΕ ζητά από την Ευρωπαϊκή Ένωση να προχωρήσει περαιτέρω στην διεξοδική ανάλυση των κύριων χαρακτηριστικών του κλάδου και να προσδιορίσει με σαφήνεια και ακρίβεια ποιες είναι οι πτυχές του κλάδου που αποβαίνουν προς ωφέλειά του, που συνιστούν τα δυνατά του σημεία, και επομένως συνιστούν παραμέτρους της προστιθέμενης αξίας που προσφέρει στην αλυσίδα παραγωγής της ΕΕ.

5.1.4   Κατόπιν, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να υιοθετήσει πολιτικές για της ΜΜΕ που να ικανοποιούν αυτές τις συγκεκριμένες ανάγκες. Θα πρέπει να χαραχθούν βέλτιστες πολιτικές και ορθές πρακτικές, ενδεχομένως με χρήση μηχανισμών συγκριτικής αξιολόγησης (benchmarking), ώστε να καλυφθούν οι ειδικές ανάγκες των ΜΜΕ του ευρωπαϊκού κλάδου της μεταλλουργίας. Αυτό θα μπορούσε να συμβάλει στη βελτίωση και προαγωγή των προσόντων και πλεονεκτημάτων του κλάδου και να τον στηρίξει ώστε να διατηρήσει τη θέση του ως πρώτος κλάδος των ΜΜΕ στην ευρωπαϊκή βιομηχανία.

5.1.5   Επιπλέον, εάν εκπονηθούν μελέτες με βάση τα δυνατά σημεία της μεταλλουργίας, θα μπορέσουν επίσης να χρησιμεύσουν ώστε να εξακριβωθεί ότι πρόκειται για κινητήρια δύναμη της βιομηχανικής καινοτομίας στην Ευρώπη, να αναδειχθούν τα πλεονεκτήματά της και να βελτιωθεί η εικόνα της, γεγονός που αποδεικνύεται όλως ιδιαιτέρως αναγκαίο για την προσέλκυση εργατικού δυναμικού (ιδίως δε νέων εργαζομένων). Απαιτείται πολιτικό όραμα ώστε η ευρωπαϊκή βιομηχανία να τοποθετηθεί στο πολιτικό προσκήνιο ως πηγή δημιουργίας απασχόλησης και ως καινοτόμος δύναμη της βιομηχανικής αλυσίδας.

Σε μια εποχή όπου διάφορες διοικητικές αρχές σε ολόκληρη την Ευρώπη εξαγγέλλουν υποσχέσεις θεωρητικές, ρητορικές και συχνά συγκεχυμένες σχετικά με τη σπουδαιότητα των ευρωπαϊκών ΜΜΕ, θα ήταν σημαντικό, αντί να προτείνονται ασαφείς προσεγγίσεις ενιαίας και γενικευμένης εφαρμογής, να γίνει πιο προσεκτική διαφοροποίηση και να προσδιοριστούν με ακρίβεια πρακτικά και ρεαλιστικά μέτρα για την κατανόηση, την ενίσχυση και την προάσπιση του σημαντικού αυτού κλάδου.

5.1.6   Λόγω του μεσαίου μεγέθους των επιχειρήσεων του κλάδου, η πλειονότητα των εργαζομένων στη μεταλλουργία δεν έχουν πρόσβαση σε «ευρωπαϊκά συμβούλια εργαζομένων» ή σε αντίστοιχα ευρωπαϊκά δίκτυα που να εκπροσωπούν τα συμφέροντά τους. Ωστόσο, οι περισσότερες από τις επιχειρήσεις του κλάδου λειτουργούν είτε εντός μιας ευρωπαϊκής αλυσίδας αξίας είτε έχουν ως ανταγωνιστές άλλες επιχειρήσεις του κλάδου, εγκατεστημένες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ως εκ τούτου, οι μισθοί, όπως και ο χρόνος και οι συνθήκες εργασίας, υφίστανται πολύ συχνά άμεσο ανταγωνισμό. Προκειμένου να αποφεύγονται ενδεχόμενες αποκλίσεις σε επίπεδο ενημέρωσης, η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της ουσιαστικής και έγκαιρης ενημέρωσης και της διαβούλευσης με τους εργαζομένους, καθώς και υπέρ της προώθησης του κοινωνικού διαλόγου. Η απασχόληση στις ΜΜΕ είναι τόσο σημαντική στην Ευρώπη, ώστε η ευρωπαϊκή πολιτική πρέπει να μπορεί να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των εργαζομένων αυτών.

