2.3.2018   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 81/176

Εισηγητής:

ο κ. Brian CURTIS

1.1.

Η ψηφιακή οικονομία, ιδίως το πλαίσιο υποστήριξης των δημόσιων υπηρεσιών που συνδέεται με αυτή, είναι καίριας σημασίας για την ομαλή και αποδοτική λειτουργία της κοινωνίας πολιτών στην ΕΕ. Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τη συνεχή πρόοδο και υποστήριξη που παρέχει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την περαιτέρω ανάπτυξη του ευρωπαϊκού πλαισίου διαλειτουργικότητας (ΕΠΔ).

1.2.

Στην ανακοίνωση επισημαίνεται η περαιτέρω πρόοδος που έχει σημειωθεί ως προς τον συμβουλευτική δράση και συνεκτική συμβολή της ΓΔ DIGIT στην ενθάρρυνση των κρατών μελών και των δημόσιων διοικήσεών τους, σε όλα τα επίπεδα, για την άρτια διασύνδεσή τους.

1.3.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει, ωστόσο, ότι η ικανότητα διαλειτουργικότητας παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις, τόσο μεταξύ όσο και εντός των κρατών μελών. Βάσει της συναίνεσης που έχει διαμορφωθεί επί του παρόντος, οι διαδικασίες κανονιστικής ρύθμισης ή υποχρεωτικής διακυβέρνησης εξακολουθούν μεν να αποτελούν απαγορευμένη ζώνη, αλλά λόγω αυτού, τα κράτη μέλη επιφορτίζονται με μεγαλύτερη ευθύνη για την εθελοντική τήρηση, με κάθε δυνατό τρόπο, του πνεύματος και της ουσίας του ΕΠΔ και των προγραμμάτων εφαρμογής του. Συνεχίζεται να λαμβάνεται μέριμνα για την ασφάλεια και την προστασία της ιδιωτικής ζωής, δεδομένου ότι συνιστούν μία από τις 12 αρχές του ΕΠΔ, και η ΕΟΚΕ λαμβάνει θετικά υπόψη το γεγονός ότι οι εν λόγω αρχές αναλύονται λεπτομερέστερα και αποτελούν το αντικείμενο δύο σαφών συστάσεων στο σχέδιο εφαρμογής της διαλειτουργικότητας. Λόγω της φύσης του, το ΕΠΔ παρέχει ένα ευρύ πλαίσιο, εντός του οποίου τα κράτη μέλη δύνανται να ασκούν τα δικαιώματα επικουρικότητας που διαθέτουν, ωστόσο η δημόσια ανησυχία σχετικά με την κυριότητα, τη χρήση και την ασφάλεια των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα είναι αναμφίβολα ευρέως διαδεδομένη και εκφράζονται κοινές επιφυλάξεις σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ζητήματα αυτού του είδους συνδέονται με τα θεμελιώδη δικαιώματα που κατοχυρώνονται στις Συνθήκες της ΕΕ.

1.4.

Η ΕΟΚΕ θα επικροτούσε την πλήρη ανάληψη δέσμευσης εκ μέρους των κρατών μελών και των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εφαρμογή του ΕΠΔ.

1.5.

Μολονότι η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο δεν εμπίπτει στο πεδίο αρμοδιοτήτων που προβλέπεται στην παρούσα ανακοίνωση, είναι σαφές ότι πρέπει να παρέχονται διασφαλίσεις σε άλλες νομοθετικές πράξεις της ΕΕ ώστε να εξασφαλίζεται ότι μεγαλύτερη διαλειτουργικότητα και δημόσια πρόσβαση δεν σημαίνει και μεγαλύτερη τρωτότητα στη διείσδυση λόγω του αυξημένου κινδύνου επιθέσεων στον κυβερνοχώρο.

1.6.

Μια άλλη κοινή ανησυχία αφορά τον τρόπο στήριξης όσων δεν είναι σε θέση να συμμετέχουν, για διάφορους λόγους, στον ταχέως επεκτεινόμενο και επεκτατικό κόσμο των ψηφιακών υπηρεσιών. Η ΕΟΚΕ καλεί τα κράτη μέλη να υιοθετήσουν τις συστάσεις EIF που σχετίζονται με την εφαρμογή με επίκεντρο τον χρήστη, ιδίως τη σύσταση που αφορά τη μέσω πολλαπλών διαύλων (φυσικών και ψηφιακών) παροχή δημόσιων υπηρεσιών.

