(1)

Il-faqar enerġetiku huwa sitwazzjoni fejn l-unitajiet domestiċi ma jkunux jistgħu jaċċessaw servizzi essenzjali tal-enerġija. Bi kważi 34 miljun Ewropew li ma jistgħux jaffordjaw li jżommu djarhom sħan b’mod adegwat fl-2018 (2), il-faqar enerġetiku huwa sfida ewlenija għall-UE.

(2)

Kif rikonoxxut mill-koleġiżlaturi, it-tisħin, it-tkessiħ, id-dawl u l-enerġija għall-alimentazzjoni ta' apparati elettriċi adegwati huma servizzi essenzjali li huma l-bażi ta’ standard deċenti ta’ għajxien u saħħa. L-aċċess għas-servizzi tal-enerġija huwa essenzjali għall-inklużjoni soċjali. Għalhekk, l-indirizzar tal-faqar enerġetiku għandu l-potenzjal li jġib miegħu għadd ta’ benefiċċji, inkluż inqas infiq fuq is-saħħa, inqas tniġġis tal-arja (bis-sostituzzjoni tas-sorsi tat-tisħin li mhumiex adatti għall-iskop tagħhom), titjib fil-kumdità u fil-benesseri, u titjib fil-baġits tal-unitajiet domestiċi. Flimkien, dawn il-benefiċċji jagħtu spinta diretta lit-tkabbir ekonomiku u lill-prosperità fl-Unjoni Ewropea.

(3)

Il-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali, ipproklamat b’mod konġunt mill-Parlament Ewropew, mill-Kunsill u mill-Kummissjoni fis-17 ta’ Novembru 2017, jinkludi l-enerġija fost is-servizzi essenzjali li kulħadd għandu d-dritt jaċċessa. Għandu jkun disponibbli appoġġ għall-aċċess għal dawn is-servizzi għal dawk fil-bżonn (3).

(4)

Tranżizzjoni ġusta lejn Unjoni newtrali għall-klima sal-2050 hija ċentrali għall-Patt Ekoloġiku Ewropew propost mill-Kummissjoni f’Diċembru 2019 (4). Wieħed mill-elementi ċentrali ta’ dan il-Patt Ekoloġiku huwa l-Mewġa ta’ Rinnovazzjoni (5), inizjattiva ewlenija mfassla biex tagħti spinta lir-rinnovazzjoni strutturali tal-bini privat u pubbliku u b’hekk jitnaqqsu l-emissjonijiet, jingħata spinta lill-irkupru u jiġi indirizzat il-faqar enerġetiku. Tali rinnovazzjoni strutturali għandha tgħin biex tagħti spinta lill-isforzi tal-UE fil-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima. Għal din ir-raġuni, ġie kkunsidrat li huwa vitali li l-Mewġa ta’ Rinnovazzjoni u din ir-Rakkomandazzjoni jiġu adottati b’mod konġunt sabiex jissaħħu b’mod reċiproku s-sejħiet biex jiġu indirizzati l-faqar enerġetiku u l-bini bl-agħar prestazzjoni.

(5)

Il-faqar enerġetiku huwa kunċett ewlieni konsolidat fil-pakkett leġiżlattiv intitolat “Enerġija Nadifa għall-Ewropej Kollha”, li huwa mfassal biex jiffaċilita tranżizzjoni enerġetika ġusta. Skont ir-Regolament (UE) 2018/1999 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (6) (“ir-Regolament ta’ Governanza”) u d-Direttiva dwar l-Elettriku riformulata, il-Kummissjoni hija meħtieġa tipprovdi gwida indikattiva dwar indikaturi xierqa għall-kejl tal-faqar enerġetiku (7) u dwar id-definizzjoni ta’ “għadd sinifikanti ta’ unitajiet domestiċi f’faqar enerġetiku” (8). Għad ma hemmx definizzjoni standard tal-faqar enerġetiku, u għalhekk, huwa f’idejn l-Istati Membri li jiżviluppaw il-kriterji tagħhom skont il-kuntest nazzjonali tagħhom. Madankollu, il-pakkett leġiżlattiv li ġie adottat dan l-aħħar jipprovdi prinċipji ġenerali u ideat utli dwar il-kawżi u l-konsegwenzi possibbli tal-faqar enerġetiku. Dan jenfasizza wkoll l-importanza tal-politiki li jindirizzaw il-problema, speċjalment dawk assoċjati mal-pjanijiet nazzjonali għall-enerġija u l-klima (“NECPs”) u mal-istrateġiji ta’ rinnovazzjoni fit-tul (“LTRSs”) (9).

