31.1.2008   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 27/1

1.1.

Jak wskazano w uzasadnieniu projektowanego rozporządzenia, EBC wydał w ostatnim czasie zalecenie EBC/2006/13 z dnia 6 października 2006 r. w sprawie przyjęcia niektórych środków dla skuteczniejszej ochrony banknotów euro przed fałszowaniem (2) (zwane dalej „Zaleceniem EBC”). W Zaleceniu tym EBC stoi na stanowisku, o ile ogólnie rzecz biorąc prawo karne i przepisy procedury karnej nie należą do kompetencji Wspólnoty, mogą one podlegać kompetencji Wspólnoty jeśli jest to konieczne do zapewnienia skuteczności prawa wspólnotowego (3). EBC zalecił w szczególności, iż Komisja powinna „rozważyć poszerzenie uprawnień KCA (Krajowych Centrów Analiz) oraz KBC (krajowych banków centralnych) nie będących KCA w ten sposób aby miały one prawo przechowywania zidentyfikowanych i przeanalizowanych próbek sfałszowanych banknotów, jak również aby mogły one zwracać się z prośbą o dostarczenie i dokonywać w sposób prawnie uregulowany transportu takich banknotów w ramach UE, w celu realizacji [ich badania według] zasad ramowych [wykrywania fałszerstw oraz sortowania banknotów według jakości przez instytucje kredytowe i podmioty zawodowo zajmujące się obsługą gotówki]. W szczególności, art. 4 ust. 2 rozporządzenia (WE) 1338/2001 powinien zostać zmieniony, natomiast art. 4 ust. 3 odpowiednio usunięty. Minimalnym satysfakcjonującym rozwiązaniem w tym zakresie byłaby zmiana drugiego z wyżej wymienionych przepisów w taki sposób, aby pełne zastosowanie art. 4 ust. 2 nie było uniemożliwiane poprzez zatrzymywanie sfałszowanych banknotów jako dowodów w postępowaniach karnych, z wyjątkiem przypadków gdy jest to nieuniknione ze względu na rodzaj i ilość zatrzymanych banknotów”. Zalecenia te nie zostały uwzględnione w projektowanym rozporządzeniu.

1.2.

Co do zasady, EBC przyjmuje z zadowoleniem zastosowanie aktów prawnych przyjętych na podstawie Traktatu w ramach pierwszego filaru w celu ochrony waluty euro przed fałszowaniem, zamiast aktów filaru trzeciego wydanych w ramach Współpracy Sądowej i Policji w Sprawach Karnych, gdyż akty pierwszego filaru stanowią jedyny właściwy środek prawny dla ochrony waluty euro przed fałszowaniem w ramach Unii Gospodarczej i Walutowej Wspólnoty (4).

2.1.

