23.12.2009   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 318/29

—

iniedu proċess ta’ żvilupp ekonomiku (l-istrutturar tal-katini ta’ produzzjoni, l-organizzazzjoni ta’ diversi fergħat ta’ attività, eċċ.);

—

jistabbilixxu proċess ta’ żvilupp soċjali (it-twaqqif ta’ servizzi tas-saħħa u l-edukazzjoni, eċċ.);

—

jibdew jindirizzaw il-ġestjoni ambjentali (il-preservazzjoni tal-bijodiversità, l-immaniġġjar tal-emissjonijiet tas-CO2, eċċ.).

1.4.1

L-għan ta’ dawn iċ-ċertifikazzjonijiet huwa li tiġi rrispettata n-natura multidimensjonali tal-kummerċ ġust:

1.4.2

Minkejja l-progress li sar fl-awtoregolazzjoni, il-KESE jixtieq jiġbed l-attenzjoni għall-ħtieġa li l-mudell jiġi bbażat fuq is-sistema taċ-ċertifikazzjoni Ewropea li, fost affarijiet oħra, tirrikjedi li l-konformità mar-rekwiżiti tekniċi tkun soġġetta għal monitoraġġ estern minn korp indipendenti akkreditat – mingħajr preġudizzju għar-rekwiżit tal-konformità mad-dispożizzjonijiet legali ġenerali li jirregolaw is-suq tal-prodotti tal-ikel.

2.1

Din l-opinjoni tindirizza speċifikament il-kummerċ ġust fih innifsu, jiġifieri s-sħubija kummerċjali alternattiva li torbot lill-produttur mal-konsumatur f’relazzjoni li nbniet matul dawn l-aħħar għexieren ta’ snin mill-moviment ewlieni għall-kummerċ ġust. Jeżistu skemi oħra għall-assigurazzjoni tas-sostenibbiltà marbuta mal-kummerċ iżda dawn mhumiex qed jiġu ttrattati hawnhekk, għax dawn l-iskemi ma jikkorrispondux għall-kriterji kollha tal-kummerċ ġust imsemmija fil-punt 1.4.1.

2.2

Il-kummerċ ġust ġie żviluppat bil-għan li jinbnew relazzjonijiet ekonomiċi mal-produtturi tal-pajjiżi li qed jiżviluppaw li ġew marġinalizzati fil-kummerċ internazzjonali. Il-kummerċ ġust għandu l-għan li jintlaħaq żvilupp sostenibbli u jġib miegħu sfidi soċjali importanti għall-pajjiżi tan-Nofsinhar. Huwa jimmira li jgħin biex jitnaqqas il-faqar, speċjalment permezz tal-appoġġ tiegħu għall-organizzazzjonijiet tal-produtturi. Fil-pajjiżi tat-Tramuntana, jimmira li jrawwem mudell ta’ konsum aktar sostenibbli.

2.3

Dan il-qasam, li għadu żgħir u li qed jevolvi, qed jikber b’pass mgħaġġel u qed jiġbed interess dejjem akbar fost il-konsumaturi Ewropej.

2.4

Madanakollu, il-fiduċja tal-konsumaturi għad trid tiġi kkonsolidata għax anke jekk dawn jemmnu fil-kunċett tal-kummerċ ġust, ħafna minnhom jgħidu li hemm nuqqas ta’ tagħrif u li jħossu li jistgħu jsiru xi abbużi mill-intrapriżi l-kbar jew mill-bejjiegħa bl-imnut.

2.5

Iżda ċ-ċirkoli speċjalizzati xorta waħda jibqgħu punti importanti għall-prodotti tal-kummerċ ġust. Dawn l-istrutturi huma ħafna, ta’ daqs żgħir u apprezzati mill-konsumaturi.

3.1

L-Artikolu 23 tal-Istqarrija Universali dwar il-Jeddijiet tal-Bniedem tal-1948 jgħid li: “Kull min jaħdem għandu l-jedd għal ħlas ġust u favorevoli li jiżgura lilu u lill-familja tiegħu għajxien li jixraq lid-dinjità umana”.

