Back to EUR-Lex homepage

EUR-Lex Access to European Union law

Back to EUR-Lex homepage

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Use quotation marks to search for an "exact phrase". Append an asterisk (*) to a search term to find variations of it (transp*, 32019R*). Use a question mark (?) instead of a single character in your search term to find variations of it (ca?e finds case, cane, care).
Search tips
Need more search options? Use the Advanced search
You are here

Summaries of EU Legislation

Gníomhú ar son na haeráide — laghduithe bliantúla ceangailteacha ar astaíochtaí gás ceaptha teasa (2021–2030)

Date of last review:
11/12/2023
Author:
Oifig Foilseachán an Aontais Eorpaigh
Responsible entity(ies):
Ard-Stiúrthóireacht um Ghníomhú ar son na hAeráide
Summarised document(s):

Gníomhú ar son na haeráide — laghduithe bliantúla ceangailteacha ar astaíochtaí gás ceaptha teasa (2021–2030)

 

ACHOIMRE AR:

Rialachán (AE) 2018/842 maidir le laghduithe bliantúla ceangailteacha ar astaíochtaí gás ceaptha teasa ag na Ballstáit idir 2021 agus 2030 lena rannchuidítear leis an ngníomhú ar son na haeráide agus chun gealltanais a tugadh faoi Chomhaontú Pháras a chomhlíonadh

CAD IS AIDHM LEIS AN RIALACHÁN?

  • Tá sé mar aidhm leis an rialachán, ar a dtugtar an rialachán maidir le comhroinnt díchill (ESR), arna leasú le Rialachán (AE) 2023/857, laghdú a dhéanamh ar astaíochtaí gás ceaptha teasa (GCT)* ó na hearnálacha seo a leanas: iompar intíre (gan eitlíocht san áireamh), foirgnimh, talmhaíocht, tionscail bheaga agus dramhaíl. Tá na hearnálacha sin freagrach as beagnach 60% de na hastaíochtaí san Aontas Eorpach (AE).
  • Chuige sin, bunaítear spriocanna 2030 leis an rialachán chun astaíochtaí GCT a laghdú i mBallstáit AE. Leagtar amach leis chomh maith na rialacha lena sainítear teorainneacha bliantúla astaíochtaí gás ceaptha teasa, arna sloinneadh i leithdháiltí bliantúla astaíochtaí, le haghaidh na mblianta 2021-2030 a mbeidh na spriocanna thuasluaite mar thoradh orthu de réir a chéile. Tá an Rialachán maidir le Comhroinnt Díchill ina chuid de shraith beartas agus beart chun laghdú 55 % ar a laghad a dhéanamh ar astaíochtaí an Aontais faoi 2030 mar a cheanglaítear le Rialachán (AE) 2021/1119), leis an Dlí Aeráide Eorpach (féach an achoimre), lena ndearnadh sprioc um aeráidneodracht aeráide an Aontais faoi 2050 ceangailteach ó thaobh dlí de.

PRÍOMHPHOINTÍ

Níl an sprioc chéanna do 2030 ag gach Ballstát. Leis an Rialachán maidir le Comhroinnt Díchill, dáiltear an t–ualach a bhaineann le laghdú ar astaíochtaí GHG de réir breithnithe cothroime agus cost–éifeachtúlachta.

Faoi 2030, ní mór do na Ballstáit a leibhéil astaíochtaí GCT 2005 a laghdú i gcomhréir leis na céatadáin atá leagtha amach i gcolún 2 d’Iarscríbhinn I, céatadáin atá idir 10% (an Bhulgáir) agus 50% (an Danmhairg, an Ghearmáin, Lucsamburg, an Fhionlainn agus an tSualainn).

Tá sé de chumhacht ag an gCoimisiún Eorpach gníomhartha cur chun feidhme a ghlacadh lena leagtar amach leithdháiltí bliantúla astaíochtaí aonair (AEAnna) na mBallstát le haghaidh na mblianta 2021-2030, arna sloinneadh i dtonaí de choibhéis CO2, i gcomhréir leis na conairí líneacha a leagtar amach sa Rialachán. Ós rud é gur leasaíodh spriocanna 2030 agus an córas conairí as a dtiocfaidh siad in 2023, leasóidh an Coimisiún, in 2023, Cinneadh Cur Chun Feidhme (AE) 2020/2126 ón gCoimisiún chun líon na AEAnna arna sannadh do Bhallstáit sna blianta 2023–2030 a thabhairt cothrom le dáta.