1.7.

Η ΕΟΚΕ είναι προβληματισμένη από το γεγονός ότι στα 22 σημεία δράσης δεν καθορίζονται στόχοι και φαίνεται ότι αποτελούν επιμερισμένη ευθύνη μεταξύ των κρατών μελών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο σαφέστερος καθορισμός των αρμοδιοτήτων και μια ένδειξη προτεραιοτήτων θα διευκόλυνε την κατανομή των πόρων.

1.8.

Απαιτείται μεγαλύτερη σαφήνεια σχετικά με το πώς μπορεί να εφαρμοστεί η απαίτηση για έμφαση στις ανάγκες των επιχειρήσεων και του πολίτη (υπηρεσίες με επίκεντρο τον χρήστη).

1.9.

Κατά τον υπολογισμό του επιπέδου εφαρμογής του ΕΠΔ, η ΕΟΚΕ συνιστά να δίνεται προτεραιότητα στις εκδηλώσεις των πολιτών και των επιχειρήσεων, καθώς και στις αντίστοιχες διαδικασίες, που περιλαμβάνονται στο παράρτημα II της εγκριθείσας πρότασης COM(2017) 256 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

1.10.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι το σύντονο έργο του Παρατηρητηρίου Εθνικού Πλαισίου Διαλειτουργικότητας (ΠΕΠΔ) παρέχει επί του παρόντος σταθερή βάση για τη διατύπωση συστάσεων στο μέλλον, ενώ θα παράσχει επίσης τη βάση για ένα δυνητικό επίσημο μέσο, σε ορίζοντα δύο ή τριών ετών, το οποίο θα μπορούσε να επιλύσει εκκρεμή ζητήματα.

2.1.

Η ολοκλήρωση της ψηφιακής ενιαίας αγοράς συγκαταλέγεται στις 10 πολιτικές προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και θα μπορούσε να συνεισφέρει στην οικονομία της Ευρώπης 415 δισεκατ. ευρώ ετησίως, να δημιουργήσει θέσεις εργασίας και να εξασφαλίσει τον μετασχηματισμό των δημόσιων υπηρεσιών. Η ανάγκη ψηφιακής συνεργασίας μεταξύ των δημόσιων διοικήσεων αποτελεί καίριο στοιχείο της ψηφιακής ενιαίας αγοράς. Ο δημόσιος τομέας καλύπτει ποσοστό άνω του 25 % της συνολικής απασχόλησης και αντιπροσωπεύει το ένα πέμπτο του ΑΕγχΠ της ΕΕ μέσω των δημόσιων συμβάσεων. Η αύξηση της ανταλλαγής σπουδαστών, ο τουρισμός, η μετανάστευση, η ανάπτυξη των επιχειρήσεων πέραν των εθνικών συνόρων και οι διαδικτυακές αγορές αποτελούν εξελίξεις οι οποίες καθιστούν εντονότερη την ανάγκη διασύνδεσης σε πολλούς τομείς.

2.2.

Το ΕΠΔ θεσπίστηκε για πρώτη φορά το 2010. Παρείχε στις δημόσιες διοικήσεις συγκεκριμένες κατευθύνσεις σχετικά με τον τρόπο καθιέρωσης διαλειτουργικών δημόσιων υπηρεσιών μέσω συστάσεων που ερείδονταν σε βασικές αρχές και εννοιολογικά μοντέλα.

2.3.

Το πρόγραμμα σχετικά με λύσεις διαλειτουργικότητας για τις ευρωπαϊκές δημόσιες διοικήσεις (ISA) (2010-2015) και το διάδοχο πρόγραμμα ISA2 (2016-2020) είναι τα κύρια μέσα με βάση τα οποία έχει υλοποιηθεί το ΕΠΔ του 2010.

2.4.

Από το 2010 οι ενωσιακές πολιτικές και πρωτοβουλίες με επίδραση στον δημόσιο τομέα είτε έχουν εξελιχθεί —όπως η αναθεωρημένη οδηγία σχετικά με την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα, ο κανονισμός σχετικά με την ηλεκτρονική ταυτοποίηση (1) και το σχέδιο δράσης για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση 2016-2020— είτε βρίσκονται επί του παρόντος στο στάδιο της κατάρτισης, όπως η πρωτοβουλία για την ενιαία ψηφιακή πύλη και η ελεύθερη ροή δεδομένων (μη προσωπικού χαρακτήρα) σε διασυνοριακό επίπεδο.

