EUR-Lex Access to European Union law
This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Use quotation marks to search for an "exact phrase". Append an asterisk (*) to a search term to find variations of it (transp*, 32019R*). Use a question mark (?) instead of a single character in your search term to find variations of it (ca?e finds case, cane, care).
Need more search options? Use the
Advanced search
You are here
Document 52019IE1070
Opinion of the European Economic and Social Committee on ‘Transport, energy and services of general interest as drivers of sustainable European growth through the digital revolution’(own-initiative opinion)
Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “It-trasport, l-enerġija u s-servizzi ta’ interess ġenerali bħala xpruni tat-tkabbir sostenibbli tal-UE permezz tar-rivoluzzjoni diġitali”(opinjoni fuq inizjattiva proprja)
Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “It-trasport, l-enerġija u s-servizzi ta’ interess ġenerali bħala xpruni tat-tkabbir sostenibbli tal-UE permezz tar-rivoluzzjoni diġitali”(opinjoni fuq inizjattiva proprja)
EESC 2019/01070
ĠU C 353, 18.10.2019, p. 79–89
(BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)
Language
HTML
PDF
Official Journal
|
18.10.2019 |
MT |
Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea |
C 353/79 |
Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “It-trasport, l-enerġija u s-servizzi ta’ interess ġenerali bħala xpruni tat-tkabbir sostenibbli tal-UE permezz tar-rivoluzzjoni diġitali”
(opinjoni fuq inizjattiva proprja)
(2019/C 353/13)
Relatur: Alberto MAZZOLA
Korelatur: Evangelia KEKELEKI
|
Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja |
24.1.2019 |
|
Bażi legali |
Artikolu 32(2) tar-Regoli ta’ Proċedura Opinjoni fuq inizjattiva proprja |
|
Sezzjoni kompetenti |
Sezzjoni għat-Trasport, l-Enerġija, l-Infrastruttura u s-Soċjetà tal-Informazzjoni |
|
Adottata fis-sezzjoni |
3.7.2019 |
|
Adottata fil-plenarja |
17.7.2019 |
|
Sessjoni plenarja nru |
545 |
|
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet) |
183/13/19 |
1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet
|
1.1. |
Il-KESE jemmen li sistemi Ewropej sodi tat-trasport, l-enerġija u s-servizzi ta’ interess ġenerali huma vitali għal kontinent integrat bis-sħiħ li jindirizza l-isfidi globali ta’ tkabbir kompetittiv sostenibbli f’ambjent modern, diġitalizzat u intelliġenti li jista’ jindirizza t-tkabbir ekonomiku, il-prosperità, l-opportunitajiet ta’ impjiegi, il-faqar, l-inugwaljanza, il-klima, il-paċi u l-ġustizzja, kif meħtieġ mill-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli tan-NU. Il-parteċipazzjoni attiva u l-involviment taċ-ċittadini tal-UE – bħala imprendituri, produtturi, ħaddiema, konsumaturi, prosumaturi, investituri u utenti finali – għandhom ikunu, skont il-KESE, fiċ-ċentru tal-għażliet u tal-azzjonijiet ta’ politika. |
|
1.2. |
Il-KESE huwa konvint bis-sħiħ li t-tlestija tas-Suq Uniku tal-UE għadha l-aktar pilastru importanti biex jissaħħaħ it-tkabbir Ewropew diġitalizzat. Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni Ewropea (KE) issaħħaħ u tivverifika l-implimentazzjoni korretta tal-leġislazzjoni approvata kemm għan-negozji kif ukoll għall-konsumaturi u jħeġġeġ lill-KE tirrevedi l-White Paper tas-Suq Uniku sabiex toħloq strateġija biex jitlesta s-Suq Uniku sal-2025, għal kumpaniji aktar b’saħħithom akkumpanjati minn protezzjoni usa’ għall-ħaddiem u l-konsumatur u li tkopri servizzi tat-trasport Ewropej ġodda, intelliġenti, interkonnessi bis-sħiħ u interoperabbli, l-enerġija u s-servizzi ta’ interess ġenerali. |
|
1.3. |
Il-KESE jirrakkomanda l-iżvilupp ta’ ambjent regolatorju li jixpruna l-kompetizzjoni u l-innovazzjoni, u jagħti liċ-ċittadini u lill-kumpaniji fiduċja u sensibilizzazzjoni dwar il-benefiċċji tat-teknoloġija diġitali applikati għat-trasport, l-enerġija u s-servizzi ta’ interess ġenerali għaċ-ċittadini, il-konsumaturi, il-kumpaniji u l-ħaddiema, inklużi dawn kollha kkombinati f’“persuna elettronika” unika. Il-KESE jissuġġerixxi tranżizzjoni mill-kunċetti tas-sjieda tad-data għal definizzjoni tad-drittijiet tad-data għall-persuni u l-entitajiet legali. Il-konsumaturi għandu jkollhom kontroll tad-data prodotta mit-tagħmir konness sabiex il-privatezza tal-konsumaturi tkun żgurata. |
|
1.4. |
Il-fluss liberu tad-data huwa essenzjali. Għalhekk, il-KESE jitlob li jinstabu soluzzjonijiet effettivi li jeliminaw il-problemi assoċjati mal-aċċessibbiltà, l-interoperabbiltà u t-trasferiment tad-data, filwaqt li jiġu żgurati protezzjoni xierqa tad-data u l-privatezza, kompetizzjoni ġusta u għażla usa’ għall-konsumatur. L-istess kundizzjonijiet għandhom japplikaw għall-kumpaniji pubbliċi u privati b’kundizzjonijiet ta’ reċiproċità għall-iskambji tad-data u l-kumpens tal-ispejjeż. |
|
1.5. |
Il-KESE jappella lill-KE u lill-Istati Membri biex jallokaw biżżejjed riżorsi u setgħat biex jimmonitorjaw u jinfurzaw b’mod effiċjenti l-leġislazzjoni eżistenti. Barra minn hekk, il-KESE jistieden lill-Istati Membri biex jadottaw malajr il-proposta tal-KE għal skema ta’ rimedju kollettiv tal-UE. Għandu jiġi żgurat li l-każijiet sostanzjati tajjeb biss jitmexxew ’il quddiem, b’hekk tiġi evitata litigazzjoni eċċessiva. |
|
1.6. |
Il-KESE għandu pożizzjoni ċara dwar il-kwistjoni rigward sa fejn huwa etikament aċċettabbli li d-deċiżjonijiet li għandhom jittieħdu jiġu ddelegati lil sistemi bbażati fuq l-intelliġenza artifiċjali (IA): is-sistemi awtomatizzati kollha, irrispettivament minn kemm huma sofistikati, iridu joperaw skont il-prinċipju tal-kontroll mill-bniedem fuq il-magna. |
|
1.7. |
