14.7.2015   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 230/82

Εισηγητής:

ο κ . Carlos TRINDADE

1.1.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της διότι η ΕΕ διαθέτει περιεκτικό πλαίσιο που εξελίσσεται οικονομικά και κοινωνικά και συμπληρώνεται από τις πολυετείς ευρωπαϊκές στρατηγικές που προσαρμόζονται από τα κράτη μέλη στις εθνικές τους ιδιαιτερότητες. Ωστόσο, αναγνωρίζει πως υφίστανται δυσχέρειες, ελλείψεις και νέες προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν.

1.2.

Η ΕΟΚΕ εκτιμά την πρόθεση της Επιτροπής να επικεντρωθεί στην πρόληψη, την απλούστευση των κανόνων —χωρίς να θίξει τα υφιστάμενα επίπεδα προστασίας— και την αποτελεσματική εφαρμογή τους. Η στρατηγική πρέπει να εγγυάται την ισορροπία μεταξύ υψηλού επιπέδου προστασίας και διοικητικής επιβάρυνσης των επιχειρήσεων.

1.3.

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την έμφαση της Επιτροπής στις ΜΜΕ, για τις οποίες προτείνονται διαβουλεύσεις, ενημέρωση και καθοδήγηση με χρήση ΤΠΕ και ενίσχυση και συντονισμό των δημόσιων υπηρεσιών για τη στήριξη των ΜΜΕ.

1.4.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί καθοριστικής σημασίας την καλύτερη κατάρτιση των επιθεωρητών εργασίας και την ενίσχυση του αριθμού τους, δεδομένου ότι σχεδόν στο ήμισυ των κρατών μελών δεν έχει επιτευχθεί το ελάχιστο συνιστώμενο όριο από τη ΔΟΕ (1 επιθεωρητής για κάθε 10  000 εργαζομένους).

1.5.

Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να υιοθετήσει μέτρα για την ενημέρωση και την κατάλληλη και πρακτική άσκηση των νέων, των απόφοιτων, των ασκούμενων και των μαθητευόμενων, δεδομένης της ανάγκης καλλιέργειας προληπτικής νοοτροπίας.

1.6.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει επίσης το ρόλο της επένδυσης στην πρόληψη και συμφωνεί απόλυτα ότι αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί μόνο από τις επιχειρήσεις, αλλά πρέπει να επιδιωχθεί και από τα κράτη μέλη. Ζητεί δε την εντατικοποίηση των επενδύσεων εκ μέρους των επιχειρήσεων και των κρατών μελών, με εγγύηση της συμμετοχής των εργαζομένων.

1.7.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει τις δυσκολίες που παρατηρούνται στην ΕΕ όσον αφορά την ύπαρξη δεδομένων και καλεί την Επιτροπή να εφοδιαστεί επειγόντως με στατιστικές και δείκτες που θα λαμβάνουν υπόψη, ειδικότερα, το φύλο και τον κύκλο ζωής του εργαζομένου. Ο κατάλογος των επαγγελματικών ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων των ατυχημάτων εν ώρα εργασίας, και οι κανόνες αναφοράς και στατιστικής ανάλυσής τους πρέπει να ρυθμίζονται και να δημοσιεύονται σε επίπεδο ΕΕ. Συνιστά την ενίσχυση και ευρεία προβολή του έργου των ειδικών οργανισμών της ΕΕ και τη συμβολή της διάδοσης πληροφοριών και ορθών πρακτικών στην ενίσχυση της προληπτικής νοοτροπίας. Πρέπει να εμβαθυνθεί η μελέτη των νέων κινδύνων και να προετοιμαστούν κατάλληλα μέτρα (νομοθετικής ή άλλης φύσης) βασισμένα στα αποτελέσματα αυτής της μελέτης.

1.8.

Η ΕΟΚΕ φρονεί πως η συμμετοχή των εργαζομένων και όλων των κοινωνικών εταίρων σε όλα τα επίπεδα καθώς και στο χώρο εργασίας είναι καθοριστικής σημασίας για την αποτελεσματική εφαρμογή της στρατηγικής. Καλεί την Επιτροπή να εντείνει τις συζητήσεις και τις κοινές διαβουλεύσεις των κοινωνικών εταίρων και να αναπτύξει συντονισμένες δράσεις. Τα κράτη μέλη πρέπει να προωθήσουν τον κοινωνικό διάλογο και τις συλλογικές συμβάσεις.

1.9.

Η ΕΟΚΕ επικρίνει το γεγονός ότι η Επιτροπή δεν καθορίζει ποσοτικοποιημένους στόχους σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τα εργατικά ατυχήματα και τις επαγγελματικές ασθένειες και συνιστά στα κράτη μέλη να ενσωματώσουν αυτήν την ποσοτικοποίηση στο πλαίσιο των εθνικών τους στρατηγικών.

2.1.