2.5.

Η τεχνολογία των πληροφοριών αποτελεί ταχέως εξελισσόμενο πεδίο σε τομείς όπως τα ανοικτά δεδομένα και το υπολογιστικό νέφος.

2.6.

Τα προαναφερόμενα ζητήματα που σχετίζονται με τις πολιτικές και την τεχνολογία, σε συνδυασμό με την ανάγκη επανεξέτασης της αποτελεσματικότητας του ΕΠΔ, οδήγησαν το 2016 στη διεξαγωγή διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Σε αυτήν αναλύθηκαν οι ανάγκες και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα ενδιαφερόμενα μέρη όσον αφορά τη διαλειτουργικότητα και την εφαρμογή του ΕΠΔ, προσδιορίστηκε η επίδραση που ενδέχεται να έχουν οι προβλεπόμενες αναθεωρήσεις, ενώ συγκεντρώθηκαν επίσης παρατηρήσεις σχετικά με τα πρόσθετα οφέλη τους.

2.7.

Ως απόρροια της εν λόγω διαδικασίας, στο νέο πλαίσιο δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στον τρόπο πρακτικής εφαρμογής των αρχών και των μοντέλων διαλειτουργικότητας και αποσαφηνίζεται η καθοριστική συμβολή του ΕΠΔ στη σύνδεση των εθνικών και των ειδικών τομεακών πλαισίων. Δεδομένου ότι ο αριθμός των συστάσεων έχει αυξηθεί από 25 σε 47, οι επικαιροποιημένες και οι νέες συστάσεις διαλειτουργικότητας έχουν γίνει πιο συγκεκριμένες για να διευκολύνεται η εφαρμογή τους, ενώ δίνεται επίσης μεγαλύτερη έμφαση στον ανοικτό χαρακτήρα και τη διαχείριση πληροφοριών, τη φορητότητα των δεδομένων, τη διαχείριση της διαλειτουργικότητας και την ενοποιημένη παροχή υπηρεσιών.

3.1.

Στην ανακοίνωση γίνεται μια γενική επισκόπηση, επανεξέταση και ανάλυση της προόδου που έχει σημειωθεί μέχρι στιγμής και των προτεραιοτήτων για το μέλλον. Το παράρτημα I της ανακοίνωσης περιλαμβάνει 22 δράσεις σε πέντε τομείς εστίασης. Συνοδεύεται δε από το παράρτημα II, στο οποίο καθορίζονται οι αρχές του νέου ΕΠΔ και παρέχονται λεπτομερή στοιχεία των 47 συστάσεων. Σκοπός είναι η παροχή άρτιων υπηρεσιών και ροών δεδομένων για τις ευρωπαϊκές δημόσιες υπηρεσίες μέσω της προσχώρησής τους στο γενικό πλαίσιο του ΕΠΔ, το οποίο βασίζεται στο εννοιολογικό μοντέλο του τελευταίου.

3.2.

Προκειμένου οι πολίτες να είναι ελεύθεροι να εργάζονται και να μετακινούνται και οι επιχειρήσεις να απολαμβάνουν τα οφέλη των απαρεμπόδιστων εμπορικών συναλλαγών και ροών κεφαλαίων σε όλα τα κράτη μέλη, η εφαρμογή αποδοτικών ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών είναι καίριας σημασίας. Παρότι τα κράτη μέλη εκσυγχρονίζουν τις δημόσιες διοικήσεις τους με τη γενικευμένη εισαγωγή της ψηφιοποίησης, η διαλειτουργικότητα είναι υψίστης σημασίας για την αποφυγή του κινδύνου δημιουργίας απομονωμένων ψηφιακών περιβαλλόντων και συνεπώς ηλεκτρονικών φραγμών στις τέσσερις ελευθερίες.

3.3.