(6)

Fl-NECP tagħhom, l-Istati Membri jridu jivvalutaw l-għadd ta’ unitajiet domestiċi f’faqar enerġetiku. F’każ li Stat Membru jsib li għandu għadd sinifikanti ta’ unitajiet domestiċi f’faqar enerġetiku, għandu jinkludi fil-pjan tiegħu objettiv nazzjonali kif ukoll politiki u miżuri biex jitnaqqas il-faqar enerġetiku. Fil-kuntest tal-ħames rapport tal-Istat tal-Unjoni tal-Enerġija, il-Kummissjoni qed tippubblika dokumenti ta’ ħidma tal-persunal għal kull Stat Membru li jinkludu valutazzjonijiet individwali ta’ kull NECP finali. Dawn id-dokumenti ta’ ħidma tal-persunal jivvalutaw ukoll kif il-pjanijiet finali jindirizzaw ir-rakkomandazzjonijiet relatati tal-Kummissjoni tal-2019, inkluż dwar il-faqar enerġetiku u jinkludu gwida dwar l-implimentazzjoni tal-NECP.

(7)

Id-Direttiva dwar l-Elettriku riformulata teħtieġ li l-Istati Membri jieħdu miżuri xierqa biex jindirizzaw il-faqar enerġetiku kull fejn dan jiġi identifikat, inkluż miżuri li jindirizzaw il-kuntest usa’ tal-faqar. L-Istati Membri jridu wkoll jipproteġu lill-klijenti vulnerabbli, b’mod partikolari dawk f’żoni remoti. Id-Direttiva 2009/73/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (10) fiha dispożizzjonijiet simili.

(8)

Novità fil-qafas leġiżlattiv il-ġdid hija li jeħtieġ li jiġi determinat l-għadd ta’ unitajiet domestiċi f’faqar enerġetiku. L-Artikolu 29 tad-Direttiva dwar l-Elettriku riformulata jirreferi għall-obbligu tal-Istati Membri li jivvalutaw l-għadd ta’ unitajiet domestiċi f’faqar enerġetiku u jiddikjara li jridu jistabbilixxu u jippubblikaw il-kriterji li fuqhom tissejjes din il-valutazzjoni. Fejn hemm għadd sinifikanti ta’ unitajiet domestiċi bħal dawn, l-Istati Membri jridu jinkludu fil-pjanijiet nazzjonali tagħhom dwar l-enerġija u l-klima, objettiv indikattiv għat-tnaqqis tal-faqar enerġetiku, jipprovdu limitu ta’ żmien, u jiddeskrivu l-politiki rilevanti. Huma mbagħad meħtieġa jirrapportaw lill-Kummissjoni, f’konformità mar-Regolament ta’ Governanza, dwar kwalunkwe progress li jagħmlu biex jilħqu l-objettiv li jitnaqqas l-għadd ta’ unitajiet domestiċi f’faqar enerġetiku.

(9)

Id-Direttiva dwar l-Effiċjenza fl-Enerġija 2012/27/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (11), kif emendata bid-Direttiva (UE) 2018/2002 (12), teħtieġ li l-Istati Membri jikkunsidraw il-ħtieġa li jnaqqsu l-faqar enerġetiku fil-kuntest tal-obbligi tagħhom tal-effiċjenza fl-enerġija. L-Artikolu 7(11) jeħtieġ, sa fejn ikun xieraq, sehem mill-miżuri tal-effiċjenza fl-enerġija biex l-unitajiet domestiċi vulnerabbli jiġu indirizzati bħala prijorità, inklużi dawk milquta mill-faqar enerġetiku (13). Ir-Regolament dwar il-Governanza fih ukoll obbligi simili.

(10)

Skont il-verżjoni riveduta tad-Direttiva dwar ir-Rendiment tal-Bini fl-Użu tal-Enerġija (UE) 2018/844, l-Istati Membri jridu jiddeskrivu l-miżuri nazzjonali rilevanti biex jgħinu jtaffu l-faqar enerġetiku, bħala parti mill-istrateġiji ta’ rinnovazzjoni fit-tul tagħhom biex jappoġġjaw ir-rinnovazzjoni tal-istokk nazzjonali ta’ bini residenzjali u mhux residenzjali (14).

(11)

Il-qafas leġiżlattiv tal-UE fih ukoll salvagwardji biex jiġi żgurat li l-miżuri meħudin biex jiġi indirizzat il-faqar enerġetiku ma jfixklux il-ftuħ jew l-operat tas-suq. Swieq bl-imnut li joperaw mingħajr xkiel huma essenzjali għal tranżizzjoni ġusta. Dawn is-salvagwardji huma minquxa fl-Artikolu 28 tad-Direttiva dwar l-Elettriku riformulata u huma operazzjonalizzati prinċipalment fl-Artikolu 5(5) tagħha.