Η στρατηγική σημασία της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία στην Ευρώπη καταδεικνύεται από την ίδια τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία θίγει ξεκάθαρα το ζήτημα στα άρθρα 151 και 153, ιδίως όσον αφορά την εναρμόνιση της προόδου στις εργασιακές συνθήκες.

2.2.

Παρά την πρόσφατη έρευνα του Ευρωβαρομέτρου η οποία δείχνει πως η μεγάλη πλειονότητα των Ευρωπαίων (85 %) είναι ικανοποιημένη με την υγεία και την ασφάλεια στο χώρο εργασίας και πως 77 % αναφέρουν πως είναι διαθέσιμες πληροφορίες και/ή κατάρτιση επί του θέματος στο χώρο εργασίας τους, η υγεία και η ασφάλεια στην εργασία μπορούν να βελτιωθούν στην ΕΕ, δεδομένου ότι η πραγματικότητα είναι ιδιαίτερα ανησυχητική: ετησίως, στην ΕΕ πάνω από 4  000 εργαζόμενοι βρίσκουν το θάνατο λόγω εργατικών ατυχημάτων και πάνω από 3 εκατ. πέφτουν θύματα σοβαρού εργατικού ατυχήματος με αποτέλεσμα την απουσία τους από την εργασία για πάνω από 3 ημέρες. Σχεδόν 1 στους 4 εργαζομένους θεωρεί πως η υγεία και η ασφάλειά του βρίσκεται σε κίνδυνο λόγω της εργασίας του ή πως η εργασία έχει αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία του. Στη Γερμανία, 460 εκατ. ημέρες απουσίας λόγω ασθένειας οδήγησαν σε απώλεια παραγωγικότητας που εκτιμάται σε 3,1 % του ΑΕγχΠ, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο, την περίοδο 2010-2011, το κόστος για το κράτος εκτιμήθηκε σε 2,381 δισεκατ. λίρες Αγγλίας.

2.3.

Σύμφωνα με τη ΔΟΕ, το 2008 καταγράφηκαν στην ΕΕ περίπου 1 60  000 περιπτώσεις θανάτου λόγω ασθενειών που σχετίζονται με την εργασία, μεταξύ των οποίων ο καρκίνος αποτέλεσε την κύρια αιτία θανάτου (περίπου 96  000 περιπτώσεις). Εκτιμάται ότι στην Ευρώπη κάθε 3,5 λεπτά ένας άνθρωπος πεθαίνει λόγω ατυχημάτων ή ασθενειών που σχετίζονται με την εργασία του. Η Ευρώπη, ωστόσο, παραμένει στην εμπροσθοφυλακή όσον αφορά την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία.

2.4.

Το κόστος της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία πρέπει να θεωρείται επένδυση και όχι απλή δαπάνη. Εξάλλου, η Επιτροπή αναφέρει πως, σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις, οι επενδύσεις στον τομέα ενισχύουν την κερδοφορία κατά 2,2 κατά μέσο όρο, μεταξύ 1,29 και 2,89. Από την άλλη, επισημαίνεται πως η απουσία καλών συνθηκών εργασίας δημιουργεί κόστος για τις επιχειρήσεις και πως σε ορισμένες χώρες το κόστος της ασφάλισης είναι σχετικά χαμηλότερο για τις επιχειρήσεις χωρίς εργατικά ατυχήματα.

2.5.

Παρά τη σχετική επιτυχία της ευρωπαϊκής στρατηγικής 2007-2012 στον τομέα της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία (1) όσον αφορά την αποσαφήνιση των κανονισμών της ΕΕ ή τη μεγαλύτερη συμμετοχή των κρατών μελών, δεν επετεύχθη ο στόχος μείωσης των επαγγελματικών ασθενειών και παραμένουν τεράστιες ελλείψεις στις ΜΜΕ, οι οποίες αντιμετωπίζουν μεγάλη δυσκολία στην πλήρωση των κανονιστικών απαιτήσεων, λόγω της έλλειψης χρηματοπιστωτικών πόρων και τεχνικών και ανθρώπινων δεξιοτήτων. Στις αρνητικές πτυχές προστίθεται η ελλιπής πρόληψη των επαγγελματικών ασθενειών και των ασθενειών που σχετίζονται με την εργασία, η ανεπάρκεια στατιστικών δεδομένων και παρακολούθησης, η ελλιπής σύνδεση μεταξύ της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία, αφενός, και του περιβάλλοντος και των χημικών προϊόντων, αφετέρου, καθώς και η ανεπαρκής συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων. Είναι ακόμα λιγότερες οι γνώσεις σχετικά με την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων σε τομείς όπου υφίσταται αδήλωτη και άτυπη εργασία (ειδικότερα δε όσον αφορά επιχειρήσεις στους τομείς της γεωργίας, της βιομηχανίας και των υπηρεσιών), εργασία εξ αποστάσεως, αυτοαπασχόληση και εργασία σε οικιακές υπηρεσίες.

2.6.