5.2   Διαθεσιμότητα πρώτων υλών και ιδίως χάλυβα

5.2.1   Η εξασφάλιση της διαθεσιμότητας πρώτων υλών σε θεμιτές τιμές έχει καθοριστική σημασία για την μεταλλουργία, δεδομένου ότι οι πρώτες ύλες έχουν ολοένα αυξανόμενη επιρροή σε μια παγκοσμιοποιημένη αγορά και σε εποχές μεταλλαγών.

5.2.2   Λόγω του μικρού μεγέθους τους, οι μεταλλουργικές επιχειρήσεις της ΕΕ δεν μπορούν να είναι ανταγωνιστικές στην ΕΕ σε επίπεδο κόστους εργασίας ούτε να επιτύχουν τις ίδιες οικονομίες κλίμακας με τους προμηθευτές τους, λόγου χάρη τα χαλυβουργεία. Είναι αναγκαίο, επομένως, να έχουν πρόσβαση στα μέσα παραγωγής, ιδίως δε στις πρώτες ύλες και στην ενέργεια, υπό ανταγωνιστικούς όρους αγοράς.

5.2.3   Η ΕΟΚΕ συνιστά επίσης στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κατά τις επαφές της με τρίτες χώρες, να επιμένει στην τήρηση της αρχής της αμοιβαιότητας και, προς τούτο, να μελετήσει τους διάφορους παράγοντες που τοποθετούν τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις σε θέση ανισορροπίας ως προς την πρόσβαση σε πρώτες ύλες έναντι των επιχειρήσεων άλλων χωρών, όπως λ.χ. της Κίνας, οι οποίες τις ανταγωνίζονται εντός της Ευρώπης για την αγορά υπολειμμάτων μετάλλων, ενώ οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, από την πλευρά τους, δεν έχουν την ίδια πρόσβαση στην συγκεκριμένη αγορά, δεδομένου ότι δεν είναι ανοιχτή στον ανταγωνισμό.

5.2.4   Σημαντικό είναι επίσης να υποστηριχθούν οι δυνατότητες της μεταλλουργίας όσον αφορά τον προγραμματισμό και την αντιμετώπιση της αστάθειας και των διαφόρων πιθανών προοπτικών (διαχείριση κινδύνου), καθώς επίσης και να υπάρξει μέριμνα ώστε οι ρυθμιστικές διατάξεις που επιβάλλονται στην ευρωπαϊκή σιδηρουργία να μην θέτουν εμπόδια στις επενδύσεις στον κλάδο αυτό στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η μετάβαση από τις πολυετείς ή ετήσιες συμβάσεις σε συμβάσεις όλο και πιο σύντομης διάρκειας ή ακόμα, όλο και πιο συχνά, σε άμεσες συναλλαγές με πληρωμή τοις μετρητοίς (spot) αναμένεται να επιτείνει την τάση αυτή και να καταστήσει βαθμιαία δυσχερέστερο τον προγραμματισμό εκ μέρους των μεταλλουργικών επιχειρήσεων. Η ΕΟΚΕ συνιστά στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα να λάβουν υπόψη την τάση αυτή και να διαμορφώσουν ένα σύστημα μέτρων που θα επιτρέπουν στις ΜΜΕ του κλάδου των μετάλλων να διαχειρίζονται την αυξανόμενη αστάθεια των τιμών. Ειδικότερα, η ΕΟΚΕ συνιστά να ληφθεί υπόψη η σημαντική αυτή παράμετρος κατά την εκπόνηση της επικείμενης ανακοίνωσης σχετικά με την ευρωπαϊκή στρατηγική για τις πρώτες ύλες.

