(1)

Po wygaśnięciu pomocy finansowej w ramach Europejskiego Mechanizmu Stabilności w dniu 20 sierpnia 2018 r. decyzją wykonawczą Komisji (UE) 2018/1192 (2) wprowadzono na okres sześciu miesięcy od dnia 21 sierpnia 2018 r. wzmocniony nadzór w Grecji.

(2)

Grecja powinna kontynuować kluczowe reformy instytucjonalne i strukturalne w perspektywie średnioterminowej w celu zapewnienia ich realizacji i pełnej skuteczności, w oparciu o znaczną liczbę działań wdrażanych przez ten kraj w ramach programu pomocy finansowej Europejskiego Mechanizmu Stabilności („program”). W tym celu Grecja podjęła zobowiązanie w Eurogrupie, że będzie kontynuować i zakończy wszystkie kluczowe reformy przyjęte w ramach programu oraz zapewni ochronę celów istotnych reform przyjętych w ramach programu oraz w ramach poprzedzających go instrumentów.

(3)

Grecja zobowiązała się również do wdrożenia konkretnych działań w obszarze polityki budżetowej i budżetowo-strukturalnej, dobrobytu społecznego, stabilności finansowej, rynków pracy i dóbr, prywatyzacji i administracji publicznej. Te konkretne działania, które wymieniono w załączniku do oświadczenia Eurogrupy z dnia 22 czerwca 2018 r., przyczynią się do usunięcia potencjalnych źródeł trudności gospodarczych Grecji.

(4)

Od 2010 r. Grecja otrzymała znaczną pomoc finansową, w wyniku której jej pozostające do spłaty zobowiązania na rzecz państw członkowskich należących do strefy euro, na rzecz Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej i na rzecz Europejskiego Mechanizmu Stabilności wynoszą w sumie 243 700 mln EUR. Grecja otrzymała od swoich europejskich partnerów wsparcie finansowe na preferencyjnych warunkach. Aby doprowadzić zadłużenie do bardziej zrównoważonego poziomu, w 2012 r. i następnie w 2017 r. w ramach Europejskiego Mechanizmu Stabilności przyjęto konkretne środki. W dniu 22 czerwca 2018 r. Eurogrupa osiągnęła porozumienie polityczne w sprawie wdrożenia dodatkowych środków, aby zapewnić stabilność długu. Środki te obejmują przedłużenie średnich ważonych terminów zapadalności o kolejnych 10 lat, odroczenie odpisów amortyzacyjnych i spłaty odsetek o kolejnych 10 lat, jak również wdrożenie innych środków okołozadłużeniowych. Dwa razy w roku, na podstawie potwierdzenia w ramach wzmocnionego nadzoru, że Grecja wywiązuje się ze swoich poprogramowych zobowiązań politycznych, w Eurogrupie można uzgodnić dwa dodatkowe środki (odstąpienie od marży odsetkowej za transzę na wykup długu w ramach programu Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej na 2018 r. i przywrócenie transferu kwot równoważnych dochodom banków centralnych strefy euro narosłym od greckich obligacji rządowych na podstawie umowy o aktywach finansowych netto i programu dotyczącego rynku papierów wartościowych).

(5)

Saldo sektora instytucji rządowych i samorządowych Grecji od 2016 r. jest dodatnie. Prognozuje się, że Grecja osiągnęła docelowy poziom nadwyżki pierwotnej w wysokości 3,5 % produktu krajowego brutto w 2018 r. i osiągnie swój cel w perspektywie średnioterminowej. W 2015 r. zewnętrzne wierzytelności netto osiągnęły poziom dodatni i w kolejnych latach wykazywały jedynie nieznaczny deficyt. Sytuacja gospodarcza w dalszym ciągu się poprawia; w 2018 r. odnotowano wzrost szacowany na 2,0 %, a bezrobocie wykazuje tendencję spadkową. Grecja zainicjowała szeroko zakrojony program reform strukturalnych w celu poprawy otoczenia działalności gospodarczej i konkurencyjności w ramach programów pomocy finansowej i od sierpnia 2018 r. nadal podejmuje działania w tym obszarze.

(6)

Mimo reform Grecja nadal doświadcza znacznych narosłych zakłóceń równowagi; utrzymuje się też podatność na zagrożenia. W szczególności – jak stwierdzono w sprawozdaniu Komisji przedkładanym w ramach mechanizmu ostrzegania na 2019 r., przygotowanym zgodnie z art. 3 i 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1176/2011 (3) – Grecja doświadcza obecnie pewnych trudności. Szacuje się, że pod koniec trzeciego kwartału 2018 r. dług publiczny wynosił 182,8 % produktu krajowego brutto, co stanowi najwyższy poziom w Unii. Międzynarodowa pozycja inwestycyjna netto w wysokości -140,5 % produktu krajowego brutto w 2017 r. również utrzymuje się na podwyższonym poziomie; co więcej, mimo iż saldo obrotów bieżących wykazuje niemal równowagę, nadal jest ono niewystarczające, aby obniżyć znaczną międzynarodową pozycję inwestycyjną netto do rozsądnego poziomu w zadowalającym tempie. Mimo że bezrobocie w dalszym ciągu spadało, ze szczytowej wartości 27,9 % w 2013 r., w październiku 2018 r. nadal wynosiło 18,6 %. Bezrobocie długotrwałe (13,5 % w trzecim kwartale 2018 r.) i bezrobocie młodzieży (39,1 % w listopadzie 2018 r.) również utrzymują się na bardzo wysokim poziomie. Otoczenie działalności gospodarczej i system sądownictwa nadal wymagają znacznego usprawnienia – Grecja wciąż ma duże zaległości w porównaniu z krajami osiągającymi najlepsze wyniki w kilku obszarach objętych wskaźnikami strukturalnymi należącymi do porównawczych wskaźników mierzących wyniki gospodarcze (np. czas potrzebny do przyjęcia orzeczenia sądowego, egzekwowanie umów, rejestrowanie własności, postępowanie upadłościowe itp.).