Proponowane rozszerzenie zakresu tytułu art. 4 rozporządzenia (WE) nr 1338/2001 z dnia 28 czerwca 2001 r. ustanawiającego środki niezbędne dla ochrony euro przed fałszowaniem (5) w celu wprowadzenia obowiązku przekazywania nowych i starych klas sfałszowanych banknotów dla celów innych niż identyfikacja uwzględnia częściowo zalecenie EBC. Niemniej jednak proponowana zmiana art. 4 ust. 2 nie zapobiega wykorzystywaniu lub zatrzymywaniu banknotów, wobec których istnieje podejrzenie że zostały sfałszowane, na potrzeby postępowań karnych, zgodnie z art. 4 ust. 3. Pozostaje to w sprzeczności z rozszerzeniem zakresu tytułu tego artykułu i zagraża efektywności zmienionego przepisu. Zastosowanie tej normy będzie bowiem nadal całkowicie uzależnione zarówno od przepisów krajowego prawa karnego jak i decyzji organów sądowych lub prokuratorskich. Można sobie wyobrazić, że próbki nowych lub szczególnie niebezpiecznych sfałszowanych banknotów zostaną wykryte w jednym kraju, w ramach jednorazowej konfiskaty, przy czym organy sądowe lub prokuratorskie odmówią zwolnienia lub na mocy krajowego prawa karnego nie będą mogły zwolnić takich banknotów w celu ich zbadania, i tym samym zniweczą cel nowo wprowadzanego przepisu. Jak stwierdzono w ust. 2 Zalecenia EBC, nie jest zamiarem EBC ograniczanie praw osób podejrzanych lub oskarżonych w postępowaniach karnych. Niemniej jednak w tym zakresie gwarancje dla różnych interesów prawnie chronionych zostały określone w rozporządzeniu (WE) 1338/2001 i utrzymane w projektowanym rozporządzeniu na niekorzyść ochrony euro przed fałszowaniem. W celu zapewnienia takiej ochrony EBC oraz KBC powinny co do zasady mieć prawo otrzymywania próbek banknotów wykorzystywanych lub zatrzymanych jako materiał dowodowy w postępowaniach karnych, jedynie z wyjątkiem przypadków, gdy jest to niemożliwe ze względu na liczbę i rodzaj zatrzymanych sfałszowanych banknotów.

2.2.

Jak wspomniano w uzasadnieniu projektowanego rozporządzenia, EBC przyjął już zasady ramowe wykrywania fałszerstw banknotów (6), które KBC Eurosystemu mają wdrożyć do swoich krajowych porządków prawnych. Zasady te zostały wydane przez EBC w ramach wypełnienia obowiązków nałożonych na niego w art. 106 ust. 1 Traktatu oraz art. 16 Statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego, w celu zapewnienia integralności i dostępności banknotów euro w obrocie, a tym samym ochrony zaufania publicznego do banknotów euro. Powyższe aspekty powinny w pełniejszy sposób zostać odzwierciedlone w proponowanej zmianie art. 6 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1338/2001 przez wyraźne odwołania do kompetencji EBC w zakresie ustanawiania zasad sortowania banknotów euro zarówno w celu zapewniania ich jakości pozwalającej na wprowadzenie do obrotu, jak w celu kontroli ich autentyczności, oraz do już podjętych w tym zakresie działań Eurosystemu.

2.3.

Proponowana zmiana art. 6 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1338/2001 nakłada na „instytucje kredytowe i wszelkie inne instytucje biorące udział w sortowaniu i publicznym rozprowadzaniu banknotów i monet jako działalności zawodowej” obowiązek zapewnienia, iż otrzymane przez nie banknoty i monety podlegają sprawdzeniu pod względem ich autentyczności oraz że podrobione banknoty lub monety podlegają wykryciu. Podczas gdy cel takiego obowiązku jest jasny i pożądany, sformułowanie „inne instytucje biorące udział w sortowaniu i publicznym rozprowadzaniu banknotów i monet jako działalności zawodowej” pozostawia poza jego zakresem inne podmioty, które prowadzą samoobsługowe urządzenia przekazujące pieniądz gotówkowy ludności, nawet jeżeli nie następuje to w ramach działalności zawodowej. Implementacja zasad ramowych EBC na poziomie krajowym ukazała wąski zakres tego pojęcia, w szczególności w odniesieniu do sprzedawców detalicznych którzy uzupełniają gotówkę w bankomatach (punktach wypłaty gotówki). Taki wąski krąg adresatów obowiązku przewidzianego w art. 6 może prowadzić do powstania luki, przez którą banknoty i monety euro nie będą podlegały sprawdzeniu zgodnie z procedurami EBC oraz Komisji, ze szkodą dla ludności oraz dla instytucji kredytowych w strefie euro, które będą podlegały ostrzejszym wymogom. Szersza definicja stanowiłaby zatem najwłaściwsze rozwiązanie.

2.4.