5.2.5   Ομοίως, η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή στην αυξανόμενη συγκέντρωση που παρατηρείται στον κλάδο της εξόρυξης σιδηρομεταλλεύματος και ζητά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει υπόψη τους κινδύνους που ενδέχεται να εγκυμονεί για την ευρωπαϊκή βιομηχανία η δημιουργία οιονεί μονοπωλίων σε παγκόσμιο επίπεδο —όπως ακριβώς παρατηρήθηκε στους ευρωπαϊκούς κλάδους της χαλυβουργίας, της μηχανολογίας και της αυτοκινητοβιομηχανίας—, όταν θα διαμορφώσει τις θέσεις της σχετικά με την εξαγγελθείσα συγχώνευση των εξορυκτικών επιχειρήσεων BHP Billiton Plc και Rio Tinto Plc.

5.3   Ενέργεια

5.3.1   Ο σταθερός εφοδιασμός σε ενέργεια έχει ζωτική σημασία για τη μεταλλουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία θα πρέπει να εξασφαλίσει τον εφοδιασμό σε ενέργεια από όλες τις πηγές, υπό συνθήκες ανταγωνιστικής αγοράς.

5.3.2   Η εγκατάσταση και χρηματοδότηση υποδομών και οι αναγκαίες διασυνοριακές συνδέσεις, καθώς επίσης και η εξάλειψη των φραγμών στα εθνικά σύνορα, ιδίως για τη μεταφορά ηλεκτρισμού, αποτελεί προϋπόθεση για την εξασφάλιση του ανταγωνισμού μεταξύ των προμηθευτών και των διανομέων ηλεκτρικής ενέργειας.

5.3.3   Σημαντικό είναι επίσης, κατά τη λήψη αποφάσεων σε θέματα ενεργειακής πολιτικής, να επιτευχθεί η δέουσα ισορροπία μεταξύ των περιβαλλοντικών πτυχών και του οικονομικού αντικτύπου επί της σταθερότητας και των τιμών του εφοδιασμού, καθώς η ισορροπία αυτή συνιστά καίριο παράγοντα ανταγωνιστικότητας για τον κλάδο.

5.4   Ανταγωνισμός επί ίσοις όροις

5.4.1   Οι επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες στην ΕΕ βρίσκονται αντιμέτωπες επίσης με έναν αυξημένο διεθνή ανταγωνισμό, τόσο στην εσωτερική αγορά εισαγόμενων προϊόντων όσο και στις εξαγωγικές αγορές. Ακόμη πιο δύσκολη δε καθιστούν την κατάσταση οι μεγάλες αποκλίσεις ως προς τις συνθήκες που επικρατούν εντός της ΕΕ (λ.χ. τιμές της ενέργειας, διαδικασίες χορήγησης άδειας για τις βιομηχανικές μονάδες ή εγκαταστάσεις, προϋποθέσεις λειτουργίας). Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξασφαλίσει συνθήκες ισότιμου ανταγωνισμού τόσο εντός της ΕΕ όσο και σε διεθνές επίπεδο.

5.4.2   Η ΕΟΚΕ ζητά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μεριμνά για την εξασφάλιση, σε διεθνές επίπεδο, του ισότιμου ανταγωνισμού με τις άλλες χώρες.

5.4.3   Τέλος, οι αρμόδιες επί του ανταγωνισμού αρχές πρέπει να αποδίδουν πολύ μεγαλύτερη προσοχή στις ενδεχόμενες καταχρήσεις που οφείλονται στη διαφορά μεγέθους των επιχειρήσεων του κλάδου αυτού σε σύγκριση με τους πελάτες και, ιδίως, με τους προμηθευτές τους.

5.5   Χρηματοδότηση

5.5.1   Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο για την επίτευξη των στόχων της βιομηχανικής πολιτικής, βάσει της ανάληψης ή μη κινδύνων και βάσει της περισσότερο ή λιγότερο εύκολης πρόσβασης στη χρηματοδότηση. Η χρηματοπιστωτική κρίση που υποβάθμισε τις προοπτικές της πραγματικής οικονομίας από τα τέλη του 2008 δεν άφησε αλώβητη την μεταλλουργία. Ενώ η ζήτηση πιστώσεων ήταν σχετικά χαμηλή στο δυσοίωνο οικονομικό περιβάλλον του 2009, η μεγαλύτερη της αναμενόμενης άνοδος κατά το 2010 οδηγεί σε αυξανόμενες περικοπές της παροχής χρηματοδότησης σε επιχειρήσεις όσο ανέρχεται η ζήτηση πιστώσεων. Οι περικοπές αυτές γίνονται πιο έντονα αισθητές στις ΜΜΕ, δεδομένου ότι εξαρτώνται σχεδόν αποκλειστικά από την τραπεζική χρηματοδότηση. Η μεταλλουργία, με το μεγάλο ποσοστό ΜΜΕ που τη χαρακτηρίζει, βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση, που κινδυνεύει να καταλήξει σε σοβαρή κρίση.