3.2

L-attivitajiet tal-kummerċ ġust bdew fis-snin ħamsin fl-Istati Uniti, imbagħad fir-Renju Unit u wara fil-bqija tal-Ewropa, bħala reazzjoni għall-fatt li n-nies bdew jirrealizzaw x’kienu d-danni soċjali u ambjentali kkawżati mill-katini tal-importazzjoni tal-pajjiżi industrijalizzati.

3.3

Fl-1964, il-UNCTAD (United Nations Conference in Trade and Development) ikkundannat l-inugwaljanzi fit-termini tal-kummerċ u wissiet lill-komunità internazzjonali dwar in-natura mhux sostenibbli, mil-lat uman u soċjali, tar-regoli li fuqhom huwa msejjes il-kummerċ internazzjonali. Il-pajjiżi tan-Nofsinhar jinsistu fuq il-ħtieġa għall-kummerċ ġust (“Trade, not aid”).

3.4

Dati importanti fil-kummerċ ġust:

3.5

Ir-regoli tal-organizzazzjoni dinjija tal-kummerċ (WTO – World Trade Organisation) ma jqisux l-aspetti umani, soċjali u ambjentali. Il-bżonn li din is-sitwazzjoni titranġa jġiegħel lin-nies jagħmlu skambji kummerċjali li jirrispettaw il-valuri umani. Għal dawn in-nies il-kummerċ ġust huwa prova li d-dinja tista’ tinbidel. Il-kummerċ ġust jippromovi t-trasparenza, il-gvernanza tajba u r-responsabbiltà u għaldaqstant jikkontribwixxi għall-iżvilupp sostenibbli.

4.1

L-għan tal-kummerċ ġust, u b’mod aktar ġenerali, tal-konsum etiku, responsabbli u ċivili, huwa li jiġu ddefiniti l-mezzi kif dan is-suċċess miksub fost il-pubbliku ġenerali jinżamm b’mod permanenti, billi:

4.2

Il-KESE jinnota li fit-tfassil tal-istandards għall-Kummerċ Ġust tqiesu d-drittijiet fundamentali tax-xogħol (ILO), ir-rispett għall-istandards ambjentali u tal-bijodiversità u l-ħlas aħjar lill-produtturi fir-relazzjonijiet tal-kummerċ internazzjonali.

4.3

Għal xi wħud l-espressjoni “kummerċ ġust” tista’ tidher bħala waħda li tikkontradixxi lilha nnifisha, peress li l-liġijiet tas-suq m’għandhom l-ebda valur uman. Iżda l-fatt li jingħaqdu l-kummerċ u d-djalogu soċjali bil-għan li tissaħħaħ il-ġustizzja fil-kummerċ dinji se tkun sfida għas-seklu 21 li għaliha l-KESE jixtieq jagħti l-kontribut tiegħu. Dan għaliex b’hekk ikun jista’ jintlaħaq żvilupp sostenibbli billi jiġu offruti kundizzjonijiet aħjar għall-kummerċ u jiġu ggarantiti d-drittijiet tal-produtturi u tal-ħaddiema li ma ntlaħqux miċ-ċiklu ta’ Doha.

4.4

L-introduzzjoni ta’ tikketti u kodiċi ġodda mnedija minn atturi ġodda fis-settur li jistqarru li jipprattikaw il-kummerċ ġust, toħloq ukoll konfużjoni fost il-konsumaturi. Bir-riskju li jiddgħajjef il-kunċett, il-prinċipji tiegħu u l-kriterji li jiddefinixxuh, l-għadd kbir ta’ sistemi ta’ referenza u ta’ garanziji joħloq iċ-ċans li jsiru arranġamenti kummerċjali opportunistiċi bbażati fuq sistemi ta’ garanzija li jiswew inqas għal dawk li jħallsu l-ispejjeż li ħafna drabi jkunu fil-livelli aktar baxxi tal-katini tal-industrija, iżda li jinvolvu wkoll inqas appoġġ għall-iżvilupp tal-pajjiżi emerġenti. Il-Kumitat jixtieq jara sistema ta’ ċertifikazzjoni internazzjonali mmexxija minn organizzazzjonijiet tal-kummerċ ġust (ara l-proposti preċedenti dwar it-terminoloġija), soġġetta għat-twaqqif ta’ korp ta’ monitoraġġ indipendenti akkreditat u, naturalment, għall-konformità mal-leġiżlazzjoni attwali dwar l-ikel.