Le forálacha solúbthachta sa rialachán leasaithe féadfaidh na Ballstáit:

  • laistigh de theorainneacha áirithe, iasachta AEAnna ón mbliain dár gcionn a fháil chun astaíochtaí iomarcacha i mbliain ar leith a chumhdach;
  • faoi choinníollacha áirithe, barrachas AEAnna atá le húsáid i mbliain ina dhiaidh sin a bhancáil;
  • suas le 10% (sna blianta 2021-2025) agus 15% (sna blianta 2026-2030) dá leithdháiltí bliantúla a aistriú chuig Ballstát eile;
  • faoi réir coinníollacha áirithe, aon bharrachas ina n–astaíochtaí a chúiteamh trí GHG a bhaint as úsáid talún, athrú ar úsáid talún agus foraoiseacht (arna rialú ag rialachán maidir le húsáid talún, athrú ar úsáid talún agus foraoiseacht).

Féadfaidh naoi mBallstát (atá liostaithe in Iarscríbhinn II: an Bheilg, an Danmhairg, Éire, an Fhionlainn, an Ísiltír, Lucsamburg, Málta, an Ostair, agus an tSualainn) céatadán teoranta dá lamháltais ón gcóras trádála astaíochtaí a chur ar ceal suas go dtí uasmhéid 100 milliún tona de choibhéis CO2 san iomlán, chun barrachas astaíochtaí a chúiteamh sna hearnálacha um Rialachán maidir le Comhroinnt Díchill. Ní mór do na Ballstáit fógra a thabhairt don Choimisiún faoin 31 Nollaig 2023 má tá sé beartaithe acu úsáid a bhaint nó úsáid bhreise a bhaint as cealú teoranta lamháltais an chórais trádála astaíochtaí.

Déanfaidh an Coimisiún seiceálacha comhlíonta in 2027 (lena gcumhdófar astaíochtaí in 2021-2025) agus in 2032 (lena gcumhdófar astaíochtaí in 2026-2030). Má léirítear leis na seiceálacha sin, i mbliain ar leith, i ndiaidh an tsolúbhacht thuasluaite a úsáid, nach bhfuil go leor leithdháiltí astaíochtaí ag Ballstát chun a astaíochtaí GHG go léir a chumhdach, déanfar méid na n–astaíochtaí breise a iolrú faoi 1.08 agus cuirfear an toradh leis na hastaíochtaí a ghinfear an bhliain ina dhiaidh sin.

Féadfaidh Ballstáit a chomhlíonann critéir áirithe i ndáil le holltáirgeacht intíre agus astaíochtaí GCT líon teoranta leithdháiltí a fháil ó chúlchiste sábháilteachta ina bhfuil suas le 105 tona de choibhéis CO2 chun cúiteamh a dhéanamh i gcomhair na n–astaíochtaí a d’fhéadfaí táirgeadh leo sa bhreis ar a spriocanna do 2030.

An Coimisiún:

  • déanann sé na leithdháiltí astaíochtaí bliantúla do gach Ballstát a choigeartú agus a fhoilsiú;
  • áirithíonn sé cuntasaíocht chruinn, trí Chlárlann an Aontais, maidir le comhlíonadh rialacha an rialacháin;
  • déanann sé athbhreithniú leanúnach ar an rialachán agus cuireann sé tuarascáil faoi bhráid Pharlaimint na hEorpa agus Chomhairle an Aontais Eorpaigh laistigh de 6 mhí ó gach stocáireamh domhanda faoi Chomhaontú Pháras (féach an achoimre); cuimseofar sa tuarascáil seo, go háirithe, measúnú ar an ngá atá le beartais agus bearta breise de chuid an Aontais i bhfianaise na laghduithe riachtanacha ar astaíochtaí GHG i gcreat i ndiaidh 2030, agus féadfar tograí reachtacha a bheith ag gabháil leis, más iomchuí.