Επισημαίνεται πως η μείωση των εργατικών ατυχημάτων στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια οφείλεται, εν μέρει, στη μείωση της απασχόλησης σε τομείς που εκτίθενται σε μεγαλύτερο κίνδυνο, δεδομένου ότι στα περισσότερα κράτη μέλη παρατηρήθηκαν σημαντικές περικοπές στους τομείς της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία και, ειδικότερα, σε δραστηριότητες νομοθεσίας, επιθεώρησης και πρόληψης.

2.7.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με τον καθορισμό των κύριων προκλήσεων που αντιμετωπίζει η ΕΕ και ζητεί από την Επιτροπή αυστηρές πολιτικές και μέτρα για την αντιμετώπισή τους: βελτίωση από τα κράτη μέλη του επιπέδου υλοποίησης αποτελεσματικών και αποδοτικών μέτρων πρόληψης κινδύνων μέσω της ενίσχυσης της ικανότητας των ΜΜΕ, βελτίωση της πρόληψης των ασθενειών που σχετίζονται με την εργασία μέσω της μείωσης των υφιστάμενων, των νέων και των αναδυόμενων κινδύνων και, τέλος, υλοποίηση συνεκτικής και αποτελεσματικής απάντησης στις δημογραφικές αλλαγές.

2.8.

Οι συντονισμένες προσπάθειες των κρατών μελών δεν οδηγούν απλά σε λιγότερες επαγγελματικές ασθένειες και εργατικά ατυχήματα, αλλά προστατεύουν επίσης τις επενδύσεις στους ανθρώπινους πόρους, αποφεύγοντας την αύξηση του κόστους υγειονομικής περίθαλψης και του κοινωνικού κόστους, προωθώντας έτσι μια ευημερούσα ευρωπαϊκή κοινωνία.

3.1.

Οι αξιοπρεπείς συνθήκες υγείας και ασφάλειας στην εργασία, σύμφωνα με όσα ορίζονται στη στρατηγική «Ευρώπη 2020», μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Το στρατηγικό πλαίσιο και οι κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνιστούν, από κοινού με τους εθνικούς κανόνες και στρατηγικές, εγγύηση της διαφύλαξης της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων. Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για την καθυστέρηση της ανακοίνωσης και για το γεγονός ότι δεν ελήφθησαν υπόψη οι προτάσεις της γνωμοδότησης που υιοθετήθηκε ομόφωνα από τη συμβουλευτική επιτροπή για την υγεία και την ασφάλεια που εκπροσωπεί ως τριμερές σώμα τα διάφορα συμφέροντα της ΕΕ.

3.2.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι στην ανακοίνωση της Επιτροπής δεν προβλέπεται η αποδέσμευση της νομοθεσίας, ιδίως όσον αφορά τα μυοσκελετικά προβλήματα και την αναθεώρηση της ισχύουσας οδηγίας για την προστασία των εργαζομένων από τους καρκινογόνους παράγοντες. Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει επίσης την απουσία αναφορών στη δημιουργία νομικού πλαισίου όσον αφορά την έγκαιρη αντιμετώπιση των αλλαγών, ζήτημα που επίσης έχει θιγεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να διορθώσει επειγόντως αυτές τις ελλείψεις.

3.3.

Η ΕΟΚΕ, που είχε επικροτήσει τη θέσπιση του ευρωπαϊκού στόχου για τη μείωση των εργατικών ατυχημάτων κατά 25 % (2) δεν μπορεί παρά να εκφράσει τη λύπη της για την απουσία οποιουδήποτε ποσοτικού δείκτη για αυτόν τον στόχο την περίοδο 2014-2020. Η ΕΟΚΕ είχε επίσης επικρίνει την «απουσία συγκρίσιμου στόχου για τη μείωση των επαγγελματικών ασθενειών», απουσία που διατηρείται στην παρούσα ανακοίνωση και που συνεχίζει, κατά συνέπεια, να αξίζει την ίδια επίκριση. Κρίνεται θεμελιώδους σημασίας η ανάπτυξη ευρωπαϊκών στατιστικών εργαλείων αναφορικά με τα εργατικά ατυχήματα, τις επαγγελματικές ασθένειες και την έκθεση σε κινδύνους στο πλαίσιο της εργασίας.

3.4.

Η βελτίωση της υλοποίησης των ευρωπαϊκών και εθνικών κανόνων και κανονισμών αποτελεί ανάγκη που αναγνωρίζεται ευρέως από τους κοινωνικούς εταίρους και την κοινωνία. Η ΕΟΚΕ κρίνει επιτακτική την ανάγκη ενίσχυσης των ικανοτήτων των πολύ μικρών επιχειρήσεων και των ΜΜΕ να υλοποιούν αποτελεσματικά και αποδοτικά μέτρα πρόληψης κινδύνων στο πλαίσιο της συμμόρφωσής τους με τη νομοθεσία. Πρόκειται για τομέα προτεραιότητας που εξαρτάται από δημόσιες πολιτικές ισχυρότερων κινήτρων, στήριξης και εξατομικευμένης τεχνικής συνδρομής.

3.5.