(7)

Sektor bankowy jest wystarczająco wyposażony w kapitał, jednak wciąż zmaga się z wyzwaniami związanymi z wysokim poziomem ekspozycji zagrożonej i niskim poziomem rentowności; ponadto nadal jest silnie powiązany z państwem. Na koniec września 2018 r. poziom ekspozycji zagrożonej nadal był bardzo wysoki i wynosił 84,7 mld EUR lub 46,7 % całkowitych ekspozycji bilansowych. W ramach programu Grecja przyjęła kluczowe reformy i ma zamiar w najbliższym czasie opracować dodatkowe narzędzia, aby wzmocnić ramy służące obniżeniu ekspozycji zagrożonej i tym samym ułatwić uporządkowanie bilansów banków. Konieczne będą jednak stałe działania, aby obniżyć wskaźnik ekspozycji zagrożonej do zrównoważonego poziomu oraz umożliwić instytucjom finansowym nieprzerwane pełnienie funkcji w zakresie pośrednictwa i zarządzania ryzykiem.

(8)

Grecja – która była odcięta od pożyczek na rynku finansowym od 2010 r. – zaczęła odzyskiwać dostęp do rynku dzięki emisji obligacji państwowych od lipca 2017 r. W styczniu 2019 r. Grecja przeprowadziła udaną emisję obligacji – pierwszą od momentu wyjścia z programu. W obliczu zewnętrznych zagrożeń gospodarczych i krajowych wyzwań dotyczących realizacji reform w perspektywie średnioterminowej warunki uzyskiwania pożyczek przez Grecję pozostają jednak niestabilne.

(9)

W dniu 21 listopada 2018 r. Komisja opublikowała swoją pierwszą ocenę dotyczącą wzmocnionego nadzoru nad Grecją. W ocenie przeprowadzonej przez Komisję i odzwierciedlonej w komunikacie opisano postępy poczynione w odniesieniu do ogólnych i szczegółowych zobowiązań Grecji w zakresie reform podjętych w ramach Eurogrupy i stwierdzono, że wdrażanie reform postępowało, ale konieczne są dalsze wysiłki w celu wypełnienia powyższych zobowiązań (4).

(10)

W związku z powyższym Komisja stwierdza, że nadal istnieją przesłanki uzasadniające prowadzenie wzmocnionego nadzoru zgodnie z art. 2 rozporządzenia (UE) nr 472/2013. W szczególności nadal istnieją zagrożenia dla stabilności finansowej Grecji, które – jeżeli się urzeczywistnią – mogą wywołać niekorzystne skutki uboczne w pozostałych państwach członkowskich należących do strefy euro. Jeżeli pojawią się jakiekolwiek skutki uboczne, mogą one nastąpić w sposób pośredni, wywierając niekorzystny wpływ na zaufanie inwestorów, a tym samym na koszty refinansowania dla banków i pozostałych państw członkowskich należących do strefy euro.

(11)

W związku z tym w średnim okresie Grecja powinna kontynuować podejmowanie działań służących usunięciu źródeł lub potencjalnych źródeł trudności oraz realizowanie reform strukturalnych, aby wspierać solidne i zrównoważone ożywienie gospodarcze, co pozwoli złagodzić skutki wynikające z kilku czynników. Czynniki te obejmują poważne i przedłużające się pogorszenie koniunktury w czasie kryzysu; wysokość poziomu zadłużenia w Grecji; słabości sektora finansowego w Grecji; nadal stosunkowo silne powiązania między sektorem finansowym i finansami publicznymi w Grecji, w tym przez własność państwową; ryzyko przeniesienia poważnych napięć w tych sektorach na inne państwa członkowskie, jak również narażenie państw członkowskich należących do strefy euro na ryzyko w kontekście zadłużenia państwa greckiego.

(12)

Aby zlikwidować pozostałe ryzyko i monitorować spełnienie zobowiązań podjętych w tym celu, konieczne i właściwe wydaje się przedłużenie wzmocnionego nadzoru w Grecji na mocy art. 2 ust. 1 rozporządzenia (UE) nr 472/2013.

(13)

Pismem wystosowanym w dniu 14 lutego 2019 r. Grecji umożliwiono przedstawienie opinii na temat oceny Komisji. W swojej odpowiedzi w dniu 15 lutego 2019 r. Grecja zasadniczo zgodziła się z dokonaną przez Komisję oceną wyzwań gospodarczych, przed którymi stoi ten kraj, co stanowi podstawę przedłużenia wzmocnionego nadzoru.

(14)

Grecja będzie nadal korzystała ze wsparcia technicznego w ramach programu wspierania reform strukturalnych (jak określono w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/825 (5)) w celu opracowywania i wdrażania reform, w tym kontynuacji i zakończenia kluczowych reform zgodnie z zobowiązaniami politycznymi poddanymi monitorowaniu w ramach wzmocnionego nadzoru.

(15)

Komisja zamierza ściśle współpracować z Europejskim Mechanizmem Stabilności – w kontekście jego systemu wczesnego ostrzegania – aby wdrożyć wzmocniony nadzór,