Il-KESE jistieden lill-KE tippubblika gwida u kjarifiki dwar ir-Regolament Ġenerali dwar il-Protezzjoni tad-Data (GDPR) biex jinkiseb infurzar uniformi u livell għoli ta’ protezzjoni tad-data u tal-konsumatur, inkluż għal karozzi konnessi u awtomatizzati, u biex jiġu riveduti r-responsabbiltà tal-prodott u r-regoli tal-assigurazzjoni biex jiġu adattati għal sitwazzjoni fejn id-deċiżjonijiet se jsiru dejjem aktar permezz ta’ softwer. Iċ-ċibersigurtà hija ta’ importanza kbira sabiex tiġi żgurata tranżizzjoni sikura u aċċettata. |
|
1.8. |
Il-KESE jħeġġeġ lill-KE tiżviluppa qafas xieraq għas-sistemi tal-kura tas-saħħa nazzjonali u diġitalizzati biex tiġi kondiviża d-data dwar is-saħħa taċ-ċittadini tal-UE skont ir-Regolament Ġenerali dwar il-Protezzjoni tad-Data, fi kliem ieħor taħt kondizzjonijiet stretti ta’ privatezza u anonimità, għall-finijiet ta’ riċerka u innovazzjoni mwettqa mill-istituzzjonijiet u l-kumpaniji tal-UE. |
|
1.9. |
Peress li l-5G ser tgħolli t-teknoloġija tal-mowbajl u tal-Internet għall-istatus ta’ Teknoloġija għal Użu Ġenerali li tikkontribwixxi b’mod qawwi għall-“proċess ta’ mutazzjoni industrijali li kontinwament qed jirrevoluzzjona minn ġewwa l-istruttura ekonomika, qed kontinwament jeqred il-qadima, u bla heda joħloq waħda ġdida ...”, il-KESE jħeġġeġ lill-istituzzjonijiet tal-UE u lill-Istati Membri biex ilestu s-Suq Uniku Diġitali inkluż l-iżvilupp ta’ kapaċitajiet biex jintegraw u jużaw is-servizzi tal-5G biex jiddefendu u jtejbu l-kompetittività tal-industriji Ewropej bħat-trasport u l-karozzi, l-enerġija, il-kimiki u l-farmaċewtiċi, il-manifattura, inklużi l-SMEs, u l-finanzi, fejn l-Ewropa hija forza dinjija ewlenija. |
|
1.10. |
Il-KESE jistieden lill-KE biex timmonitorja b’mod strett il-progress fit-tixrid u l-użu reali tal-5G u jistieden lill-Istati Membri biex iħaffu aktar il-proċess. Il-KESE jissuġġerixxi li tiġi adottata politika Ewropea li tirrikjedi li kull pajjiż ikollu mill-inqas żewġ fornituri, li tal-inqas wieħed minnhom ikun Ewropew. |
|
1.11. |
Barra minn hekk, sabiex ikunu jistgħu jiġu vvalutati r-riskji potenzjali tar-radjazzjoni elettromanjetika għas-saħħa tal-bniedem u għall-ambjent, il-KESE jistieden lill-Kummissjoni biex tara li titwettaq valutazzjoni tal-impatt bijoloġiku tar-radjazzjoni tal-5G. |
|
1.12. |
Il-KESE jindika li t-trasformazzjoni diġitali tas-sistemi Ewropej ta’ enerġija u trasport jirrikjedu settijiet ta’ ħiliet ġodda għall-ħaddiema u l-impjegati fil-livelli kollha, u jenfasizza l-ħtieġa għal rabtiet aktar b’saħħithom bejn il-fornituri tal-edukazzjoni u t-taħriġ u l-industrija, li jrawmu mekkaniżmi fuq skala kbira li jsaħħu l-litteriżmu diġitali, il-kapaċitajiet diġitali tul il-ħajja u t-taħriġ permanenti: il-Fond Soċjali Ewropew irid jikkontribwixxi għal dawn il-kwistjonijiet. L-edukazzjoni u t-taħriġ huma meħtieġa wkoll għaċ-ċittadini u l-konsumaturi sabiex ma jiġux esklużi mis-suq diġitali minħabba nuqqas ta’ aċċess għan-netwerk tal-komunikazzjonijiet elettroniċi jew minħabba l-illitteriżmu diġitali. Għall-KESE hemm il-ħtieġa li tittejjeb l-iġjene ċibernetika anke permezz ta’ kampanji ta’ sensibilizzazzjoni fost l-individwi u n-negozji (1). |
|
1.13. |
Bil-għan li jorganizza t-tranżizzjoni lejn mobilità mingħajr emissjonijiet jew b’emissjonijiet baxxi, il-KESE jappoġġja: approċċ integrat u sistemiku, li huwa teknoloġikament newtrali; vetturi u infrastruttura b’emissjonijiet baxxi jew mingħajr emissjonijiet; bidla gradwali u fit-tul għal karburanti alternattivi u mingħajr emissjonijiet netti ta’ karbonju; żieda fl-effiċjenza, bħal fil-każ tal-Ajru Uniku Ewropew, billi jsir l-aqwa użu mit-teknoloġiji diġitali, bħal fil-każ tas-Sistema Ewropea tal-Ġestjoni tat-Traffiku Ferrovjarju (ERTMS), u l-ipprezzar intelliġenti u billi jitħeġġu aktar l-integrazzjoni multimodali u l-bidliet lejn modi tat-trasport aktar sostenibbli; ċittadini responsabilizzati li huma dejjem aktar konnessi u li jagħżlu “l-mobilità bħala servizz”. |
|
1.14. |
Skont il-KESE, il-kontribut tas-settur tal-enerġija għad-dekarbonizzazzjoni għandu jgħaddi minn diversi azzjonijiet:
|
|
1.15. |
Il-KESE jirrimarka li:
|
|
1.16. |
Sabiex jiġu ffinanzjati tali investimenti kbar, madwar 9-10 % tal-PDG tal-UE, l-aktar privati, u fil-biċċa l-kbira addizzjonali, il-KESE jirrakkomanda li jitrawmu ambjent li jiffavorixxi l-investiment, inkluża l-implimentazzjoni tar-“regola tad-deheb dwar l-investiment” u skemi finanzjarji ġodda permezz ta’ strumenti ta’ koeżjoni, il-BEI, l-FNE u InvestEU, Orizzont Ewropa u inizjattivi konġunti pubbliċi u privati. Il-KESE jittama li l-investituri pubbliċi u privati jistgħu jġwettqu dawn l-investimenti, u għal dan il-għan jirrakkomanda li l-proċeduri amministrattivi jiġu ssemplifikati, il-fondi u l-finanzjament jiġu estiżi, l-esternalitajiet negattivi u pożittivi jiġu internalizzati, u jitrawwem ambjent li jiffavorixxi l-investiment. Il-ħidma kontinwa biex tinħoloq tassonomija tal-UE għal finanzjament ekoloġiku huwa pass importanti. |
|
1.17. |
Madankollu l-KESE huwa konvint bis-sħiħ li huwa biss kompromess politiku u soċjali bbażat fuq viżjoni sistematika kondiviża b’kisba ċara tal-objettivi intermedji verifikabbli fuq perjodu qasir u medju li jiżgura li jiġu aċċettati impenn finanzjarju enormi bħal dan min-naħa ta’ investituri privati u investiment pubbliku enormi bħal dan mill-kontribwent Ewropew. |
2. Sfidi trasversali
|
2.1. |
L-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli (SDGs) huma sejħa għal azzjoni mill-pajjiżi kollha biex jinkiseb futur aħjar u aktar sostenibbli għal kulħadd. Huma jindirizzaw l-isfidi globali li qed niffaċċjaw, inklużi dawk relatati mat-tkabbir ekonomiku, il-prosperità, il-faqar, l-inugwaljanza, il-klima, l-opportunitajiet ta’ impjieg, il-paċi u l-ġustizzja. L-SDGs huma wkoll sejħa urġenti biex id-dinja tersaq f’direzzjoni aktar sostenibbli. Id-diġitalizzazzjoni hija strettament marbuta mal-SDGs, peress li tgħin biex jintlaħqu permezz tar-responsabilizzazzjoni tal-industrija, l-innovazzjoni, l-infrastruttura u s-soċjetà b’mod ġenerali. Hemm evidenza ċara tar-rabta pożittiva bejn id-diġitalizzazzjoni u l-ksib ta’ bosta SDGs. |