Σύμφωνα με το πλαίσιο, η άρτια διαλειτουργικότητα προϋποθέτει την αντιμετώπιση των υφιστάμενων και δυνητικών φραγμών σε νομικά θέματα, οργανωτικές πτυχές, ζητήματα που αφορούν δεδομένα/σημασιολογικές παραμέτρους και τεχνικές προκλήσεις. Η εφαρμογή και η επανεξέταση των προγραμμάτων ISA και ISA2 έχουν καταγράψει σημαντική πρόοδο προς την κατεύθυνση του προσδιορισμού και της διευθέτησης των εν λόγω πτυχών, αλλά πρέπει να καταβληθούν ακόμη πολλές προσπάθειες.

3.4.

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, εκτιμάται ότι το ποσοστό εναρμόνισης των εθνικών πλαισίων διαλειτουργικότητας με το ΕΠΔ έχει προσεγγίσει το 76 %, ωστόσο, το επίπεδο εφαρμογής του εθνικού πλαισίου διαλειτουργικότητας σε ορισμένα εθνικά έργα ανήλθε μόλις σε 56 % το 2016 (2), το οποίο αποδεικνύει ότι εξακολουθούν να υπάρχουν δυσκολίες με την πρακτική εφαρμογή των τρεχουσών συστάσεων. Ως εκ τούτου, είναι σαφές ότι απαιτείται πιο συγκεκριμένη καθοδήγηση, οι οποία περιλαμβάνεται στο παράρτημα II.

3.5.

Οι 12 αρχές παραμένουν πρακτικά οι ίδιες με το προηγούμενο ΕΠΔ, με τη διαφορά ωστόσο ότι αντανακλούν τις πρόσφατες πολιτικές και τεχνολογικές εξελίξεις. Έχουν ομαδοποιηθεί σε τέσσερις κατηγορίες και έχουν ως εξής:

3.6.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητεί από τις δημόσιες διοικήσεις να βελτιώσουν τον τρόπο με τον οποίο υλοποιούν σε εθνικό επίπεδο τις δραστηριότητες διαλειτουργικότητας· να κάνουν χρήση κοινών επιχειρησιακών μοντέλων για την ανάπτυξη καλύτερων ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών και να συμπεριλάβουν τις ανάγκες των πολιτών και των επιχειρήσεων από άλλα κράτη μέλη της ΕΕ· να διαχειρίζονται τα δεδομένα που κατέχουν σε κοινές σημασιολογικές και συντακτικές μορφές, έτσι ώστε να καθίσταται ευκολότερη η δημοσίευσή τους σε δικτυακές πύλες, καθώς και η συγκέντρωση, η ανταλλαγή και η επαναχρησιμοποίησή τους.

3.7.

Στην ανακοίνωση παρουσιάζεται ένα ενοποιημένο εννοιολογικό μοντέλο ΕΠΔ, το οποίο βασίζεται στη σύνθεση ενός μοντέλου διαλειτουργικότητας και ενός μοντέλου ενοποιημένων δημόσιων υπηρεσιών. Το εν λόγω μοντέλο μπορεί να εφαρμοστεί σε όλες τις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες, με ιδιαίτερη έμφαση στις πτυχές διακυβέρνησης. Η ερμηνεία τόσο των αρχών όσο και των μοντέλων αποτυπώνεται σε 47 ειδικές συστάσεις. Στο συνοδευτικό σχέδιο δράσης για τη διαλειτουργικότητα παρέχονται περαιτέρω ειδικές προτάσεις εφαρμογής, οι οποίες προσδίδουν σαφήνεια στο εννοιολογικό μοντέλο, ενώ αντιμετωπίζουν επίσης λειτουργικά ζητήματα που τέθηκαν στο πλαίσιο της διαβούλευσης του 2016.

3.8.

Για παράδειγμα, το κοινό πρόβλημα των κληροδοτημένων συστημάτων, τα οποία σχεδιάστηκαν για την επίλυση τοπικών και τομεακών προβλημάτων, είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία κατακερματισμένων νησίδων ΤΠΕ. Μία από τις συστάσεις που αντιμετωπίζει το συγκεκριμένο πρόβλημα είναι η χρήση ανοικτών προδιαγραφών, «όπου είναι διαθέσιμες, προκειμένου να διασφαλίζεται η τεχνική διαλειτουργικότητα κατά τη δημιουργία ευρωπαϊκών δημόσιων υπηρεσιών» (σύσταση 33). Το σχέδιο δράσης υποστηρίζει την εν λόγω σύσταση με την ανάλυση επτά τομέων δράσης (12-18), στους οποίους προτείνεται η λήψη συγκεκριμένων μέτρων.