4.5

Il-KESE jitlob li l-prodotti kollha tal-kummerċ ġust ikunu ggarantiti bl-istess kriterji fil-pajjiżi kollha tal-Unjoni Ewropea. Sal-lum għadha ma teżistix definizzjoni uffiċjali Ewropea tal-kummerċ ġust li għandha saħħa legali. Il-KESE jaqbel mad-definizzjoni konġunta adottata minn FINE (in-netwerk tal-FLO, IFAT, NEWS! u EFTA) u użata mill-Kummissjoni Ewropea f’komunikazzjoni reċenti dwar il-Kummerċ Ġust (1):

“Il-kummerċ ġust huwa sħubija ta’ kummerċ, imsejjes fuq id-djalogu, it-trasparenza u r-rispett, li l-għan tiegħu huwa li tinkiseb ġustizzja akbar fil-kummerċ dinji. Dan jagħti kontribut lill-iżvilupp sostenibbli billi joffri kundizzjonijiet aħjar għall-kummerċ, billi jiżgura d-drittijiet tal-produtturi u tal-ħaddiema marġinalizzati, speċjalment dawk tan-Nofsinhar tad-dinja.

L-organizzazzjonijiet tal-Kummerċ Ġust (appoġġjati mill-konsumaturi) jimpenjaw ruħhom attivament fl-appoġġ lill-produtturi, li jqajmu kuxjenza fost il-pubbliku u li jagħmlu kampanja favur it-tibdil fir-regoli u l-prattiki tal-kummerċ internazzjonali konvenzjonali.”

5.1

Il-kummerċ ġust jiżgura li l-produtturi jitħallsu tajjeb kemm jista’ jkun, b’mod stabbli u li jkollhom dħul biżżejjed biex jgħixu sew, kif stipulat mill-organizzazzjonijiet tal-produtturi u t-trade unions f’kull reġjun u pajjiż ikkonċernat.

5.2

Il-prezz għandu jiġi ddeterminat skont il-medja tal-ispejjeż tal-produzzjoni, skont:

5.3

Il-kummerċ ġust għandu jkollu ċerti rekwiżiti, bħall-projbizzjoni tal-isfruttament fix-xogħol, speċjalment dak li jinvolvi t-tfal, kif ukoll ir-rispett tal-istandards tal-Organizzazzjoni Dinjija tax-Xogħol (ILO), anke meta dan ma jkunx mitlub mil-liġijiet soċjali tal-pajjiż.

5.4

Il-kummerċ ġust jiżgura l-ħlas parzjali minn qabel għall-prodotti tal-ikel sabiex il-produtturi jkunu jistgħu jiffinanzjaw il-materja prima.

5.5

Bla dubju l-proċess tal-manifattura tal-prodotti tal-ikel għandu jirrispetta l-ambjent, ir-riżorsi naturali u l-liġijiet fis-seħħ tal-Unjoni Ewropea.

5.6

Minħabba l-kummerċ ġust, jinħolqu impjiegi li huma soċjalment utli kemm ’il fuq kif ukoll ’l isfel fil-katina (u jwassal ukoll sabiex dawk l-aktar dgħajfa fis-soċjetà jerġgħu jsibu d-dinjità permezz tax-xogħol).

5.7

Il-kummerċ ġust jiżgura li ġenwinament ikun hemm traċċabbiltà u trasparenza totali, permanenti u pubblika tal-attivitajiet fl-istadji kollha tal-katina tal-proċess (kuntest, prezz, marġni, eċċ.).