(12)

L-Artikolu 27 tad-Direttiva dwar l-Elettriku riformulata jsaħħaħ il-prinċipju billi jirrikjedi li l-Istati Membri jiżguraw li l-klijenti kollha tal-unitajiet domestiċi u, fejn l-Istati Membri jqisu xieraq, l-intrapriżi żgħar, igawdu minn servizz universali, jiġifieri d-dritt li jiġu pprovduti b’elettriku ta’ kwalità speċifikata fit-territorju tagħhom bi prezzijiet raġonevoli, komparabbli faċilment u b’mod ċar, trasparenti u nondiskriminatorji. Biex ikun żgurat il-forniment ta’ servizz universali, l-Istati Membri jistgħu jaħtru fornitur bħala l-aħħar għażla tagħhom.

(13)

Kif irrikapitolat fil-Premessa 59 tad-Direttiva dwar l-Elettriku riformulata, il-faqar enerġetiku jirriżulta minn taħlita ta’ introjtu baxx, infiq kbir fuq l-enerġija, u faqar fl-effiċjenza fl-enerġija tal-abitazzjonijiet. L-impatt tal-prezzijiet volatili tas-suq tal-enerġija u ta’ effiċjenza fl-enerġija baxxa, speċjalment f’termini tal-prestazzjoni tal-bini, flimkien ma’ firxa wiesgħa ta’ fatturi soċjoekonomiċi assoċjati mal-faqar ġenerali u kwistjonijiet li jirriżultaw mis-sistemi tal-pussess ta’ akkomodazzjoni, jagħmlu l-kwistjoni waħda kumplessa biex tiġi indirizzata.

(14)

Fl-2018, 6,8 % tan-nies li jgħixu f’unitajiet domestiċi privati fl-UE (30,3 miljun persuna (15)) ma setgħux ilaħħqu mal-kontijiet tal-utilitajiet, inkluż mal-kontijiet tal-enerġija, u għalhekk kienu f’riskju li jkollhom il-provvista tagħhom maqtugħa. Sadanittant, 7,3 % tal-popolazzjoni tal-UE (37,4 miljun persuna) esperjenzaw temperaturi ambjentali skomdi fi djarhom.

(15)

Il-kriżi tal-Covid-19 enfasizzat l-urġenza li jiġi indirizzat il-faqar enerġetiku jekk irridu noħolqu Ewropa soċjali li taqdi l-ħtiġijiet tal-abitanti kollha tagħha. Il-livelli tal-faqar enerġetiku fl-Istati Membri se jkunu fiċ-ċentru tal-attenzjoni hekk kif aktar Ewropej jistgħu jkollhom diffikultà biex jaffordjaw aċċess għall-enerġija essenzjali, b’mod partikolari minħabba l-qgħad li qed jiżdied. F’dan l-isfond, huwa vitali li jintlaħqu l-objettivi tal-Patt Ekoloġiku Ewropew, minkejja t-tfixkil bla preċedent attwali fl-ekonomiji tal-Ewropa.

(16)

Il-Pakkett għall-Irkupru Next Generation EU (16) ġie ppreżentat biex “jiggwida u jibni Ewropa aktar sostenibbli, reżiljenti u aktar ġusta għall-ġenerazzjoni li jmiss”. Il-pjanijiet ta’ rkupru tal-Ewropa jridu jkunu ggwidati mill-prinċipji tas-sostenibbiltà ambjentali, tas-solidarjetà, tal-koeżjoni u tal-konverġenza u bid-determinazzjoni li ma jitħalla barra l-ebda Stat Membru, reġjun jew individwu. Next Generation EU jikkonferma r-rwol tal-Mewġa ta’ Rinnovazzjoni bħala faċilitatur ewlieni wieħed tal-irkupru ekoloġiku.

(17)

L-istrateġiji nazzjonali ta’ rinnovazzjoni fit-tul u strumenti oħra mfassla biex jilħqu l-miri tal-effiċjenza fl-enerġija tal-2030 u l-2050 għandhom jiġu ggwidati lejn il-protezzjoni tal-unitajiet domestiċi li huma foqra fl-enerġija u għandhom jagħtu s-setgħa lill-konsumaturi vulnerabbli tal-enerġija billi jgħinu lin-nies jiffrankaw il-flus fuq il-kontijiet tal-enerġija, jipprovdu kundizzjonijiet ta’ għajxien aħjar u jnaqqsu l-faqar enerġetiku.

(18)

L-identifikazzjoni tal-unitajiet domestiċi l-aktar fil-bżonn ta’ protezzjoni u tal-abitazzjonijiet l-aktar fil-bżonn ta’ rinnovazzjoni tgħin biex jiġu mmirati u ġestiti aħjar l-interventi pubbliċi, u b’hekk jiġu prodotti riżultati prattiċi għall-konsumaturi, titjieb l-effiċjenza fl-enerġija, u tiġi minimizzata kwalunkwe distorsjoni fil-funzjonament tas-suq intern tal-enerġija.