4.1.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την περαιτέρω ανάπτυξη του ΕΠΔ και επισημαίνει ότι τον Οκτώβριο του 2017, υπό την εσθονική Προεδρία, είναι πιθανό να εκδοθεί υπουργική δήλωση για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, με την ανάληψη δεσμεύσεων, μεταξύ άλλων, για την εφαρμογή του ΕΠΔ. Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τη σημασία της ψηφιακής οικονομίας για την κοινωνία πολιτών στην ΕΕ και μέσω των γνωμοδοτήσεών της τα τελευταία έτη έχει διατυπώσει εποικοδομητικές απόψεις σχετικά με το ψηφιακό θεματολόγιο και το διάδοχο πρόγραμμά της, την ψηφιακή ενιαία αγορά (3).

4.2.

Κατά την τελευταία δεκαετία, τα σχέδια δράσης για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση (4) έχουν αποδειχτεί αποτελεσματικά μέσα πολιτικής για την προώθηση του εκσυγχρονισμού των δημόσιων διοικήσεων σε ολόκληρη την ΕΕ. Έχουν υποστηρίξει τον συντονισμό και τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ έχουν οδηγήσει επίσης στην ανάληψη κοινών δράσεων στον τομέα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, αναπόσπαστο μέρος της οποίας αποτελεί το ΕΠΔ.

4.3.

Η στρατηγική εφαρμογής για το νέο ΕΠΔ αντικατοπτρίζει πολλές από τις συστάσεις που διατυπώθηκαν σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της ΕΟΚΕ και δίνει έμφαση στην αυξανόμενη ανάγκη ανάληψης επείγουσας και ορθολογικής δράσης από τις δημόσιες διοικήσεις σε ολόκληρη την ΕΕ. Ορισμένες προγενέστερες επιφυλάξεις των κρατών μελών όσον αφορά το ΕΠΔ έχουν πλέον διευθετηθεί σε μεγάλο βαθμό και παρά το γεγονός ότι πρέπει να καταβληθούν ακόμη ορισμένες προσπάθειες, οι κυριότερες δυσκολίες εφαρμογής επικεντρώνονται σε ζητήματα πόρων και χρονίζοντα προβλήματα, και όχι σε θέματα αρχής.

4.4.

Στην προγενέστερη γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Η διαλειτουργικότητα ως μέσο εκσυγχρονισμού του δημόσιου τομέα» (5), επισημάνθηκε ότι οι πολίτες γνωρίζουν και ανησυχούν ολοένα περισσότερο για τη συλλογή και χρήση, από τις δημόσιες διοικήσεις, προσωπικών δεδομένων ή δεδομένων που έχουν συλλεχθεί ευρύτερα. Γνωρίζουν επίσης πως η αύξηση της διαλειτουργικότητας έχει επιπτώσεις στον τρόπο διαμοιρασμού και χρήσης των δεδομένων. Πλέον η συνειδητοποίηση αυτού είναι ακόμη μεγαλύτερη και, ως εκ τούτου, είναι ενθαρρυντική η διαπίστωση ότι επισημαίνονται τα ζητήματα της ασφάλειας και της προστασίας της ιδιωτικής ζωής και ότι έχουν διατυπωθεί συστάσεις (αριθ. 46 και 47) με σκοπό να δοθεί προτεραιότητα στην ανάληψη σχετικής δράσης.

4.5.

Σε ένα ταχέως εξελισσόμενο πεδίο, όπως είναι οι ΤΠΕ, συμβαίνει συχνά οι τεχνικές εξελίξεις και οι εξελίξεις στην αγορά να είναι ταχύτερες από τον σχεδιασμό πολιτικής, καθώς και από τη νομοθετική και κανονιστική εντολή και την ικανότητα εποπτείας. Για τον λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ τάσσεται πλήρως υπέρ της υιοθέτησης, εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της τακτικής επανεξέτασης και προσαρμογής που παρουσιάζεται στην παρούσα πρόταση. Σε αυτό το πλαίσιο, το ΠΕΠΔ παρέχει στα ενδιαφερόμενα μέρη υπηρεσίες ζωτικής σημασίας. Μέσω του ΠΕΠΔ, τα εννοιολογικά και νομικά πλαίσια συμπληρώνονται με μεγάλο αριθμό πρακτικών και τεχνικών λεπτομερών στοιχείων. Για παράδειγμα, 32 ενημερωτικά δελτία που επικαιροποιήθηκαν πρόσφατα ενοποιούν τις τελευταίες πληροφορίες σχετικά με την εθνική κατάσταση διαλειτουργικότητας των συμμετεχουσών χωρών (6).

