ustanawia mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (CBAM), aby zapobiec ryzyku ucieczki emisji* związanemu z niektórymi towarami obejmującymi wbudowane emisje gazów cieplarnianych importowanymi do Unii Europejskiej (UE);
stanowi uzupełnienie unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS, zob. streszczenie) poprzez zastosowanie podobnych zasad do przywozu towarów objętych rozporządzeniem;
zastępuje elementy istniejącego systemu, aby uwzględnić zakres, w jakim uprawnienia EU ETS są przyznawane bezpłatnie.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Rozporządzenie:

w początkowej fazie przejściowej dotyczy przywozu następujących towarów wysokoemisyjnych:
- cementu, energii elektrycznej, nawozów, żelaza i stali, aluminium i środków chemicznych (wodoru) ( szczegółowe informacje znajdują się w załączniku I);
nie dotyczy przywozu towarów:
- o niskiej wartości lub przeznaczonych do celów wojskowych,
- z państw i terytoriów, do których ma zastosowanie unijny system handlu uprawnieniami do emisji lub które zawarły z UE umowę w pełni łączącą unijny system handlu uprawnieniami do emisji z systemem handlu uprawnieniami do emisji tego państwa lub terytorium – obecnie są to Islandia, Liechtenstein, Norwegia i Szwajcaria oraz terytoria Büsingen, Ceuta, Helgoland, Livigno i Melilla (załącznik III),
- energii elektrycznej z państw trzecich, których krajowy rynek energii elektrycznej jest zintegrowany z rynkiem UE.

Podmioty zgłaszające CBAM

Tylko upoważniony podmiot zgłaszający CBAM – importer lub pośredni przedstawiciel celny, który z powodzeniem złożył wniosek do swojego organu krajowego o nadanie tego statusu – może importować towary objęte rozporządzeniem w okresie obowiązywania rozporządzenia, począwszy od 2026 roku.
Podmioty ubiegające się o status CBAM muszą przedstawić podstawowe informacje, takie jak dane kontaktowe, podstawowy rodzaj działalności gospodarczej oraz dowód przestrzegania przepisów celnych i podatkowych w ciągu ostatnich 5 lat.
Organy krajowe państw członkowskich UE prowadzą rejestr upoważnionych podmiotów zgłaszających CBAM.
Począwszy od 2027 roku, podmioty zgłaszające CBAM składają do 31 maja deklarację roczną dotyczącą działalności w poprzednim roku, zawierającą następujące informacje:
- Ilość przywozu każdego rodzaju towaru;
- łączne emisje wbudowane* towarów;
- liczbę umorzonych certyfikatów CBAM;
- kopie różnych sprawozdań z weryfikacji.

Emisje

Załącznik IV określa sposób obliczania wbudowanych emisji towarów.
W załączniku II wymieniono towary, dla których uwzględnia się tylko emisje bezpośrednie: żelazo i stal, aluminium, środki chemiczne (wodór).

Podmioty zgłaszające CBAM:

przez okres 4 lat prowadzą szczegółową ewidencję informacji wykorzystywanych do obliczania emisji wbudowanych (załącznik V zawiera listę wymogów);
zapewniają, że całkowite emisje wbudowane przedstawione w ich deklaracji zostały zatwierdzone przez akredytowanego weryfikatora;
mogą ubiegać się o zmniejszenie liczby certyfikatów CBAM, które zapewniają dla emisji wbudowanych, aby uwzględnić cenę emisji dwutlenku węgla* zapłaconą w państwie pochodzenia towaru.

Komisja Europejska, na wniosek operatora instalacji w państwie trzecim, rejestruje niezbędne informacje na temat tego operatora i jego instalacji w rejestrze CBAM.