Οι τεχνολογικές καινοτομίες και οι νέοι τρόποι οργάνωσης της εργασίας, ειδικότερα δε τα νέα καθεστώτα άτυπης εργασίας, δημιουργούν νέες συνθήκες με νέες προκλήσεις αλλά και με νέους κινδύνους που ακόμη δεν έχουν εντοπιστεί δεόντως. Η αναγνώριση αυτών των κινδύνων, η πρόληψή τους και ο εντοπισμός των υφιστάμενων και των νέων επαγγελματικών ασθενειών αποτελούν επείγουσες προτεραιότητες. Είναι σημαντική και επιτακτική η ανάγκη εύρεσης λύσεων μέσω της επικαιροποίησης της υφιστάμενης νομοθεσίας ή μέσω νέας νομοθεσίας, προσαρμοσμένης στους κινδύνους που έχουν εντοπιστεί.

3.6.

Η πρόοδος που έχει επιτευχθεί στον τομέα του προσδόκιμου ζωής μεταβάλλει τη δημογραφική δομή του ευρωπαϊκού πληθυσμού και δε σημαίνει κατ’ ανάγκη επιμήκυνση του προσδόκιμου ζωής με καλές συνθήκες υγείας. Οι συνθήκες εργασίας διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στα προβλήματα υγείας που τείνουν να αυξάνονται σε συνάρτηση με την ηλικία, λόγω του αθροιστικού αποτελέσματος ορισμένων επαγγελματικών κινδύνων. Η καλύτερη πρόληψη από την έναρξη της επαγγελματικής ζωής και καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του εργαζομένου συμβάλλει στην υπέρβαση των προκλήσεων που σχετίζονται με τη δημογραφική εξέλιξη. Επίσης, είναι σημαντική η χρηματοδότηση της εθνικής και ευρωπαϊκής έρευνας, προκειμένου να εντοπιστούν τα θεμελιώδη ζητήματα του τομέα.

3.7.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί πως η ανασφάλεια των εργαζομένων και οι άτυπες μορφές εργασίας έχουν επιδεινωθεί στην ΕΕ και πως η οικονομική κρίση έχει οδηγήσει ορισμένα κράτη μέλη και κοινωνικά ανεύθυνες επιχειρήσεις σε σημαντικές περικοπές στις δραστηριότητές τους που σχετίζονται με την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία. Η κατάσταση αυτή είναι απαράδεκτη.

3.8.

Από την άλλη, αξίζει να επισημανθεί πως ορισμένες επιχειρήσεις, οικειοθελώς και υπερβαίνοντας τις νομικές τους υποχρεώσεις, έχουν αναπτύξει μέτρα και δράσεις στήριξης της ανάπτυξης της υγείας, της ασφάλειας και της ευημερίας των εργαζομένων τους. Αυτή η κοινωνικά υπεύθυνη στάση αυτών των επιχειρήσεων αξίζει να αναγνωριστεί και να στηριχτεί από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη ώστε να γενικευτεί στον επιχειρηματικό κόσμο όλης της Ευρώπης η νοοτροπία κοινωνικής και περιβαλλοντικής ευθύνης.

3.9.

Η ΕΕ αντιμετωπίζει επίμονη οικονομική στασιμότητα και αυξημένα επίπεδα ανεργίας. Η ανεργία αποτελεί ιδιαίτερο τομέα της επαγγελματικής υγείας καθότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, συνδέεται με ψυχικές νόσους. Οι εργαζόμενοι στην αγορά αδήλωτης εργασίας αντιμετωπίζουν επίσης υψηλό βαθμό κινδύνου και ατυχημάτων εργασίας. Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη πως, εκτός της υλοποίησης διαρθρωτικών επενδύσεων, η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, ιδίως όσον αφορά την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, θα συμβάλει ουσιαστικότατα στη διατηρήσιμη οικονομική ανάπτυξη, την προώθηση ποιοτικής απασχόλησης και την κοινωνική συνοχή.

4.1.

Η ανάπτυξη του γενικού πλαισίου για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία και η εφαρμογή του σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι θεμελιώδους σημασίας για τη διατηρήσιμη οικονομική ανάπτυξη. Η πλειονότητα των ερωτηθέντων στη δημόσια διαβούλευση που διεξήγαγε η ΕΕ (3) επιβεβαίωσε την ανάγκη να προχωρήσει ο συντονισμός σε επίπεδο ΕΕ (93 % των ερωτηθέντων) και το στόχο διατήρησης υψηλού επιπέδου συμμόρφωσης στις αρχές της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία ανεξάρτητα από το μέγεθος της επιχείρησης.

4.2.