(19)

Hija u tipprovdi din ir-Rakkomandazzjoni u tagħmel il-gwida tal-Kummissjoni dwar il-faqar enerġetiku disponibbli għall-Istati Membri f’dokument ta’ ħidma tal-persunal li jakkumpanjaha, il-Kummissjoni tkun qed tissodisfa l-obbligu msemmi hawn fuq u tkun qed tgħin lill-Istati Membri jittrasponu d-dispożizzjonijiet il-ġodda dwar il-faqar enerġetiku. Il-Kummissjoni tipprovdi wkoll informazzjoni dwar prattiki tajbin emerġenti (17).

(20)

Id-diffikultà ewlenija għal kwalunkwe definizzjoni hija kif tinkiseb data numerika affidabbli. Ġie żviluppat sett ta’ indikaturi statistiċi li jkejlu l-ixprunaturi possibbli tal-faqar enerġetiku u l-konsegwenzi tiegħu fil-livell tal-UE. Dawn huma indikaturi aggregati. Peress li l-faqar enerġetiku huwa fenomenu multidimensjonali, l-ebda indikatur uniku ma jista’ jirrifletti bis-sħiħ l-aspetti kollha tiegħu.

(21)

Ġew żviluppati indikaturi aggregati fil-livell Ewropew u huma elenkati fl-Anness ta' din ir-Rakkomandazzjoni. Żviluppati mill-Uffiċċju tal-Istatistika tal-Unjoni Ewropea (“EUROSTAT”) u mill-Osservatorju Ewropew tal-Faqar Enerġetiku (“EPOV”) u miksubin minn ġabriet tad-data tal-UE armonizzati, dawn l-indikaturi jippermettu li s-sitwazzjoni fl-UE kollha tkun immonitorjata u li jiġu identifikati speċifiċitajiet nazzjonali, kif ukoll li jiġi promoss tagħlim reċiproku u skambji tal-aħjar prattika aktar effiċjenti. L-indikaturi nazzjonali jistgħu jgħinu biex dawn jiġu kkumplimentati u biex jirfinaw l-identifikazzjoni tal-faqar enerġetiku, fejn rilevanti.

(22)

Dan jeħtieġ kooperazzjoni mill-qrib bejn l-awtoritajiet kompetenti rilevanti, u b’mod partikolari sforzi koordinati sew fil-livelli reġjonali u lokali, sabiex kwalunkwe analiżi bbażata fuq indikaturi fil-livell tal-UE jew nazzjonali tiġi kontroindikata u kkumplimentata b’approċċ minn isfel għal fuq. L-awtoritajiet reġjonali u lokali jinsabu f’pożizzjoni tajba biex jidentifikaw l-isfidi finanzjarji u soċjali ewlenin li qed jaffaċċjaw l-unitajiet domestiċi fil-faqar enerġetiku u biex ikollhom rwol sinifikanti fit-tfassil u fl-implimentazzjoni ta’ tranżizzjoni ekoloġika li hija ġusta, inklużiva u sostenibbli għal kulħadd fl-Ewropa.

(23)

Il-Kummissjoni se tkompli tappoġġja l-iskambju ta’ prattiki tajbin bejn l-Istati Membri, kemm b’kooperazzjoni mal-Kumitat tal-Protezzjoni Soċjali kif ukoll b’modi oħra. Il-programmi ta’ finanzjament tal-UE, inkluż il-politika ta’ koeżjoni, l-Istrument ta’ Appoġġ Tekniku u forom oħra ta’ appoġġ jistgħu jiġu mmobilizzati biex jindirizzaw l-isfidi identifikati permezz ta’ kanali li jinkludu l-pjattaformi pprovduti mill-Osservatorju Ewropew tal-Faqar Enerġetiku u l-Inizjattiva tal-Patt tas-Sindki.

(24)

Ir-raba’ rapport tal-Kummissjoni Ewropea dwar il-prezzijiet u l-ispejjeż tal-enerġija jħares ukoll lejn iċ-ċirkostanzi partikolari tan-nies li jgħixu fil-faqar enerġetiku u tal-konsumaturi vulnerabbli (18). Il-Kummissjoni se tagħti attenzjoni partikolari wkoll għal kif l-Istati Membri jimplimentaw l-Artikolu 5 tad-Direttiva dwar l-Elettriku riformulata, li jippermetti l-intervent pubbliku fl-iffissar tal-prezzijiet għall-provvista tal-elettriku lil klijenti li huma foqra fl-enerġija jew dawk li jgħixu f’unitajiet domestiċi vulnerabbli.