Projektowane rozporządzenie wprowadza w art. 6 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 1338/2001 postanowienie nakładające na państwa członkowskie obowiązek wydania przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych w celu nałożenia na instytucje kredytowe i inne podmioty obowiązku zapewnienia że banknoty i monety euro podlegają sprawdzeniu pod względem ich autentyczności oraz że podrobione banknoty lub monety podlegają wykryciu zgodnie z procedurami określonymi przez EBC oraz Komisję. Państwa członkowskie byłyby zobowiązane przyjąć takie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne najpóźniej do dnia 31 grudnia 2009 r. i niezwłocznie powiadomić o tym EBC oraz Komisję. Zdaniem EBC w związku z faktem, że EBC oraz Komisja odpowiadają za ustanawianie procedur będących podstawą tego obowiązku, to właśnie EBC oraz Komisja, zarówno powodów praktycznych jak i prawnych, powinny określać terminy na ich wdrożenie. Z praktycznego punktu widzenia ustalanie terminów wdrożenia wymaga specjalistycznej wiedzy dotyczącej poziomu kompetencji oraz możliwości podmiotów lokalnych. Należy również wziąć pod uwagę koszty migracji oraz koszty produkcji i nabycia nowych urządzeń wykrywających fałszerstwa. W związku z tym wprowadzenie jednolitego terminu wdrożenia projektowanego rozporządzenia może okazać się rozwiązaniem nadmiernie rygorystycznym. Z prawnego punktu widzenia organ mający kompetencję do ustalenia zasad w odniesieniu do procedur sortowania dla celów sprawdzania jakości i autentyczności banknotów i monet euro powinien także być organem określającym terminy ich zastosowania. Proponuje się w związku z tym usunięcie z przepisów projektowanego rozporządzenia przewidywanego terminu wdrożenia; zamiast tego rozporządzenie powinno natomiast przewidywać, że terminy dla stosowania tego obowiązku, zgodnie z procedurami określonymi przez EBC oraz Komisję, powinny zostać określone w tych procedurach.

2.5.

W odniesieniu do objęcia zakresem rozporządzenia w tym samym stopniu monet i banknotów, a także mając na względzie kompetencję w sprawach związanych z banknotami euro, ECB zauważa, że takie podejście może wywołać negatywny skutek w postaci zagrożenia płatności detalicznych w państwach członkowskich, ponieważ — w przeciwieństwie do banknotów — wykonalność techniczna proponowanego wymogu sprawdzania monet nie jest jeszcze pewna.

2.6.

Z uwagi na to, że nie jest całkowicie jasne czy odwołanie zawarte w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1339/2001 z dnia 28 czerwca 2001 r. rozszerzającego działanie rozporządzenia (WE) nr 1338/2001 ustanawiającego środki niezbędne dla ochrony euro przed fałszowaniem na państwa członkowskie, które nie przyjęły euro jako swojej jednej waluty (7) do rozporządzenia (WE) nr 1338/2001 ma charakter dynamiczny, istnieje konieczność opracowania projektu kolejnego rozporządzenia, rozszerzającego stosowanie projektowanego rozporządzenia na państwa członkowskie spoza strefy euro (8), w szczególności w odniesieniu do zmian wprowadzanych w art. 4 i w art. 5. Niemniej jednak, jak to już zostało odnotowane powyżej w kontekście „procedur, które zostaną określone przez Europejski Bank Centralny”, do których projektowane rozporządzenie wprowadza odwołanie w art. 6 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1338/2001, to EBC jest najlepiej przygotowany do podejmowania decyzji w sprawie wdrażania wydanych przez siebie procedur w odniesieniu do banknotów euro. W tym względzie oraz w świetle ograniczeń geograficznych obszaru, na którym euro stanowi prawny środek płatniczy, w lipcu 2006 r. (9) EBC podjął decyzję, iż procedury takie wejdą w życie w nowych uczestniczących państwach członkowskich po przyjęciu przez nie waluty euro.