5.8

Permezz tal-kummerċ ġust għandha tinbet ekonomija bbażata fuq is-solidarjetà f’perspettiva ta’ żvilupp sostenibbli.

5.9

Il-kummerċ ġust għandu jiġi ġġudikat biss fuq azzjonijiet u impenji preċiżi u mhux sempliċement fuq intenzjonijiet tajba.

5.10

Il-kummerċ ġust huwa mod stabbilit sew kif titnieda politika dinjija ġdida għall-ikel li tirrispetta d-drittijiet tal-bniedem.

6.1

Il-prodotti tal-ikel jiffurmaw il-biċċa l-kbira tad-dħul tal-kummerċ ġust. Fost dawn il-prodotti, il-kafè jiġi l-ewwel: prodotti oħra huma t-te, iċ-ċikkulata, il-frott imqadded, il-ħwawar, ir-ross, iċ-ċereali, iz-zokkor, l-għasel u l-ġamm. Dan l-aħħar dehru wkoll xi prodotti friski fis-suq iżda għadhom mhux mifruxa fin-netwerks tal-kummerċ ġust, minħabba li ma jmexxux daqshekk. Madankollu, qed naraw żieda qawwija fil-bejgħ tal-prodotti friski minn mindu l-koperattivi tal-konsumaturi u bejjiegħa bl-imnut privati oħra bdew ibigħu l-prodotti tal-kummerċ ġust.

6.2

Il-kummerċ ġust immirat biex jgħin itejjeb is-sitwazzjoni tal-produtturi ż-żgħar tal-pajjiżi li qed jiżviluppaw għandu jippermetti t-twaqqif ta’ katini kumplessi tal-produzzjoni tal-ikel sabiex jinħolqu impjiegi li huma soċjalment sostenibbli.

6.3

Il-kummerċ ġust għandu jkun jista’ jitfa’ l-enfasi fuq il-ħtieġa li jiġu influwenzati parti ikbar mill-katini tal-produzzjoni biex dan il-proċess jingħata aktar importanza politika, filwaqt li jiġu rrispettati l-interessi tal-produtturi.

7.1

Il-pajjiżi kollha involuti fil-produzzjoni agrikola tal-kummerċ ġust huma pajjiżi tan-Nofsinhar. Il-kummerċ ġust, permezz tat-trasparenza relattiva tal-proċess ta’ negozjar tiegħu, xeħet id-dawl fuq kemm parti żgħira biss mill-prezz li jħallas il-konsumatur tibbenefika lill-produttur (għal kull EUR 100 li jintefqu, EUR 20 biss jerġgħu jidħlu fl-ekonomija lokali) u liema ammont mill-valur miżjud (pereżempju fl-ipproċessar u l-bejgħ fil-ħwienet) jibqa’ fid-dinja żviluppata. Il-kwistjoni vera hawnhekk hija jekk il-kummerċ ġust huwiex kapaċi jwassal għal tibdil dejjiemi fir-regoli tal-kummerċ internazzjonali.

8.1

Il-Kumitat iħoss li ċ-ċertifikazzjoni toffri l-aħjar garanzija għall-konsumaturi. Iċ-ċertifikazzjoni hija proċess ta’ verifika minn korp indipendenti imparzjali akkreditat (wara proċess ta’ akkreditazzjoni) li jiċċekkja jekk servizz, prodott jew proċess huwiex konformi mar-rekwiżiti mniżżla fil-ħtiġijiet (dawn il-ħtiġijiet jistgħu jorbtu legalment jew le). B’hekk, għalkemm iċ-ċertifikazzjoni u l-akkreditazzjoni t-tnejn huma proċeduri ta’ verifika, l-akkreditazzjoni tiċċekkja l-ħiliet filwaqt li ċ-ċertifikazzjoni tiċċekkja li jkunu qed jikkonformaw ma’ sett ta’ rekwiżiti. L-isfida tal-kummerċ ġust, u b’mod aktar globali, dik tal-konsum etiku, responsabbli u ċiviku, hija li jiġu ddefiniti l-mezzi kif dan is-suċċess jista’ jiġi stabbilit sabiex:

8.2

Għalhekk il-kummerċ ġust waqqaf sistemi ta’ garanziji, iżda l-leġittimità tagħhom ġejja mill-fatt li dawn ġew innegozjati u saru bl-involviment tad-diversi partijiet ikkonċernati.

