Κατανομή των αρμοδιοτήτων

Στη Συνθήκη της Λισαβόνας διευκρινίζεται η κατανομή των αρμοδιοτήτων (εξουσιών) μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών της.

Στις αρχές της επικουρικότητας (σύμφωνα με την οποία η ΕΕ αναλαμβάνει δράση μόνο εφόσον — και στον βαθμό — που η δράση αυτή δεν γίνεται να επιτευχθεί επαρκώς από τα κράτη μέλη, αλλά είναι πιο αποτελεσματική σε επίπεδο ΕΕ) και της αναλογικότητας (σύμφωνα με την οποία το περιεχόμενο και το εύρος της δράσης της ΕΕ δεν πρέπει να υπερβαίνει τα δέοντα για την επίτευξη των στόχων των συνθηκών) προστίθεται η αρχή της δοτής αρμοδιότητας (άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση). Σύμφωνα με την αρχή της δοτής αρμοδιότητας, η ΕΕ ενεργεί μόνον εντός των ορίων των αρμοδιοτήτων που της απονέμουν τα κράτη μέλη με τις Συνθήκες.

Η κατανομή των αρμοδιοτήτων καθορίζεται στο άρθρο 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) και εξειδικεύεται περαιτέρω στα άρθρα 3-6. Οι αρμοδιότητες χωρίζονται σε τρεις βασικές κατηγορίες.

• Αποκλειστικές αρμοδιότητες (άρθρο 3 ΣΛΕΕ). Η ΕΕ έχει αποκλειστική αρμοδιότητα στους εν λόγω τομείς, π.χ. τελωνειακή ένωση και εμπορική πολιτική.
• Συντρέχουσες αρμοδιότητες μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών της ΕΕ (άρθρο 4 ΣΛΕΕ). Τα κράτη μέλη ασκούν την αρμοδιότητά τους μόνον όπου η ΕΕ έχει επιλέξει να μην ασκεί την αρμοδιότητά της, π.χ. στους τομείς των μεταφορών, της πολιτικής για τη συνοχή, της ενέργειας και του περιβάλλοντος. Τα κράτη μέλη μπορούν να αιτηθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταργήσει μια νομοθετική πράξη σε κάποιον τομέα συντρέχουσας αρμοδιότητας, προκειμένου να εξασφαλίζεται με καλύτερο τρόπο η συνεχής τήρηση των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας (Δήλωση αριθ. 18 προσαρτημένη στη Συνθήκη της Λισαβόνας).
• Η ΕΕ έχει αρμοδιότητα να υποστηρίζει, να συντονίζει ή να συμπληρώνει τη δράση των κρατών μελών (άρθρο 6 ΣΛΕΕ), π.χ. στους τομείς του πολιτισμού και του τουρισμού. Στους εν λόγω τομείς, η ΕΕ μπορεί να μην εκδίδει νομικά δεσμευτικές πράξεις που απαιτούν από τα κράτη μέλη να εναρμονίσουν τους νόμους και κανονισμούς τους.

Η ΕΕ μπορεί να λαμβάνει μέτρα που να διασφαλίζουν ότι τα κράτη μέλη θα συντονίζουν τις οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές τους, καθώς και τις πολιτικές απασχόλησης σε επίπεδο ΕΕ (άρθρο 5 ΣΛΕΕ).

Η κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας της ΕΕ έχει ιδιαίτερα θεσμικά χαρακτηριστικά Η πολιτική αυτή καθορίζεται και εφαρμόζεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με περιορισμένο τον ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Επιτροπής. Ο/η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και ο/η ύπατος/-η εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας εκπροσωπούν την ΕΕ όσον αφορά θέματα κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας.

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

• Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας
• Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης
• Ευρωπαϊκή Επιτροπή
• Ευρωπαϊκό Συμβούλιο
• Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
• Ευρωπαϊκή Ένωση
• Ύπατος Εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας
• Κράτη μέλη
• Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου
• Αρχή της δοτής αρμοδιότητας
• Αρχή της αναλογικότητας
• Αρχή της επικουρικότητας
• Επικουρικές αρμοδιότητες
• Η εξωτερική δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης
• Συνθήκες
• Κατανομή των αρμοδιοτήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση (σύνοψη)
• Συχνές ερωτήσεις σχετικά με τις αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις εξουσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Ευρωπαϊκή Ένωση).