|
2.2. |
Il-KESE jqis li l-Ewropa għandha tkun miftuħa għall-iżvilupp u l-introduzzjoni ta’ tipi ġodda ta’ mudelli ta’ negozju, ibbażati fuq pjattaformi diġitali, dment li jiġu ssalvagwardjati l-klawżoli ta’ trasparenza u dawk soċjali. |
|
2.3. |
Filwaqt li aktar u aktar nies għandhom aċċess għat-teknoloġiji diġitali, qed jippersisti distakk diġitali fl-użu tat-teknoloġiji diġitali peress li xi wħud m’għandhomx aċċess għalihom u xi wħud huma aktar kapaċi minn oħrajn li jisfruttaw it-trasformazzjoni diġitali għal ħajja aħjar. |
|
2.4. |
It-trasformazzjoni diġitali tal-ekonomija Ewropea titlob settijiet ta’ ħiliet ġodda fil-livelli kollha. F’ħafna Stati Membri r-rabtiet bejn il-fornituri tal-edukazzjoni u l-industrija huma neqsin, meta, għall-kuntrarju, dawn l-iżviluppi jeħtieġu kooperazzjoni akbar sabiex jiġi evitat li jiżviluppaw diskrepanzi u spariġġi fil-ħiliet. L-edukazzjoni u t-taħriġ kontinwi u t-tagħlim tul il-ħajja huma elementi kruċjali fl-adattament għat-trasformazzjoni ta’ postijiet tax-xogħol u fit-trawwim ta’ żvilupp professjonali. L-edukazzjoni u t-taħriġ, anke permezz ta’ proġetti ta’ riċerka huma mod essenzjali biex jitrawmu t-talenti u jingħataw ħiliet ta’ livell għoli sabiex l-UE tibqa’ kompetittiva. |
|
2.5. |
Barra minn hekk, il-KESE jemmen li l-UE u l-Istati Membri jeħtieġu jappoġġjaw lill-ħaddiema f’riskju li jitilfu xogħolhom minħabba kemm it-tranżizzjoni diġitali kif ukoll it-tranżizzjoni tal-enerġija. Għal dan il-għan, il-KESE jistieden lill-KE, lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill tal-UE jiżguraw li l-Fond Soċjali Ewropew u l-Fond Ewropew għall-Globalizzazzjoni jitfasslu u jiġu ffinanzjati b’mod xieraq biex jindirizzaw dawn l-isfidi. |
|
2.6. |
Il-fluss liberu tad-data huwa essenzjali. Għalhekk, il-KESE jitlob li jinstabu soluzzjonijiet effettivi li jeliminaw il-problemi assoċjati mal-aċċessibbiltà, l-interoperabbiltà u t-trasferiment tad-data, filwaqt li jiġu żgurati protezzjoni tad-data u privatezza adatti. L-istess kundizzjonijiet għandhom japplikaw għall-kumpaniji pubbliċi u privati b’kundizzjonijiet ta’ reċiproċità għall-iskambji tad-data u l-kumpens tal-ispejjeż. |
|
2.7. |
Il-KESE jistieden lill-KE tiggarantixxi l-kompetizzjoni ġusta u l-għażla tal-konsumatur fil-qasam tal-aċċess għad-data. Fl-industrija tal-karozzi, l-aċċess ġust għad-data abbord il-vetturi ser ikun kruċjali biex jiġi żgurat li l-konsumaturi jkollhom aċċess għal servizzi tal-mobilità kompetittivi, konvenjenti u innovattivi. Il-KESE jirrakkomanda li l-KE tipprovdi gwida dwar kif ir-Regolament Ġenerali dwar il-Protezzjoni tad-Data u r-regoli dwar il-privatezza japplikaw għall-karozzi konnessi u awtomatizzati. Jista’ jkun hemm ukoll sfidi simili fil-qasam tat-trasport pubbliku għall-“mobilità bħala Servizz”. |
|
2.8. |
Il-KESE jistieden ukoll lill-KE tirrevedi r-regoli dwar ir-responsabbiltà għal dannu minn prodotti u dwar l-assigurazzjoni biex tadattahom għal sitwazzjoni fejn id-deċiżjonijiet ser isiru dejjem aktar permezz tas-softwer. Il-prinċipji tas-sikurezza u s-sigurtà mid-disinn u b’mod awtomatiku għandhom jiġu applikati b’mod sistematiku sabiex tiżdied il-fiduċja fl-użu ta’ dawn it-teknoloġiji. |
|
2.9. |
Iċ-ċibersigurtà hija ta’ importanza kbira sabiex tiġi ggarantita tranżizzjoni sikura. Hemm bżonn li jiġu indirizzati bis-sħiħ l-isfidi identifikati għas-setturi kruċjali fil-livell tal-UE – għandu jitħeġġeġ ir-rwol tal-aġenzija Ewropea taċ-ċibersigurtà, biex jitnaqqas ir-riskju ta’ konnessjonijiet dgħajfa fil-grilja Ewropea dejjem aktar interkonnessa. Il-KESE b’mod partikolari jilqa’ l-ħidma f’dan ir-rigward tan-Netwerk Ewropew għall-Operaturi tas-Sistema ta’ Trażmissjoni tal-Elettriku (ENTSO-E). |
|
2.10. |
Kwantitajiet kbar ta’ data huma ġġenerati minn sensuri u bl-introduzzjoni progressiva tal-miters intelliġenti. Data bħal din trid tiġi pproċessata u tkun aċċessibbli mill-partijiet interessati rilevanti b’mod sikur u trasparenti li jippreserva l-libertajiet individwali. Il-KESE jenfasizza li filwaqt li l-potenzjal tat-teknoloġiji intelliġenti huwa sinifikanti, madankollu jisfida ħafna prinċipji stabbiliti sew ta’ protezzjoni tal-konsumatur, bħall-privatezza, ir-responsabbiltà u s-sikurezza, kif ukoll l-isforzi biex jiġi miġġieled il-faqar enerġetiku. Fir-rigward tad-data, ir-regolaturi jeħtieġu jsibu approċċ li jippermetti lill-konsumaturi jkollhom aċċess u kontroll kostanti għad-data li jipproduċu huma stess u li jippromovi l-kompetizzjoni u joffri servizzi innovattivi. |
|
2.11. |
L-intelliġenza artifiċjali dalwaqt ser tittrasforma s-setturi kollha u twassal għal għadd ta’ sfidi. Pereżempju, hemm bżonn garanziji fir-rigward tat-trasparenza tat-teħid awtomatiku ta’ deċiżjonijiet u l-prevenzjoni tad-diskriminazzjoni kontra l-konsumaturi. |
|
2.12. |
Il-konsumaturi jeħtieġ ukoll li jkollhom aċċess għal prodotti sempliċi u standardizzati, speċjalment għall-konsumaturi li mhumiex esperti, il-konsumaturi anzjani u dawk kollha f’sitwazzjonijiet vulnerabbli. |
3. It-trasport
|
3.1. |
Fis-suq uniku tal-UE, is-settur tat-trasport jammonta għal 6,3 % tal-PDG tal-UE u jimpjega direttament madwar 13-il miljun ruħ fl-UE: aktar minn 7 % tal-impjiegi totali tal-UE, inklużi madwar 2,3 miljun persuna fil-manifattura tal-karozzi. |
|
3.1.1. |
It-trasport huwa faċilitatur importanti ta’ diversi SDGs fir-rigward tal-iżvilupp ekonomiku, l-industrija u l-SMEs, kif ukoll il-kummerċ u l-investiment. Sadanittant, it-trasport għandu wkoll problemi biex jissodisfa l-SDGs 2 kif ukoll l-objettivi tal-Ftehim ta’ Pariġi” (2). |
|
3.1.2. |