8.3

L-FLO u d-WFTO qed jagħmlu ħilithom biex jiżguraw li s-sistemi ta’ garanzija tagħhom ikunu komplementari. Biex dan iseħħ iridu jsibu l-punti ta’ konverġenza u ta’ koerenza bejn iż-żewġ approċċi. Sal-lum, kulma sar f’dan l-istadju kien inventarju.

8.4

Dawn is-sistemi ta’ verifika huma indispensabbli. Il-livell għoli tal-garanzija huwa essenzjali sabiex jiġi evitat it-tixrid ta’ sistemi ta’ leġiżlazzjonijiet differenti fil-pajjiżi tat-Tramuntana u fl-interess tal-konsumaturi. Il-korpi tal-kummerċ ġust diġà waqqfu sett ta’ rekwiżiti internazzjonali u qablu fuq Karta tal-Prinċipji tal-Kummerċ Ġust; huma jridu jkomplu jikkoperaw flimkien dwar sistema konġunta ta’ ċertifikazzjoni għall-produtturi.

9.1

Il-kummerċ ġust jgħin biex jitnaqqas il-faqar filwaqt li jinżammu s-sisien tal-iżvilupp sostenibbli.

9.2

Il-politika barranija tal-Unjoni Ewropea tista’ tippromovi l-iżvilupp tal-agrikoltura fil-pajjiżi li qed jiżviluppaw. L-appoġġ biex il-produtturi agrikoli żgħar jitħeġġu biex jibdew jagħmlu kummerċ ġust jista’ jkun wieħed mill-kriterji għall-għoti tas-sussidji, biex b’hekk isir kontribut għall-iżvilupp sostenibbli f’dawn il-pajjiżi.

10.1

Il-kummerċ ġust huwa bla dubju frott id-dinamiżmu kummerċjali, soċjali, edukattiv u politiku tal-atturi lokali u internazzjonali.

10.2

Il-kummerċ ġust huwa innovazzjoni soċjo-ekonomika, appoġġjata mis-soċjetà ċivili biex jinbidlu l-prattiki kummerċjali internazzjonali sabiex jikkunsidraw aktar l-aspett uman. Huwa għandu:

11.1

Il-prodotti agrikoli kollha tal-kummerċ ġust joriġinaw minn pajjiżi li qed jiżviluppaw. Minkejja dan, xi prodotti bħaz-zokkor, l-inbid u l-banana jiġu prodotti wkoll mill-pajjiżi Ewropej bi standards soċjali ħafna ogħla, u dan ifisser li dawn jistgħu jkunu iktar għoljin minn prodott ċertifikat bit-tikketta tal-kummerċ ġust.

11.2

Sabiex tiġi evitata din is-sitwazzjoni delikata, jeħtieġ li tinħoloq organizzazzjoni internazzjonali tal-produtturi minn dawn is-setturi biex jiġu identifikati kompromessi li jaqblu lil kulħadd.

12.1

Ħafna organizzazzjonijiet għad-drittijiet tal-bniedem jikkundannaw l-effetti tal-kummerċ internazzjonali (id-WTO).

12.2

Id-diversi atturi u partijiet involuti fil-kummerċ ġust jiddistingwu ruħhom fil-livell dinji permezz ta’ differenzi kemm kwalitattivi kif ukoll kwantittativi. Wara kollox, hija l-ħila tagħhom li jkopru l-firxa wiesgħa tal-kummerċ ġust li tagħti valur lil dan l-approċċ u li tiftaħ il-possibbiltà li dan ikollu impatt sinifikanti.