5.1.

Το εννοιολογικό μοντέλο του ΕΠΔ για δημόσιες υπηρεσίες καλύπτει τον σχεδιασμό, προγραμματισμό, ανάπτυξη, λειτουργία και διατήρηση των ενοποιημένων δημόσιων υπηρεσιών σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, από το τοπικό έως το επίπεδο ΕΕ. Οι αρχές που περιγράφονται στο παρόν έγγραφο διέπουν τη λήψη αποφάσεων για την καθιέρωση διαλειτουργικών ευρωπαϊκών δημόσιων υπηρεσιών, με την προσφορά πρακτικών εργαλείων με τη μορφή ενός συνόλου εφαρμόσιμων στοιχείων που περιλαμβάνονται στο σχέδιο δράσης για τη διαλειτουργικότητα. Ωστόσο, τα 22 σημεία δράσης δεν καθορίζουν στόχους και φαίνεται ότι αποτελούν επιμερισμένη ευθύνη μεταξύ των κρατών μελών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτό δεν συνιστά ορθή μέθοδο για την ανάληψη αποφασιστικής δράσης και απαιτεί μεγαλύτερη σαφήνεια. Είναι επίσης γεγονός ότι η παροχή ορισμένων υποδείξεων προτεραιότητας θα μπορούσε ενδεχομένως να συμβάλει στον καθορισμό του τρόπου χρήσης των πόρων, ιδίως εάν ληφθεί υπόψη ότι οι εν λόγω πόροι αναμένεται να είναι περιορισμένοι.

5.2.

Η ανακοίνωση και τα έγγραφα που τη συνοδεύουν δίνουν έμφαση στην απαίτηση για τη λειτουργία υπηρεσιών με επίκεντρο τον χρήστη, ωστόσο θα ήταν ευπρόσδεκτη η περαιτέρω αποσαφήνιση του τρόπου με τον οποίο θα μπορούσε να επιτευχθεί ο στόχος αυτός. Προτείνεται να συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα ISA2 μια δράση η οποία θα προωθεί αυτό το θέμα, δηλαδή η ανάπτυξη ενός περιγράμματος και κατευθυντήριων γραμμών για την πρακτική εφαρμογή του στόχου με επίκεντρο τον χρήστη.

5.3.

Το ΕΠΔ περιλαμβάνει ορισμό των δημόσιων υπηρεσιών εντός του πεδίου εφαρμογής του. Πρόκειται για σχεδόν κάθε είδος διασυνοριακών δημόσιων υπηρεσιών, οι οποίες ενδέχεται να εγείρουν δυσκολίες κατά την ακριβή αξιολόγηση και παρακολούθηση της εφαρμογής του ΕΠΔ από το ΠΕΠΔ. Κατά τη μέτρηση του επιπέδου εφαρμογής του ΕΠΔ, η ΕΟΚΕ συνιστά να δίδεται προτεραιότητα στις εκδηλώσεις των πολιτών και των επιχειρήσεων, καθώς και στις αντίστοιχες διαδικασίες, που περιλαμβάνονται στο παράρτημα II της εγκριθείσας πρότασης COM(2017) 256 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

5.4.

Μέχρι στιγμής, η αρχή της επικουρικότητας στον συγκεκριμένο τομέα έχει εφαρμοστεί με σχετικά αποτελεσματικό τρόπο. Η παρούσα ανακοίνωση σηματοδοτεί ένα ακόμη βήμα προόδου που επιτυγχάνεται στο πλαίσιο της ενθάρρυνσης της διαλειτουργικότητας, ωστόσο πρέπει να καταβληθούν ακόμη ορισμένες προσπάθειες. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι το σύντονο έργο του ΠΕΠΔ παρέχει επί του παρόντος σταθερή βάση για τη διατύπωση συστάσεων στο μέλλον, ενώ θα παράσχει επίσης τη βάση για ένα δυνητικό νόμιμο μέσο, σε ορίζοντα δύο ή τριών ετών, το οποίο θα μπορούσε να επιλύει εκκρεμή ζητήματα.