Leasaítear le Rialachán (AE) 2018/842 freisin rialachán Rialachán (AE) Uimh. 525/2013, a aisghaireadh ina dhiaidh sin le Rialachán (AE) 2018/1999 agus ar cuireadh an Rialachán sin ina ionad — féach an achoimre).

CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME AN RIALACHÁIN?

Tá feidhm ag Rialachán (AE) 2018/842 ón 09 Iúil 2018.

Tá feidhm ag Rialachán leasaitheach (AE) 2023/857 ón 16 Bealtaine 2023.

CÚLRA

Is céim eile é an rialachán i dtreo gealltanas an Aontais Eorpaigh roimhe seo faoi Chomhaontú Pháras a bhaint amach maidir le hastaíochtaí GCT a laghdú 40% ar a laghad faoi 2030 i gcomparáid le leibhéil 1990.

Clúdaíonn na hearnálacha atá clúdaithe sa rialachán beagnach 60 % d’astaíochtaí iomlána intíre an Aontais Eorpaigh.

Le haghaidh tuilleadh faisnéise, féach:

PRÍOMHTHÉARMAÍ

Astaíochtaí gás ceaptha teasa. Astaíochtaí ó dhí–ocsaíd charbóin, meatán, ocsaíd nítriúil, hidreafluaracarbóin, sárfhluaracarbóin, trífhluairíd nítrigine agus heicseafluairíd sulfair.

PRÍOMHDHOICIMÉAD

Rialachán (AE) 2018/842 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 30 Bealtaine 2018 maidir le laghduithe bliantúla ceangailteacha ar astaíochtaí gás ceaptha teasa ag na Ballstáit ó 2021 go 2030 lena rannchuidítear leis an ngníomhú ar son na haeráide agus chun gealltanais a tugadh faoi Chomhaontú Pháras a chomhlíonadh, agus lena leasaítear Rialachán (AE) Uimh. 525/2013 (IO L 156, 19.6.2018, lgh. 26–42).

Rinneadh leasuithe comhleanúnacha ar Rialachán (AE) 2018/842 a ionchorprú sa bhuntéacs. Níl de luach ar an leagan comhdhlúite seo ach luach doiciméadach amháin.

DOICIMÉID GHAOLMHARA

Rialachán (AE) 2021/1119 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 30 Meitheamh 2021 lena mbunaítear an creat chun aeráidneodracht a bhaint amach agus lena leasaítear Rialacháin (CE) Uimh. 401/2009 agus (AE) 2018/1999 (“An Dlí Aeráide Eorpach”) (IO L 243, 9.7.2021, lgh. 1–17).

Cinneadh Cur chun Feidhme 2020/2126 ón gCoimisiún an 16 Nollaig 2020 maidir le leithdháiltí astaíochtaí bliantúla na mBallstát a leagadh amach don tréimhse ó 2021 go 2030 de bhun Rialachán (AE) 2018/842 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (IO L 426, 17.12.2020, lgh. 58–64).

Féach an leagan comhdhlúite.

Rialachán (AE) Uimh. 2018/1999 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 11 Nollaig 2018 maidir le Rialachas an Aontais Fhuinnimh agus Gníomhaithe ar son na hAeráide, lena leasaítear Rialachán (CE) Uimh. 663/2009 agus Rialachán (CE) Uimh. 715/2009 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle, agus Treoir 94/22/CE, 98/70/CE, 2009/31/CE, 2009/73/CE, 2010/31/AE, 2012/27/AE agus 2013/30/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle, Rialachán 2009/119/CE agus Rialachán (AE) 2015/652 ón gComhairle agus lena n–aisghairtear Rialachán (AE) Uimh. 525/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (IO L 328, 21.12.2018, lgh. 1–77).

Féach an leagan comhdhlúite.

Rialachán (AE) 2018/841 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 30 Bealtaine 2018 maidir le hastaíochtaí agus aistrithe gás ceaptha teasa ó úsáid talún, athrú ar úsáid talún agus foraoiseacht a chur san áireamh i gcreat 2030 don aeráid agus don fhuinneamh, agus lena leasaítear Rialachán (AE) Uimh. 525/2013 agus Cinneadh Uimh. 529/2013/AE (IO L 156, 19.6.2018, lgh. 1–25).

Féach an leagan comhdhlúite.

Nuashonraithe 11.12.2023

Top