It-tfassil tal-politika tat-trasport jeħtieġ li jiffoka fuq it-tlestija ta’ suq uniku ġust, effettiv u kompletament diġitalizzat li jġib miegħu benefiċċji tanġibbli għal kulħadd. S’issa għadu taħlita frammentata, inkluż fir-rigward tal-kompetizzjoni internazzjonali. Is-settur tat-trasport jaqdi funzjoni importanti wkoll bħala wieħed mill-faċilitaturi ewlenin tas-suq uniku inġenerali. |
|
3.1.3. |
“Fit-trasport bit-triq għadu ma nstabx bilanċ xieraq validu fl-UE kollha bejn il-klawżoli ta’ liberalizzazzjoni u dawk soċjali għas-sewwieqa fit-toroq minkejja l-bidliet reċenti li ġew proposti fil-leġislazzjoni dwar it-toroq” (3). In-nuqqas ta’ infurzar illum huwa rikonoxxut bħala l-problema ewlenija fit-toroq flimkien ma’ nuqqas ta’ madwar 20 % ta’ sewwieqa fit-toroq. |
|
3.1.4. |
It-trasport ferrovjarju tal-merkanzija fl-UE, li ġie liberalizzat fl-2007 għadu mhux interoperabbli, minkejja li 50 % tat-traffiku huwa internazzjonali. Is-sodisfazzjon tal-passiġġieri għandu jittejjeb aktar. L-iskjerament tas-Sistema Ewropea tal-Ġestjoni tat-Traffiku Ferrovjarju (ERTMS) għandu jkun il-qofol tal-istrateġija tal-UE għall-Ferroviji Diġitali sabiex il-vantaġġi tagħha jkunu jistgħu jitpoġġew fil-prattika (pereżempju armonizzazzjoni teknika u operazzjonali, żieda fil-kapaċità tan-netwerk, affidabbiltà mtejba, spejjeż ta’ manutenzjoni mnaqqsa, operazzjoni awtomatika tal-ferroviji, eċċ.). |
|
3.1.5. |
Fl-avjazzjoni, is-swieq qed jaħdmu b’mod aktar effiċjenti. Il-prezzijiet tal-biljetti tal-ajru tnaqqsu b’għaxar darbiet minn mindu kien hemm il-liberalizzazzjoni u r-rotot immultiplikaw b’seba’ darbiet, iżda l-infrastruttura u l-ispejjeż tas-servizz irduppjaw. Fir-rigward tad-diversi forom ta’ impjieg tal-ekwipaġġ tal-ajru, għad hemm għadd kbir ta’ problemi u inċertezzi assoċjati jew ma’ prattiki li jikkostitwixxu ksur jew ċirkomvenzjoni tal-liġi applikabbli. F’termini ta’ effiċjenza akbar, l-Ajru Uniku Ewropew (SES) għandu jiġi implimentat bis-sħiħ, li jirriżulta f’aktar rotot tal-ajru diretti, inqas ħin ta’ vvjaġġar u tnaqqis ta’ madwar 10 % fl-emissjonijiet tas-CO2. Il-Kunsill ma għandux jibqa’ jimblukkah. Il-KESE jistieden lill-Kunsill jadotta kemm jista’ jkun malajr ir-Regolament Rivedut dwar id-Drittijiet tal-Passiġġieri bl-Ajru peress li hemm bżonn ta’ kjarifika ewlenija sabiex jitnaqqas b’mod sinifikanti l-għadd ta’ kawżi l-qorti. |
|
3.1.6. |
Ir-Regolament dwar is-Servizzi tal-Portijiet, li ġie adottat dan l-aħħar, finalment jipprovdi lill-portijiet u ‘l-partijiet interessati tagħhom b’qafas leġislattiv sod iżda flessibbli flimkien mal-Eżenzjoni Ġenerali Sħiħa għall-Portijiet. |
3.2. Id-dekarbonizzazzjoni u l-emissjonijiet żero
|
3.2.1. |
It-trasport għadu jiddependi miż-żejt għall-94 % tal-ħtiġijiet tal-enerġija tiegħu. It-trasport bit-triq jikkostitwixxi madwar 73 %. It-trasport huwa l-unika industrija tal-UE li żiedet l-emissjonijiet tagħha tas-CO2 mill-1990. |
|
3.2.2. |
Fl-2018, il-KE ppreżentat il-viżjoni tagħha sal-2050 għal futur newtrali għall-klima. Il-kisba ta’ tnaqqis konsiderevoli fl-emissjonijiet ser jirrikjedi approċċ sistematiku integrat. Dan jinkludi l-promozzjoni ta’ (i) effiċjenza tal-vetturi ġenerali, vetturi u infrastruttura b’emissjonijiet baxxi jew mingħajr emissjonijiet; (ii) bidla sal-2050 għal karburanti alternattivi u mingħajr emissjonijiet netti ta’ karbonju; (iii) żieda fl-effiċjenza tas-sistema tat-trasport – billi jsir l-aqwa użu mit-teknoloġiji diġitali u l-ipprezzar intelliġenti u billi jitħeġġu aktar l-integrazzjoni multimodali u l-bidliet lejn modi tat-trasport aktar sostenibbli b’finanzjament suffiċjenti għat-tranżizzjoni u l-estensjoni tan-netwerk tat-trasport pubbliku kif ukoll fiż-żoni rurali. Madankollu, tranżizzjoni lejn ekonomija aktar ekoloġika hija pass diffiċli u ta’ tbatija (4). |
|
3.2.3. |
Huwa stmat li sabiex jinkiseb tnaqqis ta’ 100 % tas-CO2 fit-trasport sal-2050 hemm bżonn investiment ta’ madwar EUR 800 biljun fis-sena, fil-biċċa l-kbira ffinanzjati mis-settur privat (5). Biex jiġi appoġġjat dan l-investiment, hemm bżonn qafas regolatorju b’saħħtu għal finanzi sostenibbli. |
|
3.2.4. |
Fir-rigward tal-approċċ teknoloġikament newtrali, il-KESE jixtieq jenfasizza li t-teknoloġiji ta’ propulsjoni għajr l-elettriku, bħall-idroġenu jew il-karburanti likwidi kompletament ħielsa mill-fossili bħall-HVO100, jipprovdu wkoll potenzjal kbir għal mobilità nadifa (6). Bidla modali lejn it-trasport pubbliku hija wkoll mezz attiv tal-protezzjoni tal-klima. Il-manifattura ta’ batteriji elettriċi ser tkun fattur għall-indipendenza enerġetika, |
|
3.2.5. |
Il-KESE jaqbel li l-implimentazzjoni tal-mira tal-Organizzazzjoni Marittima Internazzjonali (OMI) għat-trasport bil-baħar għandha tiġi rikonoxxuta bħala l-ewwel prijorità għas-settur, bl-2023 tkun it-tragward importanti biex jiġu implimentati l-miżuri li għandhom l-għan li jnaqqsu l-emissjonijiet u biex tiġi definita d-direzzjoni f’termini ta’ karburanti futuri. |
|
3.2.6. |
L-investiment f’infrastruttura tal-karburanti nadifa u alternattiva jieħu l-ħin u jiswa l-flus għall-mezzi kollha u għandu jkun akkumpanjat minn inċentivi korrispondenti sabiex isir użu mill-infrastruttura intenzjonata, l-ewwel nett billi tiġi pprovduta l-informazzjoni kollha meħtieġa mill-utenti permezz ta’ pjattaformi miftuħa. |
3.3. Il-fatalitajiet tat-trasport jiġu eliminati, is-sewqan awtonomu u l-mobilità bħala servizz
|
3.3.1. |
95 % tal-inċidenti kollha tat-traffiku fit-toroq Ewropej huma dovuti għal żball mill-bniedem, fejn aktar minn 25 300 persuna tilfet ħajjitha fl-2017 u 1,2 miljun persuna sfaw midruba, bl-ispiża tal-inċidenti tammonta għal EUR 120 biljun fis-sena. |
|
3.3.2. |
It-teknoloġija tat-trasport fuq l-art x’aktarx ser tiġi rivoluzzjonata mid-diġitalizzazzjoni u mill-awtomatizzazzjoni: il-KESE jinnota li din it-teknoloġija ġdida għandha l-kapaċità li ttejjeb l-effiċjenza tas-suq tat-trasport kif ukoll li tipprovdi data analitika biex tassisti l-kontroll u l-infurzar tal-leġislazzjoni eżistenti u l-protezzjoni tad-drittijiet tal-bniedem u d-drittijiet soċjali. |