Παρά τη σχετική βελτίωση που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στα κράτη μέλη, ιδίως όσον αφορά τον αριθμό των εργατικών ατυχημάτων, η οποία ενδέχεται επίσης να οφείλεται εν μέρει στη μείωση της απασχόλησης, δεν καλλιεργήθηκε στην ΕΕ γενικότερα η προληπτική νοοτροπία, καθώς οι ΜΜΕ εμφάνισαν δυσκολίες στο επίπεδο των πόρων και των ικανοτήτων τους που δεν μπορούν να ξεπεραστούν παρά με δράση των δημόσιων αρχών όσον αφορά την ενημέρωση, την κατάρτιση, την τεχνική υποστήριξη και την παροχή συμβουλών. Αυτές οι δράσεις των δημόσιων αρχών θα πρέπει να προσαρμόζονται στις ανάγκες των διαφόρων τομέων δραστηριότητας και να εξειδικεύονται ανά τομέα.

4.3.

Η συμμετοχή εκπροσώπων των εργαζομένων, σε επίπεδο επιχείρησης και χώρου εργασίας, στην αντιμετώπιση των επαγγελματικών κινδύνων αποτελεί καίριο συστατικό του κοινωνικού διαλόγου. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να λαμβάνουν οικονομική στήριξη μόνο σε συνάρτηση με το σεβασμό των κανόνων υγείας και ασφάλειας στην εργασία. Η εμπειρία των διαφόρων ευρωπαϊκών χωρών αναδεικνύει τη σημασία των ισομερών συμφωνιών που επιτρέπουν τη δημιουργία μορφών περιφερειακής ή τομεακής αντιπροσώπευσης και τονώνουν τον κοινωνικό διάλογο και την πρόληψη.

4.4.

Η σύνδεση μεταξύ των διαφόρων δημόσιων υπηρεσιών που είναι αρμόδιες για ζητήματα υγείας και ασφάλειας είναι ανεπαρκής. Παρατηρούνται ανεπάρκειες και/ή ελλιπής αξιοποίηση των μηχανισμών συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων σε όλα τα επίπεδα, διαπραγμάτευσης και σύναψης κλαδικών συμβάσεων, και οι πτυχές αυτές πρέπει να βελτιωθούν. Η συστηματικότερη συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών δημόσιας υγείας και των υπηρεσιών πρόληψης στους χώρους εργασίας θα συμβάλει στη βελτίωση της πρόληψης και θα επιτρέψει τον καλύτερο εντοπισμό των επαγγελματικών ασθενειών. Πρέπει να δημιουργηθούν στα κράτη μέλη κέντρα ενιαίας εξυπηρέτησης που θα διευκολύνουν τη σύνδεση της δημόσιας διοίκησης με τις ΜΜΕ.

4.5.

Στο πλαίσιο των δημοσιονομικών δυσχερειών, η πλειονότητα των κρατών μελών μείωσε τους χρηματοπιστωτικούς και ανθρώπινους πόρους που διατίθενται σε οργανισμούς σχετικούς με την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, ιδίως στις επιθεωρήσεις εργασίας, όπου καταγράφονται σημαντικές μειώσεις των δραστηριοτήτων τους όσον αφορά τις επιθεωρήσεις, τη στήριξη και την παροχή συμβουλών στις επιχειρήσεις. Η ΕΟΚΕ ζητεί την αντιστροφή της τάσης που είναι πέρα για πέρα απαράδεκτη, δεδομένου ότι ενισχύθηκε η εμφάνιση νέων σημαντικών κινδύνων και η επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης και ασφάλειας των εργαζομένων (αυξανόμενοι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι οφειλόμενοι εν μέρει στην ανεργία και την ανασφάλεια στην εργασία).

4.6.

Τα κράτη μέλη οφείλουν να παρέχουν κίνητρα και να προωθούν τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και συμβάσεις, εξασφαλίζοντας το σημαντικό και αποτελεσματικό ρόλο των κοινωνικών εταίρων στη σύλληψη και την υλοποίηση πολιτικών υγείας και ασφάλειας και στην προώθηση ασφαλούς και υγιούς περιβάλλοντος στους χώρους εργασίας.

4.7.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για την ισχνή πρόοδο που έχει επιτευχθεί στο επίπεδο των ευρωπαϊκών στατιστικών δεδομένων για την υγεία και την ασφάλεια και εμμένει στη σημασία και την επιτακτικότητα των κοινών ορισμών και συστημάτων αναγνώρισης και αναφοράς στην ΕΕ.

4.8.

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σύμφωνα με την οποία η συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων σε όλα τα επίπεδα εξασφαλίζει την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα στη σύλληψη και την υλοποίηση των πολιτικών και στρατηγικών υγείας και ασφάλειας στην εργασία. Προς τούτο, οι ευρωπαϊκές δομές κοινωνικού διαλόγου και η τριμερής συμβουλευτική επιτροπή για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία πρέπει να διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο. Οι προτάσεις τους, που συχνά υιοθετούνται ομόφωνα, πρέπει να τυγχάνουν μεγαλύτερης εκτίμησης από την Επιτροπή κατά τον καθορισμό των προτεραιοτήτων της.

4.9.

Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή, όσον αφορά τις συμβάσεις-πλαίσια που συνάπτονται στο πλαίσιο του κοινωνικού διαλόγου, να ελέγξει άμεσα αν εξασφαλίζεται η αντιπροσωπευτικότητα και η συμμόρφωση με το ενωσιακό δίκαιο, και να δεσμευτεί να λάβει, στη συνέχεια, τα απαραίτητα μέτρα για την τήρηση των εν λόγω συμβάσεων.

4.10.

Η ΕΟΚΕ συνιστά στα κράτη μέλη τη χρήση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου και άλλων ευρωπαϊκών διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων (ΕΔΕΤ) για τη χρηματοδότηση δράσεων στον τομέα της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία.

4.11.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ως προς την ανάγκη ενεργότερης εξερεύνησης των συνεργιών της πολιτικής για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία με άλλους τομείς δημόσιας παρέμβασης. Είναι δε ιδιαίτερα πεπεισμένη πως η πρόοδος που έχει επιτευχθεί σε αυτόν τον τομέα είναι εξαιρετικά εύθραυστη στα περισσότερα κράτη μέλη.

5.1.1.

Η ΕΟΚΕ στηρίζει την προσέγγιση της Επιτροπής, σύμφωνα με την οποία τα κράτη μέλη, σε διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους, οφείλουν να προχωρήσουν στην αναθεώρηση των εθνικών στρατηγικών υπό το φως του νέου στρατηγικού πλαισίου της ΕΕ. Ωστόσο, συνιστά τη διεξαγωγή λεπτομερούς αξιολόγησης του αντίκτυπου της προηγούμενης εθνικής στρατηγικής. Η οικείωση της στρατηγικής 2014-2020 από τους κοινωνικούς εταίρους πρέπει να θεωρείται ουσιώδους σημασίας για όλα τα κράτη μέλη και πρέπει να βρεθούν ομοιογενείς δείκτες και κριτήρια που θα μετρούν κατά τρόπο συστηματικό το βαθμό αυτής της οικείωσης και θα επιτρέπουν τη συστηματική παρακολούθηση και αξιολόγησή του.

5.1.2.

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη της Επιτροπής σύμφωνα με την οποία τα κράτη μέλη, σε συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (EU-OSHA), οφείλουν να δημιουργήσουν βάση δεδομένων για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία και να πραγματοποιούν περιοδικές συνεδριάσεις (τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο) στο πλαίσιο του EU-OSHA, της συμβουλευτικής επιτροπής για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία και της Επιτροπής Ανώτερων Επιθεωρητών Εργασίας (SLIC).

5.1.3.

Η παροχή οικονομικής και τεχνικής υποστήριξης στις ΜΜΕ κατά την εφαρμογή του διαδραστικού εργαλείου εκτίμησης κινδύνου (OIRA) και άλλων μέσων που βασίζονται στις ΤΠΕ στα κράτη μέλη πρέπει να θεωρείται θεμελιώδους σημασίας και να επικεντρώνεται σε τομείς προτεραιότητας. Ο EU-OSHA πρέπει να ενισχυθεί με χρηματοοικονομικούς και ανθρώπινους πόρους προκειμένου να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο. Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι στα κράτη μέλη είναι ισχνότατη η χρήση του ΕΚΤ για τη χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων εκπαίδευσης και κατάρτισης.

5.1.4.

Ο εντοπισμός ορθών πρακτικών και ο καθορισμός συγκεκριμένων κατευθυντήριων γραμμών, ιδίως για τις ΜΜΕ, πρέπει να αντιστοιχεί στις ειδικές συνθήκες κάθε τομέα και στη φύση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, για αυτό ο EU-OSHA πρέπει να εντείνει τις παρεμβάσεις του σε αυτούς τους τομείς και να προωθήσει μια προληπτική νοοτροπία.

5.1.5.

Η δραστηριότητα της επιθεώρησης εργασίας στις επιχειρήσεις πρέπει να βελτιωθεί στα κράτη μέλη, ιδίως όσον αφορά την πληροφόρηση, τη διαβούλευση, τους αναδυόμενους κινδύνους, τη διευκόλυνση της συμμόρφωσης με τη νομοθεσία και του εντοπισμού και της αποθάρρυνσης της αδήλωτης εργασίας. Προς τούτο κρίνεται ζωτικής σημασίας η ενίσχυση των επιθεωρήσεων εργασίας από πλευράς πόρων και αρμοδιοτήτων.

5.1.6.

Η ΕΟΚΕ στηρίζει τις δράσεις αξιολόγησης του προγράμματος ανταλλαγών/κατάρτισης των επιθεωρητών εργασίας και τη λήψη μέτρων για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των υπηρεσιών επιθεώρησης εργασίας στο πλαίσιο της SLIC.

5.1.7.