Organy krajowe

Państwa członkowskie wyznaczają organy krajowe odpowiedzialne za wdrożenie rozporządzenia. Wymieniają one między sobą istotne lub ważne informacje.
Oficjalni weryfikatorzy muszą spełniać wymogi rozporządzenia wykonawczego (UE) 2018/2067 (zob. streszczenie) lub być zatwierdzeni przez krajową jednostkę akredytującą.
Komisja:
- pomaga władzom krajowym i koordynuje ich pracę;
- ustanawia znormalizowaną elektroniczną bazę danych rejestru CBAM upoważnionych podmiotów zgłaszających, która zawiera informacje na temat ich certyfikatów CBAM i inne istotne szczegóły;
- przeprowadza oparte na ryzyku kontrole informacji i transakcji zapisanych w rejestrze;
- dokonuje przeglądu deklaracji CBAM w celu sprawdzenia dostarczonych danych i przesyła swoje ustalenia do odpowiedniego organu krajowego, który może przeprowadzić własny przegląd i określić, na podstawie wstępnych obliczeń Komisji, czy należy przekazać więcej certyfikatów CBAM;
- monitoruje zachowania handlowe w celu wykrycia wszelkich prób uniknięcia obowiązku przestrzegania rozporządzenia, na przykład poprzez nieznaczne modyfikowanie towarów w celu wykluczenia ich z zakresu rozporządzenia;
- usprawnia wymianę informacji na temat nieuczciwych zachowań i nałożonych kar.
Krajowe organy celne zapewniają, że tylko upoważnione podmioty zgłaszające CBAM mogą importować towary i przekazywać odpowiednie informacje do Komisji.

Certyfikaty CBAM

Państwa członkowskie sprzedają certyfikaty CBAM na wspólnej centralnej platformie, którą tworzy i zarządza Komisja, autoryzowanym podmiotom zgłaszającym CBAM w ich kraju.

Informacje na centralnej platformie dotyczące sprzedaży, odkupu i umarzania certyfikatów CBAM są przekazywane do rejestru CBAM na koniec każdego dnia roboczego.

Komisja:

zapewnia, że każdy certyfikat otrzymuje unikalny numer identyfikacyjny;
oblicza tygodniową cenę certyfikatów CBAM jako średnią cen zamknięcia dla uprawnień EU ETS na swojej platformie aukcyjnej;
każdego roku w dniu 1 lipca umarza, bez żadnej rekompensaty, wszelkie nadwyżki certyfikatów posiadane przez podmiot zgłaszający CBAM, które zostały zakupione w roku poprzedzającym poprzedni rok kalendarzowy.

Autoryzowane podmioty zgłaszające CBAM:

począwszy od 2027 roku, każdego roku do 31 maja umarzają certyfikaty w liczbie odpowiadającej emisjom wbudowanym, które zadeklarowali w poprzednim roku;
podlegają karze, jeśli nie umorzą wymaganej liczby certyfikatów;
zapewniają, że liczba certyfikatów zarejestrowanych w rejestrze CBAM na koniec każdego kwartału odpowiada co najmniej 80% emisji wbudowanych w towary, które zaimportowali od początku roku kalendarzowego;
do 30 czerwca każdego roku kalendarzowego mogą zwrócić się do Komisji, za pośrednictwem państw członkowskich, o odsprzedanie do jednej trzeciej certyfikatów, które nabyli w poprzednim roku, po ich pierwotnej cenie.

Komisja:

przyjmuje akty wykonawcze i delegowane;
przedstawi Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii Europejskiej następujące sprawozdania:
- co najmniej rok przed zakończeniem okresu przejściowego (31 grudnia 2025 roku), w odniesieniu do produktów znajdujących się na dalszych etapach łańcucha wartości towarów wymienionych w załączniku I, które mogłyby zostać objęte rozporządzeniem;
- przed zakończeniem okresu przejściowego, na temat ewentualnego rozszerzenia zakresu rozporządzenia na inne towary, w przypadku których istnieje ryzyko ucieczki emisji, w szczególności na organiczne związki chemiczne i polimery, na inne materiały wsadowe (prekursory), na pośrednie emisje wbudowane związane z towarami wymienionymi w załączniku II oraz na emisje wbudowane związane z transportem towarów;
- przed 1 stycznia 2028 roku, a następnie co 2 lata, dotyczące stosowania rozporządzenia i funkcjonowania CBAM;
opracowuje:
- rozporządzenie wykonawcze szczegółowo określające wymogi sprawozdawcze w okresie przejściowym oraz metodologię obliczania emisji dla towarów objętych rozporządzeniem CBAM,
- wytyczne dla importerów z UE i instalacji spoza UE dotyczące praktycznego wdrażania nowych przepisów,
- materiały szkoleniowe online, seminaria internetowe, samouczki i arkusze informacyjne dla poszczególnych sektorów w celu wspierania firm.