|
3.3.3. |
Id-diġitalizzazzjoni ser tkun ukoll is-soluzzjoni biex jiġu żviluppati mudelli ġodda tas-suq, inklużi diversi tipi ta’ pjattaformi u l-ekonomija kollaborattiva, li għadha ’l bogħod milli tkun kompletament żviluppata u x’aktarx mhux ser tkopri ż-żoni rurali fejn it-trasport pubbliku mhuwiex disponibbli. Il-KESE jistieden lill-KE tiżgura s-sikurezza tal-mezzi tat-trasport kondiviż, bl-ewwel wieħed ikun l-iscooters elettriċi. |
|
3.3.4. |
Bl-introduzzjoni tas-sewqan awtomatiku, għandu jkun possibbli li l-imwiet jitnaqqsu b’mod sinifikanti, jew saħansitra jiġu eliminati kompletament. Madankollu, il-KESE jemmen li l-karozzi mingħajr sewwieq ser jiġu aċċettati biss meta dawn jipprovdu l-istess livell ta’ sikurezza bħal sistemi oħra ta’ trasport għall-passiġġieri, bħall-ferroviji jew l-inġenji tal-ajru kbar. Il-KESE jinnota li hemm ċerti oqsma problematiċi li jistgħu jagħmluha diffiċli li jiġu aċċettati mill-pubbliku: 1) spejjeż addizzjonali, 2) il-kumplessità dejjem tikber tas-sewqan ta’ karozza (7), 3) il-perjodu twil ta’ żmien fejn it-traffiku jkun imħallat (awtomatiku u manwali), meta n-numru ta’ inċidenti jista’ jiżdied u l-kapaċità fit-toroq tista’ tonqos, 4) tħassib dwar is-sikurezza u ċ-ċibersigurtà, u 5) inċertezzi legali dwar ir-responsabbiltà fil-każ ta’ inċidenti. |
|
3.3.5. |
Skont il-KESE “l-ebda fatalità” tista’ tiġi inkluża fl-analiżi: għandha tingħata prijorità lill-armonizzazzjoni tar-regoli nazzjonali dwar il-kodiċi tat-triq u tas-sanzjonijiet relatati; l-aċċessibbiltà finanzjarja għall-vetturi “sikuri” ġodda għall-konsumaturi u n-negozji; il-bniedem biss, bħala tali, jista’ jagħmel għażliet “etiċi” u li l-magni jridu jakkumpanjaw lill-bniedem u mhux jissostitwixxuh; tnaqqis tal-primjums mill-kumpaniji tal-assigurazzjoni biex in-nies jiġu inċentivati jixtru vetturi aktar sikuri; kwalunkwe regolament ġdid dwar l-aċċess għad-data għall-vetturi għandu jsegwi l-prinċipju tas-sigurtà l-ewwel. |
|
3.3.6. |
Is-soluzzjonijiet ta’ mobilità konnessa u awtomatizzata fil-modi kollha tat-trasport, inkluż it-trasport pubbliku, jirrappreżentaw qasam importanti tal-innovazzjoni fejn l-UE għandha l-potenzjal li ssir mexxejja dinjija. Dan jista’ jiġi żviluppat biss permezz ta’ kooperazzjoni li tinvolvi sforzi u investimenti pubbliċi u privati. |
|
3.3.7. |
Il-"mobilità bħala servizz" tiddeskrivi bidla lil hinn mill-mezzi tat-trasport bil-vetturi privati u lejn it-trasport pubbliku u soluzzjonijiet ta’ mobilità li jintużaw bħala servizz (8). Il-kunċett ewlieni tal-“mobilità bħala servizz” huwa li toffri lill-vjaġġaturi soluzzjonijiet ta’ mobilità bbażati fuq il-ħtiġijiet tal-ivvjaġġar tagħhom. Il-“mobilità bħala servizz” tqis lis-sistema kollha tat-trasport bħala entità waħda. Il-mobilità fuq talba (on-demand) tista’ tgħin ukoll biex ittejjeb l-aċċess għal mobilità għaċ-ċittadini li jgħixu f’żoni remoti jew li jesperjenzaw diffikultajiet ta’ mobilità (pereżempju l-anzjani u/jew il-persuni b’diżabilità). |
3.4. Investiment
|
3.4.1. |
Il-KESE jirrikonoxxi li f’ħafna żoni fl-Ewropa, in-netwerk attwali tal-infrastruttura tat-trasport mhuwiex effiċjenti. Sabiex tiġi antiċipata d-domanda dejjem tiżdied għas-servizzi tat-trasport, huma meħtieġa ammonti sinifikanti ta’ investiment pubbliku u privat biex tinbena u tittejjeb l-infrastruttura tat-trasport. |
|
3.4.2. |
It-tlestija tan-netwerk TEN-T fil-ħin, b’kopertura ġeografika ottimizzata, għandha tkun prijorità assoluta: in-netwerk ewlieni tat-TEN-T sal-2030 u n-netwerk komprensiv sal-2050 jew qabel. Biex jinkiseb in-netwerk ewlieni biss hemm bżonn investimenti ta’ madwar EUR 500 biljun, mingħajr ma jitqiesu r-reżiljenza u t-titjib tal-infrastruttura eżistenti. Dawn l-investimenti ma jistgħux jiġu ffinanzjati biss mill-għotjiet tal-FNE jew mill-istrumenti tal-UE, u r-riżorsi tal-Istati Membri x’aktarx li mhumiex biżżejjed. Hemm riskju konkret ta’ dewmien sostanzjali. |
|
3.4.3. |
L-għotjiet ser ikomplu jaqdu rwol importanti fil-politika tal-investiment tal-UE fis-settur tat-trasport, b’mod partikolari f’dawk il-każijiet fejn l-investimenti tas-suq huma aktar diffiċli biex jitwettqu. Madankollu, it-taħlita tal-għotjiet ma’ sorsi oħra ta’ finanzjament, bħas-self mill-Bank Ewropew tal-Investiment jew mis-settur privat, u l-mobilizzazzjoni ta’ investituri mis-settur pubbliku u privat inkluża l-kooperazzjoni pubblika u privata, huma għodod addizzjonali essenzjali. |
|
3.4.4. |
“Il-KESE jitlob li jsir investiment fit-teknoloġija u l-infrastruttura li fuqhom jista’ jinbena t-trasport diġitali, b’mod partikolari l-ġestjoni tat-traffiku u s-sistemi ta’ kontroll: SESAR[…] ERTMS […] u C-ITS. Barra minn hekk, il-konnessjonijiet tal-5G iridu jsiru disponibbli tul in-netwerk ewlieni tat-TEN-T. L-istrumenti ta’ finanzjament tal-UE bħall-Faċilità Nikkollegaw l-Ewropa, l-InvestEU u l-Orizzont 2020 għandhom jagħtu prijorità lil dawn l-impriżi” (9). |
|
3.4.5. |
“Il-KESE […] jikkunsidra li […] sistema ta’ pedaġġ tat-triq, konformi mal-prinċipji ta’ “min juża jħallas” u “min iniġġes iħallas”, ikollha effett pożittiv jekk id-dħul diġà jkun ġie assenjat” (10). |
4. L-enerġija
4.1. Suq uniku għall-enerġija
|
4.1.1. |
Fl-2016, il-fatturat tas-settur tal-enerġija tal-UE kien ta’ EUR 1 881 biljun u impjega direttament madwar 1 630 000 persuna. |
|
4.1.2. |
L-Ewropej kollha għandu jkollhom aċċess għal enerġija sigura, sostenibbli u affordabbli. Dan huwa l-objettiv primarju tal-Unjoni tal-Enerġija. Il-KESE jesprimi d-dispjaċir tiegħu għad-differenzi sinifikanti fil-prezzijiet tal-enerġija fl-Istati Membri, li juri nuqqas kbir fis-Suq Uniku tal-Enerġija. Bl-implimentazzjoni tal-Unjoni tal-Enerġija tal-UE u tas-Suq Uniku Diġitali, huwa mistenni li apparti l-komponent tat-taxxa, il-prezzijiet jikkonverġu.
