Το άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ) ορίζει ότι οι εξουσίες (αρμοδιότητες) της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) διέπονται από την αρχή της δοτής αρμοδιότητας, και αναφέρει ότι «η ΕΕ ενεργεί μόνον εντός των ορίων των αρμοδιοτήτων που της απονέμουν τα κράτη μέλη με τις Συνθήκες για την επίτευξη των στόχων που οι Συνθήκες αυτές ορίζουν».
Σιωπηρές —ή συνεπαγόμενες— εξουσίες είναι, ωστόσο, οι εξουσίες που δεν έχουν εκχωρηθεί ρητά στην ΕΕ με τις Συνθήκες αλλά απορρέουν είτε από τις εξουσίες που έχουν εκχωρηθεί ρητά είτε από τους στόχους της ΕΕ.
Το δόγμα των σιωπηρών εξουσιών έχει αναγνωριστεί από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε πολλές περιπτώσεις, όπως στην υπόθεση της ευρωπαϊκής συμφωνίας επί των οδικών μεταφορών (Υπόθεση 22-70), όταν έκρινε ότι η ΕΕ έχει το δικαίωμα διαπραγμάτευσης διεθνών συμφωνιών για ζητήματα για τα οποία έχει την αρμοδιότητα να εκδίδει εσωτερικούς κανόνες. Κατά συνέπεια, πέρα από τις αρμοδιότητες που εκχωρούνται σε αυτή ρητά από τα κράτη μέλη, το δόγμα δίνει στην ΕΕ τις αρμοδιότητες που είναι αναγκαίες για την επίτευξη ορισμένων στόχων των Συνθηκών, ακόμα και αν οι Συνθήκες δεν έχουν προβλέψει εξουσίες δράσης προκειμένου να το πράξει.
Το άρθρο 352 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) καθορίζει τη βάση για τη χρήση σιωπηρής εξουσίας. Επιτρέπει στην ΕΕ να υιοθετήσει μέτρα σχετικά με μια πολιτική ή έναν στόχο που ορίζεται στις Συνθήκες, αλλά για τον οποίο δεν της έχουν απονεμηθεί ρητά οι εξουσίες για να το πράξει, με ορισμένες προϋποθέσεις. Η προϋπόθεση είναι το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αφού λάβει τη συγκατάθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, να υπερψηφίσει ομόφωνα τα κατάλληλα μέτρα με βάση την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Στην περίπτωση που τα μέτρα αυτά εγκριθούν από το Συμβούλιο στο πλαίσιο μιας ειδικής νομοθετικής διαδικασίας, το Συμβούλιο πρέπει επίσης να εγκρίνει ομόφωνα πράξη μετά από πρόταση της Επιτροπής και αφού λάβει πρώτα τη συγκατάθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η Επιτροπή υποχρεούται να επιστήσει την προσοχή των κοινοβουλίων των κρατών μελών σε όποιες προτάσεις υποβάλλει με βάση το άρθρο 352 της ΣΛΕΕ.
Το άρθρο 352 της ΣΛΕΕ δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως βάση για μέτρα που συνεπάγονται εναρμόνιση του εθνικού δικαίου ή για κανονισμούς για τους οποίους οι Συνθήκες της ΕΕ αποκλείουν αυτή την εναρμόνιση, ούτε μπορεί να αποτελεί βάση για την επίτευξη στόχων που σχετίζονται με την κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας. Όλες οι πράξεις που εκδίδονται χρησιμοποιώντας το άρθρο 352 της ΣΛΕΕ ως βάση πρέπει να τηρούν τα όρια που καθορίζονται στο άρθρο 40 παράγραφος 2 της ΣΕΕ.