5.5.2   Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, όταν πραγματοποιούσαν επενδύσεις σε αμοιβαία κεφάλαια κινδύνου και άλλους τίτλους, δεν επέδειξαν καμία απροθυμία για την ανάληψη κινδύνων. Όταν πρόκειται, όμως, για την εκπλήρωση της βασικής τους αποστολής, ήτοι της παροχής ρευστότητας στην πραγματική οικονομία, η ανάληψη κινδύνων τα απωθεί. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο χρηματοπιστωτικός κλάδος οφείλει να αποτελεί μέσον για την επίτευξη ενός σκοπού. Στην παρούσα κρίσιμη συγκυρία, ο κλάδος των τραπεζών προετοιμάζεται για την εφαρμογή της οδηγίας της ΕΕ περί κεφαλαιακών απαιτήσεων, η οποία θα επιβάλλει στις τράπεζες πρόσθετες πιέσεις απομόχλευσης και πολύ αυστηρότερους κανόνες ως προς την ανάληψη κινδύνου. Οι σχετικές ρυθμίσεις πρέπει να υποβληθούν σε πιο προσεκτικό έλεγχο, ώστε να αποτραπούν αρνητικές επιπτώσεις σε επίπεδο διαθεσιμότητας πιστώσεων για το σύνολο του κλάδου.

5.5.3   Η ΕΟΚΕ θα θεωρούσε πολύ θετικό να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην ανάγκη δημιουργίας μηχανισμών παροχής ρευστότητας στην κατασκευαστική βιομηχανία, ιδίως για τις ΜΜΕ του κλάδου αυτού, γεγονός που θα μπορούσε να εμπνεύσει καλύτερες πρακτικές σε όλη την ΕΕ.

5.5.4   Η μεταλλουργία συνιστά σημαντικό εξαγωγικό κλάδο της ΕΕ. Η ΕΟΚΕ θα έκρινε ευκταίο να ληφθούν μέτρα στήριξης για την περαιτέρω ανάπτυξη του δυναμικού του κλάδου, ιδίως ως προς την αύξηση των εξαγωγών. Ορισμένα από τα μέτρα αυτά θα πρέπει αναμφίβολα να αποβλέπουν στη βελτίωση της πρόσβασής του στους χρηματοδοτικούς πόρους και στις πιστώσεις για εξαγωγές.

---

(1)  Ευρωπαϊκή Επιτροπή, FWC Sector Competitiveness Studies - Competitiveness of the EU Metalworking and Metal Articles Industries Τελική έκθεση, 18.11.2009, σελ. 91, Κεφάλαιο σχετικά με τη δομή της βιομηχανίας και την κατανομή ανά μέγεθος: εμβέλεια και ρόλος των ΜΜΕ στον κλάδο της παραγωγής μετάλλων και της μεταλλουργίας: «Μία μελέτη του κλάδου της παραγωγής μετάλλων και της μεταλλουργίας ανά μέγεθος των επιχειρήσεων (σε αριθμό εργαζομένων) (βλ. πίνακα) δείχνει ότι στον κλάδο κυριαρχούν οι πολύ μικρές επιχειρήσεις (με λιγότερους των 10 εργαζόμενους), οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 80 % του συνόλου των επιχειρήσεων του κλάδου το 2006. Παράλληλα, το 17 % περίπου του συνόλου των επιχειρήσεων του κλάδου θα κατατάσσονταν το 2006 στις μικρές επιχειρήσεις (10-49 εργαζόμενοι). Επομένως, άνω του 95 % του συνόλου των επιχειρήσεων του κλάδου απασχολούσαν το 2006 λιγότερους από 50 εργαζόμενους, ενώ το 3 % θα συγκαταλέγονταν στις μεσαίες (50-249 εργαζόμενοι) και μόνο το 0,5 % περίπου ήταν μεγάλες (250 εργαζόμενοι και άνω).»

---