Id-diġitalizzazzjoni bbażata fuq il-bniedem fir-rigward tas-settur tal-enerġija hija kruċjali għall-UE, peress li tista’ tippermetti li l-konsumaturi u l-prosumaturi tal-enerġija jkunu fil-qalba tal-kwistjoni u peress li tikkontribwixxi għal disinn ġdid għas-swieq tal-enerġija. |
4.2. Id-diġitalizzazzjoni u t-teknoloġiji l-ġodda
|
4.2.1. |
Fil-kuntest tal-Pjan SET, id-diġitalizzazzjoni tipprovdi opportunitajiet ġodda għall-fornituri billi tottimizza l-assi prezzjużi tagħhom, tintegra enerġiji rinnovabbli minn riżorsi varji u distribwiti, u tnaqqas l-ispejjeż operazzjonali; filwaqt li fl-istess ħin, għandha tiffavorixxi lil kulħadd billi tnaqqas il-kontijiet tal-enerġija għall-pubbliku u għan-negozji, permezz ta’ effiċjenza enerġetika u parteċipazzjoni f’mekkaniżmi ta’ domanda flessibbli. Il-KESE jistieden lill-KE taċċessa r-riżultati miksuba u fejn meħtieġ tieħu azzjoni ulterjuri. |
4.3. Il-grilja tal-enerġija intelliġenti u s-sorsi ta’ enerġija rinnovabbli
|
4.3.1. |
L-ispejjeż ta’ ċerti sorsi rinnovabbli huma stmati li diġà jinsabu qrib il-prezzijiet tas-suq attwali. |
|
4.3.2. |
Is-soluzzjonijiet tal-enerġija distribwita u l-kontrolli intelliġenti qed jorħsu. Il-grilji intelliġenti huma komponent prinċipali ta’ din is-sistema emerġenti; bid-diġitalizzazzjoni ser jgħinu jikkollegaw ambjenti ġodda tal-enerġija. Is-sistemi intelliġenti tal-enerġija tal-futur mhux se jiżviluppaw b’mod iżolat, iżda se jikkollegaw – b’mod diġitali u fiżiku – tipi differenti ta’ netwerks tal-enerġija u tat-trasport, b’aktar opportunitajiet. L-elettriku x’aktarx ikun l-ewwel settur tal-enerġija li jintlaqat, bid-diġitalizzazzjoni li tippermetti konnessjonijiet aktar b’saħħithom mas-settur tat-tisħin u t-tkessiħ, b’mod partikolari fil-bini u s-settur tal-mobilità, waqt li tiġi promossa parteċipazzjoni msaħħa tal-partijiet interessati fil-ktajjen tal-valur lokali, reġjonali u Ewropej li jinvolvu lill-komunitajiet lokali u lill-prosumaturi fil-komunitajiet tal-enerġija u t-tranżazzjonijiet tal-enerġija u jsaħħu l-innovazzjoni u n-negozji Ewropej. |
|
4.3.3. |
L-Orizzont 2020 iffinanzja sensiela ta’ proġetti ta’ dimostrazzjoni dwar id-distribuzzjoni tal-grilja, il-grilji tat-trażmissjoni, il-ħżin distribwit, il-ħżin fuq skala kbira, is-sorsi ta’ enerġija rinnovabbli u s-sorsi tat-tisħin u t-tkessiħ, li jkopru teknoloġiji għall-konsumatur, teknoloġiji tal-grilja, servizzi anċillari għas-suq, ħżin tal-enerġija u tal-ilma, batteriji, turbini tar-riħ, enerġija fotovoltajka, enerġija solari, enerġija termali, bijogass u mikroġenerazzjoni. Il-KESE jilqa’ l-ħolqien tal-Fond għall-Innovazzjoni li ser jipprovdi appoġġ dejjem akbar għall-proġetti ta’ dimostrazzjoni. |
|
4.3.4. |
Il-KESE jħeġġeġ lill-UE tieħu aktar passi biex jinqered il-faqar enerġetiku. Għandhom jittieħdu miżuri konkreti biex tiġi ffaċilitata r-rinnovazzjoni profonda tal-bini, u fejn ikunu utli għandhom jiġu installati l-pannelli solari għal dawk li jinsabu f’kundizzjonijiet ta’ faqar enerġetiku jew huma f’riskju li jispiċċaw fih. L-UE għandha żżomm f’moħħha li l-fqar ma jistgħux jaffordjaw tali miżuri. |
|
4.3.5. |
Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon il-ħidma tal-Pjattaforma għar-Reġjuni tal-Faħam fi Tranżizzjoni. It-tranżizzjoni tal-enerġija tabilħaqq tħalli impatt fuq xi reġjuni aktar minn oħrajn, speċjalment fejn ikunu kkonċentrati l-estrazzjoni tal-karburanti fossili, il-produzzjoni tal-enerġija u l-produzzjoni intensiva fl-enerġija. Għalhekk, il-bidla strutturali fir-reġjuni u s-setturi intensivi fil-faħam u l-karbonju se jkollha tiġi mmonitorjata b’attenzjoni u ġestita b’mod effettiv, biex tiġi żgurata tranżizzjoni ġusta u soċjalment aċċettabbli li tinkludi lil kull ħaddiem u reġjun. |
|
4.3.6. |
L-industriji intensivi fl-enerġija jinkludu aktar minn 6 miljun impjieg dirett fl-Ewropa u huma l-bażi għall-ktajjen ta’ valur multipli, inklużi s-sistemi ta’ enerġija nadifa. L-emissjonijiet mill-industriji intensivi fl-enerġija jammontaw għal 60 sa 80 % tal-emissjonijiet industrijali. L-isfidi marbutin mad-dekarbonizzazzjoni tas-setturi intensivi fl-enerġija huma enormi u ser jirrikjedu innovazzjonijiet kemm teknoloġiċi kif ukoll mhux teknoloġiċi (eż. mudelli ta’ negozju ġodda). |
4.4. L-investiment fl-enerġija
|
4.4.1. |
It-tisħiħ tas-suq Ewropew tal-enerġija, l-iffaċilitar tat-tranżizzjoni tal-enerġija u l-iżgurar tat-tħaddim sigur tas-sistema kollha jiddependu fuq grilji tat-trażmissjoni adegwati, żviluppati sew u kosteffikaċi fl-Ewropa. |
|
4.4.2. |
L-innovazzjoni, bħall-injezzjonijiet fi grilji tal-gass miksub mill-elettriku, jew l-idroġenu, tista’ twassal għal riżultati sostanzjali u ssir ekonomikament vijabbli jekk tkun appoġġjata b’mod effiċjenti. |
|
4.4.3. |
L-investiment annwali medju fis-settur tal-enerġija fix-xenarji ta’ tnaqqis ta’ 100 % tas-CO2 (11) ikun jammonta għal EUR 547 biljun fis-sena (2,8 % tal-PDG) fil-perjodu 2031-2050, meta mqabbel ma’ EUR 377 biljun (1,9 % tal-PDG) għal-linja bażi. Dawn iċ-ċifri jirrappreżentaw ammont sinifikanti, anki għal ekonomija żviluppata. |