Η ΕΟΚΕ συνυπογράφει τη θέση της SLIC ότι τα ζητήματα της υγείας και της ασφάλειας πρέπει να αποτελούν στρατηγικές προτεραιότητες για την ΕΕ, ιδίως δε οι μυοσκελετικές παθήσεις, οι ασθένειες με μακρά περίοδο ίασης (επαγγελματικός καρκίνος και χρόνιες παθήσεις όπως οι πνευμονολογικές νόσοι που σχετίζονται με την εργασία), η ορθή εφαρμογή του προγράμματος REACH, όπως και οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι που σχετίζονται με την εργασία (4). Στο πλαίσιο των ΜΜΕ, είναι σημαντική η βελτίωση των δεξιοτήτων όσον αφορά την υγεία και την ασφάλεια, η ενίσχυση της συμμόρφωσης στις απαιτήσεις, η παροχή προσιτών και επίκαιρων πληροφοριών και κατευθυντήριων γραμμών και η δράση προκειμένου οι μεγάλες επιχειρήσεις να αναλάβουν τις ευθύνες τους όσον αφορά τη βελτίωση των επιδόσεων των ΜΜΕ με τις οποίες συναλλάσσονται.

5.2.1.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί πως η απλούστευση της ισχύουσας νομοθεσίας δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θέτει σε κίνδυνο τα σημερινά επίπεδα και τη συνεχή βελτίωση των συνθηκών υγείας και ασφάλειας στην εργασία των Ευρωπαίων εργαζομένων. Η δημόσια διαβούλευση της ΕΕ καταδεικνύει αποκλίσεις μεταξύ των κοινωνικών εταίρων ως προς τη συμπερίληψη της απλούστευσης της ισχύουσας νομοθεσίας σε νέο ευρωπαϊκό πολιτικό μέσο: 73,4 % των οργανώσεων των εργαζομένων τάχθηκαν κατά της απλούστευσης αυτής, έναντι μόλις 4,3 % των εργοδοτικών οργανώσεων (5). Στο σύνολο των ερωτηθέντων (523 συνολικά), 40,5 % τάσσονται υπέρ, 46,1 % κατά και 13,4 % δεν έχουν άποψη. Παρ’ όλα αυτά, η ΕΟΚΕ επισημαίνει πως ορισμένες διοικητικές επιβαρύνσεις για τις επιχειρήσεις μπορούν να μειωθούν, αλλά χωρίς να τίθενται σε κίνδυνο οι συνθήκες υγείας και ασφαλείας των εργαζομένων.

5.2.2.

Υπογραμμίζεται πως, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή έρευνα για τους νέους και τους αναδυόμενους κινδύνους στις επιχειρήσεις (ESENER), οι σημαντικότεροι λόγοι για την επιδίωξη υγείας και ασφάλειας στην εργασία από τις επιχειρήσεις είναι «η συμμόρφωση στις νομικές υποχρεώσεις» (90 %), «η πίεση των εργαζομένων» (76 %) και «η πίεση των επιθεωρητών εργασίας» (60 %), υποκινητικοί παράγοντες που υφίστανται ισχυρές πιέσεις. Από την άλλη, η διαβούλευση αποκαλύπτει πως, από τις επιχειρήσεις που δεν πραγματοποιούν περιοδικούς ελέγχους ασφαλείας, μόλις 37 % αναφέρουν τις «πολύπλοκες νομικές υποχρεώσεις» ως λόγο για αυτό.

5.2.3.

Η ΕΟΚΕ συνιστά ο καθορισμός τυχόν απλοποιήσεων και/ή μειώσεων του περιττού διοικητικού φόρτου των επιχειρήσεων, ως συνέπεια της ανάλυσης που προβλέπεται στην ισχύουσα νομοθεσία, να αποτελεί καρπό ευρείας διαβούλευσης, συμμετοχής και διαπραγμάτευσης των κοινωνικών εταίρων σε όλα τα επίπεδα. Η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή στο άρθρο 153 της Συνθήκης, που προβλέπει πως η ευρωπαϊκή νομοθεσία θεσπίζει ελάχιστους όρους και επιτρέπει στα κράτη μέλη να διατηρήσουν ή να υιοθετήσουν κανόνες που εγγυώνται καλύτερη προστασία των εργαζομένων. Αυτό συμβάλλει στην πρόοδο και επιτρέπει την πρόβλεψη ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών, όπως φαίνεται από την απαγόρευση του αμιάντου σε πολλά κράτη μέλη πριν ληφθεί σχετική απόφαση από την Επιτροπή.

5.3.1.

Είναι επιτακτική η ανάγκη εμβάθυνσης της επιστημονικής γνώσης όσον αφορά νέους κινδύνους προκειμένου να αποτραπούν ασθένειες που σχετίζονται με την εργασία και επαγγελματικές ασθένειες, με τις προσπάθειες να συγκεντρώνονται σε επίπεδο ΕΕ. Η καλύτερη επικοινωνία και ο συντονισμός των διάφορων ευρωπαϊκών και εθνικών οργάνων είναι ζωτικής σημασίας για την εξεύρεση ικανών τρόπων καθορισμού στρατηγικών και νομοθετικών μέτρων προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι νέοι και οι αναδυόμενοι κίνδυνοι. Δεδομένων των υφιστάμενων οργανισμών, η ΕΟΚΕ δεν κρίνει σκόπιμη τη δημιουργία νέου ανεξάρτητου επιστημονικού συμβουλευτικού σώματος.