Okres przejściowy

Trwa od 1 października 2023 roku do 31 grudnia 2025 roku.
Od 31 stycznia 2024 roku importerzy lub pośredni przedstawiciele celni będą przedkładać Komisji kwartalne sprawozdania CBAM, bez konieczności kupowania lub umarzania jakichkolwiek certyfikatów.

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

Rozporządzenie obowiązuje od 1 października 2023 roku, jednak wybrane artykuły obowiązują od 31 grudnia 2024 roku, a inne od 1 stycznia 2026 roku.

KONTEKST

CBAM to jeden z kluczowych instrumentów UE mających na celu walkę z ucieczką emisji i główny filar programu Gotowi na 55. Wyrównuje on cenę emisji dwutlenku węgla dla produktów krajowych i importowanych oraz ma na celu zachęcanie do czystszej produkcji przemysłowej w krajach spoza UE.
Okres przejściowy jest okresem nauki dla wszystkich zainteresowanych stron (importerów, producentów i organów państwowych). Komisja przeanalizuje dane dotyczące wbudowanych emisji w celu udoskonalenia metodologii na potrzeby okresu obowiązywania rozpoczynającego się w 2026 roku.
Więcej informacji:
- Mechanizm CBAM (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

Ucieczka emisji. Przeniesienie przez przedsiębiorstwa produkcji do krajów, w których przepisy dotyczące emisji gazów cieplarnianych są łagodniejsze niż w ich kraju macierzystym.

Emisje wbudowane. Bezpośrednie emisje powstające podczas produkcji towarów i pośrednie emisje wynikające ze zużycia energii elektrycznej podczas tego procesu.

Cena emisji dwutlenku węgla. Kwota uiszczona w państwie trzecim w formie podatku, opłaty lub należności w ramach programu redukcji emisji dwutlenku węgla.

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 z dnia 10 maja 2023 r. ustanawiające mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (Dz.U. L 130 z 16.05.2023, s. 52–104).

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2023/1773 z dnia 17 sierpnia 2023 r. ustanawiające zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 w odniesieniu do obowiązków sprawozdawczych do celów mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 w okresie przejściowym (Dz.U. L 228 z 15.9.2023, s. 94–195).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1119 z dnia 30 czerwca 2021 r. w sprawie ustanowienia ram na potrzeby osiągnięcia neutralności klimatycznej i zmiany rozporządzeń (WE) nr 401/2009 i (UE) 2018/1999 („Europejskie prawo o klimacie”) (Dz.U. L 243 z 9.7.2021, s. 1–17).

Decyzja delegowana Komisji (UE) 2019/708 z dnia 15 lutego 2019 r. uzupełniająca dyrektywę 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie wskazania sektorów i podsektorów uznanych za narażone na ryzyko ucieczki emisji w okresie 2021–2030 (Dz.U. L 120 z 8.5.2019, s. 20–26).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/841 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie włączenia emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych w wyniku działalności związanej z użytkowaniem gruntów, zmianą użytkowania gruntów i leśnictwem do ram polityki klimatyczno-energetycznej do roku 2030 i zmieniające rozporządzenie (UE) nr 525/2013 oraz decyzję nr 529/2013/UE (Dz.U. L 156 z 19.6.2018, s. 1–25).

Kolejne zmiany rozporządzenia (UE) 2018/841 zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/842 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie wiążących rocznych redukcji emisji gazów cieplarnianych przez państwa członkowskie od 2021 r. do 2030 r. przyczyniających się do działań na rzecz klimatu w celu wywiązania się z zobowiązań wynikających z Porozumienia paryskiego oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 525/2013 (Dz.U. L 156 z 19.6.2018, s. 26–42).

Zob. tekst skonsolidowany.

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2018/2067 z dnia 19 grudnia 2018 r. w sprawie weryfikacji danych oraz akredytacji weryfikatorów na podstawie dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U. L 334 z 31.12.2018, s. 94–134).

Zob. tekst skonsolidowany.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z dnia 9 października 2013 r. ustanawiające unijny kodeks celny (wersja przekształcona) (Dz.U. L 269 z 10.10.2013, s. 1–101).

Zob. tekst skonsolidowany.

Dyrektywa 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. ustanawiająca system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz zmieniająca dyrektywę Rady 96/61/WE (Dz.U. L 275 z 25.10.2003, s. 32–46).

Zob. tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 06.02.2024

Top

All