5. Servizzi ta’ Interess Ġenerali
|
5.1. |
Il-linja strateġika ewlenija għandha timplimenta approċċ iffukat fuq il-persuni biex twassal servizzi ta’ interess ġenerali bħala xpruni tat-tkabbir Ewropew sostenibbli. L-aħħar prinċipju li huwa l-għoxrin wieħed tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali jindirizza l-aċċess għas-servizzi essenzjali, u jiddikjara li kulħadd għandu d-dritt li jkollu aċċess għal servizzi essenzjali ta’ kwalità tajba, inklużi l-ilma, is-sanitazzjoni, l-enerġija, it-trasport, is-servizzi finanzjarji u l-komunikazzjonijiet diġitali. Biex dan jidħol fis-seħħ, huma meħtieġa miżuri speċifiċi ta’ żvilupp sostenibbli u ta’ koeżjoni. |
|
5.2. |
Iċ-ċittadini u n-negozji qed jitolbu governanza aktar miftuħa, trasparenti, responsabbli u effettiva. Meta jintlaħqu l-ekonomiji ta’ skala u l-aġilità billi jiġu adottati arkitetturi tal-cloud computing dawn jgħinu biex nimxu lejn il-gvern elettroniku, is-saħħa elettronika, l-akkwist elettroniku u l-fatturazzjoni elettronika, biex b’hekk is-servizzi pubbliċi jkunu jistgħu jaqsmu l-informazzjoni u jagħmluha aktar faċli għaċ-ċittadini u n-negozji biex jinteraġixxu. |
|
5.3. |
Hemm riskju li l-anzjani jew il-konsumaturi illitterati fil-qasam diġitali jiġu esklużi bħala riżultat tad-diġitalizzazzjoni kompluta tas-servizzi ta’ interess ġenerali. Għaldaqstant, għandhom jinżammu xi punti ta’ aċċess konvenzjonali għal dawn is-servizzi. |
|
5.4. |
Il-KESE jirrakkomanda li s-Semestru Ewropew jinkludi dispożizzjonijiet dwar ir-responsabbiltà u t-trasparenza tal-allokazzjoni tas-servizzi ta’ interess ġenerali fl-Istati Membri kif ukoll l-aċċess u l-funzjonament tajjeb tas-servizzi. |
|
5.5. |
Ħafna ċittadini fl-Unjoni Ewropea jiffaċċjaw, f’livelli differenti, diffikultajiet ekonomiċi serji biex jaċċessaw servizzi essenzjali, fost l-oħrajn fl-oqsma tal-akkomodazzjoni, l-enerġija, il-komunikazzjonijiet elettroniċi, it-trasport, l-ilma, il-kura tas-saħħa u s-servizzi soċjali. |
|
5.6. |
Nuqqas ta’ aċċess għas-servizzi ta’ interess ġenerali jista’ jiddependi fuq firxa ta’ fatturi: dan jista’ jkun ekonomiku, ġeografiku, soċjali (trattament inugwali), fiżiku (minħabba diżabilità) jew il-fatt li ma jkunx xieraq għall-ħtiġijiet u/jew il-progress tekniku (spariġġ/livell inadegwat ta’ kwalità u/jew ta’ sikurezza). It-teknoloġiji diġitali jistgħu jgħinu biex jingħelbu wħud minn dawn l-isfidi. |
|
5.7. |
Fil-każ ta’ servizzi tal-kura tas-saħħa, id-diġitalizzazzjoni għandha l-potenzjal li twassal prevenzjoni, dijanjożi u trattament aħjar tal-mard. Għodod bħar-rekord elettroniku tas-saħħa jistgħu jippermettu lill-konsumaturi jkollhom aċċess kontinwu għall-istorja medika u l-preskrizzjonijiet farmaċewtiċi tagħhom. L-apps tas-saħħa mobbli u l-konsultazzjonijiet mediċi onlajn jistgħu jipprovdu appoġġ eċċellenti lill-pazjenti u lill-konsumaturi fl-isforzi tagħhom biex jibqgħu b’saħħithom u jevitaw il-mard, speċjalment għal dawk li jgħixu f’żoni remoti. Madankollu, il-benefiċċji tal-prodotti u s-servizzi diġitali tas-saħħa jinvolvu riskji serji fir-rigward tal-privatezza, is-sigurtà u s-sikurezza tal-pazjenti, peress li l-vjolazzjoni tar-rekords u d-data tas-saħħa personali maħżuna f’ambjenti tal-kura tas-saħħa jistgħu jsiru aktar frekwenti. L-UE għandha tiżviluppa qafas regolatorju komprensiv biex tiżgura approċċ armonizzat. |
|
5.8. |
Minħabba ż-żieda fl-użu tas-servizzi u tal-prodotti tas-saħħa diġitali, mhux l-inqas f’ambjent transkonfinali, huwa importanti wkoll li jiġi armonizzat l-approċċ għar-responsabbiltà fir-rigward ta’ tali servizzi u prodotti madwar l-UE. Għandhom jiġu stabbiliti miżuri leġislattivi bħal sorveljanza tas-suq u infurzar tal-liġi b’saħħithom, kif ukoll għodod ta’ rimedju effiċjenti għall-prodotti u s-servizzi tas-saħħa diġitali, sabiex jikkontribwixxu għall-protezzjoni effettiva tal-konsumaturi tal-UE. |
|
5.9. |
Il-KESE jħeġġeġ lill-KE tiżviluppa qafas xieraq li s-sistemi tal-kura tas-saħħa nazzjonali jkunu jistgħu jikkondividu għall-finijiet ta’ riċerka u ta’ innovazzjoni żviluppati mill-istituzzjonijiet u l-kumpaniji tal-UE fir-rigward tad-data dwar is-saħħa taċ-ċittadini tal-UE skont ir-Regolament Ġenerali dwar il-Protezzjoni tad-Data, jiġifieri taħt kundizzjonijiet stretti ta’ privatezza u anonimità. |
|
5.10. |
Fil-każ tas-servizzi ta’ interess ġenerali, l-operaturi għandhom jipprovdu servizzi b’mod diġitali filwaqt li jżommu mezzi oħra aċċessibbli għal dawk li mhumiex konnessi kemm jekk din tkun l-għażla tagħhom kif ukoll għax ma jkunux jistgħu. |
|
5.11. |
Is-servizzi ta’ interess ġenerali fit-trasport pubbliku huma kruċjali biex tittejjeb il-kwalità tal-ħajja u jintlaħqu l-għanijiet bażiċi tal-UE. Hemm bżonn ta’ diskrezzjoni wiesgħa għall-awtoritajiet pubbliċi biex jipprovdu, jikkummissjonaw u jorganizzaw is-servizzi ta’ interess ġenerali. |