5.3.2.

Η ΕΟΚΕ έχει αναφερθεί συστηματικά στην ανάγκη διασφάλισης της βελτίωσης των συνθηκών υγείας και ασφάλειας για συγκεκριμένες κατηγορίες εργαζομένων (νέοι, γυναίκες, γηραιότεροι εργαζόμενοι, μετανάστες, εργαζόμενοι σε καθεστώς άτυπης απασχόλησης και εργαζόμενοι με αναπηρία) και αντιμετώπισης των νέων προβλημάτων που προκαλούν οι μεταβολές στην οργάνωση της εργασίας (ιδίως του άγχους και των ψυχικών νοσημάτων στην εργασία), θεματικές που αναγνωρίζονται ευρέως από τα κράτη μέλη, τους κοινωνικούς εταίρους και την κοινωνία. Η ΕΟΚΕ θεωρεί πως αυτά τα προβλήματα πρέπει να αντιμετωπιστούν, δεδομένου ότι βρίσκονται σε άνοδο και έχουν οικονομικό και κοινωνικό κόστος. Υπογραμμίζεται πως η διάσταση του φύλου επιτρέπει τη διάρθρωση των πολιτικών υγείας στην εργασία σε συνάρτηση με την πρόοδο στον τομέα της ισότητας.

5.4.1.

Οι μεγάλες ελλείψεις αξιόπιστων, επίκαιρων και συγκρίσιμων στατιστικών στοιχείων σε ευρωπαϊκό επίπεδο αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα στον τομέα της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία. Αυτή η θλιβερή κατάσταση, που παραδόξως δεν έχει αντιμετωπιστεί εδώ και πολλά χρόνια, πρέπει να επιλυθεί. Η ΕΟΚΕ στηρίζει τις δράσεις της Επιτροπής για την υπέρβαση αυτών των δυσκολιών και θεωρεί πως πρέπει να εξεταστούν κατά προτεραιότητα από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη τα οποία μπορούν, εάν το επιθυμούν, να αναπτύξουν επιπρόσθετες, λεπτομερέστερες και προσαρμοσμένες στο εθνικό πλαίσιο, στατιστικές. Η συνεργασία με τον ΠΟΥ στο πλαίσιο της επέκτασης των συλλεγόμενων στοιχείων για την ταξινόμηση ICD-10 θα καταστήσει δυνατή τη χρήση των βάσεων δεδομένων για την υγειονομική περίθαλψη, πράγμα που θα επιτρέψει την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη συλλογή δεδομένων.

5.4.2.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για τη διακοπή της επεξεργασίας ευρωπαϊκών στατιστικών σχετικά με τις επαγγελματικές ασθένειες και ζητεί την επανάληψη των στατιστικών ερευνών για την επαγγελματική έκθεση σε καρκινογόνους παράγοντες, όπως συνέβη με το πρόγραμμα CAREX τη δεκαετία του 1990. Η ΕΟΚΕ κρίνει θετικά τις πρόσφατες προσπάθειες της Επιτροπής όσον αφορά τη δημιουργία βάσης δεδομένων και την ανάπτυξη προτύπου εκτίμησης της επαγγελματικής έκθεσης σε κατάλογο επικίνδυνων χημικών ουσιών στα κράτη μέλη της ΕΕ και τις χώρες ΕΖΕΣ/ΕΟΧ (πρόγραμμα HAZCHEM).

5.5.1.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί πως η ενίσχυση της συνεργασίας με διεθνείς οργανισμούς, ιδίως τη ΔΟΕ, τον ΠΟΥ και τον ΟΟΣΑ, πρέπει να έχει προτεραιότητα προκειμένου να μειωθούν τα ατυχήματα και οι ασθένειες που σχετίζονται με την εργασία σε όλον τον κόσμο.

5.5.2.

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στα κενά υγείας και ασφάλειας στην εργασία όσον αφορά τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, πράγμα που θα συμβάλει σε ασφαλέστερους χώρους εργασίας όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά σε όλες τις ηπείρους. Πρέπει να εξεταστεί η συμπερίληψη αυτού του ζητήματος στις συμφωνίες της ΕΕ, πράγμα που θα εξασφαλίσει τη συμμόρφωση των εταίρων της ΕΕ στις συμβάσεις και τις συστάσεις της ΔΟΕ. Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει τις παλαιότερες γνωμοδοτήσεις για τον αμίαντο και καλεί την Επιτροπή να υιοθετήσει συγκεκριμένη θέση που θα οδηγεί στην παγκόσμια απαγόρευσή του.

5.5.3.

Η ΕΟΚΕ συνιστά στα κράτη μέλη την εφαρμογή των διεθνών κανόνων και συμβάσεων. Προς τούτο η Επιτροπή οφείλει να εκπονεί συστηματικές εκθέσεις για την πραγματική συμμόρφωση των κρατών μελών.