6. 5G
6.1. It-tnedija tal-5G fis-Suq Uniku
|
6.1.1. |
L-awtoritajiet pubbliċi bdew jieħdu miżuri biex jiffaċilitaw l-introduzzjoni tal-5G fis-Suq Uniku inklużi l-assenjazzjonijiet tal-ispettru tal-5G. Fix-xhur li ġejjin, l-operaturi Ewropej tal-mowbajl għandhom jippreparaw biex jintroduċu u jwettqu testijiet f’kundizzjonijiet “reali”, peress li l-ewwel smartphones u terminals bil-5G huma mistennija li jkunu disponibbli fl-ewwel nofs tal-2019. Madankollu, tnax-il Stat Membru biss lestew jew nedew mill-inqas irkant wieħed tal-ispettru, sal-bidu ta’ Diċembru 2018. |
|
6.1.2. |
Fil-livell internazzjonali, il-pajjiżi kollha qed jikkompetu biex ikunu minn tal-ewwel li jniedu l-5G mal-pajjiż kollu. L-UE qiegħda tikkompeti wkoll. Il-ħames bejjiegħa ewlenin ta’ infrastruttura jinkludu żewġ fornituri Ewropej, tnejn Ċiniżi, u wieħed Korean. L-ebda waħda mill-kumpaniji Ewropej ewlenin mhi minn ta’ quddiem biex tipproduċi apparat u chipsets tal-5G. |
|
6.1.3. |
Il-KESE jwissi li l-kompetittività tal-industriji Ewropej bħalma huma l-industriji tat-trasport u l-karozzi, l-enerġija, il-kimiki u l-farmaċewtiċi, il-manifattura, inklużi l-SMEs, u dawk tal-finanzi, fejn l-Ewropa hija quddiem nett, ser tiddependi fuq il-kapaċità li jiġu integrati u użati s-servizzi tal-5G. |
|
6.1.4. |
Il-KESE huwa konxju li x-xjenzati jwissu kontra l-perikli potenzjali tar-radjazzjoni elettromanjetika għas-saħħa tal-bniedem u l-ambjent minħabba l-5G, speċjalment minħabba l-emissjonijiet tal-frekwenza tar-radju qawwija ħafna u li għandhom penetrazzjoni b’saħħitha fil-binjiet u f’postijiet oħrajn fil-magħluq. Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni biex tara li jitwettaq studju tal-impatt bijoloġiku tar-radjazzjoni tal-5G u tar-riskju ta’ interferenza ma’ firxiet oħrajn tal-frekwenza. |
6.2. Il-ħtiġijiet tal-investiment għall-5G
|
6.2.1. |
L-investimenti minn atturi fis-suq fl-Ewropa għall-5G huma stmati bejn EUR 60-100 biljun fis-sena għall-ħames snin li ġejjin. Dawn ser jipprovdu konnettività tal-gigabits lill-ixpruni soċjoekonomiċi Ewropej ewlenin kollha. Sabiex tittejjeb il-konnettività fiż-żoni rurali ser ikun hemm bżonn investiment ulterjuri ta’ EUR 127 biljun. |
|
6.2.2. |
Il-5G ser tgħolli t-teknoloġija mobbli u tal-Internet għall-istatus ta’ Teknoloġija għal Użu Ġenerali li ser taffettwa l-produttività u l-attività ekonomika f’firxa wiesgħa ta’ industriji li jimmaniġġjaw għadd akbar ta’ apparati u volum akbar ta’ data, filwaqt li tippermetti l-użu massiv tal-Internet tal-oġġetti u tiżviluppa Servizzi ta’ Missjonijiet Kritiċi. |
7. Kummenti speċifiċi
|
7.1. |
Barra minn hekk, il-KESE jistieden lill-istituzzjonijiet tal-UE biex iqisu b’mod profond l-isfidi li ġejjin, li l-Kumitat diġà ħadem u se jkompli jaħdem fuqhom fil-futur, bħala kwistjonijiet importanti li għandhom jiġu indirizzati fil-kuntest ta’ din l-Opinjoni:
|
Brussell, is-17 ta’ Lulju 2019.
Il-President
tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew
Luca JAHIER
(1) ĠU C 227, 28.6.2018, p. 86.
(2) ĠU C 367, 10.10.2018, p. 9.
(4) ESPAS, Challenges and choices for Europe (Sfidi u għażliet għall-Ewropa), April 2019.
(5) COM(2018) 773 final.
(6) ĠU C 345, 13.10.2017, p. 52, ĠU C 262, 25.7.2018, p. 75.
(7) ĠU C 440, 6.12.2018, p. 191.
(8) ĠU C 345, 13.10.2017, p. 52.
(9) ĠU C 345, 13.10.2017, p. 52.
(10) ĠU C 81, 2.3.2018, p. 195.
(11) COM(2018) 773 final.
(12) ĠU C 190, 5.6.2019, p. 24, ĠU C 110, 22.3.2019, p. 33.
(13) ĠU C 228, 5.7.2019, p. 37.
(14) ĠU C 34, 2.2.2017, p. 44.
(15) ĠU C 424, 26.11.2014, p. 46; ĠU C 288, 31.8.2017, p. 75
(16) ĠU C 34, 2.2.2017, p. 44; ĠU C 345, 13.10.2017, p. 52; ĠU C 262, 25.7.2018, p. 86
(17) Final study on The ethics of Big Data: Balancing economic benefits and ethical questions of Big Data in EU policy context (L-etika tal-Big Data: nibbilanċjaw il-benefiċċji ekonomiċi u l-kwistjonijiet etiċi dwar il-Big Data fil-kuntest ta’ politika tal-UE); ĠU C 242, 23.7.2015, p. 61.
(18) ĠU C 303, 19.8.2016, p. 1.
(19) ĠU C 237, 6.7.2018, p. 38; ĠU C 341, 21.11.2013, p. 92; ĠU C 110, 22.3.2019, p. 141.
(20) ĠU C 228, 5.7.2019, p. 95, ĠU C 143, 22.5.2012, p. 125.
(21) ĠU C 143, 22.5.2012, p. 125; ĠU C 271, 19.9.2013, p. 153; ĠU C 424, 26.11.2014, p. 64; ĠU C 264, 20.7.2016, p. 117.
(22) ĠU C 191, 29.6.2012, p. 142.
(23) ĠU C 228, 5.7.2019, p. 74; ĠU C 75, 10.3.2017, p. 40; ĠU C 81, 2.3.2018, p. 176.
(24) ĠU C 487, 28.12.2016, p. 86.
(25) Information Report of Consultative Commission of European Economic and Social Committee on Industrial Change on Fostering incremental innovation in high manufacturing areas (Mhux disponibbli bil-Malti); ĠU C 332, 8.10.2015, p. 36; ĠU C 299, 4.10.2012, p. 12.
(26) ĠU C 125, 21.4.2017, p. 74.
(27) ĠU C 440, 6.12.2018, p. 8, ĠU C 227, 28.6.2018, p. 86.
(28) ĠU C 288, 31.8.2017, p. 107; ĠU C 81, 2.3.2018, p. 209; ĠU C 237, 6.7.2018, p. 32.
(29) ĠU C 345, 13.10.2017, p. 52 , ĠU C 227, 28.6.2018, p. 11 .